جلب رضایت مشتری مهمترین وظیفه سازمان ها و موسسات شده است چون این موضوع ارتباط مستقیمی با حفظ مشتری، سهم بازار و منافع سازمان دارد. این امر در بانکها اهمیتی دو چندان مییابد چرا که اغلب برای مشتریان تفکیک قائل شدن بین خدمات بانکی بسیار مشکل میباشد و نیز کوچکترین تغییری از سوی رقبا به سرعت کپیبرداری می شود. لذا مدیریت روابط با مشتریان و ایجاد رضایت در آنها جهت استمرار فعالیت بانکها و سودآوریشان امری الزامی میباشد (اعتباریان و فرح بخش، ۱۳۸۷).

تولید و ارائه خدمات نو با خصوصیات منحصر به فرد، نیازمند سازمانهایی با تفکر و راهبردهای نوین میباشد. سازمانهایی که سرعت و شدت در تحول درونیشان با نیازهای بازار سامان مییابد، با هوشمندی تمام، توانایی درک این نیازها را داشته و قادرند آن را به موقع تامین نمایند. فرایند انجام خدمات باید بر اساس شناخت واقعیتها، بررسی امکانات و محدودیتها، شرایط عرضه و تقاضای خدمت تنظیم گردد (ونوس و صفایان، ۱۳۸۱).
مولفه های تاثیرگذار بر جذب مشتری در بانکداری نوین شناسایی نیازهای اساسی، عملکردی و انگیزشی و نهایتاً رضایتمندی آنها موجب افزایش قدرت بانکها در عرضه فعالیتها میباشد (الهپور اشرف، ۱۳۸۳). در حال حاضر، بانکها در سراسر دنیا برای افزایش ارائه خدمات خود در تلاشند و از منابع گوناگونی برای رسیدن به این هدف بهره میگیرند، با رقابتی شدن فضای موجود در بانکهای کشور و افتتاح هر روز انواع موسسات مالی و اعتباری و ارائه خدمات گوناگون و مورد نیاز مشتریان، لزوم توجه به مشتریان و برآورده نمودن نیازهای آنها بیشتر احساس میشود (اعتباریان و فرح بخش، ۱۳۸۷).
اهمیت بخش خدمات در اقتصاد کشورها موجب شده است که در طی چند سال گذشته ارائه خدمات اثربخش به مشتری مورد توجه بیشتری قرار گیرد. یکی از مهمترین تحولاتی که در زمینه بهبود علمکرد در دهه آخر قرن بیستم به وقوع پیوست موضوع شناخته شدن اندازه گیری میزان رضایت مشتری به عنوان یکی از عناصر و الزامات اصلی سیستمهای مدیریتی در موسسات و بنگاههای کسب و کار بود. اکنون رضایت مشتری یکی از مهمترین عوامل در تعیین موفقیت سازمانها در امر تجارت و سودآوری به شمار میرود. حفظ و تقویت مداوم رابطه با مشتری تنها مسیر یک طرفهای است که اکنون بانکها در استفاده از استراتژیهای تدافعی و افزایش حفظ مشتریان کنونی خود باید از آن عبور کنند (کلگیت، ۲۰۰۲).
اهمیت جذب سرمایه مشتری
توسعه و گسترش فعالیت های بانکی با سیستمی کارآمد در پیشرفت و توسعه اقتصاد کشور بسیار مؤثر خواهد بود و باعث دوام بانک در محیط رقابتی خواهد گردید. به بیان دیگر موفقیت بانک در عملیات بانکی نه تنها بقای بانک را در بلندمدت تضمین می کند بلکه بالندگی و رشد و توسعه اقتصادی را برای هر کشور فراهم می آورد (رجب زاده قطری و همکاران، ۱۳۸۸). بانکها برای پاسخ گویی به نیازهای محیط ایجاد شده اند. یکی از مهمترین عوامل محیطی، مشتری است. اگر بانکها بتوانند رضایت مشتریان را تامین، حفظ و یا افزایش دهند، به همان میزان موفق خواهند بود. از این رو بانک های پیشرو و متعالی همیشه به دنبال کسب اطمینان از رضایت مشتریان هستند (Wieck, 1996).
امروزه اهمیت ارتباط با مشتریان بر کسی پوشیده نیست و تمامی سازمانها از جمله سازمانهای ارائه دهنده خدمات مالی سعی در درک بیشتر از مشتریان خود دارند. برای رسیدن به درکی صحیح از مشتری، سازمانها علاوه بر ارتباط با مشتریان نیازمند استفاده از مقیاسی برای سنجش میزان ارزش و اهمیت مشتریان مختلف هستند. این مقیاس در صورتی فراهم خواهد شد که سازمان بتواند با بهره گرفتن از ابزار مناسب به میزان ارزش مشتریان خود دست یافته و به تجزیه و تحلیل آن بپردازد. شناخت گروه های مختلف مشتریان و ایجاد ارتباط اثربخش با آنها به گونه ای که بتوان منافع اقتصادی سازمان را در آینده تضمین نمود، مسئله ای مهم در کسب و کار امروز است. جذب مشتریان سودآور و همچنین حفظ و نگهداری مشتریان ارزشمند قدیمی هر دو دارای اهمیت هستند که جز با شناسایی دقیق ویژگیهای آنها امکان پذیر نمیباشد (خواجوند و همکاران، ۱۳۹۱).
برای چندین دهه مؤسسات مالی راهبردهایی را دنبال می کردند که متمرکز بر تولید و معاملات بود. با رشد فناوری و توسعه عوامل رقابتی، نیاز بنگاه های اقتصادی به ایجاد و حفظ ارتباط مؤثر با مشتریان بیش از پیش نمود پیدا کرده است. بانک ها در بازار رقابتی با سایر بانک ها و مؤسسات مالی باید به دنبال شناخت صحیح از مشتریان خود باشند. هدف از شناسایی مشتریان، ایجاد تمایز بین آنها و تشخیص مشتریان پرارزشتر، نگهداری آنها و جذب مشتریان ارزشمندتر است. با رشد فناوری اطلاعات و ارائه خدمات در قالب های نوین بانکداری الکترونیک و رشد فعالیت های بازاریابی و مدیریت ارتباط با مشتریان، احتمال روی گردانی و خروج مشتریان پرارزش وجود دارد. این نکته هنگامی پررنگ تر می شود که بدانیم هزینه جذب مشتری جدید تقریباً پنج برابر هزینه نگهداری مشتریان قدیمی است (نوروزی، ۱۳۸۸).
در دنیای رقابتی معاصر، نه تنها حفظ منابع موجود، بلکه جذب منابع جدید چندان کار سادهای به نظر نمی‌رسد. تنها بنگاه ها یا سازمان هایی در این زمینه موفقند که بتوانند قدرت رقابتی خود را با بالا بردن سطح کیفیت کالاها و خدمات با توجه به نیازهای مشتریان افزایش دهند. نظام بانکی که در اقتصاد مبتنی بر بازار یکی از اجزای مهم اقتصاد هر کشور است و مسئولیت بسیار سنگین را دارد، از این امر مستثنی نیست. سرمایه موجود در بانکها منبع اصلی خرید محصولا ت و خدمات، و وامهای عطایی آنها منبع ایجاد اعتبار برای تمام واحدهای اقتصادی است (Andresaaen, 2000).
تمام شرکت ها فعالیت خود را صرفاً برای مشتری انجام می دهند و بدیهی است که نتیجه نهایی متعلق به مشتری است. مدیریت ارتباط با مشتری نوعی استراتژی بازاریابی است که هدف آن صرفاً به بالا بردن معاملات که در حقیقت بالا بردن سود به طور مقطعی است محدود نمی گردد، بلکه سعی دارد به دیدگاهی منحصر به فرد و یکپارچه از مشتری و یک راه حل مشتری مدارانه دست یابد که موجب بالا رفتن رضایت مشتری و افزایش سود شرکت در بلند مدت شود. مدیریت ارتباط با مشتری راهبرد کسب و کاری است جهت بهینه سازی سوددهی، درآمدزایی و رضایت مشتری که بر اساس مبانی زیر طراحی می گردد:
ساماندهی ارائه خدمات بر اساس نیازهای مشتری
بالا بردن سطح رضایت مشتریان مطابق اصول مشتری مداری
پیاده سازی فرایندهای مشتری محور (گلچین فر و بختایی، ۱۳۸۵).
مدیریت ارتباط با مشتری در واقع فرایندی است جهت گردآوری و یکپارچه سازی اطلاعات به منظور بهره برداری مؤثر و هدفمند از آنها که با جمع آوری اطلاعات مشتریان در یک پایگاه داده امکان طبقه بندی مشتریان را بر اساس راهبردها و معیارهای سازمان فراهم می سازد. بطور کلی می توان مواردی از مزایای حاصل از بکارگیری مدیریت ارتباط با مشتری را به صورت زیر بیان کرد:
تمرکز اطلاعات مشتری در یک نقطه
تجزیه و تحلیل و بخشی کردن اطلاعات مشتری
اختصاصی کردن نیاز مشتری (اسلامی علیشاه، ۱۳۸۷).
در واقع، امروزه افزایش رضایتمندی مشتریان بانکها و راهکارهای دستیابی به آن امری ضروری است. کیفیت خدمات رابطه نزدیکی با رضایتمندی مشتریان در صنعت بانکداری دارد. اکنون، بانکها می دانند که ارائه خدمات با کیفیت به مشتریان برای موفقیت ضروری می باشد و رمز بقا در محیط رقابتی و جهانی بانکداری امروز است. به طوری که با بهبود کیفیت خدمات ، احتمال رضایتمندی مشتریان نیز افزایش می یابد. افزایش رضایتمندی مشتریان منجر به نتایج رفتاری مانند تعهد، میل به ماندن، ایجاد پیوندی دو سویه میان ارائه دهنده خدمات و مشتری، افزایش تحمل مشتری نسبت به اشکالات در ارائه خدمات و تبلیغات دهان به دهان مثبت در مورد بانک میگردد (حسینی و همکاران، ۱۳۸۹).
بنابراین، افزایش رضایتمندی مشتریان میتواند در حفظ و جذب مشتریان جدید موثر باشد که این امر، در زمینه جذب سرمایه بانکها به عنوان یک عامل کلیدی در حفظ بقای آنها ضروری میباشد. جذب منابع مالی میتواند به بانکها کمک کند تا به اهداف توسعه و رشد اقتصادی کشور برسند (Hosseini et al., 2008). لذا، ایجاد مزیّت رقابتی برای بقای بانک ها لازم وضروری به نظر می رسد (محمدی، ۱۳۸۱).
امروزه در کشور ما به علت افزایش تعداد بانک ها و ارائه خدمات تقریباً مشابه، بانک ها با معضل بزرگی برای جذب مشتری و در نتیجه سپرده های آنها مواجه شده اند. بنابراین، بانک ها در این فضای رقابتی برای حفظ سهم و یا افزایش سهم خود از بازار باید برنامه ریزی مناسبی در زمینه بازاریابی و ارائه تبلیغات خود داشته باشند (هوشمندی، ۱۳۸۴). بنابراین، با توجه به مطالب ذکر شده و اهمیت مبحث جذب و نگهداری مشتری، رضایتمندی مشتری و جذب سرمایه مشتریان برای حفظ بقا و توسعه بانکها در شرایط رقابتی حاضر، یافتن راهکارهای مناسب در این زمینه امری ضروری است که در این بین، مبحث بازاریابی و به ویژه بازاریابی اجتماعی از جایگاه در خور توجهی برخوردار میباشد.
بخش دوم: بازاریابی
مقدمه
با پیچیده ترشدن وضعیت کسب و کارها و نوآوری های جدید در فرایندها و محصولات و همچنین وجود رقابت شدید بین شرکت ها، این پرسش ها در ذهن بازاریابان و مدیران شرکت ها مطرح می شود که مشتریان آنها چه نیازهایی دارند؟ خواسته های آنان چیست؟ رقبای آنها کدامند؟ چگونه می توان سازمان را در مقابل بازار هوشیار نمود؟ چگونه می توان نیازها و خواسته های مشتریان را به گونه ای بهتر از رقبا برآورده نمود؟ بهترین روش برآوردن نیازهای مشتریان چیست؟ چگونه می توان بهترین بازده و عملکرد مطلوب را از قابلیت های بازاریابی و دارایی های بازاریابی به دست آورد؟ (حمیدی زاده و همکاران، ۱۳۹۱).
سازمان ها همواره به دنبال این مهم بوده اند که بتوانند در محیط رقابتی، از طریق فرآیندهای عملیاتی خود به خلق ارزش برتر برای مشتریان بپردازند. واحدهای بازاریابی و فروش، به عنوان دو رکن اساسی سازمان، نقش بسزایی در این ارزشآفرینی بازی می کنند (نجمی و همکاران، ۱۳۹۱). شرکت های تولیدی برای حضور بهتر در بازار به یک نظام اثربخش در فعالیت های بازاریابی خود نیاز دارند (شافعی، ۱۳۹۱). به طور کلی، بازاریابی علم میان رشته ای است که وام دار بسیاری از علوم مثل اقتصاد، روانشناسی، جامعه شناسی و مدیریت است (حسینی و همکاران، ۱۳۹۱).
تعریف بازاریابی
تعریف های گوناگونی از بازاریابی وجود دارد که در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره می گردد.
انجمن بازاریابی آمریکا^[۳۲] بازاریابی را اینگونه تعریف می کند (۱۹۳۵): عملکرد فعالیت های کسب و کار که جریان انتقال کالا و خدمات از تولیدکننده به مصرف کننده را هدایت می کند. البته این تعریف به مرور زمان و به سبب پیشرفت های حاصل در حوزه بازاریابی، دستخوش تغییرات بسیاری شده است. این تعریف بیشتر بیانگر نگاه سنتی به بازاریابی که همان توزیع و بازرگانی کالا است، می باشد (نجمی و همکاران، ۱۳۹۱).
در سال ۱۹۸۵ انجمن بازاریابی آمریکا تعریف خود را اینگونه تغییر داد: بازاریابی، فرایند برنامه ریزی و اجرای خلق ایده، قیمت گذاری، ترویج و توزیع محصول و خدمات به منظور انجام مبادله ای است که اهداف شخصی و سازمانی را نتیجه می دهد. در این تعریف، تمرکز بیشتر بر مدیریت ^[۳۳]۴Ps است. این انجمن در سال ۲۰۰۴ با بیان این نکته که بازاریابی یک مفهوم مشتری- محور^[۳۴] است، تعریف خود را اینگونه اصلاح کرد که بازاریابی یک عملکرد سازمانی و مجموعه ای از فرآیندهاست که ارزش را خلق کرده، آن را برای مشتری بیان و تفهیم می کند و به وی منتقل می کند و ارتباط با مشتری را به نحوی مدیریت می کند که سازمان و ذینفعان از آن بهره مند می شوند (همان منبع).
بعدها و در سال ۲۰۰۷، این تعریف دوباره توسط انجمن بازاریابی آمریکا مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفت و بیان کرد بازاریابی، مجموعه ای از نهادها و فرآیندهایی است که منجر به خلق، اطلاع رسانی، انتقال و مبادله تولیدات و ارائه هایی می شود که برای مشتریان، شرکا و به طور کلی برای جامعه، ارزش آفرین است (Kotler & Keller, 2012).
بازاریابی، شناخت کردار مصرف کنندگان، سنجش آن، تبدیل این اطلاعات به برنامه ریزی محصولات تولیدی با هدف رفع نیازها می باشد. به عبارتی بازاریابی تلاش آگاهانه است برای تخصیص بهینه منابع و ایجاد نوعی تخصص در بازار. سازمان ها باید بازار هدف خود را بیابند تا بتوانند نیازهای آن را بهتر شناسایی کرده، محصولات و خدمات مناسب با آنها را تهیه و تأمین کنند (مهدیپور و همکاران، ۱۳۸۴).
استراس این مفهوم را چنین تعریف می کند: بازاریابی شامل فعالیت های فردی و سازمانی است که در جهت مشخص نمودن نیازهای مشتری و بر طرف ساختن آنها طراحی شده است و جهت گیری آن تسهیل مبادلات با توجه به اهداف فردی و سازمانی با تأکید بر جلب رضایتمندی کاربر است. بازاریابی فرایندی مدیریتی است که پس از شناخت تقاضاهای مشتری به گونه ای مؤثر به آن تقاضاها پاسخ می دهد(Strauss, 1998).
بازاریابی فرایندی مدیریتی و اجتماعی است که افراد و گروه ها به وسیله آن، آنچه را که می خواهند و نیاز دارند از طریق تولید و مبادله محصولات با یکدیگر به دست می آورند (Kotler et al., 2001).
بازاریابی عبارت است از تجزیه و تحلیل، برنامه ریزی، اجرا و کنترل فعالیت های طرح ریزی شده به منظور ایجاد، ساخت و حفظ مبادلات و روابط مفید و متقابل با بازارهای مورد نظر (Dibb, 1994).
بازاریابی شامل فعالیت هایی است که طی آن کالاها و خدمات در زمان و مکان مورد نیاز، به مقدار و قیمت مناسب در دسترس مشتریان قرار می گیرد (صالحی، ۱۳۸۲).
نیمز مهمترین وظیفه بازاریابی را ارضای نیازها و خواسته های مشتریان از طریق فرایند مبادله می داند. به عقیده وی، در بازاریابی نوین، پس از شناسایی نیازها و خواسته های مشتریان، محصول مطابق خواسته های آنان طراحی و تولید می شود (Nims, 1999). اما نکته قابل ذکر این است که تنوع تفاسیر و تعاریف مختلف در طول سالیان گذشته نشان می دهد که عبارت بازاریابی دائماً در حال تغییر و بروز رسانی است (نجمی و همکاران، ۱۳۹۱).
اهمیت بازاریابی
در عصر فرا رقابتی کنونی، شرکت ها به منظور کسب مزیت رقابتی به دنبال ارائه ارزش بیشتر به مشتریان نسبت به رقبا بر اساس شایستگی های محوریشان می باشند. در این راستا بسیاری از شرکت ها به بازارگرایی به عنوان یکی از ابزارهای بازاریابی نوین روی آورده اند. لذا طبیعی است که برنامه های واحد بازاریابی و استراتژی های آن نیز نقش به سزایی در موفقیت کل سازمان و سایر واحدها در کسب مزیت رقابتی داشته باشد (دانشیان و همکاران، ۱۳۹۰).
در عصر فرا رقابتی کنونی شرکت هایی موفق تر هستند که بر اساس شرایط حاکم بر بازار، وضعیت رقبا و نقاط قوت و ضعف خود، جایگاه مورد نظر خود را در بازار تثبیت کنند و با پیشنهاد ارزش برتر نسبت به رقبای موجود در بازار رضایت بیشتری برای آنها فراهم آورند (شفیعی و میرغفوری، ۱۳۸۷). کانون اصلی استراتژی بازاریابی، تخصیص مناسب و هماهنگ نمودن فعالیت ها و منابع بازاریابی است تا اهداف عملیاتی شرکت از حیث یک بازار - محصول خاص تامین شود و برنامه ریزی استراتژیک بازار ابزاری است که شرکت ها با بهره گیری از آن از طریق یک طرح و برنامه ای مناسب جهت عناصر آمیخته بازاریابی طبق نیاز وخواسته های مشتریان بالقوه در بازار هدف، به دنبال کسب مزیت رقابتی و ایجاد همافزایی هستند (دانشیان و همکاران، ۱۳۹۰).
بازاریابی در ابتدا به عنوان زیرمجموعه ای از فنون بازرگانی و تجارت مطرح گردید. در طی قرن بیستم، مبنای علمی این حوزه بسیار گسترده شد و به عنوان رشته ای دانشگاهی در بسیاری از دانشگاه ها تدریس گردید. بعضی مفاهیم کلیدی در این رشته عبارت است از: نیاز، خواسته، تقاضا، محصولات و خدمات، ارزش، قیمت و رضایتمندی (علیزاده).
بازاریابی یک وظیفه سازمانی و مجموعه ای از فرایندهای مبادله ای است که نیاز به حجم زیادی از کار و مهارت دارد. بر این اساس مدیریت بازاریابی به معنای مبادله گروه ها به منظور رسیدن به توافق بر سر مصادیق مشترک می باشد هدف بازاریابی شناخت و فهم مشتری است، در این راه محصولات و خدمات را با نیازهای مشتری متناسب کرده و فروش را حداکثر می نماید. در حالت ایده آل بازاریابی بایستی منتج به آمادگی مشتری برای خرید شود (Kotler & Keller, 2012).
کاتلر و کلر (۲۰۱۲) معتقدند که عملکرد نظام بازاریابی برای سازمان ها از دو رویکرد قابل بررسی است. در رویکرد اول به بازاریابی به عنوان واحدی می نگرند که در کنار سایر بخش های سازمان فعالیت می نماید و در نگرش دوم، بازاریابی را فعالیتی در درون تمامی واحدها تصور می نمایند. در این حالت تمامی بخش های سازمان وظیفه بازاریابی را پوشش می دهند. امروزه اهمیت ارزیابی استراتژی ها و برنامه های بازاریابی در درون همه واحدهای سازمانی برای اجرای تصمیمات مطلوب توسط مدیران بیش از پیش گردیده است (Kornelis et al., 2008; Leeflang et al., 2009).
محققان عقیده دارند که کار کردن بدون معیار مانند راه رفتن با چشمان بسته است و بدون اندازه گیری، تصمیم گیری در رابطه با تغییرات و روش های جدید بسیار سخت خواهد بود. اما استفاده درست از اندازه ها، حضور در بازار و جذب مشتریان بسیار مطلوب خواهد بود ، لذا کسب شاخصها و رکوردهای جدید ، شرکت‌ها را توانمند خواهد کرد (Patterson, 2007).
لذا اهمیت بازاریابی و عملکرد مطلوب آن و همچنین ارزشی که در حال حاضر برای شرکت ها یافته است، باعث شده تا مفاهیم سنجشی به آن وارد شوند. از جمله مهمترین آنها می توان به بهره وری سیستم بازاریابی اشاره نمود (MSI, 2008). بررسی عملکرد نظام بازاریابی در شرکت ها اخیراً مورد توجه مدیران و متخصصان دانشگاهی در زمینه بازاریابی نیز قرار گرفته است. طبق نظر مدیران سازمان ها عملکرد این سیستم از طریق میزان بازگشت سرمایه گذاری های انجام شده بر روی آن قابل سنجش است (Seggie et al., 2007). این درحالی است که مطالعات آکادمیک بر برنامه های نظام بازاریابی از طرح ریزی تا کنترل ، تاکید می ورزد (Ambler & Wang, 2003).
شکل (۲-۱) به طور خلاصه، فرایند کامل مدیریت بازاریابی و نیروهایی را نشان می دهد که خط مشی بازاریابی را متأثر می سازد

شکل ۲-۱- فرایند کامل مدیریت بازاریابی (منبع: کاتلر و آرمسترانگ، ۱۳۷۹)
در آغاز، سازمان ها، کل بازار را می شناسند. در این مرحله، مصرفکنندگان هدف در کانون قرار می گیرند. سپس، کل بازار به قسمت های کوچک تری تقسیم می شود و قسمت های امیدبخش از میان این قسمت ها انتخاب می شود. آنگاه، سازمان، تأمین نیازهای قسمت های منتخب را به عهده می گیرد و ترکیبی از عناصر بازاریابی را که شامل محصول، قیمت، مکان و تبلیغات پیشبردی میشود طراحی میکند که تحت کنترل سازمان قرار دارد. سازمان ها برای دستیابی به بهترین ترکیب عناصر بازاریابی و اجرای آن، به تجزیه و تحلیل، برنامه ریزی، اجرا و کنترل بازاریابی می پردازند. با این فعالیت ها، سازمان بر بازیگران و نیروهای محیط بازاریابی نظارت می کند و در صورت لزوم، تدابیر لازم را برای انطباق با این محیط اتخاذ می کند (Kotler & Keller, 2012).
مؤلفه های فرایند بازاریابی
در ادامه به شرح مختصری از مؤلفه های اصلی و فرعی بازاریابی همچون محیط خرد و کلان، و سیستم های اطلاعات، برنامه ریزی، اجرا و کنترل، پرداخته میشود:
الف) محیط بازار

۲-۲-۲-۲-۲- ضایع کردن امانات
امام علی, در بیان نشانه­ های ظهور فرمودند: «فَإِنَّ عَلَامَهَ ذَلِکَ إِذَا … وَ أَضَاعُوا الْأَمَانَهَ»^[۱۵۱]: بدان که نشانه­اش این که در آن هنگام امانت را ضایع گردانند.
۲-۲-۲-۲-۳- خائن بودن امینان
پیامبر۳ به سلمان فرمودند: «یَا سَلْمَانُ إِنَّ عِنْدَهَا … أُمَنَاءَ خَوَنَهً»^[۱۵۲]: ای سلمان! آن وقت امناء خائن باشند.
۲-۲-۲-۳- عدم رعایت حرمت مؤمن
پیامبر۳ به ابن مسعود فرمودند: «یا ابن مسعود! إن من علم الساعه وأشراطها … أن تکثر … الغمازون»^[۱۵۳]: آگاه باشید که یکی از علایم و نشانه­ های ساعت ظهور آن است که به یکدیگر با چشم و غیره به قصد اهانت به هم اشاره می­ کنند.
واژه «الغمّازون» اسم فاعل و صیغه مبالغه و از ریشه «غَمَزَ» به معنای اشاره با چشم می باشد^[۱۵۴]، گرفته شده است. ولی این نوع اشاره باید یک بار معنایی منفی داشته باشد که دال بر نوعی انحراف اخلاقی و کثرت آن در آخرالزمان باشد که آن بار معنایی منفی همان، نگاه کردن با چشم به قصد اهانت می­باشد، همان­طور که قرآن می­فرماید: «وَ إِذا مَرُّوا بِهِمْ‏ یَتَغامَزُونَ»^[۱۵۵] یعنى به یکدیگر با چشم و غیره به قصد اهانت بر مؤمنان اشاره می­کردند.
۲-۲-۲-۴- ضرر دانستن صدقه و نبودن قصد قربت در پرداخت آن
رسول­خدا۳ فرمود: «لَا تَقُومُ السَّاعَهُ حَتَّى… یَکُونَ الصَّدَقَهُ مَغْرَماً»^[۱۵۶]: بر پا نشود ساعت (ظهور) تا این­که صدقه را ضرر و خسارت مالی دانند.
۲-۲-۲-۵- قطع رحم
امام صادق, فرمود: «فَإِذَا … رَأَیْتَ الْأَرْحَامَ قَدْ تَقَطَّعَتْ»^[۱۵۷]: و دیدی که مردم قطع رحم می­ کنند.
۲-۲-۲-۶- ظاهر پسندی
از دیگر انحرافات شایع در آخرالزمان این است که مردم به درون افراد توجهی ندارند و همه چیز را در ظاهر دیگران می­بینند و ملاک قضاوت را همان ظاهر بینی قرار می­ دهند.
رسول­خدا۳ فرمود: «سَیَأْتِی زَمَانٌ عَلَى أُمَّتِی لَا یَعْرِفُونَ الْعُلَمَاءَ إِلَّا بِثَوْبٍ حَسَنٍ وَ لَا یَعْرِفُونَ الْقُرْآنَ إِلَّا بِصَوْتٍ حَسَنٍ وَ لَا یَعْبُدُونَ اللَّهَ إِلَّا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَإِذَا کَانَ کَذَلِکَ سَلَّطَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ سُلْطَاناً لَا عِلْمَ لَهُ وَ لَا حِلْمَ لَهُ وَ لَا رَحْمَ لَه»^[۱۵۸]: بیاید زمانی بر امت من که نشناسند علماء را مگر به لباس نیکو و نشناسند قرآن را مگر به صوت نیکو و عبادت نکنند خدا را مگر در ماه رمضان و چون این طور شود خداوند مسلط کند بر ایشان شاهی را که نه علم داشته باشد و نه حلم و نه رحم.
که در ادامه روایت عذاب این نوع تفکر را هم به مردم گوشزد کرده است که تا مبادا به این رذیله اخلاقی مبتلا شوند.
۲-۲-۲-۷- فسق و گناه
گناهان در زندگی دنیوی و اخروی انسانها تأثیرات شوم و مخرّبی را می­گذارد و ایشان را به انواع بلاها مبتلا می­سازد. در روایات بسیاری امامان معصوم امت را به دور بودن از گناهان تشویق کرده ­اند و اثرات تباه کننده آن را گوشزد کرده ­اند. اما در روایات آخرالزمان که از ناحیه ایشان صادر شده است دیگر از جنبه انواع گناهان و اثرات آنها بحثی به میان نیامده است و گناهان را از جنبه­ های دیگر که در ذیل خواهد آمد مورد توجه قرار داده­اند:
۲-۲-۲-۷-۱- زیاد شدن گناهان
امام علی, در بیان ویژگی­های مردم آخرالزمان فرمود: «إِذَا … لَمْ‏ یَخْشَوُا النَّقِمَاتِ‏ وَ أَکْثَرُوا مِنَ السَّیِّئَات‏ وَ أَقَلُّوا مِنَ الْحَسَنَاتِ وَ عَصَوْا رَبَّ السَّمَاوَاتِ»^[۱۵۹]: زمانی که از عقوبت و مؤاخذه ابائی نداشته باشند گناهان را زیاد و کارهای نیک را کم انجام دادند و پروردگار آسمانها را نافرمانی نمودند.
۲-۲-۲-۷-۲- حب گناه
امام علی, فرمودند: «یحبّون الفساد و الغناء و الزنا»^[۱۶۰]: فساد و غنا و زنا را دوست دارند.
۲-۲-۲-۷-۳- علنی شدن گناهان
امام علی, در بیان یکی از نشانه­ های خروج دجال که قبل از ظهور است فرمود: « إِذَا اسْتَعْلَنَ الْفُجُورُ وَ … الْإِثْمُ وَ الطُّغْیَانُ»^[۱۶۱]: هنگامی که فجور و گناهان و طغیان علنی شدند.
۲-۲-۲-۷-۴- علنی شدن جرائم
رسول خدا۳ فرمودند: «حَتَّى تَرَوْنَ … ظَهَرَتِ الْجَرَائِمُ»^[۱۶۲]: تا ببینید جرم­ها ظاهر گردند.
۲-۲-۲-۷-۵- تلاش در کسب معاصی
پیامبر۳ به سلمان فرمود: «یَا سَلْمَانُ إِنَّ عِنْدَهَا … اکْتُسِبَتِ الْمَآثِمُ»^[۱۶۳]: ای سلمان! آن وقت گناهان را کسب کنند.
۲-۲-۲-۷-۶- اعتکاف بر گناه
امام علی, در توصیف مردم آخرالزمان فرمودند: «وَ اعْلَمُوا رَحِمَکُمُ اللَّهُ أَنَّکُمْ فِی زَمَانٍ الْقَائِلُ فِیهِ بِالْحَقِّ قَلِیلٌ وَ اللِّسَانُ عَنِ الصِّدْقِ کَلِیلٌ وَ اللَّازِمُ لِلْحَقِّ ذَلِیلٌ أَهْلُهُ مُعْتَکِفُونَ عَلَى الْعِصْیَانِ»^[۱۶۴]: بدانید خدایتان بیامرزاد! شما در زمانى به سر مى‏برید که گوینده حق اندک است در آن، و زبان در گفتن راست ناتوان. آنان (یعنی مردم در آخرالزمان) که با حقّ‏اند خوار هستند و به نافرمانى- خدا- گرفتار شده ­اند.
۲-۲-۲-۷-۷- عادت به گناه و غرق در آن شدن
امام صادق, فرمودند: «فَإِذَا … رَأَیْتَ الرَّجُلَ إِذَا مَرَّ بِهِ یَوْمٌ وَ لَمْ یَکْسِبْ فِیهِ الذَّنْبَ الْعَظِیمَ مِنْ فُجُورٍ أَوْ بَخْسِ مِکْیَالٍ أَوْ مِیزَانٍ أَوْ غِشْیَانِ حَرَامٍ أَوْ شُرْبِ مُسْکِرٍ کَئِیباً حَزِیناً یَحْسَبُ أَنَّ ذَلِکَ الْیَوْمَ عَلَیْهِ وَضِیعَهٌ مِنْ عُمُرِهِ»^[۱۶۵]: و دیدی که در هر روزی که بر مرد بگذرد و در آن روز، مرتکب معصیتی مانند خوردن مال حرام، شرب مسکرات، یا کم فروشی یا غش در معامله نشود، آن روز برای او، روزِ سختی خواهد بود و گمان می­ کند که آن روز از عمرش ضایع شده است.

و این یعنی افراد معتاد به گناه اگر یک روز گناه نداشته باشند احساس می­ کنند عمرشان تباه و به بیهودگی سپری گشته است.
بخش سوم: انحرافات اعتقادی
این بخش از انحرافات مربوط به آن دسته از انحرافاتی است که مردم در حوزه اعتقادی، در آخرالزمان مبتلای بدان هستند. لذا با توجه به اهمیت موضوع آنها را در دسته­های زیر قرار داده­ایم.
۲-۳-۱- انحرافات اعتقادی در حوزه فردی
۲-۳-۱-۱- سهل­انگاری در پرداخت حقوق شرعیه
برخی از روایات آخرالزمان به نحوی اشاره به این مطلب دارند که مردم در آخرالزمان از دادن حقوق شرعیه مثل خمس و زکات خودداری و یا کوتاهی می­ کنند.
۲-۳-۱-۱-۱- عدم پرداخت زکات
رسول­خدا۳ به سلمان فرمود: «یَا سَلْمَانُ إِذَا … قَطَعْتُمْ زَکَاتَکُمْ»^[۱۶۶]: ای سلمان! وقتی که زکات را ندهید.
۲-۳-۱-۱-۲- حیف و میل اموال خمس
امام صادق, فرمود: «فَإِذَا … رَأَیْتَ أَمْوَالَ ذَوِی الْقُرْبَى تُقْسَمُ فِی الزُّورِ وَ یُتَقَامَرُ بِهَا وَ یُشْرَبُ بِهَا الْخُمُورُ»^[۱۶۷]: و دیدی که خمس آل محمد (سهم امام علیه السلام و سهم سادات) در راه باطل تقسیم می­ شود و با آن قمار بازی نموده و میخوارگی می­ کنند.
۲-۳-۱-۱-۳- تجارت با وجوهات شرعی
از دیگر انحرافات این باشد که عده­ای از مردم با وجوهات شرعی ابتدا تجارت می­ کنند بعد آنها را پرداخت می­ کنند. یعنی در پرداخت وجوهات، سهل انگاری به خرج می­ دهند، در حالی که پرداخت آنها واجب فوری است. به هر حال در روایتی این عمل را سبب هلاکت امت اسلام می­دانند: «إذا … هذه الامه … اتجروا بالزکاه فعند ذلک هلاکهم لیزدادوا إثما»^[۱۶۸]: وقتی این امت با زکات تجارت کردند پس آن وقت وقتِ هلاکشان خواهد بود تا گناهانشان زیاد شود.
۲-۳-۱-۲- عدم پایبندی مؤمنین به اعتقادات
۲-۳-۱-۲-۱- اکتساب دنیا به وسیله دین
امام علی, فرمود: «یَظْهَرُ فِی آخِرِ الزَّمَانِ أَقْوَامٌ … تَأْخُذُ … الصَّالِحُونَ یَأْکُلُونَ الدُّنْیَا بِالدِّینِ»^[۱۶۹]: اقوامی در آخرالزمان خواهند آمد که صالحین و مؤمنان ایشان با ابزار دین، دنیا را به دست می­آورند.
۲-۳-۱-۲-۲- ابتلاء به انحرافات اخلاقی
در روایتی است که: «تقصدنکم نار هی الیوم خامده … تغشى الناس ، فیها عذاب ألیم، تأکل الانفس والاموال … قیل: یا رسول! أسلیمه هی یومئذ على المؤمنین والمؤمنات؟ قال، و أین المؤمنون والمؤمنات یومئذ؟ هم شر من الحمر یتسافدون کما تتسافد البهائم ولیس فیهم رجل یقول مه مه»^[۱۷۰]: قصد کند شما را آتشی که امروز خاموش است و مردم را فرو گیرد. در آن عذابی است دردناک، جان و مال مردم را بخورد. گفته شد یا رسول الله آیا این برای مؤمنین و مؤمنات آن روز، سالم است؟ (یعنی ضرری برای ایشان ندارد) فرمود: آن روز مؤمنین و مؤمنات کجایند؟! ایشان شرورترند از الاغ­هایند ، در بین راه مثل حیوانات با هم جماع می­ کنند و کسی نیست که به ایشان بگوید بس است.
۲-۳-۱-۲-۳- دل مردگی
امام علی, فرمود: «لیخرجن رجل من ولدی عند اقتراب الساعه حین تموت قلوب المؤمنین کما تموت الابدان»^[۱۷۱]: خروج خواهد کرد مردی از اولاد من در نزدیکی ساعت (ظهور) وقتی که دل­های مؤمنین، مرده باشد چنانچه بدن­ها می­میرد.
۲-۳-۱-۲-۴- خشم و نفاق
رسول­خدا۳ فرمود: «مِنْ أَشْرَاطِ السَّاعَهِ … قُلُوبُ الْمُؤْمِنِینَ مُتَبَاغِضَهٌ وَ أَلْسِنَتُهُمْ مُخْتَلِفَهٌ»^[۱۷۲]: از نشانه­ های ساعت ظهور آن باشد که قلوب مؤمنین پر از خشم و غضب باشد و زبان هایشان مختلف (یعنی حرف­های گوناگون می­زنند ولی از عمل خبری نیست).
۲-۳-۲- انحرافات اعتقادی در حوزه اجتماعی

کل کشور

۵۵/۴۵

۴/۴۰

۰/۳۵

شهری

۴۰/۵۱

۷/۴۶

۹/۴۱

روستایی

۶۸/۳۵

۵/۲۷

۵/۲۲

زایمان طبیعی

کل کشور

۴۵/۵۴

۶/۵۹

۶۵

شهری

۶۰/۴۸

۳/۵۳

۱/۵۸

روستایی

۳۲/۶۴

۵/۷۲

۵/۷۷

منبع: پیمایش جمعیت و سلامت (IRMDHS)،رشیدیان و همکاران،۱۳۹۱، ص ۸۵

• ^۱. شاخص‌های چندگانه سلامت و جمعیت) (Multiple-Indicators Cluster Survey Round.

• شاخص‌های چندگانه سلامت و جمعیت ایران ((Iran Multiple-Indicators Cluster Survey Round.

^۳.مطالعه سلامت و جمعیت (Demographic and Health Survey).
۲-۵ پیشینه تجربی پژوهش
۲-۵-۱ مقدمه:
تحقیقات زیادی در داخل و خارج از کشور به مقوله‌ی عوامل مؤثر بر میزان سزارین پرداخته‌اند. در بررسی مطالعات صورت گرفته مشخص شد که اکثر پژوهش‌ها در ایران در سطح شهرها و استان‌های مختلف انجام شده است و محدود به یک یا چند مرکز بیمارستانی بوده است خلاء وجود مطالعه‌ای جامع در سطح ملی همچنان به چشم می‌خورد. مطالعات موجود بیشتر رویکردی پزشکی داشته‌اند و کمتر به بررسی جامع مسائل اجتماعی و جمعیت شناختی و نگرشی مؤثر بر نوع زایمان پرداخته‌اند. از این میان با توجه به موضوع پژوهش حاضر به بررسی برخی از آنها پرداخته شده است.
زویفلر^[۸] و همکاران (۲۰۰۶)، به بررسی روندهای تولد فرزند به طریق زایمان طبیعی بعد از سزارین (VBAC )^[9] و مقایسه‌ی میزان مرگ و میر مادران و نوزادان در بین زنانی که زایمان به روش VBAC را تجربه کرده‌اند و زنانی که مایل به انجام عمل سزارین بعد از سزارین قبلی بودند، قبل و بعد از بازنگری در دستورالعمل (در سال ۱۹۹۹ دانشکده مامایی و زنان (ACOG) دستورالعمل‌های محدودکننده‌ای برای زایمان‌ از طریق واژینال بعد از عمل سزارین وضع کرد) پرداخته است. از پرونده‌های آمارهای تولد سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۲ کالیفرنیا استفاده شد. و۳۸۶۲۳۲ فرد مقیم کالیفرنیا که زایمان سزارین داشتند و یک تولد برنامه‌ریزی شده در یکی از بیمارستان‌های کالیفرنیا داشتند، مورد شناسایی قرار گرفتند. زایمان‌های VBAC به طور چشمگیری از ۲۴% قبل از دستورالعمل به ۵/۱۳ بعد از بازنگری دستورالعمل (P<.001) کاهش یافت. میزان مرگ و میر نوزادان با وزن ۱۵۰۰≤ گرم به ازاء هر ۱۰۰۰ تولد زنده برای زایمان‌های VBAC با میزان تکرار زایمان‌های سزارین هیچ تفاوتی در دوره‌ی مطالعه۱۹۹۹ یا ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۲ نداشت. میزان مرگ ومیر نوزادان با وزن ۱۵۰۰> گرم برای زایمان‌های VBAC بیشتر از میزان تکرار سزارین در همان دوره‌ی زمانی بود. در نتیجه میزان مرگ و میر مادران و نوزادان برخلاف افزایش میزان تکرار سزارین در بین سال‌های بعد از بازنگری دستورالعمل زایمان‌ از طریق واژینال بعد از عمل سزارین (VBAC) دانشکده مامایی و زنان آمریکا در سال ۱۹۹۹ پیشرفتی نکرد. زنان با فرزندان کمتر از ۱۵۰۰ گرم میزان مرگ مادری و فرزندی مشابهی با VBAC یا تکرار زایمان سزارین داشتند.

لگاریتم خطی کردن نرخ ارز حقیقی:
(۵-۲۲۶)
لگاریتم-خطی کردن قید کلی منابع:

(۵-۲۲۷)
لگاریتم خطی کردن اتحاد تولید کل:
(۵-۲۲۸)
لگاریتم خطی کردن اتحاد مصرف:
(۵-۲۲۹)
لگاریتم خطی کردن اتحاد سرمایه ­گذاری:
(۵-۲۳۰)
لگاریتم خطی کردن شوک ترجیحات:

(۵-۲۳۱)
لگاریتم خطی کردن شوک تکنولوژی مانای خاص سرمایه ­گذاری:

(۵-۲۳۲)
لگاریتم خطی کردن شوک مارک آپ قیمت:

(۵-۲۳۳)
لگاریتم خطی کردن شوک تکنولوژی:

(۵-۲۳۴)
لگاریتم خطی کردن شوک مارک آپ قیمت کالاهای وارداتی:

(۵-۲۳۵)
لگاریتم خطی کردن شوک مارک آپ قیمت کالاهای صادراتی:

(۵-۲۳۶)
۵-۶- کالیبراسیون
کالیبراسیون یکی از مهم‌ترین مراحل ارزیابی تجربی مدل­های تعادل عمومی پویای تصادفی در هر دو مکتب ادوار تجاری حقیقی و کینزی جدید است. در اقتصادهای توسعه یافته نظیر اقتصادهای آمریکای شمالی و اروپای غربی به دلیل کثرت مطالعات صورت گرفته در زمینه کاربرد مدل­های تعادل عمومی پویای تصادفی، محققین اغلب بدون هیچ گونه دغدغه­ای از صحت داده ­ها و اطلاعات، مقادیر پارامترهای حاضر در مدل خود را از یافته­های معتبر و متعدد دانشمندان دیگر جایگذاری می­ کنند، لیکن برای کشورهای در حال توسعه به صورت عام و برای کشورهای در حال توسعه نفتی به طور خاص که ایران را هم در بر می­گیرد، به دلیل نبود پیشینه قابل توجه تحقیق، کالیبراسیون الگو دشواری­های خاص خود را دارد. لیکن در این رساله سعی شده است با بهره گرفتن از داده ­های که وجود دارد و مطالعاتی که در این زمینه در کشور انجام شده است، اقدام به مقداردهی به پارامترهای مدل شود^[۲۸۰].

هدف از این بخش اختصاص مقادیر به پارامترهای ساختاری مدل است. کالیبراسیون معمولاً هم شامل گرفتن پارامترها از ادبیات گذشته که ساختار مشابه اقتصادی دارند، می­باشد و هم شامل تخمین پارامترها از داده ­های سری زمانی برای یک اقتصاد خاص و یا ترکیب هر دوی این موارد می­باشد.
کالیبراسیون یک درک و برداشت اولیه به ما می­دهد که ضعیف یا قوی بودن مدل را مشخص می­ کند. یک کالیبراسیون خوب یک تصویر دقیق و ارزشمند از داده ­ها را به ما می­دهد. همچنین از مطالعات اقتصاد خردی نیز برای کالیبراسیون استفاده می­ شود ولی در هنگام تجمیع و دید کلان باید دقت شود.
از مهم‌ترین دلایل استفاده از کالیبراسیون می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

• • عدم وجود داده: به دلیل عدم وجود داده، پارامترها را می­توانیم کالیبره کنیم.

• • کم بودن حجم داده ­ها

• • تورش تصریح مورد انتظار در مدل: تورش تصریح مورد انتظار در مدل باعث می­ شود پارامترهای برآورده شده ناسازگار باشد.

بررسی و ارزیابی میزان موفقیت مدل ارائه شده در مطالعات تعادل عمومی پویای تصادفی کینزی جدید، اغلب با بررسی میزان سازگاری و نزدیکی گشتاورهای تولید شده از کالیبراسیون مدل ساخته شده با گشتاورهای دنیای واقعی صورت می­گیرد. گشتاورهای مورد توجه اغلب عبارتند از: انحراف معیار متغیرهای اصلی مانند تولید یا مصرف که معیاری برای نوسانات در یک اقتصاد است، نسبت انحراف معیار متغیرهای مورد توجه به انحراف معیار متغیری همچون تولید یا سرمایه ­گذاری که مبنا قرار گرفته است و نوسانات نسبی را تبیین می­ کند و ضریب همبستگی بین سری­های زمانی برخی از متغیرها که هم حرکتی بین متغیرها را نشان می­دهد.
در یک دهه گذشته، ادبیات مربوط به سیاست­های پولی و مالی جهش بسیار بزرگی را از کالیبراسیون مدل­های تعادل عمومی پویای تصادفی گرفته تا تخمین زدن آن‌ ها (اغلب با بهره گرفتن از رویکرد بیزین) در برداشته است. به دلایل متعددی در این مدل­ها کالیبراسیون در مورد مقادیر پارامترها انجام می­ شود: اول به منظور بررسی پویایی­های این مدل­ها؛ دوم به منظور بررسی شباهت این مدل­ها با داده ­های دنیای واقعی و سوم ارزیابی حاصل از کاربردهای سیاستی این مدل­ها تحت یک سری فروض منطقی؛ بنابراین همان‌گونه که این مدل­ها موضوعاتی مانند عدم تصریح درست و ویژگی­های واقعی­ موجود در داده ­ها را در برمی‌گیرد، مهم است که در آن پارامترهای عمیقی^[۲۸۱] که ظاهر می­شوند را کالیبره کنیم. همچنین بایستی توجه نمود که استفاده از مدل­های DSGE کالیبره شده همیشه برای کالیبراسیون­های بعدی دقیق نیست. تکنیک بیزین برای این مشکل کالیبراسیون مناسب است به دلیل اینکه این تکنیک یک روش مشخص برای تخمین پارامترها می­باشد که در آن اطلاعات پیشین در مورد پارامترها همراه با داده ­ها برای تحلیل مدل DSGE مورد استفاده قرار می­گیرد. یکی از ویژگی­های رویکرد بیزین این است که یک چارچوب برای طراحی سیاست­ها ایجاد می­ کند که در آن مسئله نااطمینانی در تخمین پارامترها را برطرف می­ کند (لوین و همکاران^[۲۸۲] (۲۰۰۵) و باتینی و همکاران^[۲۸۳] (۲۰۰۴)).
کالیبراسیون بنابراین می ­تواند به عنوان یک ابزار و وسیله نهایی در نظر گرفته شود. محققان اغلب به دلیل اینکه مدل­های DSGE می ­تواند سؤالات جذاب اقتصادی را تحلیل کنند، این مدل­ها را کالیبره می­ کنند. در این حالت تخمین بیزین یا حداکثر راستنمایی بایستی بعد از کالیبراسیون مورد استفاده قرار بگیرد. به دلیل اینکه این تکنیک­­ها یک روش دقیق­ برای بدست آوردن مقادیر پارامترها می­باشند. زمانی که تکنیک­های حداکثر راستنمایی برای تخمین مدل­های DSGE استفاده می­ شود (به عنوان مثال ایرلند^[۲۸۴] (۲۰۰۳))، تخمین­ها از داده ­ها و بدون در نظر گرفتن نقش پارامترهای پیشین^[۲۸۵] استخراج می­شوند^[۲۸۶]. حتی اگر تکنیک­های بیزین برای تخمین پارامترها استفاده شود و در مورد پارامترهای پیشین اطمینان وجود داشته باشد، نیازی نیست در مورد اینکه تخمین­ها به وسیله توزیع پیشین یا داده ­ها بدست آمده است، نگرانی وجود داشته باشد. تنها مهم است که تخمین­های پسین^[۲۸۷] منطقی باشند. زمانی این اتفاق می­افتد که تخمین­های پیشین­ و داده ­ها منطقی باشند.
یکی از اولین کارهایی که در زمینه کالیبراسیون صورت گرفته است، کار مربوط به کیدلند و پرسکات^[۲۸۸] (۱۹۸۲) می­باشد. آن‌ ها برای آزمایش تجربی چرخه­های تجاری، از کالیبراسیون استفاده کرده ­اند و برای انتخاب پارامترها از خصوصیات بلندمدت داده ­ها و در برخی موارد از شواهد اقتصاد خردی استفاده کردند. آن‌ ها مدل رشد نئوکلاسیک را که بر روی نسبت­های بزرگ کالیبره شده بود را به کار گرفتند و مدل را در قالب چرخه­های تجاری حقیقی بررسی کردند.
کیدلند و پرسکات^[۲۸۹] (۱۹۹۱)، هانسن و هکمن^[۲۹۰] (۱۹۹۶) و سیمز^[۲۹۱] (۱۹۹۶) به خوبی روش­های تجربی مرتبط با ادبیات کالیبراسیون را مطرح کردند.
کولی^[۲۹۲] (۱۹۹۷) بحث می­ کند که تخمین یک رویکرد کامل می­باشد از آنجائیکه تخمین خود به مقداردهی پارامترها کمک می­ کند. وی همچنین بر کنش و واکنش دوطرفه بین تئوری و اندازه ­گیری تاکید می­ کند.
کینگ و ربلو^[۲۹۳] (۱۹۹۹) به تفاوت بین روش­های اقتصادسنجی سنتی و کالیبراسیون پرداخته است.
معمولاً پارامترهای انتخاب شده در کالیبراسیون با توجه به منبع مدل انتخابی و داده ­های نمونه متفاوت است. در مقاله آموزشی کمپل (۱۹۹۴)^[۲۹۴] به این مسئله پرداخته شده است.
کولی و پرسکات (۱۹۹۵)^[۲۹۵] روش­های متداول­تری را انتخاب کردند. آن‌ ها بیان می­ کنند که بسیاری از پارامترها به وسیله مسیر رشد متوازن مدل و ویژگی­های بلندمدت نمونه بدست می ­آید (به عنوان مثال میانگین­های نمونه).
برخی از مطالعات به مقالات اولیه و گذشته ارجاع می­ دهند؛ برخی شواهد اقتصادسنجی خرد را برای کالیبراسیون استفاده می­ کنند.
به عنوان مثال در مدل رشد سولو، باقیمانده­های مدل رشد سولو متناظر با بهروری کل عوامل است (رومر، ۲۰۰۶^[۲۹۶]).
لذا بعد از انتخاب پارامترها، مدل برای حل آماده و شبیه­سازی می­ شود؛ بنابراین اولین عملکرد مدل از روی توانایی مدل برای هماهنگی با واقعیات تحقق یافته با بهره گرفتن از داده ­های نمونه مورد ارزیابی و قضاوت قرار می­گیرد.
رومر (۲۰۰۶) یک معرفی برای کالیبراسیون ارائه کرده است. به طور مختصر محققین مقادیر محتمل برای پارامترها را با نگاه کردن در داده ­ها و یا با بهره گرفتن از مطالعات تجربی گذشته برمی­دارند. به صورت بهینه این فرایندها بایستی ویژگی­های مربوط به داده ­ها را مورد استفاده قرار دهد.
در این بخش، قبل از انجام فرایند شبیه­سازی و تحلیل توابع ضربه-واکنش مدل، نتایج حاصل از کالیبراسیون پارامترهای ساختاری مدل گزارش می­گردد. جدول (۵-۱) بیانگر مقدار کالیبره شده پارامترهای مدل است که در رابطه (۵-۲۳۷) تصریح شده ­اند. مقدار کالیبره شده برخی از پارامترها از مطالعات پیشین گرفته شده است که در جدول (۵-۱) به مطالعه مربوطه اشاره گردیده است. برخی دیگر از پارامترها بر پایه داده ­ها و اطلاعات در دسترس و محاسبات اقتصادسنجی کالیبره و برآورد شده ­اند. کلیه داده ­های سری زمانی مورد نیاز از بانک اطلاعات سری­های زمانی بانک مرکزی اخذ شده است.
مجموعه پارامترهای مدل را در قالب مجموعه زیر می­توان بیان نمود:
(۵-۲۳۷)
جدول ۵- ۱. مقدار کالیبره شده پارامترهای مدل

۳-قابلیت های عملکردی
تعریف مفهومی:
قابلیت ها عملکردی عبارت است از قابلیت های عملیاتی، قابلیت ها در امور مالی، قابلیت ها در بازاریابی و قابلیت ها در منابع انسانی (اسورز و لیدون ، ۲۰۱۴).
تعریف عملیاتی:
در این پژوهش عبارت است از نمره ای که مدیران سازمان اتوبوسرانی از پاسخ دهی به سوالات شماره ۱ الی ۲۹ از پرسشنامه محقق ساخته در بعد قابلیت های عملکردی دریافت می نمایند.
۴- قابلیت های شخصی
تعریف مفهومی:
قابلیت های شخصی نیز عبارت است از شش شایستگی اصلی یکپارچگی فکری، حرکت از من به ما، روحیه گسترش سازمانی، ایجاد یک سازمان پایدار، توجه بهبود مهارت های کارآفرینانه و تقویت ریسک پذیری(اسورز و لیدون ، ۲۰۱۴).
تعریف عملیاتی:
در این پژوهش عبارت است از نمره ای که مدیران سازمان اتوبوسرانی از پاسخ دهی به سوالات شماره ۳۰ الی ۵۵ از پرسشنامه محقق ساخته در بعد قابلیت های عملکردی دریافت می نمایند.
فصل دوم
مروری بر ادبیات تحقیق
مقدمه
یکی از بخش‌های مهم تحقیق، بخش مربوط به پیشینه و ادبیات تحقیق است؛ یعنی یکی از کارهای ضروری در هر پژوهشی، مطالعه منابع^[۱۵] مربوط به موضوع تحقیق است؛ زیرا سرچشمه علوم را می‌توان در پیشینه آنها کاوش. در بخش ادبیات تحقیق، محقق تعاریف مفاهیم و ادبیات مورد استفاده در پژوهش خود را متناسب با عنوان تحت بررسی در دستور کار خود قرار خواهد داد و ذهن مخاطب را با موضوع درحال مطالعه آشنا می سازد، در بخش مطالعه منابع نیز جان دیوئی^[۱۶] اعتقاد دارد مطالعه منابع، به محقق کمک می‌کند تا بینش عمیقی نسبت به جنبه‌های مختلف موضوع تحقیق پیدا کند. مطالعه منابع، باید هم از منابعی باشد که به طور مستقیم، در رابطه با موضوع تحقیق می‌باشند و هم از منابعی باشند که به صورت غیرمستقیم با آن موضوع، ارتباط دارند(حافظ نیا، ۱۳۹۲).
در این فصل ابتدا به فلسفه شکل گیری القای کارآفرینی و فعالیت های کارآفرینانه در سازمان ها و بررسی انواع تعاریف گوناگون در خصوص کارآفرینی در شرکت ها پرداخته می شود و سپس برخی ویژگی های شخصیتی و جمعیت شناختی و تفاوت های کارکردی و عملیاتی کارآفرینان مستقل با کارآفرینان سازمانی مورد مقایسه قرار می گیرد. سپس انواع استراتژی ها برای القای کارآفرینی درون سازمان ها و مدل های ایجاد آن بررسی گردیده و همچنین در ادامه به بررسی موضوع قابلیت های رهبری کارآفرینانه از منظرهای مختلف پرداخته شده که پایه اصلی تدوین مولفه های این پژوهش بوده است. همچنین لازم به ذکر است که در پایان نیز سوابق پژوهشی مربوطه آورده شده است.

تعاریف کارآفرینی
معادل واژه کـارآفرینی در فرانسـه Entrependre به معنای «متعهد شدن» می باشد. بنابر تعریـف واژه نامـه دانشگاهی وبستر^[۱۷] ، کـارآفرین، کسـی اسـت کـه متعهـد می شود مخاطره های یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی، اداره و تقبل کند. اقتصاددانان، نخستین کسانی بودند که در نظریـه هـای اقتصـادی خـود بـه تشـریح کـارآفرین و کارآفرینی پرداختند. موضوع کـارآفرینی در طـول زمـان همراه با تحول شیوه های تولیـد و ارزش هـای اجتمـاعی ، دچار دگرگونی فراوان و افزایش مفاهیم در برگیرنـده آن شده است. بررسی این تحولات و موارد کـاربرد ایـن واژه می تواند تا حد زیادی در راستای توسعه نظریه کارآفرینی و شناخت جوانب مجهول آن، امری مفید بـه شـمار رود(احمدپور داریانی، ۱۳۸۶).
کرکت^[۱۸] (۲۰۰۵) کارآفرینی را فرایند پویایی از تغییر بینش و بصیرت با ابتکار و نوآوری می داند(کرکت، ۲۰۰۵).
عرفانیان (۱۳۸۶) معتقد است که کارآفرین فردی است دارای ایده و فکر جدید که از طریق ایجاد یک کسب و کار و با بسیج منابع که با مخاطره مالی، اجتماعی و حیثیتی همراه است محصول یا خدمت با بازار ارائه می دهد. در تعاریف یاد شده چهار نکته وجود دارد.
کارآفرین دارای ایده و فکر جدید است.
کارآفرین در پی ایجاد کسب و کار است(نه تنها طرح تجاری، بلکه جمع آوری منابع تشکیل تیم و راه انداری کسب و کار نیز بر عهده اوست).
کار آفرین یسک پذیر است.
کارآ،رین محصول یا خدمت جدید به بازار ارائه می نماید. یعنی کارآفرین باید نتیجه کار خود را در بازار ببیند. (عرفانیان، ۱۳۸۶).
کارآفرینی از نظر موریس^[۱۹] و همکاران(۲۰۰۲) عبارت است از شناسایی فرصت ها، نوآوری برای استفاده از فرصت ها، و اقدام مخاطره آمیز برای ایجاد ارزش(به نقل از یداللهی^[۲۰]، ۲۰۰۵).
پیترز و هیسریش^[۲۱] (۲۰۰۶) نیز کارآفرینی را فرایند خلق چیزی جدید و با ارزش، با اختصاص زمان و
تلاش لازم و در نظر گرفتن ریسک های مالی، روانی و اجتماعی و رسیدن به رضایت فردی و مالی و استقلال تعریف کرده اند (بروش و هیسریش، ۲۰۰۶).
کار آفرینی سازمانی
کارآفرینی سازمانی از مفاهیم بسیار مهمی است که اهمیت و مزایای آن در سا های اخیر برای تعداد زیادی از سازمان ها و شرکت ها و بنگاه های تجاری در زیر بخدش های مختلف صنعتی، کشاورزی و خدماتی کاملا محسوس شده است(رضایی و همکاران، ۱۳۹۰).
کارآفرینی سازمانی یکی از شاخه های اصلی کارآفرینی است که سهم چشمگیری در توفیق و تعالی سازمان ها دارد (احمدپور داریانی، ۱۳۸۸).
کارآفرینی سازمانی را می توان بعنوان گستره ای تعریف کرد که در آن محصولات و یا بازارهای جدید توسعه می یابند و بر همین مبنا، سازمانی را کارآفرین می پندارند که بیش از دیگر سازمان ها به ایجاد محصولات و یا بازارهای جدید مشغول است. در کارآفرینی سازمانی با بکارگیری ظرفیت های نوآوری در سازمان، نیل به عملکرد بالاتر امکان پذیر می گردد. این امر با عرضه محصول جدید، معرفی روش جدید تولید، تشخیص بازارهای جدید، پیدا کردن منابع جدید، بهبود و توسعه کارکردهای محصول موجود و بهبود سازمان و مدیریت امکان پذیر می شود. برای ایجاد اثربخشی در فعالیت های کارآفرینی در سازمان، مدیران باید برنامه ریزی، هدایت، تخصیص منابع، اجرای ایده های نو، ارزیابی عملکرد و بهبود مداوم را در دستورکار خود قرار دهند(یداللهی ، ۲۰۰۵).
از اوایل دهه ۱۹۸۰ هجوم همزمان به سوی کارآفرینی و تاکید شرکت ها بر نوآوری برای بقاء و رقابت با کارآفرینانی که بیش از پیش در صحنه بازار ظاهر می شدند، موجب هدایت فعالیت های کارآفرینانه به درون شرکت ها شد. همراه با رسوخ فرآیندهای اداری و دیوان سالاری در فرهنگ شرکت ها، در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ کارآفرینی در سازمان های بزرگ به طور فزاینده ای مورد توجه مدیران ارشد شرکتها قرار گرفت تا آنها نیز بتوانند به فرایند اختراع، نوآوری و تجارت نمودن محصولات و خدمات جدید خود بپردازند. با آغاز دهه ۱۹۸۰ و پیشرفت ناگهانی صنایع در عرصه رقابت های جهانی اهمیت تفکر و فرایندهای کارآفرینانه در شرکت های بزرگ، بیش از گذشته مورد تاکید قرار گرفت و محققین کانون توجه خود را به چگونگی القای کارآفرینی در ساختار اداری شرکت های بزرگ معطوف نمودند(احسانی، ۱۳۹۰).
ضرورت کارآفرینی در سازمان
امروزه بسیاری از شرکت ها به لزوم کارآفرینی شرکتی پی برده اند. درواقع اینگونه تغییر گرایش در استراتژی، در پاسخ به سه نیازی است که بر شرکتها تحمیل گردیده است:
افزایش سریع رقبای جدید
ایجاد حس بی اعتمادی نسبت به شیوه های مدیریت سنتی در شرکتها
خروج بهترین نیروهای کار از شرکتها و اقدام آنها به کارآفرینی مستقل
در خصوص نخستین مورد یعنی رقابت باید اشاره نمود که این عامل با شتابی که در سال های اخیر به خود گرفته تمامی شرکت ها را به ستوه آورده و حتی صنایعی را که در فناوری های پیشرفته^[۲۲] فعالیت دارند نیز امروزه با رقبای بسیاری مواجه نموده است. سرعت نوآوری و ارائه محصولات جدید به قدری سرعت یافته که تغییرات، ابتکارات و بهبودها به امری عادی در بازارهای فروش تبدیل شده است. از این رو شرکت ها یا باید به نوآوری بپردازند یا اینکه محکوم به فنا می باشند. دوم اینکه با توجه به حرکت سریع محیط به سوی پیچیدگی بیشتر و عدم پایداری در شرایط محیطی و بازار، شیوه های سنتی مدیریت نمی تواند پاسخگوی اینگونه چرخش های شدید در محیط بوده و عدم تطبیق سریع آن با شرایط تصمیم گیری در چنین محیط های جدیدی، نوعی بی اعتمادی را نسبت به سبک های مدیریت سنتی ایجاد نموده است. سومین مشکل، ترک شایسته ترین افراد شرکت برای اقدام به کارآفرینی مستقل می باشد. از علل اصلی تشویق افراد به ترک شرکت های خود می توان به پاداش های حاصل از کارآفرینی مستقل همچون رفاه اقتصادی و اجتماعی، شهرت و استقلال در تصمیم گیری اشاره نمود و همین عوامل سبب می شود تا کارکنان جوان و با سابقه شرکت ها بیش از پیش به کارآفرینی ترغیب شوند. از سوی دیگر شکل گیری بازارهای سرمایه به صورت یک صنعت نوین و تمایل آن به سرمایه گذاری مخاطره آمیز^[۲۳] سبب شده تا کارآفرینان با سهولت بیشتری نسبت به گذشته برای تحقق فکرها و اجرای پروژه هایشان به منابع مالی دست پیدا کنند(میلز و همکاران^[۲۴]، ۲۰۰۹). به طور کلی پیشرفت سریع دانش و فناوری، تغییر روندهای جمعیت شناختی^[۲۵] همچون افزایش سطح تحصیل، اشتغال زن و مرد به کار در خانواده ها، و افزایش طول عمر و سالخوردگی جمعیت و حضور اثربخش بازارهای سرمایه و آشنایی بیش از پیش مدیران با پدیده کارآفرینی سبب گردیده تاگرایش به کارآفرینی در استراتژی های شرکت ها شدیداً مورد تاکید باشد(کوراتکو و هاجتس^[۲۶]، ۱۹۸۹).
مقایسه ویژگی های شخصیتی و جمعیت شناختی کارآفرینان مستقل با کارآفرینان سازمانی:
تاکنون محققین بسیاری به مقایسه ویژگی ها و رفتار کارآفرینان مستقل با کارآفرینان سازمانی پرداخته اند. از میان این دسته محققین، مطالعات گروه «کاکس»، «کوپر» و «جنینگز» (۱۹۹۴) از دیگران کاملتر و جامعتر بوده است. این محققین با انتخاب دو دسته از کارآفرینان مستقل و کارآفرینان سازمانی که از میان کارآفرینان بسیار موفق انتخاب شده بودند، به مطالعه جامع ویژگی های شخصیتی و عوامل جمعیت شناختی و شخصی آنها و مقایسه مقابله ای آنها پرداختند. روش مطالعه و جمع آوری اطلاعات آنها از طریق مصاحبه حضوری با ۱۹ کارآفرین سازمانی موفق و ۲۲ کارآفرین مستقل موفق و پرسشنامه های متفاوت صورت گرفته است(یداللهی، ۱۳۸۷).
الف) ویژگی های شخصیتی
در جدول ۲-۵ ویژگی های شخصیتی کارآفرینان مستقل با کارآفرینان سازمانی مقایسه شده است.
ب) ویژگی های شخصی و جمعیت شناختی
دسته دیگری از ویژگی ها که مورد توجه و مطالعه این محققین قرار گرفت، ویژگی های شخصی می باشد که در ادامه، برخی از مهمترین آنها بررسی می شود.
دوران کودکی: تجربیات کودکی کارآفرینان مستقل بسیار متفاوت از یکدیگر می باشد. آنها در دوران کودکی خود، محرومیت های بسیاری را تجربه کرده اند و روابط نزدیکی با مادران خود داشته اند و بیشتر آنها در کودکی پدر خود را از دست داده اند و یا اینکه پدر آنها حضور فیزیکی در خانه نداشته است. و به طور کلی دوران کودکی پرتلاطمی را گذرانده اند. برعکس، کارآفرینان سازمانی دوران کودکی آرامی را گذرانده اند و پدر آنها در دوران کودکی حضور پر رنگی در خانواده داشته است. (یداللهی، ۱۳۸۷)
جدول ۲-۱: مقایسه ویژگی های شخصیتی بین کارآفرینان مستقل و کارآفرینان سازمانی