۴-۶ بهشت و جهنم (دوزخ) ۱۲۳
۴-۶-۱ بهشت ۱۲۴
۴-۶-۱-۱ بهشت یا دوزخ در آیین زرتشتی چگونه توصیف گردیده؟ ۱۲۵
۴-۶-۲ بررسی دیدگاه شاهنامه و گاتها در باره بهشت و دوزخ ۱۲۸
۴-۶-۲-۱ سنجه (میزان، مقیاس) نیکی و بدی در شاهنامه ۱۲۸
۴-۶-۲-۲ سنجه نیکی و بدی در گاتها ۱۲۹
عنوان صفحه
۴-۶-۲-۳ پاداش و پادافره (بادافره، مجازات)در شاهنامه ۱۳۲
۴-۶-۲-۴ پاداش و پادافره در گاتها ۱۳۳
۴-۶-۲-۵ بهشت روشن در شاهنامه ۱۳۵
۴-۶-۲-۶ بهشت روشن در گاتها ۱۳۶
۴-۶-۲-۷ بهشت در شاهنامه ۱۳۷
۴-۶-۲-۸ بهشت در گاتها ۱۴۱
۴-۷ دوزخ ( جهنم) ۱۴۳
۴-۷-۱ دوزخ در شاهنامه ۱۴۴
۴-۸ بازگشت به سوی خدا ۱۴۸
۴-۸-۱ بازگشت به سوی خدا در شاهنامه ۱۴۸
۴-۸-۲ بازگشت به سوی خدا در گاتها ۱۴۸
۴-۸-۳ راهنمایی خدایی برای رستگاری در شاهنامه ۱۵۱
۴-۸-۴ راهنمایی خدایی در گاتها ۱۵۲
۴-۹ جاودانگی ۱۵۴
۴-۹-۱ جاودانگی در شاهنامه ۱۵۶
۴-۹-۲ جاودانگی از دیدگاه زرتشت ۱۶۳
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها
۵-۱ نتیجه و بحث ۱۶۶
۵-۲ پیشنهادها ۱۷۱
۵-۳ محدودیت ها ۱۷۲
منابع و مآخذ ۱۷۴
چکیده:
شاهنامه جایگاه بزرگی در میان کشور ایران فرهنگی دارد. از آنجا که شاهنامه ریشه در فرهنگ ایران باستان دارد. فرهنگ انگیزه‌ای است که مردم را پیش می‌برد،. در این پژوهش تلاش خواهد شد که دیدگاه شاهنامه در باره جهان پس از مرگ و تاثیر دین زرتشتی بر این دیدگاه بررسی و نشان داده شود دیدگاه مردم در باره مرگ و دنیای پس از آن اثر بزرگ و گسترده‌ای بر روش زندگی مردم می‌گذارد. از سوی دیگر کوشش می‌شود با همسنجی دیدگاه شاهنامه در باره مرگ و دنیای پس از مرگ با گاتها ریشه‌های فرهنگ شاهنامه بررسی شود.
در این تحقیق شیوه کار توصیفی و تحلیلی است، با بهره گیری از کتب کتابخانه و مقالات مربوطه در سایتهای مورد نظر اطلاعات گرد آوری گردید. کلیه بیتها در شاهنامه که به مسئله جهان پس از مرگ ارتباط داشت و همچنین بخشی از سروده‌های گاتها، کتاب آسمانی زرتشتیان، یا اوستا، نوشته‌های مقدس زرتشتیان، و پندنامه‌های موبدان که پیامی همچون بیت مورد نظر داشتند و با مطالب دیگر در کتبی که بعنوان رفرنس آورده شده یادداشت، بررسی و نکات مشترک موجود مورد تحلیل قرار گرفت.
نتیجه اینکه در دیدگه شاهنامه، گیتی (دنیای مادی) گذراست و نمی‌شود دل در آن بست، ولی مینو (دنیای روحانی) جاوید است و باید در آن بهترین زندگی را داشت. شاید چون دانش مردم بسیار ناچیز است، پس نگارنده شاهنامه همواره از سوی چهره‌های شاهنامه دست نیایش به سوی خداوند برمی‌دارد تا بهترین راه برای رسیدن به این بهترین زندگی پر از آرامش و آسایش را بیابد. او در این آرزوست که از دشواری‌ها و پادافره (مجازات) دوزخ رهایی یابد، و به نظر میرسد اندیشه فردوسی در کنار زندگی و زندگی با مرگ برای این گره میخورد تا موجب زدودن غفلت از هستی آدمی باشد و انسان را به این نکته رهنمود سازد که مرگ در ماست و همیشه با ماست، مرگ در مقابل زندکی و همراه همیشگی آن شگفت انگیزترین پارادوکس تاریخ حیات بشری بوده است که از همان آغاز همپای وی تا به امروز راهی طولانی و شگرف راپیموده و همچنین در دین زرتشت نیز این اعتقاد میرود که زندگی با مرگ تن به پایان نمیرسد روان به زندگی مینو ادامه میدهد، از این رو هر کس باید روش زندگی را به گونه ای برگزیند تا به زندگی روان در مینو آسیب نرسد.
کلید واژه ها: شاهنامه، زرتشت، مرگ، بهشت، دوزخ، گاتها
مقدمه
شاهنامه شاهکاری ادبی است با موضوعاتی جامع و داستانهایی متنوع سراینده آن حکیم جامع الاطراف که جلوه هایی مختلف از ادبیات حماسی، غنایی و تعلیمی را به نمایش می گذارد. بررسی ابعاد مختلف «شاهنامه» موجب شناخت بیشتر عظمت و شکوه این اثر وهمچنین سراینده آن می شود.
پند و ا ندرزهای فردوسی است که از آبشخورهای فکری دینی و قومی وی سرچشمه گرفته است و از آنجا که عاطفه نهفته در آن انسانی است نه شخصی، جامعیت و شمول آن از زمان و مکان خاص فراتر است و همه آفاق را در بر می گیرد.
آرامش و آبادی آرزوی هر کس برای داشتن بهترین زندگی است. این آرامش پدید آمدنی نیست مگر
آن که با دانش نیک همزبانی به همدلی دگرگون شود. همانگونه که استاد عشق مولوی می‌سراید:
همزبانی خویشی و پیوندی است یار با نا محرمان چون بندی است
ای بسا هندو و ترک همزبان ای بسا دو ترک چون بیگا نگان
از زبان محرمی خود دیگر است همدلی از همزبانی بهتر است
برای رسیدن به همدلی و همزبانی باید یکدیگر را درست شناخت. فرهنگ را نیروی پیش برنده مردم و جامعه دانسته‌اند. در واژه نامه معین آن را ادب و هنر و ادب کردن مردم معنی کرده است. استاد برومند سعید(۱۳۸۴)، در پژوهشی ادیبانه آن را از دو بخش فر + هنگ می‌داند. «فر» پیشوندی به معنی پیش و جلو رفتن است و «هنگ» دگرگونه‌ای از «سنگ» به معنی متانت و سنگینی است.
فرهنگ زمانی پدیدار می‌شود که آموختهها در منش مردم نهادینه گردند. بدینگونه مردم از آن آموختهها در زندگی خود و یا درون جامعه بهره می‌برند، بدون آنکه نیازی به فشار بیرونی برای بکار بستن آن باشد. برای نمونه اگر بد شمردن اسراف در منش کسی نهادینه شود، او نه برای جریمه دولتی و نه برای خوش آمد دیگران از اسراف پرهیز نمی‌کند، بلکه چون این کار را بد می‌داند از آن می‌پرهیزد. چنین کسی در خلوت هم آن کار دیگر را نمی‌کند[۱].
مهم آنست که چه آموخته‌ای با چه آرمانی و از چه راهی در منش مردمان نهادینه می‌شود. آیا بهره‌کشانی می‌خواهند از شیره جان مردمانی ثروت و قدرت بیندوزند یا آبادگرانی مردم دوست در پی افزایش خرسندی مردم هستند.
تاریخ ایران گواه آنست که هرگاه رهبران و مدیران کلان کشور در این وظیفه کوتاهی کردند، کشوربه دست بیگانگان افتاد. اما نکته مهم آنست که ایرانیان از دیدگاه فرهنگی نه تنها شکست نخورده‌اند، بلکه فرهنگ خود را به مهاجمان دیکته هم کردند (محسنی نیا، ۱۳۸۲).
بنابراین گرگان مردم نما که خود را صاحبان جهان می‌دانند، برای چیرگی بر این مرز و بوم راهی دیگر را برگزیدند. آنها با بریدن مردم از ریشه‌های فرهنگی ایشان و نمایاندن ویژگی‌های ویران کننده به جای فرهنگ، می‌کوشند تا بر روح مردم چیره گردند. ایران گرامی اگر نه نخستین، ولی یکی از بنیانگزاران فرهنگ انسانی در جهان است. از آنجا که ایران فرهنگی شمار بزرگی از کشورها را در بر می‌گیرد، شناخت فرهنگ و ریشه‌های فرهنگ می‌تواند به همزبانی وهمدلی مردم این کشورها بیانجامد و آرامش و آبادی را در میان آنها نهادینه سازد.
مرگ سرنوشت هر کسی است که در هر فرهنگی به گونه‌ای تعریف شده است. این تعریف ریشه باورها، فرهنگ و در پی آنها رفتارهای آن مردم است. در این نوشتار کوشش می‌شود با بررسی بیت‌‌های شاهنامه که در آنها از بهشت و دوزخ یاد شده و همسنجی آن با آموزش‌های گاتها (آموزش‌های آسمانی زرتشتیان) ریشه‌های باور شاهنامه به جهان پس از مرگ جستجو شود. امروزه آموزش‌های گاتها در میانه کتاب یسنا جای داده شده‌است. کتاب یسنا ۷۲ هات (هائیتی=سرود =فصل =بخش) دارد که ۱۷ هات از آن (از هات ۲۸ تا ۳۴، ۴۳تا ۵۱ و ۵۳) گاتها است. هر هات چندین بند دارد که با شماره یاد می‌گردد.
با یاری آموزگار گاتاشناسی موبدیار مهران غیبی، برای بهتر فهمیدن گاتها چند برگردان فارسی (آذرگشسب، ۱۳۵۱؛ جعفری، ۱۳۵۹؛ دوانلو، ۱۳۸۷، رضی، ۱۳۶۳؛ شهزادی، ۱۳۸۱؛ شهمردان، ۱۳۶۴) را هم سنجی (مقایسه) و مفهوم آن در این نوشتار بکار برده شد. این نوشتار دستاورد همسنجی آموزش‌های گاتها با سرودهای شاهنامه برای دریافتن نقش گاتها در رابطه با جهان پس از مرگ در شاهنامه است.
فصل اوّل
کلّیات
۱-۱ بیان مسئله
شاهنامه جایگاه والایی در کشورهای ایرانی (ایران فرهنگی) از جمله ایران دارد. شناخت ریشه باورهای شاهنامه به شناخت فرهنگ کشورهای ایرانی و همگرایی فرهنگی آنها برای گسترش دوستی و آرامش (صلح) بایسته است. آرمان‌ها و باورهای مردم در گزینش راه زندگی اثر بزرگی دارد. چگونه زیستن مردم در گرو باور ایشان به جهان پس از مرگ و باور ایشان به چنین جهانی است. در این پژوهش تلاش خواهد شد که دیدگاه شاهنامه در باره جهان پس از مرگ و تاثیر دین زرتشتی بر این دیدگاه بررسی و نشان داده شود.
۱-۲ اهمیت تحقیق
دغدغه مرگ و جهان پس از آن یکی از مضوعات مهم و اساسی که همیشه اندیشه آدمی را به خود مشغول ساختهاست و آنچه به زندگی دنیائی معنا میدهد هدفدار بودن آنست همگامی و همراهی دائمی مرگ و زندگی در شاهنامه زمینه را برای نزدیک شدن به انسان زیستن و انسان مردن فراهم میسازد.
از این رو اهمیت بررسی مسئله یادآوری مرگ، معنابخش زندگی است، یعنی اینکه نتیجه چگونه زندگی کردن هر کس در این دنیا جهان پس از مرگ او را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
۱-۳ اهداف تحقیق
جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.
شناخت فرهنگ و باورهای مردم کشورهای ایرانی (ایران فرهنگی)
بررسی دیدگاه شاهنامه در باره جهان پس از مرگ
ارزیابی تاثیر دین زرتشتی بر دیدگاه شاهنامه در باره جهان پس از مرگ
۱-۴ پرسشهای تحقیق
دیدگاه شاهنامه در باره مرگ چیست؟
دیدگاه شاهنامه درباره جهان پس از مرگ چیست؟
دیدگاه گاتها در باره مرگ چیست ؟
دیدگاه گاتها در باره جهان پس از مرگ چیست؟
دیدگاه گاتها با دیدگاه شاهنامه تا چه اندازه همخوانی دارد؟
دیدگاه شاهنامه در باره تاثیر باور مرگ بر رفتار زندگان چیست؟
۱-۵ فرضیه های تحقیق
