• دانگ و هوارد^[۷۹] در سال ۲۰۰۶در مطالعهای که هدف آن بررسی هوش هیجانی و رضایت شغلی و حس اعتماد بر روی کارمندان دانشگاه کالیفرنیا بود، به این نتیجه رسیدند که بین هوش هیجانی و رضایت شغلی رابطه وجود دارد و همچنین هوش هیجانی قدرت پیشبینیکنندگی رضایت شغلی را دارد.

• • گاردنر و استوگ^[۸۰](۲۰۰۳) در مطالعهای در دانشگاه سویین برن کشور آمریکا به این نکته اشاره کردند که هوش هیجانی پیش بینی کننده ای سودمند برای رضایت شغلی و تعهد سازمانی است و همچنین هوش هیجانی با رضایت شغلی و تعهد سازمانی رابطه دارد.

۲-۷- مدل مفهومی تحقیق
سلامت روان
تاثیر دارد
هوش هیجانی و رضایت شغلی
شکل۲- ۴: مدل مفهومی تحقیق
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
۳-۱- مقدمه
هدف از انتخاب روش تحقیق آن است که پژوهشگر مشخص نماید چه شیوه یا روشی را اتخاذ نماید تا او را هر چه دقیقتر و گویاتر به پاسخهای احتمالی برساند. در این فصل به بررسی نوع و روش تحقیق، جامعه آماری، ابزار و روش گردآوری اطلاعات، روایی و پایایی پرسشنامه می پردازیم.
۳-۲- نوع و روش تحقیق
با توجه به هدف و موضوع تحقیق که به بررسی رابطه بین هوش هیجانی و رضایت شغلی با سلامت روان بهورزان دانشگاه علوم پزشکی شهر زاهدان میپردازد، یک مطالعه توصیفی از نوع همبستگی است. به عبارت دیگر، در این روش پژوهشگر سعی دارد تا آن چه است را بدون هیچ گونه دخالت یا استنتاج ذهنی گزارش توصیفی و نیز به خاطر اینکه محقق با جمع آوری اطلاعات از طریق پرســشنامه درصـدد کشف رابطه بین متغیر های پژوهش میباشد، همبستگی است. ( دلاور، ۱۳۸۵).
۳-۳- جامعه آماری
جامعه به گروهی از افراد که از یک خصوصیت مشترک برخوردارند و آنها را از دیگر گروه ها متمایز مینماید اشاره دارد پژوهشگران همیشه کلیت یک جامعه را مطالعه نمیکنند زیرا شناسایی همه اعضای آن جامعه امکان پذیر نبوده و یا در دسترس نمیباشند بنابراین در عمل جامعه هدف را مطالعه میکنند.(دانایی فرد و همکاران، ۱۳۸۷)
جامعه آماری پژوهش حاضر عبارت است از کلیه بهورزان شاغل در دانشگاه علوم پزشکی زاهدان که شامل ۵۵۰ نفر میباشد.
۳-۴- روش نمونهگیری و حجم نمونه
در این پژوهش روش نمونهگیری تصادفی ساده است. برای بدست حجم نمونه از جدول کرجسی- مورگان استفاده شد که برای جامعه آماری ۵۵۰ نفری حجم نمونه ۲۲۶ نفر قید شده است که پس از جمعآوری پرسشنامه ها ۱۱ نسخه از پرسشنامه ها اطلاعاتشان کامل نبود که در تجزیه و تحلیل کنار گذاشته شدند. بنابراین حجم نمونه این تحقیق ۲۱۵ نفر میباشد.
۳-۵- ابزار گردآوری اطلاعات
روش گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه انجام شده است. جهت جمعآوری اطلاعات مربوط به متغیرهای تحقیق سه پرسشنامه استاندارد استفاده شده است.
الف: پرسشنامه هوش هیجانی: اولین مقیاس هوش هیجانی بار- آن در سال ۱۹۸۰ با طرح این سوال که چرا بعضی مردم نسبت به بعضی دیگر در زندگی موفقترند آغاز گردید. در این سال مولف مفهوم تعریف و اندازه ای از هوش غیرشناختی (بار- آن، ۱۹۸۸) ارائه فرد و پس از ۱۷ سال تحقیق اولین مقیاس هوش هیجانی ساخته شد. مقیاس هوش هیجانی او دارای پنج مقیاس یا جنبه (مهارتهای درونفردی، مقابله با فشار، سازگاری و خلق کار) و پانزده خرده مقیاس است.
پاسخهای آزمون نیز در روی یک مقیاس ۵ درجهای در ردیف لیکرت (کاملاً موافقم، موافقم، تا حدودی، مخالفم و کاملاً مخالفم) تنظیم شده است مقیاسهای آزمون عبارتند از:
خودآگاهی هیجانی^[۸۱] توانایی آگاه بودن و فهم احساس خود.
خودابزاری ^[۸۲]: توانایی ابراز احساسات، باورها و افکار صریح و دفاع از مهارتهای سازنده و بر حق خود عزت نفس^[۸۳]: توانایی آگاه بودن از ادراک خود، پذیرش خود و احترام به خود.
خودشکوفایی^[۸۴]: توانایی درک ظرفیتهای بالقوه و انجام چیزی که می توان انجام داد، تلاش برای انجام دادن و لذت بردن.
استقلال^[۸۵]: توانایی هدایت افکار و اعمال خود و آزاد بودن از تمایلات اجتماعی.
همدلی^[۸۶]: توانایی آگاه بودن و درک احساسات دیگران و ارزش دادن به آن.
مسئولیت پذیری اجتماعی^[۸۷]: توانایی بروز خود به عنوان یک عضو دارای حس همکاری، موثر و سازنده در گروه.
روابط بین فردی^[۸۸]: توانایی ایجاد و حفظ روابط رضایت بخش متقابل که به وسیله نزدیکی عاطفی، صمیمیت، محبت کردن و محبت گرفتن توصیه می شود.
واقع گرایی^[۸۹]: توانایی سنجش و هماهنگی، بین چیزی که به طور هیجانی تجربه شده و چیزی که بطور واقعی وجود دارد.
انعطاف پذیری^[۹۰]: توانایی سازگار بودن افکار و رفتار با تغییرات محیط و موقعیتها.
حل مساله^[۹۱]: توانایی تشخیص و تعریف مشکلات، به همان خوبی خلق کردن و تحقق بخشیدن راه حلهای موثر و بالقوه.
مقیاس مهارتهای درون فردی شامل خود و مقیاسهای آگاهی هیجانی خودابرازی احترام به خود خودشکوفایی و استقلال است. مقیاس مهارتهای بین فردی شامل خود مقیاسهای همدلی، مسئولیتپذیری اجتماعی و روابط بین فردی است. مقیاس مقابله با فشار(کنترل استرس) شامل خرده مقیاسهای تحمل استرس و کنترل تکانه است. مقیاس سازگاری شامل خرده انعطافپذیری، حل مسئله و واقعیت سنجی است و مقیاس خلق کلی شامل خرده مقیاسهای شادی و خوش بینی است.(کیانی، ۱۳۸۱).
این پرسشنامه دارای ۹۰ سوال است که نخستین پرسشنامه فرافرهنگی ارزیابی هوش هیجانی است. این آزمون در سه مرحله در ایران اجرا شده و پس از انجام برخی تغییرات در متن اصلی پرسشنامه، حذف یا تغییر بعضی سوالات و تنظیم مجدد سوالات هر مقیاس، پرسشنامه از ۱۱۷ سوال به ۹۰ سوال تقلیل یافت. و در مورد کیفیت روان سنجی آن نیز اقدامات لازم بعمل آمد که در سومین مرحله اجرا، تحلیل اطلاعات در حیطه های زیر انجام گرفت. (سموعی و همکاران، ۱۳۸۴).
روش اجراء نمره گذاری (EQ-i)
ابزار (EQ) برای سنجش هوش هیجانی مورد ارزیابی قرار می گیرد این ابزار متشکل از عباراتی است که احساس، طرز تفکر و نحوه رفتار را در موقعیتهای گوناگون توصیف می کند. آزمودنی با خواندن هر عبارت، میزان هماهنگی یا عدم هماهنگی خود را با خصوصیات توصیف شده بر روری مقیاس ۵ درجه ای لیکرت از ۵ به یک (کاملاً موافقم و کاملاً مخالفم) و در بعضی سوالات با محتوای منفی یا معکوس از یک به ۵ (کاملاً موافقم و کاملاً مخالفم) انجام میشود. ۹ نمره کل هر مقیاس برابر مجموع نمرات هر یک از سئوالات آن مقیاس و نمره کل آزمون برابر با مجموع نمرات ۱۵ مقیاس می باشد. کسب امتیاز بیشتر در این آزمون، نشانگر موقعیت برتر فرد در مقیاس مورد نظر یا در کل آزمون و برعکس می باشد. مثلاً کسب امتیاز بالاتر در مقیاس خود ابرازی نشان دهنده، خود ابرازی بیشتر در فرد است.
ب: رضایت شغلی: برای سنجش رضایت شغلی از پرسشنامه (۷۰ سوالی ۵ گزینهای طیف لیکرت) استاندارد JDI (شاخص توصیف شغلی) استفاده شده است. نحوه امتیاز بندی آن بدین صورت است که به گزینه بسیارکم امتیاز ۱، گزینه کم ۲، متوسط امتیاز۳، گزینه زیاد امتیاز۴، وگزینه خیلی زیاد امتیاز ۵، تعلق میگیرد.
ج: پرسشنامه سلامت عمومی- ۲۸ (GHQ): این پرسشنامه اولین بار توسط گلدبرگ در سال ۱۹۷۲ طراحی شد، و از ابزارهای شناخته شده غربالگری روانپزشکی در جمعیت عمومی است و برای شناسایی اختلالهای غیرروانپزشکی به کارگرفته شده است.(یعقوبی، نصر اصفهانی و شاه محمدی،۱۳۷۴). از زمانی که گلدبرگ GHQ را معرفی کرد تاکنون به ۳۸ زبان ترجمه شده است، و میتوان آن را معروفترین و بکار گرفتهشدهترین آزمون اندازه گیری در بهداشت روانی دانست. اجرای آزمون، تکمیل و نمرهگذاری آن بسیار آسان است. این ابزار دارای فرم های ۱۲، ۲۸، ۳۰ و ۶۰ سؤالی است. کاربرد بسیار زیاد فرم ۲۸ سؤالی آن نه تنها به خاطر مزیت طول زمان اجرای آن است بلکه به خاطر کاربرد گسترده آن در پژوهشهاست که موجب مقایسه بهتر روایی و پایایی آن شده است. (جکسون، ۲۰۰۷).
در این پژوهش از فرم ۲۸ سئوالی آن استفاده گردیده که سئوالات آن در برگیرنده چهار خرده مقیاس میباشد که هر یک از آنها خود شامل هفت سئوال میباشند. سئوالات (۷-۱) مربوط به مقیاس علائم جسمانی و وضعیت سلامت عمومی میباشد. سئوالات (۱۴-۸) مربوط به مقیاس اضطراب و سئوالات(۲۱-۱۵) مربوط به مقیاس اختلال عملکرد اجتماعی وسئوالات (۲۸-۲۲) هم نیز مربوط به مقیاس افسردگی میباشند.
شیوهی نمرهگذاری به روش لیکرت است که بصورت (۰-۱-۲-۳) است و حداکثر نمره به دست آمده ۸۴ است. هر چه نمره فرد در پرسشنامه کمتر باشد بیانگر سلامت روانی بهتر است. در پژوهش حاضر نیز از شیوه نمره گذاری لیکرت استفاده گردید.
هومن (۱۳۷۷)، در پژوهشی تحت عنوان “استاندارد سازی پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ)” بر روی دانشجویان دختر و پسر دوره های کارشناسی دانشگاه تربیت معلم در سال تحصیلی ۷۶-۱۳۷۵ بر روی گروه ۷۵۱ نفری، ضریب آلفای کرونباخ که نشان دهندهی هماهنگی درونی است برای مقیاسهای فرعی علائم جسمانی ۸۵%، علائم اضطراب ۸۷%، اختلال در کنش اجتماعی ۷۹% و علائم افسردگی اساسی برابر ۹۱% و برای کل مقیاس که نشان دهنده سلامت عمومی است برابر با ۸۳% به دست آمده است و همچنین مقدار ضریب روایی این آزمون برابر با ۸۲% بوده است (حدادی و همکاران، ۱۳۸۶).
۳-۶- روایی و پایایی پرسشنامه
۳-۶-۱- روایی
روایی در این تحقیق از نوع محتوایی میباشد، در روش محتوایی چند صاحبنظر بیان میکنند که آیا پرسشنامه موضوع مورد نظر را پوشش میدهد یا خیر. جهت تعیین روایی پرسشنامه ۵ نسخه از پرسشنامه در اختیار متخصصین رشته روانشناسی قرار گرفت و مورد تأیید آن‌ ها واقع شد.
۳-۶-۲- پایایی
برای برآورد پایایی ابتدا ۳۰ نسخه از پرسشنامه در اختیار آزمودنیها قرار گرفت که نتایج آن برحسب ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه هوش هیجانی ۸۳/۰، سلامت روان ۷۸/۰ و رضایت شغلی۸۹/۰ برآورد گردید. جدول ۳-۱ و ۳-۲ نتایج آلفای کرونباخ هوش هیجانی و ابعاد آن، سلامت روان و ابعاد آن را نشان میدهند.
جدول۳-۱: مقدار آلفای کرونباخ هوش هیجانی و ابعاد آن

ابعاد هوش هیجانی
آلفای کرونباخ

خودآگاهی