چکیده:
هدف از این پژوهش مطالعه تطبیقی استراتژیهای توسعه فناوری اطلاعات وارتباطات درسه کشورچین،کره شمالی وجمهوری اسلامی ایران میباشد.جامعه موردمطالعه دراین پژوهش عبارت بودازجنبههای مختلف استراتژیهای توسعه فناوری اطلاعات وارتباطات درکشورهای مذکور. با توجه بهگسترده بودن موضوع،اهداف وخط مشیهاونوآوریها وابتکارات درکشورهای نمونه،موردبررسی قرارگرفت. داده های پژوهش بامطالعه کتب مربوط به این موضوع، پایان نامه فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی ودیگرتحقیقات انجام شده،مقالات مندرج درمجلات موجود، سایت های مختلف اینترنتی،وهمچنین تعامل بامتخصیصن آموزشی جمع آوری وسپس با بهره گرفتن از روش جرج بردی تحلیل گردید.نتایج به دست آمده نشان میدهدکه مسئولین کشورچین وکره شمالی دربکارگیری قابلیتهای شبکه جهانی اینترنت در فرایند یاددهی – یادگیری دوره متوسطه و آموزشهای از راه دور مبتنی بر شبکه کاملا موفق بوده اند.وکشور ایران نیز توانسته است درارتقاء مهارتهای علمی وعملی دانش آموزان مقطع متوسطه در زمینه استفاده از فناوری اطلاعات تاحدزیادی موفق عمل کند.به منظور توسعه و بهبوداستراتژیهای توسعه فناوری اطلاعات وارتباطات هرسه کشورموردبررسی اهداف وخطمشیهایی رادرنظرگرفتهاندکه برخی ازاین اهداف درهرسه کشور مشترک بوده وبرخی اهداف نیزباتوجه به مقتضیات خاص وباتوجه به توانمندیها،امکانات وزیرساختهای آن کشورهامتفاوت میباشد.درهرسه کشورموردبررسی طرحهای ابتکاری درزمینهی کار با رایانه وآموزش فناوری اطلاعات وارتباطات به اجرادرآمده است ومتولیان امر،به اهمیت فناوری اطلاعات وارتباطات وفناوریهای نوین درآموزش واقف هستندوهزینه های کلانی راصرف این امرمی کنند.
واژگان کلیدی:
استراتژی[۱]، توسعه[۲]، فناوری اطلاعات و ارتباطات[۳]، دوره متوسطه[۴]،مطالعه تطبیقی[۵].
فصل اول:
کلیات تحقیق
مقدمه:
بشر از نخستین روزهای زندگی خود همواره درجستجوی راه هایی برای بهبود وضعیت زندگی خود وتلاش در جهت رفاه هرچه بیشتر خود بوده است ودر این مسیر همواره کوشیده است و تحولات عظیمی را در زندگی خود در دوره های گوناگون به وجود آورده است . از جمله این تلاشها می توان به کشف آتش ، بخار و غیره که هر کدام به نوبه خود تاثیر ژرفی بر زندگی انسان بر جای گذاشته اند، اشاره کرد.
انقلابهای گوناگونی در طول تاریخ زندگی بشر در دوران گوناگون روی داده اند که هر کدام به گونه ای زندگی بشر را تحت الشعاع قرار داده اند . و به علت برتری یک عنصر که نقش اساسی را در این تغییر و تحولات داشته آن دوره و انقلاب به نام آن عنصر نامگذاری شده است که می توان به عصر آتش ، انقلاب صنعتی و غیره اشاره کرد . در راستای همین تغییر و تحولات و دگرگونی در زندگی بشر بود که همچنان که آلوین تافلر[۶] (۱۹۵۰) اشاره می کند « موج سوم »[۷] در زندگی انسان رخ داد که به انقلاب ارتباطات یا همان عصر اطلاعات و ارتباطات مشهور است. (تافلر،۱۹۵۰).
همچنان که در بالا اشاره شد تمامی انقلاب ها و تحولات عظیم بشر که در گذشته روی داده بود هر یک به نوبه خود سبک زندگی انسان را تغییر داده بودند و آن را با خود هماهنگ کرده بودند . انقلاب انفجار اطلاعات نیز همچون سایر انقلاب های دیگرتمامی جوانب زندگی بشر ونهادهای جامعه را یا دگرگون کرده یا در حال دگرگون کردن است، که از آن جمله می توان به دگرگونی نهاد مهم آموزش و پرورش اشاره کرد که این نهادها نیز ناگزیر برای پیشرفت و ماندگاری خود مجبور به همراهی ، هماهنگی و همگامی با این تحولات است .
بیان مسئله:
فناوری اطلاعات از جمله مباحثی است که در اکثر جوامع مورد بحث و بررسی قرارگرفته است. جوامعی هستند که امیدوارند با بهره گرفتن از این فناوری مسیر توسعه را در زمانی کوتاهتر طی نمایند. در ایران نیز مانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه به مطالعه و بررسی در این زمینه پرداخته شدهاست. بیشک در کنار فعالیتهای تحقیقاتی و تولیدی، مباحث نظری و بنیادی میتواند جهتگیری این پدیده جدید را به منظور دستیابی به اهداف توسعهگرایانه بهتر دنبال نماید. روشناست که ایجاد تغییر و تحول در هر زمینهای باید براساس مطالعات دقیق و بررسیهای گوناگون صورت گیرد. تحولات آموزش و پرورش ماهیتاً نمی تواند شتابزده، ظاهری و تکبعدی باشد، بلکه باید به تدریج، حسابشده و به دقت صورت گیرد(فردانش، ۱۳۷۲).
بنابراین در بحث فناوری اطلاعات و ارتباطات باید همزمان به ابعاد گوناگون فناوری اطلاعات وارتباطات (مبانی نظری و عملی) بپردازیم. اگر بتوانیم در این راستا راهبردهایی اتخاذ نمائیم، بیشک می توانیم در تمام زمینهها از فناوری اطلاعات بهترین استفاده را داشته باشیم. بنابراین بررسی نظامهای آموزشی در جوامع دیگر میتواند راهگشای بسیاری از مشکلات باشد. با توجه به آنچه که بیان شد این مسئله مطرح میشود که برای کاربرد مفید فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش دوره متوسطه تحصیلی چه راهبردهایی باید اتخاذ شود تا فناوریهای جدید در بطن نظام آموزشی قرار گیرد.
اهمیت و ضرورت تحقیق:
در جامعه امروز اطلاعات شاخص قدرت است، برخلاف گذشته که تمایز میان جوامع بر چهار شاخص دوران صنعتی (سرمایه، ماشینآلات، مواداولیه و نیروی انسانی) استوار بود. امروزه آنچه که کشوری را در سطح اول، دوم یا سوم جهان قرار میدهد میزان اطلاعاتی است که آن کشور تولید میکند، در دسترس قرار میدهد و یا به کار میگیرد. آغاز هزاره سوم و شروع قرن بیست و یکم، تبلور حقیقی حضور کشورهای پیشرفته اطلاعاتی است (منتظر، ۱۳۸۱).امروزه تکنولوژی به گونه ای است که به طور مداوم تدریس ویادگیری را دچار تغییر وتحول نموده است وکامپیوتر وامکانات شبکه ای به عنوان یک ابزار آموزشی ونیز به عنوان یکی از امکانات مهم در نظام های آموزشی پذیرفته شده است(گریسون واندرسون،۲۰۰۳،ترجمه زارعی زوارکی وصفایی موحد،۱۳۸۴).
امروزه ما در مسیر تحولی دیگر تحت عنوان فناوری اطلاعات و ارتباطات قرارگرفتهایم و باید خود را با پیشرفتها و فناوریهای جدید هماهنگ نمائیم. این پژوهش برآن است تا استراتژیهای توسعه فناوری اطلاعات وارتباطات در آموزش وپرورش دوره متوسطه ی کشورهای چین و کره شمالی را مورد بررسی قرار دهد و تفاوتها و شباهتهای آنها را بررسی نموده و در نهایت به ارائه پیشنهادهایی به منظور الگو قراردادن آنها در نظام آموزش و پرورش دوره متوسطه کشورایران بپردازد. در واقع هدف از این تحقیق پاسخگویی به این سوال است که برای توسعه فناوری اطلاعات وارتباطات در آموزش وپرورش دوره متوسطه کشور ایران چه استراتژیهایی را باید مبنا قرارداد ؟
اهداف تحقیق
هدف کلی
بررسی تطبیقی استراتژیهای توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات درآموزش وپرورش دوره متوسطه کشورهای چین وکره شمالی وایران.
اهداف جزیی
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.
بررسی استراتژیهای توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در زمینه خطمشی ملی آموزش وپرورش دوره متوسطه.
بررسی استراتژیهای توسعه فناوری اطلاعات وارتباطات در زمینه ابتکارات ونوآوریها در آموزش وپرورش دوره متوسطه.
سؤالهای تحقیق:
کشورهای نمونه چه استراتژیهایی را در زمینه توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش وپرورش دوره متوسطه اتخاذ نمودهاند؟
موارد تفاوت این استراتژیها چیست؟
موارد تشابه این استراتژیها چیست؟
چه عناصری در این استراتژیها قابلیت استفاده در آموزش و پرورش دوره متوسطه ایران را دارند؟
تعریف واژهها و اصطلاحات
فناوری اطلاعات و ارتباطات ICT:
تعریف نظری : فناوری ارتباطات واطلاعات ازتلفیق سه حوزه اطلاعات،کامپیوتر وارتباطات پدید آمده است این فناوری ازترکیب سه بخش متمایز کامپیوتر ارتباطات واطلاعات حاصل می شود.بخش کامپیوترسخت افزار و تامین کننده تجهیزات وادوات لازم ،داده ها واطلاعات به عنوان خمیر مایه ومواد اولیه در درون شبکه وارتباطات مخابراتی بخش سوم است که وظیفه برقراری ارتباط بین دو بخش دیگر را به عهده دارد (عبادی ،۱۳۸۲).
عملیاتی:دراین تحقیق منظور از فناوری اطلاعات و ارتباطات به هر گونه استفاده معلم از سخت افزار و نرم افزارهای کامپیوتر و وسایل الکترونیکی که تعامل بین معلم و دانش آموز را آسان و توسعه می بخشد می گوییم.
مطالعات تطبیقی:
تعریف نظری:در بررسیهای تطبیقی دو یا چند دستگاه آموزشی در مناطق گوناگون از نظر جغرافیایی و زمانی در مجموع و یا از نظر بعضی جنبههای مشخص مانند برنامههای اداری، درسی، آموزشی و غیره مورد مطالعه قرار میگیرد (کسلیارد، ترجمه بیانی و بهداری، ۱۳۵۸).
تعریف عملیاتی:منظورمطالعه ومقایسه وبررسی نقش فناوری اطلاعات وارتباطات در آموزش وپرورش کشورهای مورد مطالعه می باشد.
آموزش وپرورش:
تعریف نظری : آموزش و پرورش فعالیتهایی است که از طریق معلومات به طور معمول در مدرسه، دانشکده یا دانشگاه انتقال داده میشود. آموزش و پرورش فعالیتی است مداوم، جامع و برای همه به منظور رشد و تکامل انسان غنای فرهنگ و تعالی جامعه (فیوضات، ۱۳۷۷).
تعریف عملیاتی:مجموعه ای از آموزش های که با محتوای علمی وتربیتی در مقطع متوسطه در کشورهای مورد مطالعه انجام می گیرد.
استراتژی:
تعریف نظری:طراحی، تنظیم و تعیین فعالیتها به منظور پشتیبانی وظایف، مقاصد و غایات یک سازمان. به طور کلی میتوان گفت که استراتژی شامل وظایف، مقاصد و غایات دقیق سازمان و تعیین فعالیتهای موردنیاز جهت دستیابی به آن مقاصد و غایات میباشد. استراتژی عبارت است از خطمشی کلی که از بین شاخههای مختلف عمل به عنوان راهبهینه دستیابی به هدفها انتخاب شده و در این انتخاب تواناییها، مفروضات اساسی، سیاستها و منابع مورد توجه قرارگیرد (کرامتی، ۱۳۷۴)
تعریف عملیاتی:منظور مجموعه ای از روش ها وراهکارهای است که بر آموزش وپرورش کشورهای مورد مطالعه در رسیدن به اهداف فناوری اطلاعات وارتباطات تاثیر گذار است.
توسعه:
تعریف نظری : عبارت است از به فعلیت رساندن تفکراتی برای تعالی، رفاه اجتماعی، پیشرفت اقتصادی، رشد اجتماعی و بالابردن حجم تولید (شفیعی، ۱۳۸۰).
تعریف عملیاتی :منظور از توسعه در این پژوهش یعنی آموزش را از حالت اولیه وسنتی خود خارج کردن و به حالتهای پیچیدهتر تبدیل شدن.
فصل دوم:
ادبیات و پیشینه پژوهش
مقدمه:
در جوامع ساده آموزش و پرورش هدف و منظور آگاهانه نداشت. هر فرد بتدریج طی مراحل مختلف زندگی، متناسب با سن و موقعیت اجتماعی خود، سازگاری لازم با محیط اجتماعی را فراگرفته از طریق یادگیری موازین اجتماعی و الگوهای رفتاری، طی ترتیباتی به زندگی بزرگسالی راه مییافت. اولین اشخاصی که به طور رسمی و با هدف آگاهانه به امر آموزش و پرورش پرداختند احتمالاً کسانی بودند که از لحاظ دانش و مهارت بر سایر اعضای گروه برتری داشتند و گروه در مواقع بحرانی برای بقا و دفاع از خویش به آنها متوسل شد و به این صورت زمینه اولیه آموزش و پرورش رسمی، تدریجاً به وسیله چنین افرادی فراهم شد. اولین تلاش منظم برای انتقال دستاوردهای گروه به نسل جوان، در هالهای از تقدس و بر حول اعتقادات و اعمال دینی شکل گرفته است. در این میان اختراع خط و نوشتار نیز آموزش و پرورش را متحول ساخت و به پیدایش مراکز آموزشی انجامید. بنابراین پیروی از گذشتگان و پرستش مکتوبات مقدس چارچوب اصلی آموزش و پرورش را تشکل داد. (عبداللهی، به نقل از علی علاقهبند، ۱۳۷۴)
به طور کلی منشأ نظام معاصر آموزش و پرورش رسمی را میتوان در دهه های پیش از انقلاب صنعتی جستجو کرد، چنانکه احتیاج به نیروی انسانی در اواخر قرن ۱۸ و اوایل قرن ۱۹ موجب رشد آموزش و پرورش ابتدایی شدهاست. آموزش عالی و متوسطه نیز امتیازی بود که فقط در انحصار نخبگان قرار داشت. در مرحله دوم تحول آموزش و پرورش که میان دو جنگ جهانی قرارداشت آموزش ابتدایی نقاط عقبمانده همگانی شد اما آموزش عالی هنوز امتیاز نخبگان بود. از سالهای ۱۹۵۰ مرحله سوم شروع شد. این مرحله عصر انقلاب علمی و فنی و رونق اقتصادی و آزادی مستعمرات بود. در این مرحله آموزش متوسطه در بسیاری از کشورهای اروپایی همگانی شد و آموزش عالی هم میرفت تا عامه مردم از آن برخوردار شوند. در این زمان سیاستهای آموزش و پرورش مورد تردید و سؤال قرار گرفت و این ضرورت مطرح گردید که برای هر فرد سطحی از آموزش و پرورش تأمین شود، در سیاستهای جدید آموزش و پرورش برخورداری همگان از آموزش و پرورش دائمی از توجه خاصی برخوردار شد.
آموزش و پرورش معاصر
اکنون مدرسه مشخصترین نهاد مسئول تربیت عمومی شناخته شده است. جامعه و ضرورتهای آن در حال دگرگونی دائمی است و مدرسه، اغلب زمانی به نیازهای زندگی میرسد که این نیازها جای خود را به شرایط و مقتضیات دیگر سپردهاند و بعضاً منتفی شدهاند. حتی در بهترین نظامهای آموزشی جهان و در کاملترین و پیشرفتهترین مدارس، روال کار روزانه در قالب ضرورتهای گذشته صورت میپذیرد. این نارسایی، ناشی از آنست که تحول اجتماعی معمولاً سریع و اجتنابناپذیر است و در مقابل برنامهریزی آموزش و پرورش بر پژوهش و تحقیق به منظور شناخت مسائل و چارهجویی آنها بنیاد میشود که خود مستلزم حوصله و صرف وقت کافی است. در مجموع تحولات زندگی بیش از مجموعه نوآوریهایی است که در محتوا و الگوی تربیتی مورد استفاده قرار میگیرد.
بیشک در آینده با شرایط دیگری روبهرو خواهیم شد، شرایطی که عموماً ناشناختهاند. به این جهت به هنگام نبودن برنامههای آموزش و پرورش و عقبماندگی از جامعه و بیگانگی مدرسه نسبت به ضرورتهای آینده امری اجتنابناپذیر است، اما اعمال کوشش به منظور تعدیل آثار منفی آن را نباید از نظر دور داشت، باید حصار مدرسه را از میان برداریم (فراهم آوردن محیط غنی به منظور یادگیری در هر زمان و هر مکان) و از جداکردن کودکان و نوجوانان از بطن جامعه و قراردادن آنها در الگوی مصنوعی مدرسه احتراز کنیم. الگوی مصنوعی مدرسه و شرایط نظری تربیت عمومی را باید کنار گذاشت و مسئله آموزش و پرورش را عملاً در محیط کار و در محدوده واقعی زندگی جمعی ارائه داد و کودکان و نوجوانان را از اولین مراحل رشد در مقابل پدیدههای اصلی و واقعی زندگی قرارداد، یا شرایط و مقتضیات زندگی را عیناً در مدرسه فراهم آورد. دیگر نمیتوان آنها را بیش از این در آن حصار مصنوعی که بر مبنای پندارها و نظریههای مکتوب به نام مدرسه و نظام آموزش ساخته شدهاست، زندانی کرد (معیری، ۱۳۷۹).
براساس مباحث جولای سال ۲۰۰۰ ویژگیهای کلیدی مدارس آینده را به این صورت تعیین کردهاند:
فعالیتهای گروهی در بین مدارس یا نواحی آموزشی رایجتر خواهد شد؛
ارتباطات دقیق و ابزار مناسب با تأکید بر نیاز به فناوریهای کارآمد اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد؛
دانشآموزان وقت کمتری را در مدارس میگذرانند؛
ارتباط رسمی با افراد متخصص در سراسر مدارس توسعه مییابد؛
فرایند یادگیری با بهره گرفتن از فناوری به صورت پویا درآمده و هیجانانگیز و جالب میشود.
همچنین تأکید مستمری بر راههایی وجود دارد که ICT میتواند فعالیتهای اجرایی را به صرفهتر کند و امکان دسترسی ۲۴ ساعته به منابع یادگیری را برای دانشآموزان مهیا نماید. زمانیکه ICT به بخش تکمیلی فراگیریهای دانشآموزان تبدیل شود، روش های تدریس و سازماندهی کلاسی نمیتواند بدون تغییر بماند (ادای[۸]، ۲۰۰۱).
امروزه مفهوم سنتی سواد دچار تغییر و تحول شگرفی شدهاست. مفهوم سنتی سواد یعنی خواندن، نوشتن و علم حساب بودهاست. در نیمه دوم قرن بیستم مفهوم جدید سواد کاربردی مطرح شد. تقاضاهای جدید مطرح شده از سوی جامعه و دنیای جدید پیرامون ما (فناوریهای جدید و مدلهای جدید رفتاری)، سواد نوین را میطلبد. سواد نوین در قالب سه جزء تشکیلدهنده اصلی عبارتست از:
خواندن (قرائت)، دستیابی به اطلاعات از طریق جست و جو در منابع مکتوب، مشاهده، جمع آوری، ثبت و غیره؛
نوشتن (نگارش)، ایجاد ارتباط از طریق رسانههای متعدد و استفاده از انواع اطلاعات و رسانهها؛
علم حساب، طراحی اهداف و فرامینها در دنیای واقعی و در مدلهای دنیای واقعی و اجرای طرحها.
