نقش زنانو دختران تحصیل­کرده را در اجتماع به سه سطح می‌توان تقسیم کرد:نقش‏هاى پژوهشى، نقش‏هاى آموزشى و نقش‏هاى مدیریتى و سیاست‏گذارى.
الف)نقش‏هاى پژوهشى: این افراد مسائل پیش از تشکیل زندگى مشترک، آغاز آشنایى، عشق‏ورزى، خواستگارى و مرحله گذار از خواستگارى به زندگى مشترک را با نگاهی پژوهشی مورد مطالعه جدی قرار می‌دهند. در خصوص مسائل زنان، خواسته و نیازهای آن­ها در زندگی مشترک و نوع نگاه و انتظار‌شان بخصوص در زمینه تشکیل خانواده به مطالعه و تحقیق می­پردازند و از آن­جا که خود از جنس زنان هستند، می‌توانند مسائل زنان را ملموس‏تر و دقیق‏تر مورد بررسى قرار داده و عمیق‏تر به دغدغه­هاى روحى و فکرى دختران و زنان بپردازند.
ب)نقش‏ها و تأثیرات آموزشى: در این زمینه، زنان تحصیل­کرده با حضور در مراکز آموزشى و دانشگاهى و دبیرستانى و آموزشگاه‏هاى مشاوره خانواده، مسائل مربوط به ازدواج را به نسل جوان‏تر و بخصوص دختران آماده ازدواج منتقل می­نمایند؛ از منابع مکتوب و پژوهشى بهره می‏برند و با حضور چهره به چهره در جلسات خاص آموزش مسائل خانوادگى، به صورت عینى به مباحث ضرورى و پرسش‏هاى اساسى مخاطبان پاسخ می­ دهند و دختران را براى انتخاب آگاهانه شریک زندگى و تشکیل صحیح نظام خانواده یارى می­نمایند.
ج) نقش مدیریتى و سیاست‏گذارى: تأثیرگذارى زنان تحصیل­کرده بر نظام خانواده از تشکیل تا پس از آن، به فعالیت‏هاى علمى خلاصه نمى‏شود و شایسته است که زنان تحصیل­کرده و داراىتخصص‏هاى لازم درصدد آن باشند که در نهادهاى غیررسمى (مدنى) و رسمى (دولتى به معناى عام) به مدیریت مباحث و مسائل زنان بپردازند و به تأثیرگذارى در فرایند تقنین (با حضور در مجلس) و اجرا (با حضور در قوه مجریه) و قضا (حضور در تشکیلات قوه قضاییه)، مسائل زنان را اولاً طرح نمایند و زنده نگه دارند؛ زیرا هیچ‏کس بهتر از زنان نمى‏تواند از حقوق خودشان دفاع کند و این دفاعیه نیز به­خصوص بر عهده زنان تحصیل­کرده است.ثانیاً، تأسیس نهادهاى مدنى و طرح سیاست‏ها و برگزارى تجمعات و صدور قطعنامه‏ها و طرح کردن آن­ها براى مسئولان ذیربط، از تلاش‏هایى است که نیاز به مدیریت‏هاى جدى و کارشناسى دارد و زنان تحصیل­کرده در این میدان، ستون فقرات فعالیت‏ها هستند.البته دامنه این فعالیت‏ها، قبل از تأسیس خانواده و پس از آن می‌تواند متغیر باشد. (منصورنژاد، ۱۳۸۶)
گفتار دوم: عدالت جنسیتی در آموزش در حقوق موضوعه
باتوجهبهاهمیتوسفارشاتمکررائمهجهتعلمآموزی (حتیدربرخیموارد، چنانکه پیشازاینبیانشد،تعلمبرخیعلومواجباست) حکومتاسلامینیز دراینمیان، مسئولیتخطیریبردوشداردوبایدشرایطوامکاناتلازمرادراین جهتفراهمکندتا همگانبتوانندازاینحقاستفادهکنند.
بهجهتمؤثربودننیرویانسانیدرفرایندتوسعه،ملتیمترقیوسعادتمندخواهد­شدکه برایآحادملتخودازهماناوانکودکی،برنامه­ایمنظمومنطبقبراصول ومعیارهای ارزشمندوهدفدار،محیطآموزشیوتربیتیمناسبیرافراهمآورده باشد. (شعبانی، ۱۳۸۴)
۲-۲-۱٫ قانون اساسی:
در اصول گوناگون قانوناساسیجمهوریاسلامیایران (قانوناساسیجمهوریاسلامیایرانهمراهبا اصلاحات وتغییراتوتتمیممصوب۱۳۶۸شورایبازنگریقانوناساسی) دراصول گوناگونیبرحق تمامیافراداعم از زن و مرددرآموزشهمهعلومتأکیدکرده است.

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

بند۳،اصل۳: قانوناساسیجمهوریاسلامیایران «آموزشوپرورشو تربیتبدنیرایگانبرایهمهدرتمامسطوح،وتسهیلوتعمیمآموزشعالی».

اصل۲۰: همهافرادملت،اعماززنومرد،یکساندرحمایتقانونقراردارندوازهمه حقوقانسانی،سیاسی،اقتصادی،اجتماعیوفرهنگیبارعایتوموازیناسلام برخوردارند.
عکس مرتبط با اقتصاد

اصل۲۱: دولتموظفاستحقوقزنرادرتمامجهاتبارعایتموازیناسلامی تضمیننمایدوزمینه­هایمساعدبرایرشدشخصیتزنواحیایحقوقمادیو معنویاوراایجادکند.

اصل۳۰: دولتموظفاستوسایلآموزشوپرورشرایگانرابرایهمهملتتا پایاندوره متوسطهفراهمسازدووسایلتحصیلاتعالیراتاسرحدخودکفایی کشوربهطوررایگان گسترشمیدهد.

اصل۴۳:برایتأمیناستقلالاقتصادیجامعهوریشهکنکردنفقرومحرومیتو برآوردن نیازهایانساندرجریانرشد،باحفظآزادیاو،اقتصادجمهوریاسلامی ایرانبرضوابطیاز جملهتأمیننیازهایاساسیمانندمسکن،خوراک،پوشاک، بهداشت،درمان،آموزشو پرورشوامکاناتلازمبرایتشکیلخانوادهبرایهمه استواراست.

چندنکتهدرراستایحقآموزشدراصولمذکور
۱)عدممحدودیتوتبعیضدرراستایآموزشعلوم: ایناصولفراگیر،راهرابرای هرگونه توجیهتبعیض­آمیزیبستهاست. براساسایناصول،هیچمحدودیتقانونی برایآموزشاز نظرجنس،نوععلمو … وجودندارد. (قاضی، ۱۳۸۵)
۲)آموزشرایگان: باتوجهبهایناصول،آموزشازجملهنیازهایاساسیانساناست ودولت بایدهمهامکاناتخودرادرجهتآموزشرایگانبه­کاربرد. درآموزشو پرورشرایگان،اهدافخاصیمنظوراست:
الف) مسئلهآموزشنبایدباعدماستطاعتمالیافراداصطکاکداشتهباشدتا همگانبهطورعادلانهقادربهادامهتحصیلباشند.
ب) ازطریقتأسیسمدارسخصوصییادانشگاه­هایغیردولتیوجذبمعلمان برجستهدرآنمدارسودانشگاه­ها،ترجیحاًاستعدادثروتمندانپرورشدادهنشودو برایاینطبقه، اولویتدرکسبمدارجعالیعلمیوراهیابیبهدانشگاه­هاایجاد نگرددتاموجباتاختلاف وسلطهطبقاتیوتحقیراقشارمختلفومحرومملت فراهمنشود؛زیرااینروندبااصل تساویدربرخورداریازحقوقبرایهمهافراد ملتوعدالتاجتماعیمغایرتدارد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
ج)ایجادزمینه­هایمساعدبرایرشدشخصیتزنواحیایحقوقمادیومعنوی: باتوجهبهدیباچهقانوناساسیکهبهستم­هاییکهدرنظامطاغوتیبهزنانرفته اشارهمیکند، ماده ۲۱،دولتراموظفبهایجادزمینه­هایمساعدبرایرشد شخصیتزنواحیایحقوق مادیومعنویاودرجهتاستیفایحقوقاز دسترفتهآنانمی­داند. (هاشمی، ۱۳۸۵)
د) منشورحقوقومسئولیت­هایزناندرنظامجمهوریاسلامیایران: درراستای تحقق اصول۲۰و۲۱قانوناساسیجمهوریاسلامیایرانوسندچشمانداز جمهوریاسلامی ایران،دولتموظفاستزمینه­هایتبیینوتحققعملیحقوقو مسئولیت­هایزناندرعرصه ­هایداخلیوبین­المللیرابراساسسندمرجع (منشور حقوقومسئولیت­هایزنان درنظامجمهوریاسلامیایرانمصوب ۳۱/۳/۱۳۸۳ شورایعالیانقلابفرهنگی) فراهمنماید.
درمنشورحقوقومسئولیت­هایزندرنظامجمهوریاسلامیایرانمسائلزیردر جهت حمایتازحقآموزشزنانمطرحشدهاست:

حقومسئولیترشدعلمی،معنویواخلاقیباهمکاریوحمایتاعضایخانواده.

حقبهره­مندیازاطلاعاتوآموزش­هایموردنیاز.

حقومسئولیتدرکسبوافزایشآگاهینسبتبهشخصیت،حقوقونقش خویشدر عرصه ­هایمختلفزندگیمنطبقباآیینمقدساسلام.

حقتبادلاطلاعاتوارتباطاتفرهنگیسازندهدرراستایاهدافاسلامدرابعاد ملیوبین­المللی.

حقبهره­مندیازمراکزفرهنگیویژهبانوانبارعایتضوابطاسلامی.

حقسوادآموزیعمومی،ارتقایآموزشیتابالاترینسطوحوبرخورداریازامکاناتآموزشو پرورشبرایزنان.

حقمشارکتبانواندرسیاست­گذاریوتصمیم­گیریومدیریت­هایآموزشی،علمیو حضورفعالدرمجامعفرهنگیعلمیداخلیوبین­المللیبارعایتشئونات اسلامی. (جمعی از اندیشمندان مسلمان، ۱۳۸۵)

۲-۲-۲٫ قوانین عادی:
قوانیندیگرینیزکهدربارهحقآموزشزنانوجوددارد،باالهامازقانوناساسی،درجهتتحققهرچهبیشتراینحقگامبرداشته اند. برخیازاینقوانینذکرخواهدشد:

قانون اساسی معارف (فرهنگ) در سال ۱۲۹۰هـ.ش که در واقع اولین قانون در خصوص آموزش و پرورش رسمی در کشور بود مشتمل بر ۲۸ ماده از تصویب مجلس شورای ملی گذشت و بر اساس مفاد آن ساختار آموزش و سیاست­های لازم در مورد نظام رسمی آموزش و پرورش کشور تعیین و اعلام شد.در این قانون علاوه براین­که در ماده ۲و۴ بر اصل آزاد و اجباری بودن آموزش و پرورش تأکید شده­است همانند اکثر اسناد بین ­المللی حقوق بشر از اصطلاحات هرکس، محصلین، طفل، مدارس و مکاتب بدون ملاحظات جنسیتی استفاده نموده و بر آموزش و پرورش همگانی(دختر و پسر) تأکید شده­است، هم­چنین با نگاه بشر دوستانه در ماده۲۷ این قانون تصریح شده­است که قبول محصلین بی­بضاعت در کلیه دوره­ های آموزشی برای دولت الزامی و هزینه­ های تحصیل آنان تأمین گردد.

نکته بسیار مهم و حائز اهمیتی را که می­توان در خصوص قانون معارف سال ۱۲۹۰ بدان اشاره نمود، تأکید مفاد این قانون بر عدالت جنسیتی در خصوص امر آموزش و اصل رایگان واجباری نمودن آموزش و پرورش می باشد. که این مهم را به عنوان یکی از اسناد مهمافتخار ایرانیان می­توان محسوب نمود، چرا که سی­سال پیش از این­که اعلامیه جهانی حقوق بشر این حق اولیه و بدیهی بشری را گوشزد نماید در ایران با تمامی اصول و مبانی تشریح می­گردد.

در سال ۱۳۴۶ قانون تأسیس وزارت علوم و آموزش عالی در ۱۰ ماده و ۳ تبصره به تصویب مجلس شورای ملّی رسید و برای اولین بار وظایف مربوط به آموزش عالی از وزارت آموزش و پرورش جدا و وزارت آموزش و پرورش عهده­دار آموزش و پرورش عمومی(ابتدایی، راهنمایی تحصیلی و متوسطه) گردید و مهم­ترین اهداف آموزش و پرورش، تعلیم و تربیت کلیه افراد واجب­التعلیم کشور بدون هیچ­گونه تمایز جنسیتی و فراهم نمودن موجبات آن با توجه به آخرین پیشرفت­های حاصله در روش­های تعلیم و تربیت با در نظر گرفتن هدف­ها و احتیاجات آموزش کشور تعیین شده­است. (صافی، ۱۳۸۹)

قانوناصلاحماده۳قانوناعزامدانشجوبهخارجازکشورمصوب۱۳۶۴:به­موجب اینمصوبه،اعزامدانشجویدخترمجردبرایتحصیلدرمقاطعبالاترازلیسانسکه رشتهآنانموردنیازکشورباشدوادامهتحصیلدرآنرشتهدرداخلممکننباشد،مجازشمردهشد.

استفادهفرزندانوهمسرانشهداوجانبازانبالای۲۵%وهمسرانآزادگانباسنوات۴سالبهبالا،ازسهمیهایثارگراندردانشگاه­هاومؤسساتآموزشعالی کشور(قانونالزامبهپذیرشافرادواجدشرایطاستفادهازسهمیهایثارگراندر دانشگاه­هاومؤسساتآموزشعالیکشور، مصوب ۱۸/۱/۱۳۷۷).

وظیفهدولتدرجهتبرنامه ­ریزیبرایآموزشزناندررشته­هایتخصصیزنان،ماماییورشته­هایبالینیپزشکیتارسیدنبهمرحلهخودکفایی (قانونتشکیل وزارتبهداشت،درمانوآموزشپزشکی، مصوب۹/۷/۱۳۶۴).

درراستایرفعمحدودیتپذیرشداوطلباندختر دربعضیازرشته­هایدانشگاهی،علی­الاصولداوطلباندختربایدبتواننددرهررشته­ایکهمی­خواهندتحصیلکنند؛ مگراین­کهتحصیلآناندررشته­هاییبامنعشرعییااجتماعییاعملیمواجهباشد (تصویبنامهرفعمحدودیتپذیرشداوطلباندختردربعضیازرشته­های دانشگاهی، مصوب۱۲/۲/۱۳۶۸ شورایعالیانقلابفرهنگی).

ماده۱۵۸قانونبرنامهسوم،به­ طورخاصوویژه،موضوعزنانراموردتوجهقرارمی­دهد:مرکزامورمشارکتزنانریاستجمهوریموظفاستدرجهتزمینه­سازیبرای ایفاینقشمناسبزناندرتوسعهکشوروتقویتنهادخانواده،ضمنانجاممطالعات لازمباهمکاریدستگاه­هایاجراییذیربطاقداماتذیلرابهعملآورد:

بندالف:بابهره­گیریازاصولومبانیاسلامیوبادرنظرگرفتنتحولاتآینده جامعه،نیازهایآموزشی،فرهنگیوورزشیخاصزنانراشناساییکردهوطرح­های مناسبراحسبموردازطریقدستگاه­هایاجراییذیربطتهیهوبرایتصویببه مراجعمربوطپیشنهادکند (قانونبرنامهسومتوسعهاقتصادی،اجتماعیوفرهنگی جمهوریاسلامیایران(۱۳۸۳-۱۳۷۹)، مصوب ۱۳۷۹، ص ۴۰).

ماده۱۱۱،برنامهچهارمتوسعه: دولتموظفاستباهدفتقویتنقشزناندرجامعه،توسعهفرصت­هاوگسترشسطحمشارکتآن­هادرکشور،بهتقویت مهارت­ هایزنانمتناسببانیازهایجامعهوتحولاتفناوریبپردازد (قانونبرنامه چهارمتوسعه اقتصادی، اجتماعیوفرهنگیجمهوریاسلامیایران (۸۸-۱۳۸۴)، مصوب۱۱/۶/۱۳۸۳، ص۱۴۴).

تشکیلمرکزیبهنامتربیتمعلمحرفه­ایدختران،به­منظورتربیتمعلمبرایتعلیمدرآموزشگاه­هایحرفه­ایدخترانشهرستان­ها (اساسنامهمرکزتربیتمعلم حرفه­ایدختران،مصوب ۴/۶/۱۳۴۷ شورایمرکزیدانشگاه­ها ).

«یکی از هدف­های ساختار نظام آموزش و پرورش، معرفی طول دوره‌ها و مراحل مختلف تحصیلی است. در ساختار آموزش ایران علاوه بر تقسیمات افقی، تقسیمات عمودی هم دیده می‌شود.‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌» (معیری، ۱۳۸۴)
منظور از تقسیمات عمودی نظام آموزشی، دوره‌ها و مراحل مختلف تحصیلی است. این تقسیمات از نظر زمان معمولاً به­ طور متوالی پشت­سرهم قرار می‌گیرند؛ مانند دوره پیش دبستانی، دوره­آموزش عمومی، دوره آموزش متوسطه و دوره آموزش عالی.
۲-۲-۲-۱٫ دوره پیش دبستانی
عدالت جنسیتی در امر آموزش، در دوره پیش از دبستان در نظام‌های آموزشی بسیاری از کشورهای جهان دیده می‌شود و از جایگاه حساس و ارزشمندی برخوردار است. در بعضی از کشورها، تقریباً همه کودکان پسر و دختر قبل از ورود به دبستان در این مراکز تربیتی پرورش می‌یابند. اکثر کارشناسان تعلیم و تربیت تأکید دارند که آموزش­های قبل از دبستان دختران وپسران خردسال را برای ورود به دبستان آماده می‌کند و در توسعه خزانه لغوی و ایجاد مفاهیم اساسی و قدرت بیان کودکان اعم از دختر و پسر مؤثر است؛ لذا بر ایجاد دوره‌های قبل از دبستان و توسعه کانون‌های آمادگی مدارس تأکید می‌کنند.
به همین دلیل تعداد زیادی از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، آموزش پیش دبستانی را جزئی از نظام آموزش و پرورش همگانی بدون هیچ­گونه تمایز جنسیتی قلمداد کرده‌اند مثلاً «کشور هلند در سال ۱۹۹۰ آموزش کودکان سنین چهار سال به بعد را همگانی اعلام نمود. آلمان، استرالیا، فرانسه، کره جنوبی، تایوان، کانادا، مالزی و آفریقای جنوبی نیز در تلاش هستند تا آموزش کودکستانی را زیر پوشش همگانی درآورند. سوئد در سال ۱۹۹۵ اعلام کرد تمام کودکان بالاتر از سن هیجده ماه را در مهد‌های کودک دولتی، مشروط بر این­که پدر و مادر مشغول کار یا تحصیل باشند، خواهند پذیرفت». (آقازاده، ۱۳۸۵)
تأسیس این دوره در ایران با نام کودکستان به حدود هشتاد سال پیش می‌رسد. در ساختار آموزش و پرورش ایران مصوب شورای عالی معارف در سال ۱۲۹۰چنین دوره‌ای پیش‌بینی نشده است، ولی از سال۱۲۹۸ در تهران و در بعضی از شهرهای ایران کودکستان‌هایی دائر بوده است. در سال ۱۳۰۳ مرحوم باغچه‌بان در تبریز کودکستان «باغچه اطفال» و در سال ۱۳۰۷ در شیراز کودکستان دیگری دایر کرد.
با دید عدالت جنسیتی آیین‌نامه کودکستان­ها در سال ۱۳۱۲ به تصویب شورای عالی معارف رسید و سنین کودکان این دورهبدون اینکه ذکری از جنسیت آن­ها آورده شود چهار تا هفت سال اعلام شد.
با گسترش آموزش ابتدایی در شهرها و روستاها و ضرورت توجه به مناطق دو زبانه، تأسیس و توسعه کودکستانها مورد توجه قرار گرفت؛ لذا در ساختار آموزش و پرورش مصوب ۱۳۴۴، دوره کودکستان که هم دختران وهم پسران را شامل می‌شد به عنوان اولین دوره نظام آموزشی مطرح شد. در سال ۱۳۴۹، شورای عالی آموزش و پرورش، آیین‌نامه کودکستان­ها را تصویب و در آن اهداف، برنامه و شرایط ورود را مطرح کرد. در سال ۱۳۵۰، در اداره کل تعلیمات ابتدایی، واحد کودکستان­ها مسؤولیت برنامه‌ریزی و توسعه و نظارت بر فعالیت­های این دوره را بر عهده گرفت. در سال ۱۳۵۴ به گسترش کودکستان­ها در شهر‌های مختلف توجه شد و نام دفتر برنامه‌ریزی آموزش ابتدایی، به دفتر برنامه‌ریزی آموزش کودکستانی و ابتدایی تغییر یافت.
پس از وقوع انقلاب اسلامی متأسفانه مراجع تأمین‌کننده بودجه این دوره نه تنها با گسترش آن موافق نبودند، بلکه در سال ۱۳۶۳ برای حذف این دوره یا محدود کردن آن اقدام کردند. (صافی، ۱۳۹۰)
خوشبختانه با تلقی عدالت بین دختران و پسران در طرح نظام آموزش در سال ۱۳۶۸ بر اهمیّت تأسیس و گسترش دوره پیش‌دبستانی تأکید شده و به عنوان اولین مرحله آموزش عمومی اعلام شده است. مدت آن دو سال و گذراندن دوره برای همه نوآموزان دختر وپسر پنج­ساله الزامی است.
شورای­عالی آموزش و پرورش در آیین‌نامه کودکستان­ها مصوب ۱۳۴۹ هدف اساسی این دوره را «فراهم کردن محیط و فرصتهایی برای پرورش قوای جسمانی، عقلانی و عاطفی کودکان» تعیین کرده است.
در طرح تغییر نظام آموزش و پرورش پیشنهادی۱۳۶۷در زمینه اهداف کلی تعلیم و تربیت اسلامی، اهداف مرحله اول(دوره پیش‌دبستانی) تعیین شد و بر اساس آن کمیسیون پیش‌دبستانی و دبستانی اهدافی را تعیین و برای تصویب به شورای تغییر نظام آموزش و پرورش پیشنهاد کرد. این اهدافکه در حال حاضر نیز در کشور در حال اجرا می‌باشد در سال ۱۳۷۳ به تصویب رسید و در سه حیطه شناختی، عاطفی و روانی- حرکتی تعیین گردید. که در تفسیر اسلامی بودن آن تفاوتهای جنسیّتی، البته بر مبنای عدالت وجود دارد.
تساوی جنسیّتی در اسناد و کنوانسیون­های بین‌المللی در دوره پیش‌دبستانی به صورت صریح تنها در بند الف ماده ۱۰ کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان مصوب۱۹۷۹ مجمع عمومی سازمان ملل متحد مورد توجه قرار گرفته که دول عضو را موظف می کند به منظور تضمین حقوق مساوی زنان و مردان، تساوی جنسیتی حق بر آموزش در دوره پییش‌دبستانی را رعایت نمایند، که دولت ایران تاکنون به این کنوانسیون ملحق نشده است. علاوه بر این کنوانسیون حقوق کودک هم رعایت تساوی جنسیتی در همه دوره‌های آموزشی را خواستار شده که دولت ایران با حق شرط (رزرو) در سال ۱۹۹۴ بدان ملحق شده است. همچنین سومین هدف از اهداف توسعه هزاره سوم توسعه دادن برابری جنسیتی وتوانمند سازی زنان برشمرده که همه‌ی این­ها می‌تواند الزامی باشد جهت تعهد دولت ایران در رعایت عدالت جنسیتی در دوره پیش‌دبستانی.
۲-۲-۲-۲٫ دوره ابتدایی
مهم­ترین دوره تحصیلی در تمام نظام­های آموزشو پرورش جهان،دوره ابتدایی است؛زیرا شکل‌گیری شخصیت و رشد همه جانبه افراد اعم از دختر و پسر در این دوره، بیشتر از هر دوره دیگر انجام می‌گیرد.
دوره ابتدایی، در رشد مفاهیم و معانی اموری که کودک در زندگی روزمره با آنها مواجه است، نقش مهمی دارد. این دوره تداوم‌بخش تکوین شناختی، زیستی و اجتماعی کودک، که در خانواده پی‌ریزی شده است. همچنین دوره‌ای است که در آن فرصت و موقعیت مناسبی برای تحصیل، تربیت و یادگیری شیوه ارتباط صحیح با دیگران برای کودک فراهم می‌گردد و استعداد‌های دختران و پسران را شکوفا می‌سازد.
در قانون اساسی معارف مصوب ۱۲۹۰ در اصل مربوط به ساختار آموزش و پرورش ایران،مکاتب دهکده و مکاتب بلدی (شهری) قبل از دوره متوسطه و عالی به عنوان اولین دوره تحصیلات رسمی، یعنی ابتدایی مطرح شده است.
در قانون تعلیمات اجباری مصوب ۱۳۲۲ و مصوبات شورای­عالی آموزش و پرورش مرتبط با دوره ابتدایی، این دوره با اسامی گوناگون «تعلیمات ابتدایی»، «تعلیمات اجباری»، «آموزش همگان» و «آموزش عمومی» مطرح شده است.در ساختار آموزش و پرورش ایران در سال۱۳۴۴، دوره ابتدایی به عنوان اولین مرحله آموزش و پرورش عمومی اعلام شده است.