کاربرد پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا در زمینه رفتار و قضاوت­های جنایی به­عنوان اقدامی مؤثر شناخته می­ شود. این ابزار در سنجش گرایش­های پرخاشگری، اختلالات شخصیت و گرایش به سوء استفاده از مواد کاربردهای فراوانی را به نمایش گذاشته است و هر چند که برای اولین مرتبه در غربالگری نیروهای پلیس به کار برده می­شد ولی امروزه به­عنوان ابزاری معتبر در توصیف و تبیین رفتارهای جنایی به کار برده می­ شود (وارلا، بوکاسینی، اسکوگین، استومپ و کاپاتو[۱۲]، ۲۰۰۴) و حتی مقیاس دروغ­سنجی در ابزار فوق از مهمترین ملاک­های گزینش نیروهای پلیس محسوب می­ شود (ویس، داویس، روستو، کیسمن[۱۳]، ۲۰۰۳).
اولین کاربرد رسمی ابزارهای سنجش شخصیت به استخدام نیروهای نظامی در ارتش ایالات متحده آمریکا معطوف است. رابرت ثراندیک در سال ۱۹۱۷ برای اولین مرتبه از پرسشنامه ­های شخصیتی در تشخیص آسیب­شناسی روانی نیروهای نظامی استفاده نمود. سیاهه اطلاعات شخصی وودورث که با بیش از ۱۲۰ سؤال به اندازه ­گیری ۵ عامل شخصیت معطوف بود، به­عنوان اولین ابزار سنجش شخصیت در حیطه­های آسیب­شناسی روانی شناخته می­ شود. روان­نژندی به­عنوان یکی از ۵ عامل یا صفت­های شخصیتی محسوب می­گردید که روایی پیش­بین مطلوبی را با روان­نژندی جنگ نشان می­داد (پاشاشریفی، ۱۳۸۱).
سیاهه اطلاعات شخصی وودورث در بیمارستان مینه­سوتا توسط مک­کین­لی و هته­وی مورد بازنگری قرار گرفته و توانستند تا نسخه اصلی پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا را تدوین کنند. در سال ۱۹۸۹ نسخه دوم این ابزار با کاربردهای مشاوره­ای در زمینه گرایش به مواد منتشر شد و در سال ۲۰۰۳ مقیاس­های بالینی آن مورد بازسازی قرار گرفت. فُرم بازسازی شده مجدد پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا که در سال ۲۰۰۸ منتشر شده است، در زمینه تشخیص آسیب­شناسی روانی و گرایش به مواد مخدر از روایی تشخیصی برخوردار است (کامکاری و شُکرزاده، ۱۳۹۲).
مارتین سلیگمن[۱۴]، به­عنوان یکی از پیشروندگان نهضت روانشناسی مثبت نگر، اعتقاد دارد که سنجش روانشناختی در فرایند مشاوره و روان­درمانی، تنها با کاهش و خدمات عوارض روانشناختی[۱۵] همراه نیست، بلکه در مواقع خاص، می­توان با شناسایی نقاط قوت و ضعف شخصیت انسان، رهنمودهای کاربردی را در مسیر رشد برای کاهش نقاط ضعف و افزایش نقاط قوت شخصیت ارائه کند. در این مواقع، هدف مشاوره[۱۶] و روان­درمانی[۱۷]، کاهش اختلالات روان­شناختی نیست بلکه رشد شخصیت و کمال انسان مدنظر قرار دارد (شاکرمی، ۱۳۸۶).
ابهامات گوناگونی در زمینه سنجش روان­شناسی و به خصوص شخصیت وجود دارد که به‌راحتی نمی‌توان به بررسی دقیق شخصیت پرداخت. این‌گونه ابهامات باعث شده است تا تشخیص اختلالات خُلقی و ارتباط آن با شخصیت و استفاده از ابزارهای مختلف برای تشخیص، پژوهش‌های گوناگونی را به خود اختصاص دهد. از این­رو، عنوان می­ شود که به‌راحتی نمی‌توان به استفاده از ابزارهای گوناگون در زمینه تشخیص اختلالات خُلقی پرداخت. لازم به ذکر است تا وقتی که نتوان ارتباط بین شخصیت و اختلالات خُلقی را به درستی تشخیص داد، نمی­توان از شیوه ­های درمانی مناسبی نیز در این زمینه استفاده نمود. این‌گونه پیچیدگی‌ها باعث شده است تا در شناسایی و تشخیص شخصیت از ابزارهای خاصی استفاده شود.
فرایند سنجش روانشناختی، اقدام پیچیده، ظریف و تخصصی است؛ زیرا به وسیله جمع­آوری اطلاعات جامع از ابزارهای اندازه ­گیری متنوع، به مستندسازی نیازهای مراجعین برای خدمات روانشناختی می­پردازند. همچنین، از عوامل گوناگونی تأثیر پذیرفته و انسانهای زیرک، خردمند، با تجربه و متخصص می­توانند با تأکید بر ضرورت ارائه خدمات روانشناختی و رویکرد درمانی – آموزشی به روند رشد شخصیت بپردازند. با توجه به فرایند سنجش روان­شناختی باید بتوان اطلاعات مکفی و دقیقی را در زمینه ویژگی­های روان­سنجی ابزارهای سنجش شخصیت به دست آورده و توان پیشگیری از بروز اختلالات خُلقی را فراهم ساخت. ضعف در ویژگی­های روان­سنجی ابزارهای سنجش اختلالات خُلقی از یک سو و فقدان اطلاعات روان­سنجی در زمینه روایی تشخیصی ابزارهای مزبور به­عنوان ابعاد چندجانبه مسأله پژوهش مطرح می­گردید.
پژوهش حاضر به روایی تشخیصی ابزار اندازه ­گیری روانشناختی MMPI-2RF پرداخته است که می ­تواند اختلالات خُلقی را با تأکید بر سازه[۱۸] هدف و شناسایی نیمرخ شخصیتی[۱۹] و سبک­های زندگی مرتبط در بروز اختلالات خُلقی شناسایی و آشکار سازد. این پرسشنامه صفت مکنون[۲۰] را به نحوی پایا و روا می­سنجد و پرسشنامه قابل فهم و قابل اجرا است. روایی تشخیصی این ابزار اندازه ­گیری توانایی شناسایی و تشخیص یک عارضه، اختلال یا ناتوانی و …. را دارد و لذا معرف میزان قدرت آزمون جهت ایجاد تمایز و تفکیک بین افراد دارای اختلالات خُلقی و افراد عادی می­باشد. روایی تشخیصی فرم بازسازی شده پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا در زمینه ­های بالینی مانند روانپزشکی و ارزیابی تست­های تشخیصی و یا آزمون­های غربالگری[۲۱] مورد استفاده قرار می­گیرد (در روانپزشکی به منظور ارزیابی موضوع خاص و طبقه ­بندی­های تشخیصی استفاده می­ شود). آنچه در تست و تشخیص بالینی مهم است، حساسیت و ویژگی آزمون می­باشد. آزمون باید از حساسیت کافی برای تشخیص بیماری (‌اگر وجود دارد)‌، برخوردار باشد.
سازندگان این آزمون بر این باورند از طریق آزمون MMPI-2RF می­توان اختلال را تشخیص داد و نگرانی­های عمده روان­پزشکان، روان‌شناسان و دیگر متخصصان سلامت روان رابا اجرای این آزمون برطرف کرد. از این­رو، با توجه به فقدان یافته­ های تجربی پیرامون پیشینه ویژگی­های روان­سنجی نسخه مزبور، می­توان ابهام در شناسایی روایی تشخیصی ابزار مزبور را به­عنوان منبع مسئله در نظر گرفت.در این زمینه منبع مسأله به­عنوان فقدان اطلاعات روان­سنجی در ابزارهای سنجش آسیب­شناسی روانی با تأکید بر اختلالات خُلقی عنوان می­ شود.لذا سؤال اصلی و سؤالات فرعی تحقیق بدین ترتیب مطرح می­ شود: آیا فرم بازسازی شده پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا-۲ (MMPI-2RF) در افراد با اختلالات خُلقی دارای روایی تشخیصی است؟
– ضریب حساسیت فرم بازسازی شده پرسشنامه شخصیت چندوجهی مینه­سوتا-۲ (MMPI-2RF) در راستای تشخیص اختلالات خُلقی به چه میزان است؟
– ضریب وضوح­گرایی فرم بازسازی شده پرسشنامه شخصیت چندوجهی مینه­سوتا-۲ (MMPI-2RF) در راستای تشخیص اختلالات خُلقی به چه میزان است؟
– ضریب صحت فرم بازسازی شده پرسشنامه شخصیت چندوجهی مینه­سوتا-۲ (MMPI-2RF) در راستای تشخیص اختلالات خُلقی به چه میزان است؟
۳-۱ اهمیت و ضرورت تحقیق
پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا به­عنوان قدیمی­ترین ابزار روان­شناختی در زمینه آسیب‌شناسی روانی، مشاوره و روان­درمانی شناخته می­ شود و قدمتی نزدیک به ۷۰ سال دارد. نسخه اول پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا که به­عنوان نسخه اصلی شناخته می­ شود در سال ۱۹۴۲ به وسیله هته­وی و مک­کین­لی به جهانیان عرضه شد. پس از آن، نسخه دومMMPI در سال ۱۹۸۹ با نظارت بوچر و تیم تخصصی(MMPI-2) در انتشارات دانشگاه مینه­سوتا به چاپ رسید. پس از مدتی در سال ۱۹۹۲ پرسشنامه مزبور با تأکید بر دوره نوجوانی و دامنه سنی ۱۳ تا ۱۸ سال به­عنوان پرسشنامه چندوجهی مینه‌سوتا نوجوانان(MMPI-A) در زمینه‌های درمانی- پژوهشی منتشر گردید. سپس در سال ۲۰۰۳ تلگن توانست مقیاس­های بالینی را بازسازی و نسخه دوم پرسشنامه چندوجهی مینه­سوتا را با مقیاس­های بالینی بازسازی شده (MMPI-2RC) معرفی نماید. در نهایت، تلگن و بن­پورات در سال ۲۰۰۸ نسخه دوم پرسشنامه چندوجهی مینه­سوتا را که در تمامی مقیاسهای بهداشت روانی مورد بازسازی قرار گرفته بود تحت عنوان فُرم بازسازی شده پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا-۲ (MMPI-2RF) به­عنوان نسخه طلایی به جهانیان عرضه نمودند (تلگن[۲۲] و بن­پورات[۲۳]، ۲۰۰۹).
چنانچه روان‌شناسی دانش پایه بیشتری در مورد اختلال داشته باشد به همان اندازه بهتر خواهد توانست در مقایسه با دیگران، درمانجویان ویژه را ارزیابی[۲۴] کرده و جزئیات مهمی را که ممکن است نتیجه درمان را متأثر سازد بهتر درک نموده و با کفایت خواهد توانست به سؤالات درمان‌جو در مورد نشانه‌ها[۲۵] و پیش‌آگهی[۲۶] پاسخ دهد (بخشی‌پور رودسری و علیلو، ۱۳۸۴).
بنابراین، در دهه گذشته شناخت ابعاد بالینی اختلالات خُلقی رشد گسترده‌ای داشته است (راسموسن[۲۷] و آیزن[۲۸]، ۱۹۹۲). علیرغم تغییراتی که در تعریف و ملاک‌های تشخیصی اختلالات خُلقیبوجود آمده است، به لحاظ پدیدارشناسی پژوهش‌های گذشته و جدید جنبه‌های همخوانی را ذکر نموده‌اند، چنانچه توصیف بالینی فروید[۲۹]، بلوئر[۳۰]، ژانه[۳۱] و کرپلین[۳۲] به تابلو بالینی کنونی نزدیک است. از نقطه نظر پدیدارشناسی موضوع‌هایی چون علائم اولیه و علائم ثانویه گزارش شده ­اند که علائم اولیه در بر گیرنده نشانه­ هایی همچون عواطف نامناسب، گرایش­های اُتیستیک و … می­باشند (اشنایدر، ۱۹۹۲). از آنجایی که نشانه‌های اسکیزوفرنیکبه علایم فرهنگ وابسته‌اند، شناسایی انواع نشانه‌های موجود در افراد اسکیزوفرنیکاز اهمیت بالینی ویژه‌ای برخوردار است. شناخت بهتر اختلالات خُلقیدر بیماران ایرانی تشخیص سریع‌تر را در پی خواهد داشت و برای تشخیص افتراق و مداخله‌های درمانی، استفاده از ابزارهای مناسب در این راستا بسیار مهم و سودمند خواهد بود (نیکخو، آوادیس، نقشبندی، میرهاشمی و غفرانی، ۱۳۸۹).
از این­رو، با توجه به تنوع‌گرایی علوم روان‌شناختی، باید بازنگری عمیق‌تری را در زمینه فرایند سنجش روان‌شناختی صورت داد و با نگاهی نقادانه، دریافت که چرا در انجمن روان‌شناختی امریکا، پس از رشته‌های روان‌شناسی عمومی و روان­شناسی آزمایشگاهی، سنجش روان‌شناختی رتبه سوم را در رشته‌های تخصصی روان‌شناسی کاربردی کسب کرده است. بنابراین، به صراحت می­توان مطرح نمود که سنجش روان‌شناختی از جامعیت فراگیری برخوردار بوده و در بیشتر زمینه‌های روان‌شناختی، به‌ خصوص روان‌شناسی بالینی و مشاوره، اهمیت فزاینده‌ای را به خود اختصاص داده است. با بهره گرفتن از فرایند سنجش روان‌شناختی، می‌توان برخی عوارض روان‌شناختی از قبیل اضطراب، افسردگی و به خصوص اسکیزوفرنیکرا تشخیص داد، و با قرار دادن اطلاعات کاربردی در راستای شناسایی ویژگی‌های شخصیتی و شناختی آزمودنی، مراجع، تصمیم‌گیری‌های منطقی، تجربی و سودمندی را برای درمان به کار گرفت (کامکاری و شُکرزاده، ۱۳۹۰).

بنابراین، هر پژوهشی که بتواند در کاهش آلام و درمان دردهای انسانها مؤثر واقع شود، خالی از اهمیت نخواهد بود (پلاک، ۱۹۹۹). از سویی دیگر، در حال حاضر حدود ۲% مردم به اختلال اسکیزوفرنیکمبتلا هستند (ترنر و بیدل، ۲۰۰۱) و به نظر می‌رسد که با پیدایش روش های مداخله‌ای بهتر تعداد بیماران که برای درمان مراجعه می‌کنند نیز افزایش یابد. بدیهی است کهرفتار افراد اسکزوفرنیک با توجه به نشانگانشان، روابط خانوادگی، اجتماعی و کارآمدهای حرفه‌ای بیمار را مختل می‌کند و به طور کلی در سازگاری اجتماعی او اثر می‌گذارد.

نکته مهم دیگری که حائز اهمیت است این است،اختلالات خُلقیدر صورت عدم رسیدگی بموقع تبدیل به یک بیماری مزمن مادام العمر می‌شود که تمام جنبه‌های زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهد و پیش‌اگهی خوبی ندارد. بنابراین با توجه به شیوع نسبتاً بالای آن و با توجه به نکات مذکور، شناسایی و تشخیص دقیق و اصولی اختلالات خُلقیو نوع آن و در نهایت، مقابله جدی با این اختلال ضروری به نظر می‌رسد. بکارگیری ابزارهای دقیق روا و پایا در حیطه تشخیص این اختلال، می‌تواند تحت نتایج سودمندی، اثربخشی این شیوه نوین را در جمعیت ایران منعکس نماید. شایان ذکر است نظریه شیوع مشکلات روان­شناختی بالینی که درصد بالایی از مراجعین به کلینیک‌ها و درمانگاه ها و مطب پزشکان و روانپزشکان را به خود اختصاص می‌دهد، بدون تردید می‌تواند اهمیت تدوین اینگونه پژوهشها را توجیه نماید و از سوی دیگر بکارگیری ابزارهای دقیق روان‌سنجی در کنار درمان از سوی درمانگران علاقمند می‌تواند آنها را یاری نمایند، تا پس از تشخیص درست و شناسایی اختلالات خُلقی، بتوانند از شیوه ­های درمانی مناسب استفاده نمایند تا افراد مبتلا، بتوانند بهبود یابند (شُکرزاده و میرقائمی، ۱۳۸۸).
اینک بسیاری از دانشگاه ها و مراکز ‌علمی معتبر جهان، تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه به انجام رسانیده‌اند اما متأسفانه در سرزمین ما انجام چنین تحقیقاتی بسیار اندک و پژوهشگران ما نیز تاکنون اثری تحقیقی ـ کاربردی در خصوص روایی تشخیصی ابزارهای روان­شناختی برای تشخیص اختلالات بالینی و به ویژه اختلالات خُلقیعرضه نکرده‌اند. بنابراین، با توجه به اینکه امروزه روان­سنجی با رویکردهای مختلف و روان­شناسی سروکار دارد و روان­سنجی با رویکرد بالینی ارتباط تنگاتنگی دارد. سنجش روان­شناختی بالینی مورد توجه قرار گرفته است و متخصصین روان­سنجی در زمینه ­های بالینی به بررسی اختلالات پرداخته­اند. بنابراین، تحقیق حاضر به «روایی تشخیصی فرم بازسازی شده پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا-۲ (MMPI-2RF) در گروه اختلالات خُلقی» پرداخته شده است
۱-۴ اهداف تحقیق
با توجه به موضوع تحقیق حاضر، یک هدف اصلی و سه هدف فرعی به شرح زیر مطرح می­شوند:
۱-۴-۱ هدف اصلی
– بررسی روایی تشخیصی فرم بازسازی شده پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا-۲ (MMPI-2RF) در اختلالات خُلقی
۲-۴-۱ اهداف فرعی
– بررسی میزان حساسیت فرم بازسازی شده پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا-۲ (MMPI-2RF) در افراد دارای اختلالات خُلقی
– بررسی میزان وضوح­گرایی فرم بازسازی شده پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا-۲ (MMPI-2RF) در افراد دارای اختلالات خُلقی
– بررسی میزان صحت فرم بازسازی شده پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا-۲ (MMPI-2RF) در افراد دارای اختلالات خُلقی
۱-۵ فرضیه ­های تحقیق
با توجه به سؤال­های تحقیق، یک فرضیه اصلی و سه فرضیه فرعی به شرح زیر مطرح می­شوند:
۱-۱-۵ فرضیه اصلی
فرم بازسازی شده پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا-۲ (MMPI-2RF) در افراد با اختلالات خُلقی دارای روایی تشخیصی است.
۲-۱-۵ فرضیه ­های فرعی
– فرم بازسازی شده پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا-۲ (MMPI-2RF) در راستای تشخیص اختلالات خُلقی، دارای ضریب حساسیت است.
– فرم بازسازی شده پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا-۲ (MMPI-2RF) در راستای تشخیص اختلالات خُلقی، دارای ضریب وضوح­گرایی است.
– فرم بازسازی شده پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا-۲ (MMPI-2RF) در راستای تشخیص اختلالات خُلقی، دارای ضریب صحت است.
۶-۱ متغیرهای تحقیق
با توجه به اینکه روش تحقیق حاضر روان­سنجی بوده و در حیطه تحقیقات روش­شناختی جای می­گیرد و هدف تحقیق حاضر نیز به روایی تشخیصی معطوف می­باشد، از این­رو، متغیرهای مورد بررسی در تحقیق حاضر با تأکید بر نوع متغیرهای روان­سنجی، روایی تشخیصی و شاخص ­های ضریب حساسیت، ضریب وضوح­گرایی و ضریب دقت می­باشد که به ذکر تعریف نظری و عملیاتی آن­ها پرداخته می­ شود:­
روایی تشخیصی
تعریف نظری:روایی تشخیصی معرف میزان قدرت آزمون جهت ایجاد تمایز و تفکیک بین افراد سالم و افراد بیمار می‌باشد. روایی تشخیصی در زمینه‌های بالینی مانند روانپزشکی و ارزیابی تست‌های تشخیصی و یا آزمون‌های غربالگری مورد استفاده قرار می‌گیرد (در روانپزشکی به منظور ارزیابی موضوع خاص و طبقه‌‌بندی‌های تشخیصی استفاده می‌شود). آنچه در تست و تشخیص بالینی مهم است (حساسیت و ویژگی آزمون می‌باشد) آزمون باید از حساسیت کافی برای تشخیص بیماری (اگر وجود دارد) برخودار باشد همانطور که کندلر (۲۰۰۶) تاکید می‌کند که ملاک روایی به اندازه کافی باید حساس باشد. برای محاسبه این نوع روایی، خطای معیار هر کدام از مقیاس­ها محاسبه میشود و با مقایسه تفاوت بین هرکدام از مقیاس­ها با نمره تراز تعیین می­گردد که تفاوت بدست آمده از لحاظ آماری بالینی معنی­دار میباشد یا خیر؟ روش بررسی تفاوت معنی­دار آماری بالینی برای مقیاس­ها پس از محاسبه خطای معیار اندازه ­گیری هر مقیاس و خطای معیار اندازه گیری نمرات تراز نیز بدست آمده و پس از آن ریشه دوم مجموع دو خطای معیار محاسبه گردیده و رقم مزبور با تاکید بر سطح آلفای ۰۵/۰ در رقم ۹۶/۱ ضرب گردیده و نقطه بحرانی تفاوت بدست می­آید.
همچنین، با توجه به بررسی مقیاس­های فرم بازسازی شده پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­سوتا-۲ (MMPI-2RF)، با تاکید بر روش فاصله اطمینان و نقطه برش، یک انحراف معیار کمتر از میانگین در نظر گرفته میشود تا از این طریق بتوان روایی تشخیصی را تعیین نمود.
تعریف عملیاتی: روایی تشخیصی در این تحقیق از طریق منحنی ROC به منظور ایجاد یک گزارش کامل از حساسیت و ویژگی و صحت و دقت آزمون بین دو گروه افراد سالم و افراد دارای اختلال وسواس توسط نرم­افزار SPSS دست می­آیدو نمره ایی،نمری مناسب است که ضمن بالا نگه داشتن حساسیت و ویژگی در بیشترین مقدار خود،مقدار ارزش اخباری منفی را در کمترین حد خود نگه دارد.
صحت: یک شاخص عمومی در مقیاس عملکرد تشخیصی آزمون می‌باشد که یک آزمون ، آزمودنی‌ها را به درستی طبقه بندی کرده است( به این معنا که افراد بیمار را به­عنوان بیمار و افراد سالم را به عنوان افراد سالم دسته بندی کرده) و بر مبنای طیف گسترده دوارزشی معطوف است.با توجه به فرایند روایی تشخیصی،‌صحت نشان دهنده‌ی نزدیکی نتایج ابزار اندازه‌گیری به ارزش واقعی و تشخیص درست معطوف است و از طریق تقسیم تعداد موارد مثبت درست و منفی درست در تعداد کل آزمودنی ها محاسبه می‌شود، که فرمول آن به شرح زیر می‌باشد:
حساسیت: یکی دیگر از ویژگی‌های سیستم اندازه‌گیری می‌باشد که نشان می‌دهد ،‌ یک آزمون به وجود یک اختلال چقدر حساس است و مربوط می ‌شود به توانایی تست برای شناسایی نتایج مثبت ، افرادی که در واقعیت بیمار هستند توسط ابزار هم به درستی به عنوان بیمار شناسایی شده. و از طریق تقسیم تعداد مثبت درست به تعداد کل موارد دارای اختلال محاسبه می‌شود و فرمول آن به شرح زیر می‌باشد:
ویژگی (وضوح­گرایی): به عنوان یکی از ویژگی‌های سیستم اندازه‌گیری محسوب می‌شود و مربوط به توانایی تست برای شناسایی نتایج منفی ( افرادی که در واقعیت سالم هستند توسط ابزار هم به درستی سالم شناسایی شده) و از طریق تقسیم تعداد منفی‌های درست به تعداد کل آزمودنی‌های بدون اختلال محاسبه می‌شود و فرمول آن به شرح زیر می‌باشد:
فصل دوم
(ادبیات تحقیق)
۱-۲ درآمدی بر اختلالات شخصیت
همه انسان­ها شخصیت دارند. می­توان شخصیت را اینگونه توصیف کرد: ویژگی­های دایمی که تعیین می­ کنند فرد به رویدادها و تجربه­های زندگی چگونه واکنش نشان می­دهد. شخصیت ابزاری است برای دیگران که فرد را با آن شناسایی کنند و طبق آن واکنش نشان دهند.بنابراین، شخصیت عبارت است از یک اصطلاح کلی که می­گویند فرد چگونه با انواع رویدادهای زندگی مقابله می­ کند، شکست­ها، فرصت­ها، موفقیت­ها و سرخوردگی­ها. شخصیت چیزی است که آن را در درون تجربه می­کنیم و از بیرون به دیگران نشان می­دهیم. ویژگی­های اصلی شخصیت نسبتاً دایمی و ثابت هستند، اما اکثر مردم بر اساس تجربه­های خود متحول می­شوند، برای واکنش نشان دادن در مقابل رویدادهای زندگی رفتارهای جدید و مؤثرتری یاد می­گیرند و این یادگیری­ها به آن­ها اجازه می­دهد که با موفقیت بیشتری با الزام­های زندگی سازگار شوند. در مقابل، بعضی مردم، برای مقابله با چالش­های زندگی، روشی انعطاف­ناپذیر و سخت­گیرانه پیش می­گیرند. آن­ها به ندرت رفتار خود در واکنش به رویدادها را تغییر می­ دهند یا رفتارهای جدیدی یاد می­گیرند. روش آن­ها برای مقابله با رویدادهای زندگی ثابت و نامتغیر است و این موضع برای آن­ها پیامدهای دردسرساز به همراه می­آورد. افراد انعطاف­ناپذیر در زندگی دیگران مشکل به وجود می­آورند و به طور دایم خود و اطرافیانشان را از لحاظ روحی و روانی زجر می­دهند. این ویژگی­ها معمولاً در کسانی دیده می­ شود که به اختلالات شخصیت[۳۳] مبتلا هستند. اختلالات شخصیت مجموعه ­ای از انواع فرعی مشکلات شخصیتی هستند که در آن­ها ویژگی­های مشترک زیر مشاهده می­ شود:
۱- یک روند رفتاری ثابت و دایم که از انتظارات جامعه فاصله زیادی دارد.
۲- روش­های غیرعادی در تفسیر رویدادها، نوسانات روحی غیرقابل پیش ­بینی یا رفتارهای بی­پروا، ناگهانی و بدون تفکر قبلی (رفتارهای ایمپالسیو)
۳- نقص در عملکرد اجتماعی و شغلی
۴- روندهای رفتاری ثابت که ریشه آن­ها به نوجوانی یا اوایل بزرگسالی بر می­گردد.
DSM-5اختلال شخصیت را اینگونه تعریف می­ کند: مجموعه ­ای بادوام از تجربه­های درونی و رفتارها که با آنچه از فرهنگ و جامعه فرد انتظار می­رود بسیار تفاوت دارد، فراگیر و انعطاف­ناپذیر است، در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع شده است، در طول زمان ثبات دارد و به رنج یا نابسامانی منجر می­ شود (گنجی، ۱۳۹۲).
دو مورد از شناخته شده­ترین انواع اختلالات، اختلال شخصیت مرزی و اختلال شخصیت ضداجتماعی هستند. ویژگی­های اصلی اختلال شخصیت مرزی عبارتند از تغییرات خُلقی شدید و مرتب، اعمال بی­فکرانه و بی­پروا، انفجارهای عصبی و عقاید متغیر درباره خود. خصوصیات اصلی اختلال شخصیت ضداجتماعی عبارتند از بی ­تفاوتی دایمی در مقابل احساسات و حقوق دیگران، عدم پشیمانی، اعمال بی­فکرانه و بی­پروا، تلاش برای رسیدن به اهداف خود به هر قیمتی که هست. مبتلایان به اختلال شخصیت ضداجتماعی، گاهی سوسیوپات[۳۴] یا سایکوپات[۳۵] نامیده می­شوند (کارسون[۳۶]، ۲۰۰۹).
افراد مبتلا به اختلالات شخصیت همیشه انکار می­ کنند که مشکل روانی دارند، متوجه نیستند که رفتارشان خلاف هنجارهای اجتماعی و فرهنگی است و مشکلات روانی را به روش­های فکری و رفتاری انعطاف­ناپذیر خود مربوط نمی­دانند. در نتیجه، درمان این اختلالات بسیار دشوار است؛ زیرا در آن­ها روش­های فکری و رفتاری بسیار ثابت و انعطاف­پذیر وجود دارد.
بسیاری از اختلالات شخصیت با اعتماد به نفس ضعیف یا ناپایدار ارتباط دارند و با بعضی اختلالات روانی، به ویژه افسردگی و اختلالات اضطرابی، کاموربیدیتی زیادی نشان می­دهند. علاوه بر آن، کاموربیدیتی بعضی اختلالات روانی یا اختلالات شخصیت باعث می­ شود که درمان آن­ها بسیار دشوارتر شود.
برخلاف بسیاری از اختلالات روانی که افراد ابتدا سالم هستند ولی بعداً به بیماری روانی مبتلا می­شوند و می­توان آن­ها را به طور موفقیت­آمیز درمان کرد (یا حداقل تحت کنترل درآورد)، اختلالات شخصیت معمولاً از کودکی آغاز می­شوند و در مقابل روان­درمانی مقاومت می­ کنند. این موضوع باعث شده است که بعضی نظریه­پردازان اعتقاد داشته باشند که اختلالات شخصیت اختلالاتی گسسته و جداگانه نیستند، بلکه ابعاد افراطی شخصیت عادی، یعنی افراطی­ترین حالت شخصیت عادی، را نشان می­دهند. افراطی­ترین حالات شخصیت گاهی در اطرافیان خود ما نیز دیده می­ شود، افرادی که در بعضی شرایط صفاتی نشان می­ دهند که می­توان آن­ها را به اختلالات شخصیت ربط داد (مثل نوسانات خُلقی، رفتارهای بی­فکر و بی­پروا (ایمپالسیو)، رفتارهای پارانوئیدی، فقدان شغور اجتماعی). این پدیده نشان می­دهد که اختلالات شخصیت ممکن است اختلال نباشند، بلکه صرفاً نشان­دهنده ابعاد افراطی خصوصیات شخصیتی عادی باشند. مشکل دیگر این است که در اکثر اختلالات شخصیت خصوصیات مشترکی وجود دارد که تا حدی همپوشانی نشان می­ دهند (مثل رفتارهای ایمپالسیو، اعتماد به نفس ضعیف) و توصیه می­ شود که روان­شناسان بالینی در هر درمانجو فقط یک اختلال شخصیت دیاگنوز کنند (او را مبتلا به بیش از یک اختلال شخصیت اعلام نکنند) (گنجی، ۱۳۹۲).
۲-۲ شیوع اختلالات شخصیت
نوع شیوع اختلالات شخصیت در جامعه حدود ۱۳ تا ۱۴ درصد است. بنابراین، اختلالات شخصیت یکی از رایج­ترین اختلالات روانی به حساب می­آید. اختلال شخصیت وسواسی- اجباری رایج­ترین اختلال شخصیت است. در نرخ­های شیوع تفاوت­های جنسیتی دیده می­ شود. ۷۵ درصد مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی زنان هستند و خطر ابتلا به اختلال شخصیت اجتنابی نیز در زنان بسیار بیشتر از مردان است.
در مورد اختلالات شخصیت، چند عامل خطر وجود دارد: ۱- طبقه اجتماعی- اقتصادی پایین، ۲- زندگی در محله­های فقیر، ۳- جوان بودن و ۴- طلاق گرفتن، جدا شدن، بیوه یا مجرد بودن (در کل متأهل نبودن). بدرفتاری فیزیکی و کلامی و سوء استفاده جنسی در کودکی نیز عامل خطر است و می ­تواند علت اختلالات شخصیت باشد ولی در مورد سایر عوامل خطر ، هنوز معلوم نیست که این عوامل علت به وجود آمدن اختلالات شخصیت هستند یا صرفاً «معلول» ابتلا به آن­ها.

مطالعه افراد مبتلا به بیماری­های روانی نشان می­دهد که یکی از گروه­هایی که بیشتر از بقیه به متخصصان بهداشت روانی مراجعه می­ کنند، مبتلا به اختلالات شخصیت هستند. حدود یک سوم این افراد، حداقل یک اختلال روانی دیگر نیز دارند. این مشاهده در موازات این واقعیت است که اختلالات شخصیت با سایر بیماری­های روانی، به ویژه با اختلالات خُلقی و اضطرابی، بسیار کاموربید هستند. بنابراین، می­توان گفت که افراد مبتلا به اختلالات شخصیت، رفتار خود را بسیار عادی می­دانند اما آنچه آن­ها را به روان­درمانی می­کشاند عواقب مشخص و رنج­آور رفتار آن­هاست مثل روابط میان­فردی نااستوار و پر از کشمکش، اختلالات جنسی، سوء مصرف مواد، اختلالات خورد و خوراک، اختلالات اضطرابی، اختلالات خُلقی، خودآسیب­رسانی عمدی و اقدام به خودکشی.
همچنین، باید به فرهنگ و جامعه­ای که فرد در آن زندگی می­ کند نیز توجه کنیم. در بعضی کشورها هنجار این است که مردان، پرخاشگر، مرکز توجه و زورگو باشند و زنان رفتار منفعل و وابسته داسته باشند. بنابراین، ممکن است انتظار داشته باشیم که در این کشورها رفتارهای مربوط به اختلالات شخصیت ضداجتماعی یا خودشیفته در مردان کمتر دیده شود و در زنان نیز اختلالات شخصیت اجتنابی کمتر مشاهده شود؛ زیرا این رفتارها نسبتاً قابل قبول­تر هستند. با این حال، هنوز شواهد کافی وجود ندارد که بر اساس آن­ها بتوان نرخ شیوع اختلالات شخصیت را به تفاوت­های فرهنگی نیست داد. بنابراین به مطالعات فرهنگی بیشتری نیاز است. همچنین، در بعضی فرهنگ­ها و جوامع، رفتارهایی عجیب و غریب در بین بسیاری از مردم رواج دارد حتی با این که مورد تأیید دین و مذهب رایج در آن کشورها نیست و جزو خرافات محسوب می­ شود.
بعضی مطالعات نشان می­ دهند که قومیت در شیوع اختلالات شخصیت تأثیر دارد. برای مثال، در آمریکایی­های لاتینی­تبار در مقایسه با سفیدپوستان و سیاهپوستان آمریکا، اختلال شخصیت مرزی بیشتری دیده می­ شود و در سیاهپوستان آمریکا، نسبت به سفیدپوستان، اختلال شخصیت اسکیزوتایپال بیشتر مشاهده می­ شود. در این مورد نیز تحقیقات کافی وجود ندارد و اینکه چگونه قومیت در اختلالات شخصیت تأثیر می­گذارد، هنوز معلوم نیست (گنجی، ۱۳۹۲).
۳-۲ معیارهای کلی DSM-5برای اختلال شخصیت
– الگو (مجموعه­ای) پایدار از تجربه­های درونی و رفتارها که با آنچه از فرهنگ فرد انتظار می­رود بسیار متفاوت است. این مجموعه یا الگوی تجربه­ها و رفتارها در دو حوزه (یا بیشتر) از موارد زیر مشاهده می­ شود:
۱- شناخت[۳۷] (روش­های ادراک خود، دیگران و رویدادها)
۲- عاطفی[۳۸] (دامنه، شدت، تغییر و به جا بودن واکنش هیجانی)
۳- عملکرد میان­فردی[۳۹]
۴- کنترل امیال[۴۰]
– این الگوی پایدار غیرقابل انعطاف است و دامنه وسیعی از موقعیت­های شخصی و اجتماعی را در بر می­گیرد.
– این الگو پایدار به رنج شخصی یا نابسامانی در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه ­های مهم زندگی منجر می­ شود.
– این الگو ثبات دارد، به مدت طولانی ادامه می­یابد و شروع آن در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی بوده است.
– این الگو پایدار را نمی­توان به صورت تجلی (تظاهر) یا پیامد یک اختلال روانی دیگر بهتر توضیح داد.
– این الگوی پایدار را نمی­توان به آثار فیزیولوژیک یک ماده (مثلاً مواد سوء مصرفی یا داروهای تجویزی) یا یک عارضه پزشکی دیگر نسبت داد (گنجی، ۱۳۹۲).
۴-۲ انواع اختلالات شخصیت
DSM-5، بر اساس شباهت­های توصیفی اختلالات شخصیت آن­ها را به سه گروه تقسیم می­ کند. افراد مبتلا به اختلالات گروه A (اختلالات شخصیت پارانوئید، اسکیزوئید و اسکیزوتایپال) معمولاً عجیب و غریب به نظر می­رسند. افراد مبتلا به اختلالات گروه B (اختلالات شخصیت آنتی­سوشال (ضداجتماعی)، بوردرلاین (مرزی)، هیستریونیک (هنرپیشه) و نارسیستیک (خودشیفته)) معمولاً دراماتیک، هیجانی یا غیرقابل پیش ­بینی به نظر می­رسند. گروه C شامل اختلالات شخصیت اجتناب­گر، وابسته و وسواسی- اجباری است. وجه اشتراک این اختلالات ترس و اضطراب است.

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.