عنوان: بررسی تاثیر مدیریت سرمایه در گردش وتصمیمات مالی بر سودآوری شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران
چکیده
مدیریت سرمایه درگردش یک جزء مهم ازمدیریت مالی است زیرا بطورمستقیم سودآوری شرکت راتحت تاثیرقرارمی دهد.سرمایه در گردش یک شرکت مجموعه مبالغی است که در دارایی های جاری سرمایه گذاری می شود و مدیریت سرمایه در گردش نیز عبارت است ازتعیین حجم و ترکیب منابع و مصارف سرمایه در گردش به نحوی که ثروت سهامداران افزایش یابد.بنابراین، سرمایه در گردش به عنوان منبعی مهم برای بهبود عملکرد مالی به شمار می آید و هدف آن برقراری یک تعادل حساس بین حفظ نقدینگی، برای پشتیبانی از عملیات روزانه و حداکثر سازی فرصت های سرمایه گذاری کوتاه مدت می باشد. تصمیمهای مالی مدیریت برای بهبود وضع مالی شرکت مهم و حیاتی است این که چگونه شرکت ها ترکیبی از بدهی و سرمایه را در ساختار سرمایه خود انتخاب می کنند، بستگی به عوامل مختلفی از جمله،ویژگی های شرکتی، اقتصاد،دیدگا هها و اهداف مدیران دارد.لذا،مدیران باید تصمیم گیری های مربوط به تأمین مالی و آثاری که این عوامل بر ساختار سرمایه می گذارندرا مورد توجه قرار دهندتا،بتوانند سودکافی برای تأمین بازده مناسب جهت سرمایه گذاران واعتباردهندگان بدست آوردند.

تحقیق حاضر به دنبال بررسی تاثیر مدیریت سرمایه در گردش وتصمیمات مالی بر سودآوری شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران می باشد.دراین راستاکلیه شرکتهای پذیرفته شده دربورس طی دوره زمانی ۱۳۸۸تا ۱۳۹۲،موردبررسی قرارگرفت که بعدازحذف سیستماتیک تعدادی ازشرکت ها،باتوجه به پیش فرض های قرارداده شده،تعداد۱۴۱شرکت به عنوان نمونه موردمطالعه قرارگرفت.
یافته های تحقیق نشان می دهد بین تصمیم گیری در مورد تامین مالی شرکت و ترکیب سرمایه در گردش رابطه معناداری وجود دارد وهمچنین،ترکیب سرمایه درگردش و تصمیم گیری برای تامین مالی شرکت،هرکدام به طورمستقل، بر سودآوری شرکت تاثیرگذارنداما،تعامل ترکیبی نسبت سرمایه در گردش و بدهی شرکت، تاثیر معنی داری بر سود آوری شرکت ندارد.
واژه های کلیدی:مدیریت سرمایه درگردش،تصمیم گیری مالی،سودآوری،تأمین مالی
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱مقدمه
مدیریت سرمایه درگردش یک جزء مهم ازمدیریت مالی است زیرا بطورمستقیم سودآوری شرکت راتحت تاثیرقرارمی دهدمعمولاشرکتهامبالغ قابل توجهی ازپرداختهای کوتاه مدت رابه عنوان یک منبع تامین مالی دراختیاردارند.آنهاانتظاردارندکه بامدیریت سرمایه درگردش بتوانندتاثیربااهمیتی بر سودآوری خودبگذارند. بنابراین،برای بسیاری ازشرکتها،مدیریت سرمایه درگردش یکی ازمباحث مهم مدیریت مالی می باشدومدیران می توانندبا نگهداری سطحی بهینه ازسرمایه درگردش ارزش شرکتشان راافزایش دهند.اگردرهرزمانی یک شرکت منابع کافی برای برآورده کردن بدهیهای کوتاه مدتش ازقبیل بستانکارارن تجاری،حقوق کارکنان وهمچنین هزینه های روزانه خوددراختیارنداشته باشد،ممکن است به سمت توقف یاورشکستگی سوق پیداکندازطرف دیگر،اگر شرکت بسیارمحافظه کارانه عمل کند،یک مازادسرمایه درگردش خواهدداشت که تاثیرمنفی برروی سودآوریش دارد،بنابراین مدیریت سرمایه درگردش یک جزء مهم ازمدیریت مالی شرکتها است.
هدف اساسی مدیریت شرکتها،حداکثرنمودن ارزش بازارسهام؛یعنی ثروت سهامداران درشرکتهای سهامی است.لذادراین راستاوظایف مدیریت مالی شرکتها،به سه دسته تصمیمات سرمایه گذاری،تامین مالی وتقسیم سودقابل تفکیک است.تصمیمات تامین مالی که درنهایت ساختارمالی شرکت راتعیین می کند،ازاهمیت چشم گیری برخوردار است،زیراچنین تصمیماتی منجربه دستیابی شرکت به ساختاربهینه سرمایه می گردد.تصمیم های مالی مدیریت برای بهبودوضع مالی شرکت مهم وحیاتی است،اماتصمیم های نابخردانه می توانددرنهایت منتج به ورشکستگی شرکت گردد.لذامدیران ناگزیرندبه هنگام تصمیم گیری درموردترکیب بهینه ساختارسرمایه،از عوامل مختلفی نظیرعوامل اقتصادی وویژگیهای شرکتی استفاده کنندوبایدتصمیم گیری های مربوط به تأمین مالی وآثاری که این عوامل برساختارسرمایه می گذارندموردتوجه قراردهند.علاوه براین مدیران مالی برای ایجاد ساختارمالی مناسب بایدویژگیهای درونی شرکت وعوامل اقتصادی رامدنظرقراردهندوباتوجه به این متغیرها در پی حداکثرکردن ارزش شرکت باشند.

دراین فصل ازپژوهش،ابتدامسئله اصلی پژوهش ،اهمیت وضرورت آن موردتوجه قرارمی گیردسپس توضیحاتی راجع به اهداف وفرضیات پژوهش،کاربردنتایج آن ارائه شده ودرنهایت باتعریف واژگان کلیدی به پایان می رسد.دراین فصل چارچوبی کلی ازمسئله پژوهش ارائه شده است ودرفصول بعدی چگونگی پاسخ دادن به این مسئله ارائه شده است.
۱-۲بیان مسئله تحقیق
بورس اوراق بهادار، یک بازار اقتصادی است که در آن، خرید و فروش اوراق بهادار تحت ضوابط و قوانین خاص صورت می گیرد. با عنایت به عرضه سهام در بزرگ ترین و مهم ترین واحدهای اقتصادی کشور در تالارهای بورس، هر گونه تغییر در شرایط اقتصادی، سیاسی و … می تواند به سرعت بر بورس اوراق بهادار تأثیر گذاشته، آن را دچار نوسان کند. بررسی و تحلیل مالیه رفتاری سرمایه گذاران و فعالان بازار یکی از مباحث نوپای رشته مدیریت مالی محسوب می گردد. بر مبنای رویکردهای موجود در این زمینه، تصمیم گیری سرمایه گذاران صرفا بر مبنای تجزیه و تحلیل کمی و عقلایی انجام نمی شود، بلکه عوامل ناشی از انتظارات بازار نیز تأثیر زیادی بر نحوه واکنش سهامداران به فعل و انفعالات بازار خواهد گذاشت. به دیگر سخن،مالیه رفتاری را می توان ادغام اقتصاد کلاسیک و علوم روانشناسی و تصمیم گیری دانست .(نیکولاس[۱]، ۲۰۰۴)
امروزه مدیریت سرمایه یکی ازموضوعات بحث انگیزوجذاب درپژوهش های حسابداری به شمار می رود. به دلیل این که سرمایه گذاران به عنوان یکی از عوامل مهم تصمیم گیری، به رقم سود حاصله از سرمایه گذاریها توجه خاصی دارند. مدیریت سرمایه درگردش و تصمیم گیری مالی به عنوان متغیر مستقل و سودآوری شرکت به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است.

سودآوری و تصمیمات مالی دو موضوع مهمی است که مدیریت هر واحد تجاری باید بررسی و تفکر در مورد آنها را به عنوان مهم ترین وظیفه خود درنظر داشته باشد. ارزیابی و برآورد عملکرد مالی شرکتها همواره مورد توجه ذینفعان بوده است معیار سودآوری و مدیریت سود از جمله معیارهای مورد توجه مدیران و تحلیل گران مالی می باشد. سود آوری و کسب درآمد یکی از اهداف اولیه در انجام هر فعالیت تولیدی و اقتصادی است. اگر سودی وجود نداشته باشد انجام آن فعالیت دلیلی نخواهد داشت. فعالیت های تولیدی و اقتصادی با هدف برآورده ساختن خواسته ها و نیاز های بشر انجام می شوند و برای آن ها مقداری زمان، پول، نیروی کار و غیره صرف می شود. اگر درآمد حاصل از فعالیت اقتصادی نتواند هزینه های آن را پوشش دهد و به عبارت دیگر از هزینه های انجام شده بیشتر نباشد، یعنی سودی به دست نیامده است  و انجام آن فعالیت تولیدی و اقتصادی بی معنی خواهد بود. هر چه سود به دست آمده بیشتر باشد،ادامه آن فعالیت توجیه بیشتری دارد و محتمل تر است. در ارتباط با هدف مطلوب شرکت دیدگاه های متفاوتی وجود دارد: عده ای می گویند هدف مطلوب شرکت سودآوری است. (قالیباف اصل وناطقی،۱۳۸۵)
هنگامی که شرکت ها در وضعیت نامطلوب اقتصادی تحت فشار فزاینده قرار می گیرند، مدیران آنها از حسابداری درخواست می نمایند که سطر آخر صورت های مالی (یعنی سود) را بهبود ببخشند، و بدین وسیله محتوای اطلاعاتی آنها را تغییر دهند. حسابداری با وجود تمامی انعطاف پذیری اش ، به نظر نمی رسد قادر به فراهم آوردن داده های مفید برای مدیریت در این قبیل شرایط باشد. داده های مورد نیاز تصمیم گیری ، مقوله ای بسیار پیچیده می باشد، زیرا طیف متنوع استفاده کنندگان از آن، نظیر سرمایه گذاران ( از آن جایی که نیاز به دانستن میزان سودآوری و ثبات شرکت قبل از سرمایه گذاری در آن دارند)، مدیران ( نیاز به اطلاع از وضعیت مالی شرکت دارند ) ، بانک ها و تأمین کنندگان مالی (نیاز به اطلاع از توانایی شرکت در بازپرداخت وام) به اطلاعات گوناگونی نیاز دارند .(نوروش و عابدی، ۱۳۸۴ ).
یکی از روش هایی که گاهی اوقات برای آرایش اطلاع رسانی وضعیت مطلوب شرکت ها مورد استفاده قرار می گیرد، مدیریت درست سرمایه گذاری و استفاده بهینه از سرمایه گذاری ها در داخل و خارج شرکتها می باشد. درنتیجه می خواهیم به این سؤال جواب دهیم که مدیریت سرمایه و تصمیم گیری مالی بر سودآوری شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران چه تاثیری دارد؟
۱-۳ ضرورت واهمیت تحقیق
امروزه کاربرد مباحث مدیریت مالی جایگاه ویژه ای را در ارتقاء کارایی سازمان به خوداختصاص داده است. لذا اتخاذ تصمیمات تامین مالی و سرمایه گذاری به عنوان دو وظیفه اصلی مدیران مالی، اهمیت خاصی را دارا می باشد. در این راستا، مدیریت سرمایه در گردش که همان مدیریت بر منابع و مصارف جاری می باشد، جهت حداکثرسازی ثروت سهامداران به عنوان بخشی از حیطه مباحث مدیریت مالی دارای اهمیت ویژه ای است.
مدیران واحد انتفاعی در شرایط مختلف با توجه به عوامل درونی و بیرونی واحد انتفاعی و با توجه به ریسک و بازده باید استراتژی مناسبی را برای اداره و مدیریت سرمایه در گردش واحد خود انتخاب نمایند . چنانچه نوع استراتژی مدیریت دارائیهای جاری و بدهی های جاری در موقعیتی معین به گونه ای مناسب انتخاب شود، امکان دستیابی به بهترین استراتژی مدیریت سرمایه در گردش فراهم خواهد شد ایجاد تعادل در دارائیهای جاری و بدهیهای جاری از اهمیت خاصی برخوردار است؛ به طوری که تصمیم گیری در مورد یکی بر روی دیگری تاثیر زیادی می گذارد.
در حال حاضر اکثر کسانی که دست اندرکارصنایع کشورند، پی به اهمیت سرمایه در گردش برده اند، ولی در مرحله چاره جویی بیشتر به دنبال راه حلهای بیرونی و مقطعی برای حل مشکلات می باشند. به عبارت دیگر چاره را در اعطای وام و تسهیلات ارزان و کافی به شرکتها می دانند، در حالی که با بهره گیری مناسب از سرمایه درگردش و اتخاذ سیاستهای مرتبط با آن می توان از طریق راه حلهای درون سازمانی ، در جهت بهبود وضعیت نقدینگی و پشتیبانی از سرمایه های اولیه اقدام نمود.
یکی از مهمترین بحثهای مدیریت یک واحد انتفاعی، مدیریت سرمایه در گردش آن است که نقش قابل توجهی در رشد و بقای واحد انتفاعی ایفا می کند. مدیریت سرمایه در گردش در دوگروه مدیریت دارائیهای جاری و مدیریت بدهیهای جاری تقسیم می شود. مدیریت سرمایه در گردش یکی از بخشهائی است که در ساختار مدیریتی یک سازمان نقش حیاتی ایفا می کند به طوری که در برخی موارد بحث سرمایه در گردش و نقدینگی را بسان خونی تشبیه کرده اندکه در رگهای یک واحد تجاری در جریان است و از مدیریت این بخش به عنوان قلب تپنده آن یاد شده است که وظیفه پمپاژ خون به رگهای سازمان را به عهده دارد.( کیسی ون،۲۰۰۶)
ضرورت دارد با انجام تحقیق حاضر شواهدی به دست آید تا مسائل فراروی مدیران مورد بررسی قرار گیرد،همچنین تعمق در مورد نکات زیر اهمیت موضوع را برجسته میکند .
۱٫ در حال حاضر وضعیت نقدینگی شرکتها در شرایط نامناسبی قرار دارد. به علت شرایط تورمی که در کشور حاکم است اکثر شرکتهای ایرانی ترجیح می دهند تا وجه نقد خودرا به دارائیهای دیگر تبدیل کنند و این موضوع باعث می شود که شرکت ها در سررسیدبدهیها درمانده شوند و به اعتبار سازمان لطمه وارد شود.( رهنمای رودپشتی و علی کیائی،۱۳۸۷)
۲٫ تجربه نشان داده است که اغلب شرکت هائی که با پریشانی مالی مواجه شده و نهایتاًسرنوشت برخی از آنان به ورشکستگی کشیده میشود، یکی از دلایل عمده آن مدیریت سرمایه در گردش میباشد.(رهنمای رودپشتی و علی کیائی،۱۳۸۷)
۳٫اگر مدیریت سرمایه در گردش صحیح نباشد، احتمال دارد فروش و سود شرکت کاهش یابد و چه بسا شرکت در پرداخت به موقع دیون و تعهدات خود ناتوان بماند.
۱-۴ سوال اصلی تحقیق
مدیریت سرمایه درگردش و تصمیم گیری مالی بر سودآوری شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران چه تاثیری دارد؟
۱-۵ اهداف تحقیق
الف)اهداف علمی: هدف اصلی تحقیق پاسخ به سوال اصلی تحقیق در ارتباط با بررسی تاثیر مدیریت سرمایه درگردش و تصمیم گیری مالی بر سودآوری شرکت می باشد.
ب)اهداف کاربردی:
پس از آن که بر اساس مدل تحقیق ، عوامل مؤثر بر سودآوری شرکتهای پذیرفته شده دربورس،مانند مدیریت سرمایه درگردش وتصمیم گیری مالی تبیین شد،می توان درزمینه های زیربرای شرکت ها پیشنهادهای کاربردی ارائه نمود:
۱- تاثیر تصمیم گیری در مورد تامین مالی شرکت بر ترکیب سرمایه در گردش
۲- تاثیرترکیب سرمایه در گردش بر سودآوری شرکت
۳- تاثیر تصمیم گیری برای تامین مالی شرکت بر سود آوری
۴- تاثیر تعامل ترکیبی نسبت سرمایه در گردش و بدهی شرکت، بر سود آوری
۱-۶ چهارچوب نظری تحقیق
چهارچوب نظری بنیادی است که تمامی تحقیق برآن استوار می شود. این چهارچوب شبکه ای است منطقی ، توصیفی و پرورده مشتمل بر روابط موجود میان متغیرهایی که در پی اجرای فرایندهایی چون مصاحبه ، مشاهده و بررسی پیشینه شناسایی شده اند. این متغیرها ناگزیر با مسئله تحقیق مرتبط هستند. پس از شناسایی متغیرهای مناسب باید شبکه ای از روابط میان متغیرها تدوین شود تا بتوان فرضیه های مرتبط با آن ها را پدید آورد و سپس آزمود. نتایج آزمون فرضیه ها ( که متضمن تأیید یا عدم تأیید است) ، بایاری یافته های تحقیق آشکار می شود. بدین ترتیب ، چهارچوب نظری گام مهمی در فرایند تحقیق به شمار می آید. (سکاران[۲]،۱۳۸۴)در این راستا بررسی متون اخیر نشان می دهد که، هنگام تصمیم گیری درموردساختار سرمایه به نظرمی رسدکه مهمترین نگرانی،تصمیم گیری بین بدهی وسرمایه باشدبه همین دلیل عوامل موثراقتصادی نیز مانندعوامل داخلی بایدموردتوجه قرارگیرد.
مدیران بااستفاده ازتحلیل هایی که به تبیین سرمایه درگردش وتصمیمات مالی وسودآوری می پردازندمی تواننددراتخاذاستراتژی های مربوط به سرمایه گذاری درسرمایه درگردش خالص وانتخاب تصمیمات مالی با اطمینان بیشتری عمل نمایندچراکه سرمایه گذاری درسرمایه درگردش بخش مهمی درتحلیل های بودجه بندی سرمایه محسوب می شودهمچنین سرمایه گذاران بالقوه می توانندباتوجه به معیارسرمایه درگردش تصمیمات مناسب تری رادررابطه باخریدوفروش سهام شرکتهابگیرندبه عبارتی شناخت میزان ارتباط بین مدیریت سرمایه درگردش وتصمیمات مالی وسودآوری شرکتهابرای کلیه ذینفعان ازجمله مدیران وسهامداران حائزاهمیت است.
مدل تحقیق و شیوه اندازه گیری متغیر ها:

مدیریت سرمایه در گردش
تصمیم گیری تامین مالی
سودآوری
بهینگی سود
فرضیه یک
فرضیه سه
فرضیه چهار
فرضیه دو
شکل(۱-۱ )- چارچوب مفهومی مطالعه ،تاثیر هم افزای تعامل میان مدیریت سرمایه در گردش و تصمیم گیری در مورد تامین مالی بر سودآوری شرکت (منبع: مقاله لاتین)
همانطور که در شکل (۱-۱) نشان داده شده است دراین مطالعه برای روابط پیشنهادی میان این دوراهبرد تامین مالی و بهینگی سود که در فرضیه های پژوهش(Hi1-Hi4) فرموله شده ، مدلی مفهومی معرفی شده است . اولا، این شکل، نشان دهنده ی روابط متقابل میان نسبت سرمایه در گردش شرکت (WCR) و نسبت بدهی آن (DR) در پایبندی به پیش بینی های سلسله مراتبی است.
به سادگی نشان داده شده است که اگر شرکت از منابع مالی داخلی برای تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری بلند مدت استفاده کند، ترکیب سرمایه در گردش شرکت به انتخاب ترکیب بدهی و حقوق صاحبان سهام بستگی دارد. ثانیا، این شکل نشان می دهد که نسبت سرمایه در گردش (WCR) و نسبت بدهی (DR) به صورت جداگانه بر سودآوری شرکت (π) تاثیر گذارند و ثالثا، تعامل این دو متغیر بر سودآوری تاثیر می گذارد.
۱-۷فرضیه های تحقیق

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.
 

بین تصمیم گیری در مورد تامین مالی شرکت و ترکیب سرمایه در گردش رابطه معناداری وجود دارد.
 

بین ترکیب سرمایه درگردش و سودآوری شرکت رابطه معنا دار وجود دارد.
 

تصمیم گیری برای تامین مالی شرکت، بر سود آوری آن تاثیرگذار است.
 

تعامل ترکیبی نسبت سرمایه در گردش و بدهی شرکت، تاثیر معنی داری بر سود آوری آن دارد.
 

۱-۸تعریف مفهومی وعملیاتی متغیرها
برای روابط پیشنهادی تحقیق در مورد نسبت سرمایه در گردش شرکت ، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام و سود آوری، سه مدل مشخص شده است.که مدل اول مربوط به آزمون فرضیه ۱، مدل دوم مربوط به فرضیه ۲و۳ ومدل سوم مربوط به فرضیه ۴ می باشد.

WCRit نشان دهنده نسبت سرمایه در گردش، DRit نسبت بدهی است؛ و (WCR*DR)it ترکیبی از این نسبت ها است. πit نشان دهنده سودآوری شرکت و SIZEit اندازه شرکت i در دوره t، iє جمله خطا و β ۰، β۱، ، β۲، β۳ ضرایب متغیر ها و تقاطع هستند.
تعریف عملیاتی متغیرها:
متغیرهای مستقل: مدیریت سرمایه درگردش وتصمیم گیری مالی
متغیر وابسته : سودآوری شرکت
متغیرکنترل : اندازه شرکت
متغیرهای کلیدی مورد بررسی، نسبت سرمایه در گردش (WCR)، نسبت بدهی (DR)، و نسبت سودآوری (π)است SIZE اندازه شرکت است که در یکی از مدل ها به عنوان متغیر کنترل در نظر گرفته شده است.
– نسبت سرمایه در گردش:
در این مطالعه این نسبت با بهره گرفتن از نسبت acid-test (نسبت سریع) به عنوان شاخص، اندازه گیری شده است. که به صورت دارایی های جاری منهای موجودی کالا ، تقسیم بر بدهی های جاری (CA-S/CL) محاسبه شده و معمولا فرض بر این است که پارامتر لازم برای ارزیابی بهره وری این نسبت ۰۱:۰۱ است(بریور[۳]و دیگران، ۲۰۱۰).
این تصمیم گیری بر اساس منطقی که مطالعه به دنبال آن بوده اتخاذ شده است. اولا، در این مطالعه فرض بر آن است که تصمیم گیری در مورد ترکیب سرمایه در گردش شرکت مجزایِ از تصمیم گیری برای تامین مالی آن (ساختار سرمایه) نیست. ثانیا، هدف از این مطالعه اندازه گیری تاخیر زمانی تبدیل نقدینگی نیست. بلکه، در این مطالعه اجزای سرمایه در گردش شرکت ، مد نظر می باشد.
باتوجه به اینکه اتکا محقق برمقاله اصلی(لاتین)بوده لذا درمحاسبه نسبت سریع طبق مقاله اصلی (لاتین)،تنهاموجودی کالاازدارایی جاری کسرگردیده وتقسیم بربدهی جاری شده است وپیش پرداخت هادر محاسبه نسبت سریع نقشی نداشته اند.
-نسبت بدهی:
محققان و کارشناسان از انتخاب گستردۀ نسبت بدهی به عنوان معیاری برای اهرم مالی اعم از بدهی های کوتاه مدت به حقوق صاحبان سهام ؛بدهی بلند مدت به حقوق صاحبان سهام ؛ و مجموع بدهی به حقوق صاحبان سهام استفاده می کنند (مولیک[۴] و همکاران،۲۰۱۱). برای رسیدن به هدف این مطالعه DR ،با بهره گرفتن از نسبت کل بدهی (بدهی های بلند مدت و کوتاه مدت) به حقوق صاحبان سهام اندازه گیری شده است. که منطق آن بر اساس منطق ارائه شده در پیش فرض های سلسله مراتبی(pecking-order)، است به این معنا که ساختار سرمایه شرکت ترکیب منحصر به فردی ندارد. بلکه، از سلسله مراتب به خوبی تعریف شده ای پیروی می کند(دونالدسون[۵]، ۱۹۶۱).
– سودآوری: