می باشند که میان بعد روحانی و پایبندی به فقه و شریعت تلفیق ایجاد کرده است.
طائفه در سودان ، تشکلهای مذهبی صوفیانه ای هستند که بر مبنای طرق صوفیه فعالیت تبلیغی و مذهبی خود را انجام می دهند. طرق صوفی بسیاری در سودان وجود دارد ، همچون : قادریه ، سمانیه ، شاذلیه ، احدیه ، تیجانیه ، ختمیه ، برهانیه ، هندیه ، مهدیه و … که هر کدام از آنها شاخه ها و انشعابهای کوچک دیگری نیز دارند.
بر مبنای منابع تاریخی موجود ، تصوف نخستین بار از مغرب عربی توسط شیخی به نـام « تـاج
الدین بهاری » وارد سودان شد و او نخستین فردی بود که به تبلیغ تصوف در این سامان همت گمارد. ( همان ، بی تا ، ص 93 )
2 – 3 – 3 – 1 – نقش تصوف در تحولات سیاسی و اجتماعی

فِرَق صوفی در سودان بر مبنای سیستم مرید و مراد حـرکت مـی کنند و محـور فـرقه ، شیـخ
طریقت است و پس از شیخ « اوتاد » و « پیش کسوتان » مطرح هستند. ساختار تشکیلاتی فرقه ها بر پیروی و خضوع عضو طریقت در برابر شیخ طریقت بر مبنای یک برنامه تربیتی که دارای ویژگیهای مشخص و معینی است ، می باشد.
عبادت و مراسم عبادی صوفیان به شیوه و روش سنتی است ، صوفیان با داشتن شبکه وسیـعی
از مدارس آموزش قرآن با شیوه ای ویژه و سنتی به آموزش و تعلیم احکام اسلامی و حفظ قرآن می پردازند و از این کانال موفق شده اند در حیات سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی جامعه سودان نفوذ ریشه داری کرده به گونه ای که تأثیر عمیقی بر جریانات و رویدادهای مهم و حیاتی سودان داشته باشند.
این تأثیر به حدی زیاد و عمیق است که تمام جریان های سیـاسی و احزاب را تحت تأثیـر خود
قرار داده و نیز از این تأثیرپذیری مستثنی نمی باشند.
تصوف در سودان برخلاف تصوف در دیگر مناطق جهـان اسـلام یک جمـع و حرکت گریـزان از
جامعه و انزوا طلب نیست ، بلکه به دلیل تحولات سیاسی که در این کشور رخ داده ، رهبران صوفیه و پیروان آنان در جریانات سیاسی دخالت داشته و نقش عمده ای را ایفا کرده اند.
طرق صوفیه و رهبران و شیوخ آن در گذشته تنها بـه انجـام مراسـم عبـادی خـود ، بـه دور از
مشارکت در امر سیاسی ، روزگار را سپری می کردند. اما گسترش سیاستهای ستمگرانه و ظالمانه از سوی زمامداران از یک سو ، و مردم داری پیروان طریقت و صوفیان که نفوذ بسیاری در مردم داشتند و از سوی دیگر ، باعث شده که مردم برای گریز از ستم ستمگران و دادخواهی ، نزد شیوخ و پیروان طریقت صوفیه آمده و به آنها پناه آورند.
در دوران حاکمیت عثمانیها و مصـری ها ( دوران حاکمیـت مشتـرک ) بر اثر ستمـهایی که بـر
مردم سودان روا داشتند ، گرایش توده های مردم به تصوف و سران متصوفه بیشتر شد و شیوخ صوفی به عنوان اعتراض و احتجاج به دولت بیش از گذشته در سیاست دخالت کرده و شیخ صوفی به عنوان رهبر معارض و مخالف زمامدار شناخته شد.
در دوران محمد ابن احمد المهدی « مهدی سودانی » اوج حضور سیاسی و نظامی جریان های
صوفیه در صحنه سیاسی سودان بود و از این دوره به بعد تماسک و همبستگی شدیدی میان سیاست و تصوف به وجود آمد ، به دلیل این تماسک شدید و نفوذ فرق صوفیه در میان توده های مردم ، انگلستان نیز وارد عمل شد و موفق شد با نفوذ و فریب برخی گروه های صوفی مانند خَتمیه ، از این ابزار جهت اجرای سیاستهای خود در سودان بهره برداری کند.
انقلابِ المهدی علیه انگلستان و نیروهای وابسته به آن منجر به اوج حضور جریاهای تصـوف در
صحنه سیاسی و نظامی شد.
جریان تصوف در سودان به عنوان جریانی شناخته شده ، در تمام بخشهای اجتماعی ، سیاسی ،
فرهنـگی ، اقتصادی و … حضور فعال و چشمگیری دارد.

( ملکی ، بی تا ، ص 112 )
2 – 4 – وضعیت فرهنگی در سودان
هرچند سودان جزو کشورهای فقیر به شمار می آید ، اما نسبت تحـصیل کـرده های آن بسیـار
بـالا است و این امر باز می گردد به این واقعیت که سیستم آموزشی این کشور سیستمی بسیار ساده است که با داشتن حداقل امکانات فعالیتهای خود را آغاز می کند.
از سوی دیگر تحصیل کرده های سودانی بسیار علاقمند به خواندن و مطالـعه کتاب هستند ، در
ضمن به دلیل کمبود امکانات فرهنگی از جمله کتاب ، این افراد علاقه و عطش بسیاری برای خواندن و مطالعه دارند. دانشگاه های سودان و دانشجویان سودانی نقش مؤثر و حیاتی در تحولات سیاسی این کشور دارند و جبهه اسلامی سودان به رهبری دکتر حسن الترابی که در حال حاضر زمام امور را در این کشور در دست دارد ، پایگاه اصلی فعالیت هایشان دانشگاه های سودان بوده و اکثریت عناصرش را دانشگاهیان و دانشجویان تشکیل می دهند ، در مجموع می توان گفت حداقل 59/9 درصد از مردان و 44/9 درصد از زنان بالای 15 سال سودان باسوادند. جنگ های خونین سودان با همسایگان و مناقشات داخلی این کشور مانع از توسعه امکانات و فعالیتهای بهداشتی در این کشور شده است. این کشور درچند سال اخیر از داشتن غذا و بهداشت بی بهره بوده است.
( طلایه ، بی تا ، ص 32 )
2 – 4 – 1 – مطبوعات در سودان
با تحولات سیاسی 30 ژوئن 1989 که پیامدش دستیابی نظامیان طرفدار جبهه نجات اسـلامی
ملی به قدرت شد ، زمامداران سودان در اولین اقدام سیاسی تمام احزاب و سازمان های سیاسی را منحل و تمام روزنامه ها و مجلات و نشریات را تعطیل کردند و از آن پس روزنامه ها و نشریات جدیدی پا به عرصه گذاشتند که برخی از آنها مستقیماً توسط نهادهای دولتی منتشر و مسئولان و دست اندرکاران برخی دیگر از این نشریات به گونه ای در ارتباط نزدیک با نظام حاکم و یا جبهه اسلامی ملی هستند ،

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.
هرچند که در یک ارزیابی کلی نسبت به مطبوعات موجود در سودان می توان به این واقعیت دست یافت که این مطبوعات در کنترل مستقیم حاکمیت بوده و به طور کلی از آزادیهایی نیز برخوردار هستند.
روزنامه ها و نشریاتی که در سودان منتشر می شوند به دلیـل کمبـود امکانـات موجـود از نظـر
کیفیت چاپ و کاغذ و همچنین از نظر فنی و صفحه آرایی در سطح بسیار پایینی قرار دارند و چاپخانه های سودانی چندان پیشرفته نبوده لذا بر کیفیت چاپ اثر می گذارد.
مطبوعات و نشریات در سودان عموماً زیر نظارت دولت و نهادهای دولت می باشند و بیشتـر بـه
مسائل سیاسی و اجتماعی روزمره داخلی و خارجی پرداخته و آن موضوعات را تجزیه و تحلیل می نمایند.
درضمن مجلات و فصل نامه هایی که منتشر می شود علاوه بر موضوعات سیاسی و اجتماعی تا
حدودی نیز به مسائل فرهنگی جامعه می پردازند تمام روزنامه های سودان صبح ها منتشر شده و هیچ روزنامه ای عصرها منتشر نمی شود.
2 – 4 – 2 – روزنامه ها و نشریات سودان
روزنامه ها و نشریاتی که در دوره معاصر در سودان منتشر می شوند عبارتند از :
2 – 4 – 2 – 1 – الانقاذ الوطنی :
از پرتیراژ ترین و معتبر ترین روزنامه در سودان است. این روزنامـه صبحـها منتشـر می شـود و
مورد استفاده تحصیلکرده ها و دانشجویان است و دیدگاه های خاصی از نظر سیاسی و اقتصادی مطرح می نماید و نخستین شماره آن در سال 1989 پس از انقلاب نجات ملی سودان منتشر شد و مدیر مسئول آن « یاسین عمرالامام » می باشد.
2 – 4 – 2 – 2 – السودان الحدیث :
این روزنامه دو مـاه پس از به قـدرت رسیـدن نظامیـان در خارطـوم منتـشر شد و نـگاه تنـد و
جـهت داری از حیث سیاسی به کشورهای پیرامونی و داخل سودان دارد و مدیر مسئول آن محمد سعید معروف بوده است.
2 – 4 – 2 – 3 – القوات المسلحه :
این روزنامه پس از به قدرت رسیدن نظامیان به فرماندهی عمرالبشیـر منتشـر شد و بـه عنـوان
ارگان نظامیان عمل می نمود روزنامه فوق اجتماعی ، نظامی است و بیشتر طرفداران و خوانندگان آن نظامیان و سیاستمداران می باشند . مدیر مسئول این روزنامه « محمد عبدالله عویضه » است.
2 – 4 – 2 – 4 – المسیره :
المسیره دو هفته نامه بوده و هر دو هفته یک بار در خارطوم چـاپ و منتـشر می شـود و مدیـر
مسئول آن « عمرکرار » بوده است. نشریه ای است که به مسائل اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی می پردازد و از میان جوانان و دانشجویان طرف دار و خوانندگانی دارد.
2 – 4 – 2 – 5 – عزه :
مجله زنان سودان است که ماهانه منتشر می شود و اولین شماره آن در سال 1990 منتشر شد.
مدیر مسئول نشریه آقای « یاسین عمرالامام » و سردبیر آن خانم « فائزه شوکت » می باشد که هر دو از عناصر جبهه اسلامی ، ملی هستند.
2 – 4 – 2 – 6 – سودان ناو :
نشریه ای سیاسی است که هر دو هفته یکبار بـه زبـان انگلیـسی منتشر می شود و سردبیـر آن
« احمدکمال الدین » می باشد.
2 – 4 – 2 – 7 – المتلقی :
فصلنامه سیاسی فرهنگی است که به تحلیل مسائل سیاسی در جهان اسلام می پردازد و مدیـر
مسئول آن « یاسین عمرالامام » است.
2 – 4 – 2 – 8 – نیوهوریزون :
هفته نامه سیاسی که به زبان انگلیسی در خارطوم انتشار می یابد.
2 – 4 – 2 – 9 – دارفور الجدیه :
نشریه ای است که در دارفور انتشار یافته و در کل کشور سـودان توزیـع می شـود ، بیشتـر بـه
مسائل داخلی سودان و به ویژه اوضاع اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی دارفور می پردازد و مدیر مسئول آن « احمدکمال الدین » می باشد.
2 – 4 – 2 – 10 – المستشر :
دو هفته نامه ای است فرهنگی که به دو زبان عربـی و انگلیـسی هـر دو هفتـه یک بـار منتشـر
می شود و مدیر مسئول آن « ربیع عبدالحاطی » می باشد.
( طلایه ، همان ، ص 33 )
2 – 4 – 2 – 11 – الشاهد :
نشریه ای اقتصادی است که مسائل اقتصادی را مورد تحلیل و ارزیابی قرار می دهـد و هفتـه ای
یک بار انتشار می یابد و مدیر مسئول آن « عبدالمنعم احمد علی » می باشد.
2 – 4 – 2 – 12 – کردفان الجهاد :
این نشریه در کردفان از کشور سودان انتشار می یابد و پیرامون مسائل داخـلی سـودان به ویـژه
اوضاع سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی استان کردفان می پردازد و مدیر مسئول آن « محمد احمد الفضل » می باشد.