دانشگاه جایگاهی است که در آن برخی از دیدگاه های فرد به محیط بیرون شکل می گیرد. در دانشگاه آزادی عمل و قدرت انتخاب بیشتری با توجه به امکان همکاری، رقابت و رفاقت برای دانشجویان وجود دارد. لذا دانشجویان در قالب دانشگاه با گروهای هم طیف خود ارتباط برقرار می کنند و این باعث می شود که دانشجویان حداقل نقش های اجتماعی یک شهروند را ایفا نمایند، شهروندی که اقدام و عمل به قانون و مقررات اجتماعی و مسئولیت پذری را فرا گرفته باشد. این امر موجب می شود که دانشجویان در قالب فعالیت های فوق برنامه در دانشگاه مهارت های لازم را برای ایفای نقش های متعدد اجتماعی که در آینده باید عهده دار آن شوند از خلال تمرین های مشارکتی در دانشگاه بدست بیاورند که در نهایت موجبات توسعه همه جانبه و پیشرفت در کلیه امور اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و …. را به ارمغان آورد.

این پژوهش به منظور سنجش رابطه بین سرمایه اجتماعی و مشارکت در فعالیتهای فوق برنامه داوطلبانه و پیشرفت تحصیلی دانشجویان انجام شده و به بررسی رابطه بین متغیرهای مشارکت در فعالیت های فوق برنامه و پیشرفت تحصیلی با رابطه بین سرمایه اجتماعی پرداخته است.
۱-۲-بیان مسئله:
مفهوم سرمایه اجتماعی یک مفهوم فرارشته ای است که اخیراً مورد توجه بسیاری از شاخه های علوم انسانی قرار گرفته است.منظور از سرمایه اجتماعی شبکه ای از روابط و پیوندهای مبتنی بر اعتماد اجتماعی بین فردی و بین گروهی و تعاملات افراد با گروه ها ، سازمانها و نهادهای اجتماعی است که قرین همبستگی و انسجام اجتماعی و برخورداری افراد و گروه ها از حمایت اجتماعی و انرژی لازم برای تسهیل کنش ها در جهت تحقق افراد فردی و جمعی می باشند )عبداللهی و موسوی ۱۳۸۶).
سرمایه اجتماعی بطور کلی بر روابط میان انسان ها تمرکز دارد.روابطی که در تمام لحظات زندگ روزمره در طول عمر انسان ها جریان داشته و رفتار و نگرش آنها را تحت تأثیر قرار می دهد.به همین لحاظ سرمایه اجتماعی در هر جایی حاظر است ؛ چه در رفتار با نزدیکان و دوستان در خانه و مدرسه و دانشگاه و چه در رفتار با همکاران وآشنایان در محل کار و تحصیل و چه در رفتار با مردم در جامعه.ادبیات سرمایه اجتماعی ، تا به حال علاوه بر طراحی نظری این مفهوم در پی آن بوده که اهمیت این روابط را از لحاظ تجربی نیز به اثبات برساند )علمی و دیگران ،۱۳۸۴) .
همانطور که بیان شد سرمایه اجتماعی نقش مهمی در توسعه اجتماعی ،فرهنگی،سیاسی و اقتصادی کشور دارد از اینرو شناسایی عوامل موثر در تقویت یا تضعیف سرمایه اجتماعی اهمیت بسزایی دارد. با توجه به اینکه دانشجویان مهمترین سرمایه های انسانی و آینده سازان کشور هستند وقتی که سرمایه اجتماعی و ابعاد آن در بین دانشجویان تشکیل و گسترش میابد،سبب می شود که دانشجویان تلاش گسترده ای را برای توسعه همه جانبه کشور انجام دهند.همچنین آگاهی و اطلاع از میزان سرمایه اجتماعی آنان و دانستن نوع ارتباط آنان با یکدیگر برای هرنوع برنامه ریزی اجتماعی و فرهنگی آنان لازم و ضروری است.

آموزش و تحصیلات از متغیرهای تأثیرگذار بر شکل گیری سرمایه اجتماعی هستند.نهاد اموزشی جزء نهادهای اصلی هر نظام آموزشی محسوب می شود.که در جوامع گذشته تمام ابعاد زندگی انسان را در بر می گرفت ومترادف با اجتماعی شدن بود.پیشرفت تحصیلی را توانایی آموخته شده یا اکتسابی حاصل از درس ارائه شده یا به عبارت دیگر توانایی آموخته شده یا اکتسابی فرد در موضوعات آموزشگاهی می دانند که به وسیله استاندارد شده اندازه گیری می شود(سیف ،۱۳۸۰ ) از آنجایی که در میزان آزمونهای استاندارد برای سنجش پیشرفت تحصیلی دانشجویان وجود ندارد قابل دسترس ترین مقیاس ، معدل درسی افراد است(ذاکری ،۱۳۸۳).
مطالعات بانک جهانی به نکات ظریفی در مورد عوامل موجود در کلاس که در پیشرفت تحصیلی دانشجویان نقش دارند اشاره کرده است . (پورجمشیدی،۱۳۸۱)

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.
 

 برنامه درسی
 

استاد و روش تدریس در تجزیه استادان ،آماده کردن در س و نمره دادن ،مهارت ها
 

مدت زمان تحصیلی در دانشگاه و منزل
 

مواد و وسایل آموزشی
 

پیشرفت تحصیلی علاوه بر اینکه خود به تنهای یک هدف به شمار می آید درگیر شدن فعال در مدرسه و انگیزه داشتن نسبت به آن به بسیاری از ویژگیهای روانشناختی منجر میشود ، مثل عزت نفس ، سازگاری (استیبرگ ،۱۹۹۶)[۳] .و بی اشتیاقی نسبت به مدرسه با مصرف و سوء مصرف مواد الکلی ، افسردگی تجربه زود هنگام مسائل جنسی،جنایت و قانون شگنی در رابطه است(هاوکینز،کانال نوومیلر ۱۹۹۲).[۴]

از سوی دیگر پیشرفت تحصیلی ، یکی از متغیرهای اصلی آموزش و پرورش است و می توان از آن به عنوان شاخص عمده سنجش کیفیت آموزش و پرورش یادکرد.معمولاً پیشرفت تحصیلی بر اساس نتایج آزمونهای نهایی و استاندارد مورد سنجش قرار میگیرد و نمراتی که دانش آموزان در دوره ای مختلف و در دروس مختلف کسب می کنند، نشانی از میزان پیشرفت تحصیلی آنان تلقی می کنند( کوشان و حیدری ع . ۱۳۸۵).

فراغت پدیده ای است اجتماعی و فرهنگی و می توان گفت از آن هنگام که جامعه فرهنگی به وجود آمده این پدیده نیز در زندگی مردمان به صورتی مورد یافته ، مطرح گردیده است.در گذشته این اوقات به صورت کار و بازی تواماً انجام می پذیرفته که بیشتر به خاطر مذهب و اعمال آن این زمان را میگذرانیدند ولی در طول تاریخ و تحولات جوامع، به تدریج کار و بازی از همدیگر جدا شدند و اهمیتی که بشر برای اوقات فراغت خود قائل شد انواع هنرها و بازی ها و … بسط و توسعه باور نکردنی پیدا کردند در تاب مقدمه ای بر جامعه شناسی ایران ، شاپور راسخ خطاب به اوقات فراغت ، آن را چنین تعریف می کند :
 

” فراغت به اوقاتی اطلاق می شود که در آن آدمی نه تنها از تعهدات شغلی و اقتصادی بلکه از تکالیف شخصی و خانوادگی و اجتماعی آسوده باشد و آن را به طیب خاطر به امور صرف کند.چون تفریح،بازی،ورزش وکارهای ذوقی و تفننی فرهنگی مصرف دارد.”
انسان ها در طول روز عمدتاً دارای دو بخش اصلی از فعالیت ها هستند : فعالیت های مربوط به شغل و اوقات فراغت و یا لحظاتی است که در ان فر بدون احساس اجبار به دور از فعالیتهای شغلی و نیازهای زیستی به فعالیتهایی دست می زند که باعث احساس رضایت می گردد.اوقات فراغت بخشی از زندگی است که میتواند باعث رشد و بزهکاری و نهایتاً سقوط جامعه گردد.فعالیت های جسمانی و ورزشی باعث رشد انسان در ابعاد جسم و روح می شود ومورد توجه بسیاری از جوامع جهت استفاده در سطح کلان قرار گرفته است.جوانان هر کشوری آینده سازان آن کشور هستند و نحوه گذراندن اوقات این قشر در حال حاضر زمینه ساز فعالیتهای آینده آنان در جامعه است.
در حال حاضر نزدیک به دو میلیون نفر از جوانان اینده ساز کشور را قشر دانشجو تشکیل می دهند و این دانشجویان در فردایی مه چندان دور به عنوان مدیر،پزشک،معلم و … به کار و فعالیت میپردازند.پس طبیعی اشت که نحوه گذراندن اوقات فراغت این قشر نسبت به دیگر افراد جامعه حساسیت و اهمیتی مضاعف پیدا کند.به طور کلی می توان گفت که در عین حال که کارکرد اوقات فراغت در وجوه رفع خستگی و تفریح و سرگرمی امور غیرقابل انکار هستند عنایت به کارکرد دیگر آن که ،باعث پیشرفت تحصیل نیز می شود، حائز اهمیت ویژه ای است.البته باید در نظر داشت که این کارکرد مورد انتظار ،اوقات فراغت است و چه بسا که گذراندن اوقات فراغت به گونه ای باشد که خلاف چنین انتظاری رخ نماید.
بطور کلی رفتار هر فرد تابع خصوصیات شخصی او و خصوصیات محیطی است ،یعنی رفتار هر فرد تابع شرایط زمانی محدود و مکانی خاص است ک در آن می زید(رفیع پورفرامرز ،جامعه روستایی و نیازهای آن ۱۳۶۴). با استناد به این نظریه ،فرضیه زیر مطرح میشود :

بین رشته تحصیلی و فعالیت های فوق برنامه رابطه معنا داری وجود دارد.
 

دانشجویان مجرد بیشتر از دانشجویان متأهل به فعالیتهای فوق برنامه می پردازند.
 

بین پایگاه اجتماعی و نوعی فعالیت های فوق برنامه رابطه معنادار و مستقیم و جود دارد.
 

۶-۱-۳ تئوری مربوط به رابطه فراغت و بازی
نظریه اسپنسر مبنی بر استراحت و کسب لذت می باشد.او در این خصوص علت گرایش انسان به تفریح و رها شدن از نیروهای اضافی می داند. مورتین لاروس روانشناس آلمانی،عامل تفریح را نیاز بشر به استراحت و جبران خستگی بیان می کند.توماس میل رهایی از یکنواختی و بدست آوردن تجربیات را عامل پیدایش تفریح و فراغت را رهایی انسان از فعالیت های مداوم و تلاش خسته کننده که نتیجه آن خستگی جسمی و روحی شدید افراد جامعه است می داند.
سوال اصلی این تحقیق این است که بین سرمایه اجتماعی و مشارکت در فعالیتهای فوق برنامه داوطلبانه و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس چه رابطه ای وجود دارد؟
۱-۳-اهمیّت و ضرورت انجام تحقیق
واقعیت مهم آن است که همه پیشرفت های شگفت انگیز انسان در دنیای امروز زاییده یادگیری است.انسان بیشترتوانایی های خودرا ازطریق یادگیری بد ست می آورد،از طریق یادگیری رشد فکری پیدا می کند و توانایی های ذهنی اش فعلیت پیدا می یابد،بنابراین می توان چنین نتیجه گیری کرد که همه پیشرفت های بشرد رنتیجه یادگیری بدست می آید.۰(بیابانگرد،۱۳۷۲ ) .پیشرفت تحصیلی علاوه بر اینکه خود به تنهایی یک هدف به شمار می آید؛ بلکه به درگیر شدن فعال در مدرسه و انگیزه داشتن نسبت به آن به بسیاری از ویژگیهای روان شناختی منجر می شود، مثل عزت نفس ،سازگاری ،مسئولیت پذیری و صلاحیت در مقابل( جسر،۱۹۹۷؛استینبرگ ،۱۹۹۶)[۵]. از سوی دیگر پیشرفت تحصیلی ، یکی از متغیر های اصلی آموزش و پرورش است و می توان از آن به عنوان شاخص عمده سنجش کیفیت آموزش و پرورش یاد کرد. معمولاً پیشرفت تحصیلی بر اساس نتایج آزمون های نهایی و استاندارد مورد سنجش قرار می گیرد و نمراتی را که دانش آموزان در دو ره های مختلف تحصیلی و در دروس مختلف کسب می کنند ،نشانی از میزان پیشرفت تحصیلی آنها تلقی می شود.(کوشان و حیدری ،۱۳۸۵) .
وقتی که سرمایه اجتماعی وابعادآن دربین دانشجویان تشکیل وگسترش می یابد،سبب می شودکه دانشجویان تلاش گسترده ای رابرای توسعه ای همه جانبه کشورانجام دهند.همچنین آگاهی واطلاع ازمیزان سرمایه اجتماعی آنان ودانستن نوع ارتباط آنان بایکدیگربرای هرنوع برنامه ریزی اجتماعی وفرهنگی آنان لازم وضروری است لذانیازاست که دراین زمینه تحقیقاتی صورت گرددتاوضعیت سرمایه اجتماعی دربین این گروه مشخص گردد.
اهمیت عملی:این پژوهش به تعمیم پذیری یافته های تحقیقات قبلی کمک خواهدکردودانشی رابه دانش موجوداضافه می نماید.
توضیحات:اگرمیزان یاشناسایی عوامل ومتغیرهای تاثیرگذاربرپیشرفت تحصیلی به افزایش کیفیت آموزش کمک خواهد کرد.یافته های این تحقیقات مورداستفاده متخصصین ،مدیران آموزشی،دانشجویان،سیاست گذاران آموزشی وبرنامه ریزان قرارخواهد گرفت(.فاتحی،۱۳۸۲).
۱-۴-اهداف تحقیق
۱-۴-۱ هدف کلی:
هدف کلی این پژوهش تعیین رابطه بین سرمایه اجتماعی و مشارکت در فعالیتهای فوق برنامه داوطلبانه و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس تعیین وضعیت بین سرمایه اجتماعی و مشارکت در فعالیت های فوق برنامه داوطلبانه و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحدبندرعباس است.
۱-۴-۲ اهداف جزئی:

تعیین رابطه بین سرمایه اجتماعی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس
 

تعیین رابطه بین مشارکت در فعالیت های فوق برنامه و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس
 

تعیین سهم سرمایه اجتماعی و مشارکت در فعالیتهای فوق برنامه و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد ا اسلامی واحدبندرعباس سوالات تحقیق:
 

۱-آیا بین سرمایه اجتماعی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس رابطه وجوددارد؟
۲- آیا بین سرمایه اجتماعی بامیزان مشارکت در فعالیتهای داوطلبانه وفوق برنامه دانشجویان دانشگاه آزاداسلامی واحدبندرعباس رابطه وجوددارد؟
۳-آیا بین مولفه های سرمایه اجتماعی بامیزان مشارکت وفعالیتهای داوطلبانه فوق برنامه دانشجویان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس رابطه ساده وچندگانه وجود دارد؟
۴-آیا بین مولفه های سرمایه اجتماعی باپیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس رابطه ساده وچندگانه وجود دارد؟
۵-آیا بین سرمایه اجتماعی و فعالیت های فوق برنامه داوطلبانه و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس رابطه ی چند گانه وجود دارد؟
۶-سهم سرمایه اجتماعی و مشارکت در فعالیت های فوق برنامه داوطلبانه در پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس چقدر است؟
۱-۶ فرضیه ها

 بین سرمایه اجتماعی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس رابطه وجوددارد.
 

– بین سرمایه اجتماعی بامیزان مشارکت در فعالیتهای داوطلبانه وفوق برنامه دانشجویان دانشگاه آزاداسلامی واحدبندرعباس رابطه وجوددارد.
– بین مولفه های سرمایه اجتماعی بامیزان مشارکت وفعالیتهای داوطلبانه فوق برنامه دانشجویان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس رابطه ساده وچندگانه وجود دارد.
– بین مولفه های سرمایه اجتماعی باپیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس رابطه ساده وچندگانه وجود دارد.
– بین سرمایه اجتماعی و فعالیت های فوق برنامه داوطلبانه و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس رابطه ی چند گانه وجود دارد.
۱-۷- تعریف واژه ‏ها و اصطلاحات: