۲-۲-۲ نرخ بازده
اصطلاح نرخ بازده یا نرخ عایدی برای توصیف نرخ افزایش یا کاهش سرمایه گذاری در طول دوره نگهداری دارایی به کار می رود. (راعی, ۱۳۸۹)
نرخ بازده به طور ساده عبارتست از کل بازدهی که یک سرمایه گذار در طول دوره سرمایه گذاری یا دوره نگهداری بر روی سرمایه گذاری خود بدست می آورد. نرخ بازده، سرعت افزایش یا کاهش ثروت سرمایه گذار را نشان می دهد و به صورت درصدی از سرمایه گذاری اولیه نشان داده می شود. برای اندازه گیری نرخ بازده سرمایه گذاری، سود حاصل از سرمایه گذاری را بر مبلغ سرمایه تقسیم می کنند.
سود حاصل از سرمایه گذاری از دو بخش تشکیل می شود. (جهانخانی, ۱۳۷۶(

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

جریانات نقدی که از بابت سود سهام و یا بهره اوراق قرضه حاصل می شود.
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)

منفعت (یا ضرر) سرمایه که از افزایش (یا کاهش) قیمت بازار اوراق بهادار در طی دوره سرمایه گذاری حاصل می شود.

حاصل جمع این دو منبع در آمد (یا ضرر) برابر با تغییر کل در ثروت سرمایه گذاری شده طی دوره سرمایه گذاری می باشد.
۲-۲-۳ نرخ بازده تحقق یافته و نرخ بازده مورد انتظار
بازده تحقّق یافته همان بازدهی است که در طول دوره کسب شده است و در واقع بازدهی است که به وقوع پیوسته باشد. بازده مورد انتظار، بازدهی تخمینی است که سرمایه گذاران انتظار دارند در دوره های مشخص آتی بدست آورند.
۲-۲-۴ نرخ بازده بدون ریسک[۲]
در بسیاری از کشورها، دولت ها برای تامین بخشی از منابع مالی مورد نیازشان اقدام به انتشار اوراق قرضه می کنند، این اوراق دارای سررسیدهای گوناگون، از چند روز تا چند سال است که مبلغ اسمی و نرخ بهره مشخصی دارند. بنابراین سرمایه گذاران، علاوه بر حق انتخاب دارایی های ریسک دار مانند سهام عادی میتوانند دارایی های بدون ریسکی مانند اوراق قرضه (در ایران اوراق مشارکت) و یا اوراق خزانه را خریداری نمایند. یک دارایی بدون ریسک عبارت است از یک دارایی با بازده مورد انتظار معین، به گونه ای که واریانس (ریسک) بازده صفر باشد. چون واریانس برابر صفر است بنابراین نرخ بازده بدون ریسک در هر دوره ای برابر با ارزش مورد انتظار خواهد بود. بعلاوه کوواریانس میان دارایی بدون ریسک و هر دارایی ریسک داری برابر صفر میباشد در نتیجه این همبستگی دارایی ها با دارایی های مخاطره آمیز برابر صفر می باشد.
۲-۲-۵ نرخ بازده سرمایه گذاری
نرخ بازده سرمایه گذاری، عمومی ترین مفهوم کلیدی است که معیار بسیاری از تصمیمات مهم اقتصادی و مالی می باشد. این نرخ با اهمیت ترین عاملی است که در ارزیابی پروژه های سرمایه گذاری، ارزیابی عملکرد مالی شرکت ها، ارزیابی کارایی مدیریت در بخش های اقتصادی یا خطوط تولیدی مورد استفاده قرار می گیرد.
عکس مرتبط با اقتصاد
برای اندازه گیری نرخ بازده سرمایه گذاری، عایدی حاصل از سرمایه گذاری را بر مبلغ اولیه سرمایه گذاری تقسیم می کنند.
عایدی حاصل از سرمایه گذاری، از دو بخش تشکیل می شود :

مبلغ دریافتی، بابت سود سهام یا بهره اوراق قرضه.

منفعت و یا ضرر سرمایه ناشی از تغییر اوراق بهادار در طی دوره سرمایه گذاری.

به دیگر سخن حاصل تفاضل جریان نقدی ورودی از جریان نقدی خروجی، تقسیم بر جریان نقدی خروجی، نرخ بازده سرمایه گذاری را مشخص خواهد نمود

رابطه (۱-۲)
بازده سرمایه گذاری در یک سهام عادی در یک دوره معین با توجه به قیمت اول و آخر دوره و منافع حاصل از مالکیت بدست می آید. منافع حاصل از مالکیت در دوره هایی که شرکت مجمع برگزار کرده باشد به سهام دار تعلق می گیرد و در دوره هایی که مجمع برگزار نشده باشد منافع مالکیت برابر صفر خواهد بود.
بازده سرمایه گذاری در سهام با بهره گرفتن از رابطه زیر قابل محاسبه است:
رابطه( ۲-۲ )
که در آن:
Pt = قیمت سهام در پایان دوره t
Pt-1 = قیمت سهام در ابتدای دوره t یا پایان دوره t-1
Dt = منافع حاصل از مالکیت سهام که در دوره t به سهام دار تعلق گرفته است.
منافع حاصل از مالکیت ممکن است به شکلهای مختلفی به سهام داران پرداخت شود که عمده ترین آنها عبارتند از (گل ارضی ۱۳۷۹)

سود نقدی

افزایش سرمایه از محل اندوخته

افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده نقدی

تجزیه سهام

تجمیع سهام

برای حالت ۱ با بهره گرفتن از فرمول ۲-۲ می توان نرخ بازده هر سهم را محاسبه نمود. برای حالتهای ۲و۳ فرمول محاسبه نرخ بازده به صورت زیر خواهد بود.
(۳-۲)
که در آن:
Dt= سود نقدی پرداختی.
= درصد افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده نقدی.
= درصد افزایش سرمایه از محل اندوخته.
C= مبلغ اسمی پرداخت شده توسط سرمایه گذار بابت افزایش سرمایه از محل آورده نقدی.
بازده سهام از دو قسمت تشکیل می شود:

بازده ناشی از دریافت سود سهام

بازده ناشی از تغییرات سهام

۲-۲-۶ اجزای بازده

سود دریافتی : مهمترین جزء بازده، سودی است که به صورت جریانات نقدی دوره ای سرمایه گذاری بوده و می تواند به شکل بهره یا سود تقسیمی باشد.

سود ( زیان ) سرمایه : دومین جزء مهم بازده، سود ( زیان ) سرمایه است که مخصوص سهام عادی است ولی در مورد اوراق قرضه بلند مدت و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت نیز مصداق دارد. به این جزء که ناشی از افزایش ( کاهش ) قیمت دارایی است سود ( زیان ) سرمایه می گویند.

۲-۲-۷ عوامل موثر بر بازدهی
سرمایه گذاری در سهام تابع عواملی مثل بازدهی و ریسک و مقایسه سایر دارایی ها، می باشد. بازدهی سهام می تواند به عوامل متعددی بستگی داشته باشد.
به طور کلی این عوامل را می توانیم به دو گروه تقسیم کرد :
گروه اول، عواملی را در بر می گیرد که سود نقدی و مزایای پرداختی را تحت تاثیر قرار می دهد.
برخی از این عوامل که سود نقدی را تحت تاثیر قرار می دهند به شرح زیر هستند:

سود نقدی و کارایی بنگاه یکی از عوامل مهم در این گروه می باشد. کارایی بنگاه مستقیما به مدیریت آن وابسته است، چگونگی مدیریت بنگاه تاثیر روشنی بر کارایی فعالیت های تولیدی و تجاری، سودآوری قدرت و سلامت مالی و امکانات رشد بالقوه بنگاه دارد.

معافیت های مالیاتی از یک طرف موجب افزایش سود بنگاه شده و از طرف دیگر، سیاست کمتر بر سرمایه گذاری در سایر دارایی های مالی، موجب افزایش تقاضای سرمایه گذاری در سهام می گردد.

ظرفیت بازار و نوع کالاهای تولیدی شرکت نیز به نوبه خود سود شرکت را تحت تاثیر قرار می دهد. هرچه ظرفیت بازار برای کالایی که شرکت تولید می کند، بیشتر باشد، میزان فروش آن بنگاه بیشتر بوده و لذا درآمد و سود بنگاه بیشتر خواهد بود. همچنین سود جاری و آینده شرکت، تا حدی زیادی تحت تاثیر شرایط اقتصادی حاکم بر کشور نیز می باشد.