بررسی تبیین اثر سرمایه های فکری بر مهندسی و مدیریت نوآوری در شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی مرکز منطقه فارس- قسمت 2

ارسال شده در 26 فروردین 1400 توسط نجفی زهرا در بدون موضوع

در شرایط پیوسته در حال تغییر ما نیز باید تغییر نماییم، وگرنه بهای سنگینی بابت عدم تغییر پرداخت خواهیم کرد .( نوردال، رئیس اتحادیه جهانی علم و بهره وری،۲۰۱۳ : پیام مدیریت)
در اقتصاد مبتنی بر دانش، محصولات و سازمان ها براساس دانش زندگی کرده و می میرند و موفق ترین سازمان ها آن هایی هستند که از این دارایی ناملموس به نحو بهتر و سریع تری استفاده می کنند. مطالعات اخیر نشان داده است که بر خلاف کاهش بازدهی منابع سنتی (مثل پول، زمین، ماشین آلات و غیره)، دانش منبعی است که بازدهی افزاینده در کسب و کار دارد. آن چه درخور توجه است این مهم است که بازار نیز ارزش دانش و عوامل نامشهود دیگر در فرایند ایجاد ارزش را تشخیص داده است. اخیراً میزان و نسبت این «ارزش پنهان» تغییر کرده است(بونتیس۱ ،۱۹۹۹).

بر این اساس، موفقیت حال و آینده در رقابت بین سازمان ها، تا حد کمی مبتنی بر تخصیص منابع فیزیکی و مالی و تا حد زیادی مبتنی بر مدیریت دانش خواهد بود. بنابراین، وظیفه رهبری یک سازمان خلق محیطی برای مدیریت دانش است. به بیان روشن تر، در عصر حاضر چالش پیش روی مدیران آماده کردن محیط مناسب برای رشد و پرورش ذهن انسان در سازمان دانش محور است(بونتیس، ۱۹۹۶).
بنابراین، اساسی ترین مهارت برای مدیران سازمان های دانش محور «مدیریت دانش» است(کویین۲ ،۱۹۹۲).

۱-۲- بیان مساله

از آن جایی که ماهیت دانش نامشهود و ناملموس است، آن را توسط هیچ یک از مقیاس های سنتی حسابداری مالی نمی توان اندازه گیری کرد، ریسک «فراموشی» دانش و سایر دارایی های ناملموس سازمان برای مدیران وجود دارد. می توان گفت مدیران ارشد سازمان ها تنها از ۲۰ درصد دانش موجود در سازمان هایشان استفاده می کنند. درحقیقت، محیط کسب و کار مبتنی بر دانش در بسیاری از کشورهای جهان، مستلزم یک مدل و نام گذاری جدید است که در برگیرنده عوامل ناملموس سازمان باشد. در این وضعیت، رشته نوظهور «سرمایه فکری» توجه روزافزونی را به خود جلب کرده است(بونتیس،۲۰۰۰).

۱-Bontis
۲-koein
از دیدگاه راهبردی، سرمایه فکری می تواند در ایجاد و کاربرد دانش برای افزایش ارزش سازمان مورد استفاده واقع شود. امروزه، رشته در حال تکوین سرمایه فکری یک موضوع هیجان انگیز هم برای محققان و هم برای دست اندرکاران امور سازمانی شده است(رووز۱، ۱۹۹۷). سرمایه های فکری با توجه به تحولاتی نظیر تغییر محیط قانونی، ظهور نوآوری و گسترش بهره گیری از فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی، به عنوان عامل اصلی کـسب مزیت رقابتی پایدار و دارای تاثیرات در حوزه های راهبردی، به عنوان محور فعالیت های بلندمدت سازمانی درایجاد ارتباطی انسانی و ساختاری تلقی می گردد)حاجی کریمی،۱۳۸۸). با وقوع انقلاب فناوری اطلاعات، از سال های بعد از ۱۹۹۰، الگوی اقتصاد جهانی، تغییر اساسی کرد. در اقتصاد امروز، دانش به عنوان مهمترین سرمایه، جایگزین سرمایه مالی و فیزیکی شده است( قلیچ لی و مشبکی،۱۳۸۰). سـرمایه، در مورد مؤسسه ها، به هر دارایی بـرمی گردد کـه باعث ایـجاد جـریان های نقدی آتی شود. بیشتر دارایی های شناخته شده، ماهیت مـشهود و عینی دارند. بـنابراین سرمایه مشهود به دارایی های فیزیکی و مالی سازمان اشاره دارد. ارزش این دارایی ها به طور ادواری (توسط شرکت های بـخش عمومی) افـشا می شود و به آسـانی بر روی تـرازنامه به دست آمـده از ثبت های مالی ایـن شرکت ها یافت می شود. دارایی های فیزیکی، می تواند به معنی زمین، ماشین آلات، موجودی کالا، تجهیزات و…. باشد، درحالی که دارایی های مالی به حقوق صاحبان سهام، سودهای انباشته، سرمایه در گردش، پیش پرداخت هزینه ها، حساب های دریافتنی و …. گفته می شود. اهمیت دارایی های نامشهود (مانند: مهارت های نیروی کار و سازمان) در تعیین سودهای آتی به طور فزاینده ای در حال افزایش است. علاوه بر این، شناسایی کردن این دارایی ها مشکل تر است و این سـختی مربوط به تعیین ارزش آن ها است که از گذشته تا به امروز ادامه داشـته است و درست به همین خـاطر است که در بیشتر شرکت ها اصلاً گزارش نمی شوند. همین امر باعث شده است که این دارایی ها برای جهان خارج از مؤسسه، نامرئی باقی بمانند و حتی گاهی اوقات برای کارکنان درون سازمان نیز قابل تشخیص نباشند. توماس استوارت۲(۱۹۹۷) یکی از پیشگامان مطالعه در این زمینه اصطلاح پولی» سرمایه فکری « را برای این دارایی ها مطرح کرد. با عنایت به این مسأله که برای نوآوری در هر سازمانی ایجاد جوی مناسب و تامین شرایط لازم از اهمیت ویژه ای برخوردار است و از آن جا که دغدغه بسیاری از سازمان ها ایجاد سازمانی پویا و نوآور می باشد، مساله اصلی این تحقیق این است که مشخص شود آیا در شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی شیراز بین سرمایه فکری و مدیریت نوآوری ارتباط معناداری وجود دارد؟

۱-Roos
۲-Stewart

اهمیت و ضـرورت انجام تحقیق

توجه به مدیریت دانش در دو حوزه آکادمیک و کسب و کار رو به فزونی است. این موضوع با توجه به رشد فزاینده کتب و مقالات منتشرشده در زمینه مدیریت دانش به خوبی قابل درک است(زاک۱، ۱۹۹۹).
مطالعات انجام شده در کشورهای اروپایی نشان می دهد که در سال ۲۰۰۰، مدیریت دانش توسط ۸۰ درصد از بزرگترین شرکت های جهان به کار گرفته شده است(ک پی ام جی۲، ۲۰۰۰).
در سال های اخیر نیز نقش دانش به عنوان کلیدی ترین منبع سازمان ها در کسب مزیت رقابتی، به موضوعی بسیار مهم تبدیل شده و ایده “قابل مدیریت بودن دانش”، در بسیاری از کسب و کارهای مبتنی بر دانش، سازمان های یادگیرنده و مدیریت سرمایه های فکری، جا باز کرده است. بنابراین، سازمان ها در پی روش های جدیدی برای بقا در عرصه کسب و کار و رقابت اثربخش می باشند. یکی از روش های دستیابی به اثربخشی، کشف و توسعه دارایی هایی است که برای سازمان ها از کارایی بسیار بالایی برخوردار بوده، اما به درستی از آنها استفاده نشده است(ان دی لی لا و دی یو تویت۳،۲۰۰۱).
درک مدیریت سرمایه فکری که زمینه ای میان رشته ای محسوب می شود، کار دشواری است و آن را کمی پیچیده و مبهم می سازد. به هر حال عقیده بر این است که نباید به علت دشواری، به طور کلی این زمینه را رها کرد. ایده های مدیریت سرمایه فکری باید هنگام تدوین راهبرد یک سازمان مورد توجه قرار گیرد و در تدوین آن نقش داشته باشد.
مدیریت دانش و سرمایه فکری، فرایندی است که به سازمان ها در شناسایی، گزینش، سازماندهی، انتشار و انتقال اطلاعات و تخصص های مهم که بخشی از حافظه سازمانی هستند و غالباً به صورت ساختارنیافته در سازمان وجود دارند، کمک می نماید(توربان و مک لین۴ ، ۲۰۰۲).
موفقیت حال و آینده در رقابت بین سازمان ها، تا حد کمی مبتنی بر تخصیص منابع فیزیکی و مالی و تا حد زیادی مبتنی بر مدیریت دانش خواهد بود. بنابراین، وظیفه رهبری یک سازمان خلق محیطی برای مدیریت دانش است. به بیان روشن تر، در عصر حاضر چالش پیش روی مدیران آماده کردن محیط مناسب برای رشد و پرورش ذهن انسان در سازمان دانش محور است(بونتیس۵، ۱۹۹۶).
۱-Zak
۲-K.P.M.G,2000
۳-N.D.Le.La & D.U.Toit
۴-Torban & Maklin
۵-Bonits
از دیدگاه راهبردی، سرمایه فکری می تواند در ایجاد و کاربرد دانش برای افزایش ارزش سازمان مورد استفاده واقع شود. امروزه، رشته در حال تکوین سرمایه فکری یک موضوع هیجان انگیز هم برای محققان و هم برای دست اندرکاران امور سازمانی شده است(رووز۱، ۱۹۹۷).
سرمایه های فکری با توجه به تحولاتی نظیر تغییر محیط قانونی، ظهور نوآوری و گسترش بهره گیری از فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی، به عنوان عامل اصلی کسب مزیت رقابتی پایدار و دارای تاثیرات در حوزه های راهبردی، به عنوان محور فعالیت های بلندمدت سازمانی درایجاد ارتباطی انسانی و ساختاری تلقی می گردد)حاجی کریمی،۱۳۸۸).
امروزه همه می دانند که اینترنت و شبکه جهان وب گستر، پیام آور ظهور دوره جدیدی به نام عصر دانش و وداع با عصر صنعتی است. در عصر دانش آن چه موجب موفقیت تجاری و صنعت می شود، دانش بشر است. این دارایی نامشهود به عنوان سرمایه فکری شناخته می شود و گسترش سرمایه فکری، باعث‌ ایجاد منفعت است(مجتهدزاده،(۱۳۸۲): ۷).
موضوع مهم آن است که ما فاقد یک سیستم قابل مقایسه هستیم که ما را قادر سازد تا به افراد به همان اندازه ای توجه کنیم که به مسائل مادی توجه می کنیم. نتایجی که از گزارش دهی سرمایه فکری به دست می آید، شامل روحیه کارکنان، جابجایی کارکنان، ‌افزایش سرمایه گذاری در توسعه سرمایه فکری، ارزشمند قلمداد کردن سرمایه فکری شرکت به وسیله کارکنان عالی رتبه نسبت به قبل و درک بهتر عوامل اصلی است که برای توسعه و رشد مستمر، ‌حیاتی هستند(زنجیردار و همکاران،(۱۳۸۷):۱۴).
بنا به اهمیت و ضرورت نقش سرمایه فکری بر مدیریت نوآوری در این تحقیق به بررسی تاثیر نقش سرمایه فکری بر مهندسی و مدیریت نوآوری در شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی مرکز منطقه فارس خواهیم پرداخت.
۱-۴- اهداف تحقیق
۱-۴-۱- هدف اصلی