جامعه آماری و نمونه آماری و روش نمونه گیری ……………………………………………………………………….. ۸۳
روش جمع آوری داده ها……………………………………………………………………………………………………….. ۸۵
روایی و اعتبار پرسشنامه ها…………………………………………………………………. …………………………………..۸۷
روش اجرا…………………………………………………………………………………………………………………………….۸۸
روش تجزیه تحلیل دادها………………………………………………………………………………………………………… ۸۹
ملاحظات اخلاقی………………………………………………………………………. ………………………………………… ۹۰
فصل چهارم یافته های پژوهش
توصیف داده ها………………………………………………………………….. ………………………………………………. ۹۲
تحلیل داده ها ………………………………………………………………….. ……………………….. ………………………. ۹۷
فصل پنجم نتیجه گیری
تجزیه تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………………….۱۱۵
بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………. ۱۲۴
محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………………………………. ۱۲۵
پیشنهادهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….. ۱۲۵
فهرست منابع و ماخذ………………………………………………………………………………………………………… ۱۲۸
ضمائم……………………………………………………………………………………………………………………………..۱۳۳
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول ۱-۴: توزیع فراوانی بازه ی سنی نوجوانان کم ­توان هوشی به تفکیک خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که استفاده نمی­ کنند…………………………………….. ۹۲
جدول۲-۴: توزیع فراوانی جنسیت نوجوانان کم ­توان هوشی به تفکیک خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که استفاده …………………………………………………………۹۳
جدول ۳-۴: توزیع فراوانی جنسیت والدین پاسخگو به پرسشنامه ­ها به تفکیک خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که استفاده نمی­ کنند………………….. ……………….. ۹۴
جدول ۴-۴: توزیع فراوانی سطح تحصیلات پاسخ ­دهندگان به پرسشنامه ­ها به تفکیک خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که استفاده نمی­ کنند……… ……………….. ۹۵
.. نمودار ۱: توزیع فراوانی سطح تحصیلات کل پاسخ ­دهندگان به پرسشنامه ­ها…….. ………………………… ۹۶
جدول ۵-۴: آزمون­ تعیین نرمال بودن متغیر عملکرد خانواده به تفکیک خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که از این خدمات استفاده­ نمی­ کنند…………………………. ۹۸
.. جدول ۶-۴: نتایج میانگین، انحراف معیار ،درجه آزادی و آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین­ نمرات حل مشکل خانواده­های دارای نوجوان کم توان هوشی بین خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که از این خدمات استفاده­ نمی­ کنند …………… ………………………… ۹۹
جدول ۷-۴: نتایج میانگین، انحراف معیار ،درجه آزادی و آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین­ نمرات ارتباط خانواده­های دارای نوجوان کم ­توان هوشی بین خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که از این خدمات استفاده­ نمی­ کنند .. … ……… .. ………… ……………….. ۱۰۰
جدول ۸-۴: نتایج میانگین، انحراف معیار ،درجه آزادی و آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین­ نمرات ایفای نقش خانواده­های دارای نوجوان کم ­توان هوشی بین خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که از این خدمات استفاده­ نمی­ کنند…………………………………….. ۱۰۱
جدول ۹-۴: نتایج میانگین، انحراف معیار ،درجه آزادی و آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین­ نمرات پاسخ دهی عاطفی خانواده­های دارای نوجوان کم ­توان هوشی بین خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که از این خدمات استفاده­ نمی­ کنند ……… ……………… ۱۰۲
جدول ۱۰-۴: نتایج میانگین، انحراف معیار ،درجه آزادی و آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین­ نمرات آمیزش عاطفی خانواده­های دارای نوجوان کم ­توان هوشی بین خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که از این خدمات استفاده­ نمی­ کنند ……………………………………. ۱۰۳
جدول ۱۱-۴: نتایج میانگین، انحراف معیار ،درجه آزادی و آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین­ نمرات کنترل رفتار خانواده­های دارای نوجوان کم ­توان هوشی بین خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که از این خدمات است……………………………. ……………………… ۱۰۴
جدول ۱۲-۴: نتایج میانگین، انحراف معیار ،درجه آزادی و آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین­ نمرات عملکرد کلی خانواده­های دارای نوجوان کم ­توان ذهنی بین خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که از این خدمات استفاده­ نمی­ کنند …………………………………….. ۱۰۵
جدول ۱۳-۴: نتایج میانگین، انحراف معیار ،درجه آزادی و آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین­ نمرات عملکرد کلی خانواده­های دارای نوجوان کم ­توان هوشی بین خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که از این خدمات استفاده­ نمی­ کنند …………………………………….. ۱۰۶
جدول ۱۴-۴: آزمون­ تعیین نرمال بودن متغیر سازگاری خانواده به تفکیک خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که از این خدمات استفاده­ نمی­ کنند……………………….. ۱۰۷
جدول ۱۵-۴: نتایج میانگین، انحراف معیار ،درجه آزادی و آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین­ نمرات سازگاری در خانه خانواده­های دارای نوجوان کم ­توان هوشی بین خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که از این خدمات استفاده­ نمی­ کنند ………………………. ۱۰۸
جدول ۱۶-۴: نتایج میانگین، انحراف معیار ،درجه آزادی و آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین­ نمرات سازگاری تندرستی خانواده­های دارای نوجوان کم ­توان هوشی بین خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که از این خدمات استفاده­ نمی­ کنند ……………………….۱۰۹
جدول ۱۷-۴: نتایج میانگین، انحراف معیار ،درجه آزادی و آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین­ نمرات سازگاری اجتماعی خانواده­های دارای نوجوان کم ­توان هوشی بین خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که از این خدمات استفاده­ نمی­ کنند ….. ………………… ۱۰۹

جدول ۱۸-۴: نتایج میانگین، انحراف معیار ،درجه آزادی و آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین­ نمرات سازگاری عاطفی خانواده­های دارای نوجوان کم ­توان هوشی بین خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که از این خدمات استفاده­ نمی­ کنند …………. …………. ۱۱۱
جدول ۱۹-۴: نتایج میانگین، انحراف معیار ،درجه آزادی و آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین­ نمرات سازگاری شغلی خانواده­های دارای نوجوان کم ­توان هوشی بین خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که از این خدمات استفاده­ نمی­ کنند ……………………………………. ۱۱۲
جدول ۲۰-۴: نتایج میانگین، انحراف معیار ،درجه آزادی و آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین­ نمرات سازگاری خانواده­های دارای نوجوان کم ­توان هوشی بین خانواده­هایی که از خدمات مراکز توانبخشی روزانه استفاده می­ کنند و خانواده­هایی که از این خدمات استفاده­ نمی­ کنند ……………………………………………… ۱۱۳
فصل اول:
کلیات پژوهش
مقدمه
وجود یک جامعه سالم از نظر بهداشت روان، وابسته به سلامت اجزاء کوچکتر آن جامعه مانند: سازمان ها، گروه ها و خانواده های موجود در آن جامعه است. یکی از طبیعی ترین گروه هایی که می تواند نیازهای انسان را ارضا کند خانواده است. وظیفه خانواده مراقبت از فرزندان و تربیت آن ها، برقراری ارتباطات سالم اعضا با هم و کمک به استقلال کودکان است، حتی اگر کودک دارای معلولیت باشد. وجود خانواده های سالم، می تواند تاثیر بسزایی در ایجاد بهداشت روانی در آن جامعه داشته باشد، زیرا نهاد خانواده به خودی خود یک جامعه کوچک است و هر گونه تغییر مثبت یا منفی در آن، بر جامعه بزرگ انسانها، تاثیر مستقیم و موثر دارد و ثبات و بی ثباتی خانواده به طور مستقیم بر جامعه تاثیر دارد(کوهسالی،۱۳۸۵).
کودک عامل گسترش نسل است و تولد هر کودک می تواند بر پویایی خانواده اثر بگذارد، والدین و دیگر اعضای خانواده باید تغییرات متعددی را جهت سازگاری با عضو جدید در خود ایجاد کنند. تولد یک کودک دارای معلولیت، می تواند بر خانواده اثرات عمیقی داشته باشد و از آنجایی که معلولیت و رفتارهای ناشی ازآن امری ثابت و پایدار است، این امر بر تعاملاتی که کودک با والدین و خواهران و برادران خود دارد تاثیر میگذارد(هالاهان و کافمن[۱]،۱۹۹۸).
بروز معلولیت در فرزندان، اختلالات عاطفی و مشکلات اقتصادی زیادی را در خانواده ایجاد می کند، به نحوی که یکایک اعضاء خانواده دچار بحران های ناشی از وجود فرزند معلول می شوند. روابط دچار سردی و تیرگی می شود و روابط اجتماعی خانواده نیز محدود می شود، سایر فرزندان دچار مشکلات عاطفی و اجتماعی می گردند و به طور کلی بهداشت روانی خانواده که ضامن سلامت کودکان و سرمایه های فردی و اجتماعی است به شدت به مخاطره می افتد(حسین نژاد،۱۳۷۵).

معلولیت یک عضو خانواده بر تمامی اعضای خانواده و کارکرد های مختلف آن تاثیر منفی می گذارد، چرا که معلولیت به انسجام و ساخت خانواده آسیب وارد می کند و پیامد آن ایجاد تغییرات در عملکرد و سازگاری خانواده است(انیسی،۱۳۷۷به نقل از احمدی،۱۳۹۰). با توجه به این مساله پرداختن به شاخص های سازگاری و عملکرد خانواده های دارای فرزند کم توان هوشی[۲] از اهمیت بسزایی برخوردار است.
خانواده های دارای فرزند معلول از نظر عملکردی و سازگاری نسبت به خانواده های فاقد چنین فرزندانی دچار ضعف و نارسایی هستند، بنابراین این خانواده ها به خدمات توانبخشی، آموزشی و حمایت های روانی و مالی نیاز دارند( احمدی،۱۳۹۰). خدمات توانبخشی، به مجموعه اقدامات آموزشی، حرفه ای و اجتماعی گفته می شود که موجبات استقلال نسبی افراد را فراهم می کند و سبب بازگشت مجدد آنان به جامعه و استفاده مساوی از فرصت های جامعه می شود، لذا ضرورت برنامه ریزی جهت پیشگیری از معلولیت و فراهم آوردن امکانات توانبخشی در صورت بروز معلولیت مشخص می باشد.
اکثر تحقیقاتی که در گذشته در رابطه با معلولیت صورت گرفته است پیرامون تاثیراتی است که معلولیت بر خانواده و جامعه گذاشته است و از آنجاییکه بازتوانی فرزند کم توان هوشی ممکن است به طور غیر مستقیم بر عملکرد و سازگاری خانواده تاثیر گذار باشد، بنابراین در این تحقیق به بررسی مقایسه ای عملکرد وسازگاری خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند پرداخته شده است.
بیان مساله
خانواده یک نظام اجتماعی است که اختلال در هر یک از اجزا و اعضای آن کل نظام را مختل می کند و این نظام مختل شده به نوبه خود اختلالات مربوط به اعضا را تشدید و مشکلات جدیدی را ایجاد می کند. با این نگرش، معلولیت یکی از فرزندان بر تمامی خانواده و کارکردهای مختلف آن و بر یکایک اعضاء تاثیر غالبا منفی باقی می گذارد. به عبارت دیگر معلولیت فرزندی در خانواده، مانع از آن می شود که خانواده بتواند کارکرد های متعارف خود را به نحو مطلوب داشته باشد. از جمله این کارکرد ها تامین موجبات رشد و پرورش شخصیت فرزندان، تامین محیطی دلپذیر برای اعضاء و ایجاد پایگاهی برای برقراری روابط اجتماعی خانواده با دیگران می باشد(ناصر شریعتی و داور منش،۱۳۷۴ ص۱۱۷-۱۱۶).
حضور کودک کم توان هوشی در هر خانواده ساختار آن خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد و سلامت روانی خانواده به خصوص والدین را تحت الشعاع قرار می‌دهد، کودک بر اثر تعارض‌های شدید میان اعضای خانواده، کل خانواده را درگیر بحران می‌کند(بکمن، ۱۹۹۱ سینگر واوروین ۱۹۸۹). فابر[۳] (۱۹۷۵) خاطر نشان کرد که در اثر وجود کودک کم توان هوشی انواع فشار های زیر به والدین و سایر اعضای خانواده تحمیل می شود:

۱)به تعویق افتادن تحول روانی سایر فرزندان
۲) محدود شدن پیشرفت خانواده
۳) وقوع بحران هایی مانند مشکلات زناشویی،طلاق و افسردگی والدین

۴) بروز احساساتی از قبیل خشم، نا امیدی و احساس گناه( ترنبول و ترنبول[۴]، ۱۹۹۰ به نقل از شریفی درآمدی ص۶۴).
خانواده ها و عملکرد آنها به مثابه اصلی ترین پایگاه های رشد و شکوفایی شخصیت و پرورش مهارتهای اجتماعی کودکان و نوجوانان، اساسی ترین سهم را در سلامت و اعتلای جوامع بشری به عهده دارند(احدی،۱۳۷۲). بر اساس دیدگاه مک مستر[۵] زمانی که مجموع ابعاد عملکرد خانواده در شرایط مناسبی باشند، عملکرد کلی خانواده نیز در شرایطی مطلوب و کارآمد قرار خواهد داشت. مدل مک مستر راه مفیدی برای بررسی خانواده ها ارائه می دهد و بر رویکرد نظام دار استوار است. این رویکرد شش جنبه کارکرد خانواده را مدنظر قرار می دهد:
۱٫حل مسئله:
شامل توانایی خانواده در حل مشکلات تا حدی که بتواند کارایی مؤثری داشته باشد. این بعد شامل هفت مرحله می باشد:۱٫ شناسایی مشکل ۲٫ مشکل را به اطلاع منابع یا افراد ذیربط رساندن ۳٫ چاره اندیشی برای چند راه حل ۴٫ تصمیم در مورد یک راه حل علمی ۵٫ اجرا و عمل نمودن به تصمیم ۶٫کنترل اجرایی ۷٫ارزشیابی میزان موفقیت راه حل به کار گرفته شده .هرگاه هفت مرحله خوب پیش رود، مشکل به مؤثرترین شکل حل می شود.
۲٫ارتباط:
این بعد به توانایی خانواده در تبادل اطلاعات مربوط می شود. عناصر ارتباط را می توان به شرح زیر بیان کرد:کانال، زمینه، محیط، پس خورد، تداخل امواج، پیغام، دریافت کننده، پردازش و منبع. فرایند ارتباطات به انسان ها اجازه می دهد تا تجارب و دانش خود را در زمینه های مختلف به اشتراک بگذارند.
۳٫نقشها:
به الگوهای تکراری رفتار افراد خانواده اتلاق می شود. الگوهایی که اعضا توسط آن کارکردهای خانواده را محقق می سازند. به عبارت دیگر، به رفتارهای توصیه شده و تکراری موجود در مجموعه ای از فعالیتهای دو جانبه با سایر اعضای خانواده گفته می شود. به اعتقاد آنان ادای وظایف مستلزم تخصیص نقش مناسب به افراد می باشد تا اعضای خانواده امور خواسته شده را طبق نقشهای تفویض شده انجام دهند.
۴٫پاسخگویی عاطفی:
چگونگی واکنش عاطفی خانواده در روابط خویش، در این بعد مورد مطالعه قرار می گیرد و اینکه آیا اعضای خانواده توانایی ابراز عواطف مختلف را دارد یا خیر.
۵٫دخالت عاطفی:
در این بعد به تشریح نوع مشارکت و درگیر بودن اعضای خانواده با یکدیگر به لحاظ عاطفی پرداخته می شود.
۶٫کنترل رفتار:
شامل قواعدیست که خانواده بر اساس آنها گذران امور می کند و نیز شامل میزان تأثیری که اعضای خانواده به یکدیگر دارند.
این طرح با کارکرد فعلی خانواده سر و کار دارد نه با رشد قبلی یا مرحله تحولی کنونی آن و شیوه سنجش خانواده در این مدل به سبک مشکل محور است) بارکر،۱۹۹۹(.
احمدی در سال ۱۳۹۱ در تحقیقی با عنوان عملکرد خانواده های دارای فرزند معلول نشان داد: خانواده های دارای فرزندمعلول در تمام ابعاد عملکردی ضعیف تر از خانواده های فاقد فرزند معلول هستند و این تفاوت در ابعاد نقش ها، کنترل رفتار و آزمایش رفتاری معنا دار است. در نتیجه خانواده های دارای فرزند معلول نیاز به حمایت و بازسازی دارند تا بتوانند عملکردی طبیعی داشته و مانع از بروز آسیب ها در عملکرد فردی، خانوادگی و اجتماعی در سایر اعضای خانواده بشوند.
معلولیت یک عضو خانواده بر تمامی اعضای خانواده و کارکرد های مختلف آن تاثیر منفی می گذارد، چرا که معلولیت به انسجام و ساخت خانواده آسیب وارد می کند و پیامد آن ایجاد تغییرات در عملکرد و سازگاری خانواده است(انیسی،به نقل از احمدی۱۳۹۰). سازگاری و هماهنگ شدن با خود و با محیط پیرامون خود برای هر موجود زنده حیاتی و ضروری است. تلاش روزمره همه آدمیان نیز عموما بر محور همین سازگاری دور میزند(والی پور،۱۳۶۰). سازگاری رضایت بخش فرد، با موفقیت های عمده زندگی و به طور مستقیم با ارضای همه نیازهای اساسی مرتبط است. نیازها و ارضاء آنها به ادراک فرد با توجه به سن، جنس، استعدادهای ارثی و فرهنگی، طبقه اجتماعی، شغل، محل جغرافیایی، تعلیم و تربیت، تجارب و سازگاری های زندگی اشخاص دیگر بستگی دارد(گریسون و همکاران، ۱۹۶۷ به نقل از حسن آبادی، ۱۳۸۰).
سازگاری دارای ابعاد مختلفی است از جمله سازگاری عاطفی، شغلی، اجتماعی، تندرستی و سازگاری در خانه که ﺳـﺎﺯﮔﺎﺭﻱﻋـﺎﻃﻔﻲﺭﺍ ﻣـﻲﺗـﻮﺍﻥ ﺷـﺎﻣﻞ ﺳﻼﻣﺖ ﺭﻭﺍﻧﻲﺧﻮﺏ، ﺭﺿـﺎﻳﺖﺍﺯ ﺯﻧـﺪﮔﻲﺷﺨـﺼﻲﻭ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲﻣﻴﺎﻥﺍﺣﺴﺎﺳﺎﺕ،ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎﻭﺍﻓﻜـﺎﺭﺩﺍﻧـﺴﺖ.ﺑـﻪﻋﺒـﺎﺭﺕﺩﻳﮕـﺮ،ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱﻋﺎﻃﻔﻲﻳﻌﻨﻲﻣﻜﺎﻧﻴﺰﻡﻫﺎﻳﻲﻛﻪﺗﻮﺳﻂﺁﻧﻬﺎ، ﻓﺮﺩ ﺛﺒـﺎﺕ ﻋﺎﻃﻔﻲ ﭘﻴﺪﺍﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱ ﻓـﺮﺩﺑﺎﻣﺤﻴﻂﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲﺧﻮﺩﺍﺳﺖﻛﻪ ﺍﻳﻦﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱﻣﻤﻜﻦﺍﺳـﺖﺑـﺎﺗﻐﻴﻴﺮﺩﺍﺩﻥﺧﻮﺩﻭﻳﺎﻣﺤﻴﻂﺑﻪﺩﺳـﺖﺁﻳـﺪ(صفوی، ۱۳۸۸).
به طور کلی مهارتهای سازگاری عبارتند از:

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.
 

توانایی در ارتباط کلامی با دیگران
 

توانایی در مراقبت از خویشتن
 

رسیدگی و انجام امور روزانه زندگی