ادامه جدول ۴-۶ ماتریس مقایسات زوجی و اوزان نسبی زیرمعیارهای معیار مهندسی ۹۰
جدول۴-۷ ماتریس مقایسات زوجی و اوزان نسبی زیرمعیارهای معیار محیطی ۹۱
جدول۴-۸ اوزان نسبی و اوزان نهایی زیرمعیارهای مدل ۹۲
جدول ۴-۹ چگونگی اولویت معیارهای اصلی وزیرمعیارهای مدل ۹۳
۹۴
۹۴
۹۵
۹۵
۹۵
۹۶
۹۶
۹۶
۹۷
۹۷
۹۷
۹۸
۹۸
۹۸
۹۹
۹۹
۹۹
۱۰۰
۱۰۰
۱۰۰
۱۰۱
۱۰۱
۱۰۱
۱۰۲
جدول۴-۳۴ اوزان و اولویت گزینه های مدل با توجه به معیارهای اصلی و با توجه به هدف ۱۰۳
جدول ۴-۳۵ اوزان گزینه های مدل بر پایه نتایج حاصل از AHP و FAHP 105
جدول ۴-۳۶ اوزان نسبی و نهایی معیارها وزیرمعیارهای مدل بر پایه نتایج حاصل از AHP و FAHP 106
فهرست شکل‌ها
شکل ۲-۱ ماتریس تصمیم در مدل های MADM 47
شکل ۲-۲ انواع مختلف روش های MADM از نظر نحوه کاربرد ۴۸
شکل ۲-۳ مدل های MADM با توجه به طبقه بندی جبرانی و غیرجبرانی ۴۹
۷۳
شکل۳-۲ مقیاس های کلامی برای سنجش اهمیت نسبی ۷۴
شکل ۴-۱ مدل سلسله مراتبی انتخاب تجهیزات کنترل آلودگی ۸۷
فهرست نمودارها
نمودار۲-۱ رابطه بین رشد جمعیت و خودرو از ۱۹۵۰ تا ۲۰۲۰ (Fenger,1999) 23
نمودار ۲-۲ مجموعه فازی بیانگر بلندی قد انسان ۳۳
نمودار ۴-۱ مقایسه اوزان ۳ معیار اصلی با بهره گرفتن از روش های AHP و FAHP 107
نمودار ۴-۲ مقایسه اوزان نهایی زیرمعیارها با بهره گرفتن از دو روش AHP و FAHP 108
نمودار ۴-۳ مقایسه اوزان نهایی گزینه ها در واحد آسیاب سیمان با بهره گرفتن از دو روش AHP و FAHP 110
نمودار ۴-۴ مقایسه اوزان نهایی گزینه ها در واحد آسیاب مواد و کوره با بهره گرفتن از دو روش AHP و FAHP 110
نمودار ۵-۱ اوزان و اولویت معیارهای اصلی بر پایه نتایج حاصل از FAHP 114
نمودار ۵-۲ اوزان و اولویت زیرمعیارهای مدل بر پایه نتایج حاصل از FAHP 115
نمودار ۵-۳ اوزان نسبی گزینه ها با توجه به هر یک از معیارهای اصلی مدل بر اساس FAHP 117
نمودار ۵-۴ اوزان نسبی گزینه ها با توجه به هر یک از معیارهای اصلی مدل بر اساس FAHP 118
نمودار ۵-۵ اوزان نهایی گزینه های مدل بر پایه نتایج حاصل از FAHP 120
نمودار ۵-۶ اوزان نهایی گزینه های مدل بر پایه نتایج حاصل از FAHP 120

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.
 

فصل اول
 

مقدمه و کلیات طرح تحقیق

۱-۱ مقدمه
 

اصل پنجاهم قانون اساسی:
« در جمهوری اسلامی حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشد داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می گردد. از این رو فعالیت های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است.»

انسان در طی قرن های اخیر با مصرف روز افزون منابع طبیعی، به رشد و توسعه صنعتی شگرفی دست یافته است، هر چند این توسعه می توانست جامع تر و با رعایت موازین طبیعی و حفظ بیشتر محیط زیست همراه باشد. این موضوع به نام «توسعه پایدار» خوانده می شود و مفهومی فراتر از حفظ محیط زیست را شامل می گردد که در آن امکانات زندگی برای مردم جهان بدون تخریب ظرفیت و منابع طبیعی فراهم می گردد (چهرگانی، ۱۳۸۳). در چند دهه اخیر، مسائل و مشکلات محیط زیست، توجه زیادی را از جانب جوامع و حکومت ها به خود معطوف کرده اند (Grandinetti et al.,2006). برپایی اولین کنفرانس جهانی محیط زیست به سال ۱۹۷۲ میلادی در استکهلم سوئد به صورت جدی مردم را با محیط زیست جهانی آشنا نمود و پس از آن بود که بشر به فکر حفظ و نگهداری بیشتر کره زمین جهت امکان ادامه حیات افتاد. این فعالیت ها گسترش روزافزونی پیدا کرد تا این که بشر دریافت جهت دست یابی به اهداف توسعه پایدار باید استراتژی هایی را تدوین کند(چهرگانی،۱۳۸۳). در این میان، اتحادیه اروپا مفهوم “بهترین تکنولوژی های در دسترس” را به عنوان یک رویکرد جدید و یکپارچه در برخورد با مسائل زیست محیطی ناشی از آلودگی های ایجاد شده توسط صنایع تولیدی، معرفی کرده است. این رویکرد بر این نیاز تاکید می کند که توسعه فرایندهای جدید تولیدی می بایست با پیاده سازی بهترین تکنیک های در دسترس که می تواند مقدار آلودگی های وارد شده به محیط زیست را حذف کند و یا حداقل کاهش دهد، همراه باشد(Grandinetti et al.,2006).

بر اساس آنچه ذکر شد، در تحقیق حاضر سعی بر آن است تا ضمن شناسایی و تعیین معیارهای موثر بر انتخاب تجهیزات کنترل آلودگی هوا، مدل مناسب برای انتخاب تکنیک مطلوب فیلتراسیون گرد و غبار در کارخانه سیمان شرق با بهره گرفتن از رویکرد فازی طراحی شود تا از این طریق بتوان ضمن دست یابی به سطح کاهش مطلوب در میزان انتشار آلودگی به محیط زیست، کمترین هزینه را هم برای صنعت در پی داشته باشد.

۱-۲ بیان مسئله
 

معضل آلودگی محیط زیست، بی هیچ تردیدی امروز به عنوان یکی از اصلی ترین چالش های زندگی شهرنشینی شناخته می شود و همه ساله خسارات فراوان جانی و مالی را به شهروندان و ساکنان شهرهای بزرگ و پر جمعیت جهان تحمیل می­ کند (طبیبی،۱۳۸۶). در این میان، معضل آلودگی هوا در صدر فهرست مظاهر آلودگی از بابت خطر ساز بودن قرار گرفته است و مروری بر آمار های سازمان بهداشت جهانی می تواند شاهدی بر این ادعا باشد. بر اساس گزارش های این سازمان، آلودگی هوا در محیط های بسته و فضاهای باز شهری سالانه جان ۳,۳۰۰,۰۰۰ از ساکنان کره زمین را می گیرد که قسمت عمده این مرگ و میر ها در کشور های در حال توسعه اتفاق می­افتد(WHO,2011).
مهم ترین منابع آلاینده­ی هوا، منابع ناشی از فعالیت­های انسانی هستند که از میان این منابع، منابع آلاینده­ی متحرک شامل انواع وسایل نقلیه و سپس منابع آلاینده­ی ثابت شامل منابع صنعتی، تجاری و­­…. در اولویت می­باشند که از میان منابع ثابت نیز، منابع صنعتی نقش پر رنگ تری را در آلوده کردن هوا ایفا می کنند (اداره کل حفاظت محیط زیست استان خراسان، ۱۳۸۱)­­­­­­. از یک سو وجود لاینفک جنبه­ های زیست محیطی گوناگون از قبیل انتشار گرد و غبار و انتشار گازهای آلاینده (نظیر دی­اکسید گوگرد, اکسید ازت و دی­اکسید کربن) در فرایند تولید سیمان و از سوی دیگر با افزایش رشـد صنعت سیـمان در کشور، کارخانجات سیمان سـهم عمده­ای را در افزایـش آلودگی محیط زیست به خود اختصـاص می­دهند. هوای آلوده به آلاینده­های زیست محیطی صنعت سیمان می ­تواند به مناطق مسکونی مجاور و مناطق دور دست منتشر شود که اثرات آن در مناطق نزدیکتر از مزاحمت­های ساده گرفته تا بیماری­های خطرناک و دیر علاج نظیر بیماریهای تنفسی, قلبی- عروقی و غیره است و در حد جهانی در مسائلی مثل تخریب لایه­ی اوزن، باران­های اسیدی و گرمایش زمین می ­تواند تاثیر گذار باشد. از طرفی افزایش تولید سیمان جهت تامین زیرساخت­های توسعه امری ضروری است و باید با در نظر گرفتن اصل توسعه پایدار در کارخانجات سیمان، شرایط تولید به نحوی اصلاح گردد که کمترین زیان زیست محیطی را به همـراه داشته باشد (بهادری،۱۳۸۸).
استفاده از سیستم­های کنترل آلودگی و روش­های تصفیه دهنده از شیوه ­های عمومی کنترل آلودگی محیط زیست به شمار می­روند. از آن جا که هزینه های خرید، راهبری و نگهداری تجهیزات سامانه های کنترل آلودگی هوا زیاد است، انتخاب نوع سامانه کنترل باید درست و با دقت زیاد صورت گیرد تا در حالی که جوابگوی مقررات است، کمترین هزینه را هم بر صنعت تحمیل کند (غیاث الدین،۱۳۸۵). از طرفی اغلب اوقات اطلاعات در مورد پارامترهای سیستم های کنترل آلودگی هوا در دسترس نیست و تخمین های سختی می بایست زده شود (He et al.,2009; Chang et al.,2006 & Page et al.,2008) و یا این که قسمت زیادی از اطلاعات در دسترس از قبیل دانش ضمنی تصمیم گیرندگان ممکن است کمیت پذیر نباشند (Lu et al., 2009). لذا در این تحقیق از رویکرد تصمیم گیری چند شاخصه فازی که جزء شناخته شده ترین شاخه تصمیم گیری هاست، استفاده شده است. به این ترتیب می توان پارامترهایی از قبیل دانش، تجربه، قضاوت و تصمیم گیری انسان را وارد مدل نمود و روشن است که نتایج چنین مدل هایی به دلیل لحاظ کردن شرایط واقعی در مدل، دقیق تر و کاربردی تر خواهد بود.
مشهد از جمله کلان­شهر­های ایران است که با آلودگی شدید هوا مواجه بوده و از طرفی وجود سه نیروگاه، کارخانه­ی سیمان، کارخانجات مواد غذایی و دیگر کارخانجات سبب شده ­اند تا مشهد به عنوان یکی از قطب­های صنعتی کشور محسوب شود (اداره کل حفاظت محیط زیست استان خراسان،۱۳۸۱). همان طور که گفته شد صنایع سیمان سهم عمده­ای را در افزایش آلودگی هوا به خود اختصاص می­ دهند و به همین جهت در این تحقیق مسئله­ آلودگی هوا در کارخانه­ی سیمان شرق مشهد مورد توجه قرار گرفته و برای ارائه­ مدلی جهت انتخاب تجهیزات مناسب کنترل آلودگی هوا تلاش خواهد شد.

۱-۳ اهداف تحقیق
 

بر اساس آنچه ذکر شد اهداف اصلی این تحقیق را می توان به صورت زیر بیان نمود:

شناسایی و تعیین معیارها و زیرمعیارهای موثر بر انتخاب تجهیزات کنترل آلودگی هوا
 

تعیین اهمیت نسبی معیارها و زیرمعیارها
 

انتخاب گزینه مطلوب جهت کنترل آلودگی در هر یک از نقاط انتشار گرد و غبار
 

۱-۴ سوالات تحقیق
 

با توجه به توضیحات بالا سوال های اساسی این تحقیق به صورت زیر است:

معیارهای موثر در انتخاب تجهیزات کنترل آلودگی هوا کدامند؟
 

اهمیت نسبی این معیارها چگونه است؟
 

گزینه مطلوب جهت کنترل آلودگی در هر یک از نقاط انتشار گرد و غبار کدام است؟