۴-۱-۲- مَلَکاً
سوره انعام (۶:۸): واژه­ «ملکاً»: «و گفتند: چرا بر او فرشته نازل نمی­ شود و چنانچه فرشته بفرستیم کار تمام شود و دیگر لحظه­ای آن­ها مهلت نخواهند یافت».
سوره انعام (۶:۹): واژه «مَلَکاً»: «و چنانچه فرشته­ای نیز به رسالت فرستیم هم او را به صورت بشری درآوریم و بر آنان همان لباس که مردمان پوشند، بپوشانیم».
سوره اسراء(۱۷:۹۵): واژه­ «مَلَکاً»: «بگو: اگر فرشتگان را در زمین، مسکن و قرارگاه بودی، ما هم فرشته را از آسمان به رسالت بر آن­ها می­فرستادیم».
۵-۱-۲- مَلََکَین
سوره بقره (۲:۱۰۲): واژه «مَلَکَین»: «و پیروی کردند سخنانی را که دیو و شیاطین در ملک سلیمان می­خواندند و هرگز سلیمان به خدا کافر نگشت لیکن دیوان همه کافر شدند و سحر به مردم می­آموختند و آنچه را به دو فرشته هاروت و ماروت در بابِل نازل شده یاد می­دادند و آن دو مَلَک به هیچ کس چیزی نمی­آموختند مگر آنکه بدو می­گفتند که کار ما فتنه و امتحان است مبادا کافر شوی و دیوان به مردم چیزی که میان زن و شوهر جدائی افکند می­آموختند و زیان نمی­رسانیدند به کسی مگر آنکه خدا بخواهد؛ و چیزی که می­آموختند به خلق زیان می­رسانید و سود نمی­بخشید و محققاً می­دانستند که هر که چنین کند در عالم آخرت هرگز بهره­ای نخواهد یافت و آنان به بهای نفوس خود زشت­ترین متاع را خریده­اند اگر می­دانستند».
سوره اعراف(۷:۲۰): واژه «مَلَکَین»: «آنگاه شیطان هر دو را به وسوسه فریب داد تا زشتی­های پوشیده آنان پدیدار شود و به دروغ گفت: خدا شما را از این درخت نهی نکرد جز برای اینکه مبادا دو فرشته شوید یا عمر جاودان یابید».

۶-۱-۲- مَلَکُ المَوت
سوره سجده(۳۲:۱۱): واژه «مَلَکُ المَوت»: «بگو: فرشته مرگ که مأمور قبض روح شماست جان شما را خواهد گرفت، و پس از مرگ بسوی خدای خود باز می­گردید».
۲-۲- واژگان مرتبط با واژه «مَلَک» در قرآن کریم
۱-۲-۲- واژه «روح» و مشتقات آن
در آیات قرآن کریم، واژه «روح» به صورت­های «روح»، «رُوحنا»، «روحاً»، «روحی» و «روحه» قابل مشاهده است:
سوره نساء(۴:۱۷۱): واژه «روح»: «ای اهل کتاب در دین خود اندازه نگهدارید و درباره خدا جز به راستی سخن مگوئید: در حق مسیح عیسی بن مریم جز این نشاید گفت که او رسول خدا است و کلمه الهی و روحی از عالم الوهیت است که به مریم فرستاده، پس به خدا و همه فرستادگانش ایمان آرید و به تثلیث قائل نشوید، از این گفتار شرک باز ایستید بهتر است که جز خدای یکتا خدائی نیست، خدا منزّه و برتر از آن است که او را فرزندی باشد، هرچه در آسمان و زمین است همه ملک اوست و خدا تنها به نگهبانی همه موجودات عالم، کافی است».
سوره نحل(۱۶:۲): واژه «روح»: «خدا فرشتگان و روح را به امر خود بر هر که از بندگان خواهد، می­فرستد تا او خلق را اندرز داده و از عقوبت شرک به خدا بترساند، که عالم را خدایی جز من نیست پس تنها از من بترسید».
سوره اسراء(۱۷:۸۵): واژه «روح»: «تو را از حقیقت روح می­پرسند، جواب ده که: روح به فرمان خدا است و آنچه از علم به شما دادند بسیار اندک است».
سوره غافر(۴۰:۱۵): واژه «روح»: «که او دارای مراتب رفیع و صاحب عرش عظیم است، روح را به امر خود بر هرکه از بندگان بخواهد، می­فرستد تا خلق را از روز قیامت بترساند».
سوره مجادله(۵۸:۲۲): واژه «روح»: «هرگز مردمی که ایمان به خدا و روز قیامت آورده­اند {را} چنین نخواهی یافت که دوستی با دشمنان خدا و رسول کنند هرچند آن دشمنان، پدران و فرزندان و برادران و خویشان آن­ها باشند، این مردم پایدارند که خدا بر دلهاشان نور ایمان نگاشته و به روح قدس الهی آن­ها را مؤید و منصور گردانیده، و در قیامت به بهشتی آن­ها را داخل کند که نهرها زیر درختانش جاری است و جاودان در آنجا متنعمند، خدا از آن­ها خوشنود و آن­ها هم از خدا خوشنودند، اینان به حقیقت حزب خدا هستند که حزب خدا رستگاران عالمند».
سوره معارج(۷۰:۴): واژه «روح»: «فرشتگان و روح­الأمین {قرآن کریم فقط به واژه روح اشاره کرده و امین توسط مترجم اضافه گردیده است} به سوی عرش خدا بالا روند در روزی که مدتش پنجاه هزار سال خواهد بود».
سوره نبأ(۷۸:۳۸): واژه «روح­»: «روزی که آن فرشته بزرگ روح القدس {واژه «القدس» در آیه وجود ندارد و توسط مترجم اضافه شده است} با همه فرشتگان صف زده و به نظم برخیزند و هیچکس سخن نگوید جز آن کسی که خدای مهربانش به سخن اذن دهد و او سخن به صواب گوید».
سوره قدر(۹۸:۴): واژه «روح»: «در این شب فرشتگان و روح به اذن خدا از هر فرمان نازل می­گرداند {می­گردند}» (ترجمه مرحوم الهی قمشه­ای).
«در آن شب فرشتگان و جبرئیل به اذن پروردگارشان برای انجام هر کار فرود آیند» (ترجمه بهاءالدین خرمشاهی).
«فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان برای هر امری نازل می­شوند» (ترجمه ناصر مکارم شیرازی).
سوره حجر(۳۱-۲۶ :۱۵): واژه «روحی»: «و همانا ما انسان را از گل و لای سالخورده تغییر یافته، بیافریدیم- و طایفه جن را پیشتر از آتش گدازنده، خلق کردیم- و آنگاه که پروردگار به فرشتگان عالم اظهار فرمود که: من بشری از ماده گل و لای کهنه متغیر، خلق خواهم کرد- پس چون آن عنصر را معتدل بیارایم و در آن از روح خویش بدمم، همه بر او سجده کنید- همه فرشتگان عالم سجده کردند- مگر ابلیس که از سجده امتناع ورزید».
سوره ص(۳۸:۷۲): واژه «روحی»: «پس آنگاه که او را به خلقت کامل بیاراستم و از روح خود در او بدمیدم بر او به سجده درافتید».
سوره مریم(۲۱-۱۷: ۱۹): واژه­ «رُوحَنَا»: «و آن­گاه که از همه خویشانش {مریم}به کنج تنهایی محتجب و پنهان گردید ما روح خود را بر او مجسم ساختیم- گفت {مریم}: من از تو پناه به خدای رحمان می­برم که تو پرهیزکاری کنی- گفت {روح}: من فرستاده خدای تواَم، آمده­ام تا به امر او تو را فرزندی بخشم بسیار پاکیزه و پاک سیرت- گفت {مریم}: از کجا مرا پسری تواند بود در صورتی که دست بشری به من نرسیده و من کار ناشایسته­ای نکرده­ام؟- گفت {روح}: این چنین کار البته خواهد شد و بسیار بر من آسان است و ما این پسر را آیت و رحمت واسع خود برای خلق می­گردانیم و قضای الهی بر این کار رفته است».
سوره أنبیاء(۲۱:۹۱): واژه «روحنا»: «و یاد کن مریم را که رَحِمش را پاکیزه گردانیدیم و در آن از روح خود بدمیدیم و او را با فرزندش معجز و آیت بزرگ برای اهل عالم قرار دادیم».
سوره تحریم(۶۶:۱۲): واژه «روحِنا»: «و یاد آر حال مریم دخت عمران را که رَحِمش را پاکیزه داشتیم، آنگاه در آن، روح قدسی خویش بدمیدیم که آن {مریم} کلمات پروردگار خود و کتب آسمانی او را با کمال ایمان تصدیق کرد و از بندگان مطیع خدا بشمار بود».
سوره شوری(۴۳:۵۲): واژه «رُوحاً»: «و همین گونه ما روح خود را به فرمان خویش برای وحی به تو فرستادیم و از آن پیش که وحی بر تو رسد نه دانستی کتاب خدا چیست و نه فهم کردی که راه ایمان و شرع کدام است، ولیکن ما آن کتاب و شرع را نور گردانیدیم که هرکس از بندگان خود را بخواهیم به آن نور هدایت می­کنیم و اینک تو خلق را هدایت خواهی کرد به راه راست».
سوره سجده(۳۲:۹): واژه «روحه»: «سپس آن را نیکو بیاراست و از روح خود در آن بدمید و شما را دارای چشم و گوش و قلب با حس و هوش گردانید، باز بسیار اندک شکر و سپاسگزاری حق می­کنید».
۲-۲-۲- رُوحِ­القُدُس
سوره بقره(۲:۸۷): واژه «رُوحِ­القُدُس»: «و به موسی کتاب تورات را عطا کردیم و از پی او پیغمبران فرستادیم و عیسی پسر مریم را به معجزات و ادله روشن، حجت­ها دادیم و او را به واسطه روح­القدس اقتدار و توانائی بخشیدیم. آیا هر پیغمبری که از جانب خدا امری بر خلاف هوای نفس شما آرد سر پیچیده و از راه حسد گروهی را تکذیب می­کنید و جمعی را به قتل می­رسانید؟».
سوره بقره(۲:۲۵۳): واژه «رُوحِ­القُدُس»: «این پیغمبران را برخی بر بعضی برتری و فضیلت دادیم، بعضی با خدا سخن گفته و بعضی رفعت مقام یافته، و عیسی پسر مریم را معجزات آشکار دادیم و او را به روح­القدس نیرو بخشیدیم، و اگر خدا می­خواست پس از فرستادن پیغمبران و معجزات آشکار، مردم با یکدیگر در مقام خصومت و قتال بر نمی­آمدند لیکن برخلاف و دشمنی با هم برخاستند که برخی ایمان آورده و بعضی کافر شدند و اگر خدا می­خواست با هم بر سر جنگ و نزاع نبودند و لیکن خدا به مصلحتی که داند هرچه مشیّتش تعلق گیرد خواهد کرد».
سوره مائده(۵:۱۱۰): واژه «رُوحِ­القُدُس»: «خدا عیسی پسر مریم را گفت: به خاطر آر نعمتی را که به تو و مادرت عطا کردم آنگاه که تو را به تأیید روح قدسی توانا ساختم که در گهواره و هنگام سالخوردگی با مردم سخن گفتی، و آنگاه تو را تعلیم کتاب و حکمت کردم و به تو علم تورات و انجیل آموختم، و هنگامی که از گِل، شکل مرغی به امر من ساخته و در آن دمیدی تا به امر من مرغی گردید، و آنگاه که کور مادرزاد و پیس را به امر من شفا دادی و مردگان را به امر من از قبر بیرون آوردی، و آنگاه که دست ستم بنی اسرائیل را از سر تو کوتاه کردم، وقتی که تو با معجزات روشن به هدایت آن­ها آمدی و کافران بنی اسرائیل گفتند: این معجزات عجیب حیرت انگیز او جز سحری آشکار نخواهد بود».
سوره نحل(۱۶:۱۰۲): واژه «رُوحُ­القُدُس»: «تو به کافران بگو که: این آیات را روح­القدس از جانب پروردگار من به حقیقت و راستی نازل کرده تا اهل ایمان را در راه خدا ثابت قدم گرداند و برای مسلمین هدایت و بشارت باشد».
۳-۲-۲- رُوح­الأمین
سوره شعراء(۲۶:۱۹۳): واژه «رُوح­الأمین»: «و این قرآن به حقیقت از جانب خدا نازل شده» (۲۶:۱۹۲). «جبرئیل {در آیه نامی از جبرئیل نیامده است} روح­الأمین نازل گردانید» (۲۶:۱۹۳). «و آن را بر قلب تو فرود آورده تا خلق را متذکر ساخته و از عقاب خدا بترسانی» (۲۶:۱۹۴).
۴-۲-۲- جبریل
سوره بقره(۲:۹۷): واژه «جِبریل»: «بگو هرکس که با جبرئیل دشمن است، با خدا دشمن است زیرا او به فرمان خدا قرآن را به قلب تو رسانید تا تصدیق سایر کتب آسمانی کند و برای اهل ایمان، هدایت و بشارت آرد».
سوره بقره(۲:۹۸): واژه «جِبریل»: «هرکس با خدا و فرشتگان و رسولان او و جبرئیل و میکائیل دشمن است خدا هم دشمن کافران خواهد بود».
سوره تحریم(۶۶:۴): واژه «جِبریل»: «اینک اگر هر دو زن به درگاه خدا توبه کنید، رواست، که البته دل­های شما میل کرده است و اگر با هم بر آزار او اتفاق کنید {آزار رسول­الله} باز خدا یار و نگهبان اوست و جبریل امین و مردان صالح با ایمان و فرشتگان حق یار و مددکار اویند».
۵-۲-۲- میکال
سوره بقره(۲:۹۸): واژه «مِیکَالَ»: «هرکس با خدا و فرشتگان و رسولان او و جبرئیل و میکائیل دشمن است خدا هم دشمن کافران خواهد بود».
۶-۲-۲- رسول
بیشترین کاربرد واژه «رسول» برای پیامبران الهی، و وجود مبارک حضرت محمد مصطفی (ص) به کار گرفته شده است. اما در مواردی همچون نمونه­های زیر این واژه و مشتقات آن به ملائکی که از طرف خداوند مأموریت خاصی پیدا کرده و به زمین آمده­اند اطلاق می­ شود:
سوره مریم(۲۱-۱۷: ۱۹): واژه­ «رسول»: «و آن­گاه که از همه خویشانش {مریم}به کنج تنهایی محتجب و پنهان گردید ما روح خود را بر او مجسم ساختیم- {مریم} گفت: من از تو پناه به خدای رحمان می­برم که تو پرهیزکاری کنی- {روح} گفت: من فرستاده {رسول} خدای تواَم، آمده­ام تا به امر او تو را فرزندی بخشم بسیار پاکیزه و پاک سیرت- {مریم} گفت: از کجا مرا پسری تواند بود در صورتی که دست بشری به من نرسیده و من کار ناشایسته­ای نکرده­ام؟- {روح} گفت: این چنین کار البته خواهد شد و بسیار بر من آسان است و ما این پسر را آیت و رحمت واسع خود برای خلق می­گردانیم و قضای الهی بر این کار رفته است».
سوه تکویر(۲۵-۱۸: ۸۱): واژه «رسول»: «و قسم به صبح روشن وقتی که دم زند- که همانا قرآن کلام رسول {احتمالاً جبرئیل} بزرگوار حق است- که فرشته با قوت و قدرت است و نزد خدای مقتدر عرش با جاه و منزلت است- و فرمانده فرشتگان و امین وحی خداست- و رسول عصر شما {صاحِبُکُم} هرگز دیوانه نیست- و او امین وحی جبرئیل {اشاره به نام جبرئیل توسط مترجم صورت گرفته و در این آیه (۱۸:۲۳) خبری از نام ایشان نیست} را در افق اعلای مشرق درست مشاهده کرد- و این رسول شما بر وحی از عالم غیب بخل نمی­ورزد- و قرآن او هرگز کلام شیطان مردود نیست».
در مواردی مثل آیه ۹۸ از سوره بقره، واژه «رُسُلِه» در میان واژه­ های «ملائک»، «جبریل» و «میکال» آمده است. این امر احتمال اطلاق این واژه بر ملائک را بالا برده است: «هرکس با خدا و فرشتگان و رسولان او و جبرئیل و میکائیل دشمن است خدا هم دشمن کافران خواهد بود».
همچنین در قرآن کریم برای معرفی سه شخصیت فرستاده شده از طرف خداوند به سمت حضرت ابراهیم(ع) و قوم لوط نیز از واژه­ های مشتق از واژه رسول استفاده شده است. این سه شخصیت در مرحله اول با حضرت ابراهیم (ع) ملاقات می­ کنند و در این ملاقات به ساره بشارت تولد فرزند می­ دهند. سپس به سراغ قوم لوط رفته و از طرف خداوند آن­ها را به مجازات اعمالشان می­رسانند. در کلیه آیات مربوط به این سه نفر، که آن­ها را به­عنوان ملائک جسمیت پیدا کرده از طرف خداوند می­شناسیم، از واژه ­هایی مثل «إنَّآأرسِلنَآ»(۱۱:۷۰) و (۱۵:۵۸)، «رُسُلُنَا»(۱۱:۷۷) و «إنَّا رُسُلُ»(۱۱:۸۱) استفاده شده است.
در بعضی موارد واژه ­هایی مثل «مَالِک» هم مورد تردید محققین قرآنی قرار دارد، به این معنی که عده­ای این واژه ­ها را «صفت»، و عده دیگری «اسم» دانسته ­اند. برای مثال واژه «مَالِک» در آیه ۴۳ از سوره مبارکه زخرف، نام فرشته صاحب دوزخ دانسته­ شده است: «{دوزخیان} ندا کنند که: ای مالک! از خدای خود بخواه که ما را بمیراند تا از عذاب برهیم، جواب دهد: شما در این عذاب همیشه خواهید بود».
درباره چنین واژگانی، امکان اظهار نظر صریح و دقیق وجود ندارد.
۳-۲- اشارات غیر لفظی به ملائک در قرآن کریم