ترکیب الف و ب
مثال : تعلیم علوم در دوره ابتدایی
ترکیب الف ، ب ، پ
(ب-۳)
مثال : برنامه تعلیمات زبان برای کودکان گر ولال
(هدفهای درسی ) … (پ)
دروس
شکل شماره ۴-۲ سطوح هدفهای آموزش و پرورش
(فیوضات، ۱۳۷۳)
اصول هدفهای آموزش و پرورش :
دکتر پور ظهیر به نقل از دکتر بازرگان اصول هدفهای آموزش وپرورش را به این تر تیب بیان می کند :
۱- اصل تامین رشد زیستی و سازگاری موجود انسانی در برابر محیط طبیعی و انجام دادن وظایف حیات غرض تربیت از لحاظ بدنی است که باید فرد را در رشد و تکامل بدنی و سازش با محیط زیستی یاری کنیم . تا تندرستی کودک مطابق قوانین رشد طبیعی و زیستی تامین شود و فرد هرچه بیشتر توانایی های خویش را گسترش دهد.
عکس مرتبط با محیط زیست
۲- اصل کسب موقعیت اجتماعی و شغلی : هدف مهم آموزش و پرورش یاری به شخص است تا با کسب فن و دانش برای زندگی در محیط اجتماعی خویش تجهیز گردد و بتواند مسئولیتی در اجتماع به عهده گیرد و کار و حرفه ای انجام دهد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۳- اصل آشنایی و اشتراک در تمدن انسانی : هدف آموزش و پرورش نه تنها آگاه گردانیدن افراد به آداب و سنن زبان و رسوم و عقاید مذهبی است بلکه آماده کردن افراد برای شناخت اندیشه ها و افکار مطلوب و به طور کلی ارزش های انسانی است .
۴- اصل توجه به استعدادها و شخصیت فردی : یعنی تدارک محیط و تهیه وسایل لازم و آموزش برای کودکان و جوانان است تا بتوانند به خویشتن خویش پی ببرند. علائق و استعدادهای خود را بارز و آشکار سازند.
۵- اصل معنویت و تربیت روحی : هدف مهم دیگر آموزش و پرورش ایجاد فضایل اخلاقی و معنوی و تزکیه نفس و تلطیف عواطف و احساسات و به طور کلی آموختن قدر و منزلت ارزش های معنوی در انسان است. آموزش خداشناسی پرورش نیروی ایمان ،یعنی ارزشها و اصولی که برپایه خرد و فطرت آدمی ساخته می شوند. (پورظهیر،۱۳۷۶)
معیارهای انتخاب هدف :
برای انتخاب هدف چهار ملاک عمده از سوی صاحبنظران پیشنهاد شده است :
۱- دامنه کاربرد هدف :
به هنگام انتخاب هدف باید معلوم شود که زمینه ها و موقعیتهای کاربرد و طول زمان استفاده از آن چیست ؟
۲- قابل حصول بودن :
این ملاک به اهمیت سرمایه ای که برای دستیابی به هدف صرف می شود،ارتباط پیدا می کند. در این زمینه باید مدت زمان ، نیروی انسانی و مواد و منابعی که برای نیل به هدف لازم است در نظر گرفته شود.
۳- ارزش یا فایده هدف کلی آموزش و پرورش :
فایده هدف می تواند شخصی یا اجتماعی ،کوتاه مدت ،میان مدت و یا بلند مدت می باشد.
۴- تا ثیر عاطفی هدف :
سوال عمده ای که در ارتباط با این ملاک مطرح می شود این است که آیا هدف مورد نظر موجبات افزایش انگیزه یادگیری شرکت در فعالیت های اجتماعی ،ایجاد نگرش مثبت و ارزشهای مطلوب را فراهم می سازد؟ (صفوی،۱۳۷۰)
منابع تعیین هدفهای آموزشی :
درمورد منابع تعیین هدفهای آموزشی نظرات متعددی از سوی صاحبنظران ارائه شده است. روانشناسان تربیتی ،کودک و نیازهای او را محور تعیین هدفهای آموزشی می دانند. آنان هرگونه فعالیت آموزشی را خارج از نیاز ،علاقه ، رغبت و گرایش و توانمندی کودک ، بی ثمر می دانند. جامعه شناسان معتقدند اطلاعاتی که در نتیجه تجزیه و تحلیل مسایل جامعه حاصل می شود باید منبع اصلی تعیین هدفهای آموزشی قرار گیرند. فیلسوفان تربیتی عقیده دارند که ارزشهای اساسی زندگی، به وسیله آموزش و پرورش از نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند. آنان مدرسه را عامل اصلی انتقال این ارزشها می دانند. از نظر آنان منبع اصلی تعیین هدفهای آموزشی فلسفه آموزش و پرورش است . گروه دیگر بر این عقیده اند که امر تعلیم و تربیت مستقل از سیاست نمی تواند باشد و نگرشهای سیاسی – اجتماعی را منبع تعیین هدفهای آموزشی می دانند. (شعبانی،۱۳۷۱)
در این زمینه الگوی تایلر برای انتخاب هدفهای آموزش و پروش شهرت جهانی دارد.تایلر(۱۹۶۹) معتقد است که برای دست یابی به هدفهای آموزش و پرورش باید عوامل (جامعه،دانش آموز،موضوع درسی) مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند.(صفوی،۱۳۷۰)
با اقتباس از الگوی تایلر ، دکتر شعبانی نیز الگوی جامع و مناسبی را ارائه داده است . این الگو نشان دهنده منابع تعیین هدف و صافیهایی است که باید اهداف آموزشی از آن عبور داده شوند.
از دیدگاه دکتر پور ظهیر نیز منابع تعیین هدف عبارتند از مطالعه و بررسی کودکان و نیازهای آنان،جامعه و نیازهای آن،نظریات اصحاب علم و نویسندگان کتابهای درسی و سر انجام ،استفاده از روانشناسی (به ویژه یادگیری و پرورشی ) و فلسفه آموزش وپرورش به عنوان دو ملاک و معیار برای انتخاب و تصریح هدفهای قابل وصول (پورظهیر،۱۳۷۶)
به هر حال هدفهای آموزش و پرورش هر جامعه بر اساس جهان بینی آن جامعه تعیین می گردد،زیرا آموزش و پرورش هر جامعه از فرهنگ و باورهای اجتماعی نشات گرفته است و تحت تاثیر ارزشها و قضاوتهای سیاسی – اجتماعی قرار دارد. در نتیجه هدفهای آموزشی نمی تواند خارج از ارزشها ، فلسفه و باور اجتماعی و نیازهای آن جامعه تعیین شود.

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.

نیازهای فراگیران :

مطالعه وضع دانش آموزان تنها موقعی مبنای تعیین هدفهای آموزش و پرورش قرار می گیرد که اطلاعات بدست آمده درباره آنان با معیارهای مطلوب یا هنجارهای قابل قبولی مقایسه شوند. تا اختلاف بین شرایط موجود دانش آموز و هنجارهای قابل قبول تشخیص داده شود و این یعنی اختلاف میان شرایط موجود،و معیا رها و هنجارهای مطلوب، همان است که به آن نیاز می گویند.در اینجا نیاز در حقیقت به مفهوم نشان دادن اختلاف بین ارزشهای فلسفی معین و وضع موجود در نظر گرفته شده است (پور ظهیر،۱۳۷۶)
تمام تلاشهای نظام آموزشی باید در جهت تغییر رفتارهای نامطلوب ویا نسبتا”مطلوب شاگردان به رفتارها و عملکردهای مطلوب اجتماعی ، فرهنگی و علمی متمرکز کردند. اگر تغییر رفتار شاگردان بر اساس پرورش تفکر،گرایشها،ارزشها و مهارتهای عملی تعبیر و تفسیر شوند ، بایستی به ویژگیهای شاگردان ،نظیر،احتیاجات،علایق و توانایهای آنان اولویت خاصی داده شود .نکته مهم در اینجا آن است که نیازهای فراگیران باید بر اساس ویژگیها ،شرایط سنی و محیطی،علایق و استعدادهای آنان در نظر گرفته شودو همچنین علاوه بر نیازهای آنی نیازهای آتی آنها نیز باید مد نظر قرار گیرد. (شعبانی،۱۳۷۱)

نیاز جامعه :

زمینه های اصلی آموزش و پرورش را نیازهای جامعه تشکیل می دهند و از آنجا که نیازها در جوامع مختلف متنوعند بنا بر این هدفهای آموزشی نیز در آنها یکسان نیستند.(فرجاد،۱۳۷۴)
هدفهای تربیتی باید با توجه به احتیاجات و مشکلات اجتماعی تعیین گردد.، هنگامی که نیازهای جامعه به منطور تدارک و تنظیم هدفهای آموزشی مطالعه می شود باید وضع اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی جامعه را در زمان گذشته ، حال و آینده بررسی نمود. و هدفهای آموزشی را بر اساس نیازهای آن جامعه تنظیم کرد.فرد تربیت شده باید در درون جامعه زندگی کند و جامعه نیز باید نیازهای خود را به وسیله او تامین نماید. در صورت عدم همسویی نیاز فرد با جامعه فرد در ادامه زندگی خود دچار مشکل خواهد شد. لذا نیازهای فرد همواره باید با توجه به نیازهای جامعه مورد توجه قرار گیرد.(شعبانی،۱۳۷۱)
عکس مرتبط با اقتصاد
۳– ماهیت و ساخت دانش و دیدگاه متخصصان :
ماهیت و ساخت دانش و دیدگاه های متخصصان یکی دیگر از عوامل تعیین کننده هدفهای آموزشی است. متخصصان درسی و تربیتی به اعتبار صلاحیت علمی که در زمینه دانش و موضوعات درسی دارند،بهتر از دیگران می توانند هدفهای آموزشی مربوط به دروس مختلف را تشخیص دهند.
هدفهای آموزشی تهیه شده از سه منبع فوق آزمایشی بوده و بیش از ظرفیت نظام آموزشی می باشند.و برای اینکه به هدفهای صریح و روشن تبدیل شوند و بهترین و مناسبترین آنها انتخاب گردند،لازم است که بر اساس معیارها و ملاکهایی مورد ارزیابی قرار گیرند. هدفهای کم اهمیت تر و غیر ضروری حذف شده و هدفهای مناسب و همگن و سازگار انتخاب گردند. برای این منظور هدفهای بدست آمده از منابع مذکور باید از صافی های «فلسفه آموزش و پرورش» و «روانشناسی یادگیری و تربیتی » عبور داده شوند. و هدفهایی که مغایر و متضاد تشخیص داده می شود حذف گشته و هدفهای همگن و سازگار اولویت بندی شده و به عنوان هدفهای صریح و روشن آموزش و پرورش در نظر گرفته شوند.(همان منبع)
صافی فلسفه آموزش و پرورش :
فلسفه آموزش و پرورش اولین ملاکی است که برای تصریح هدفهای آموزشی بکار برده می شود.«فلسفه آموزشی هر جامعه از فلسفه اجتماعی آن، که نشان دهنده جهت گیری و اتخاذ موضع نظری جامعه در مورد مسایل اساسی معنوی و مادی و فرهنگی و تربیتی و اقتصادی و اجتماعی است، سرچشمه می گیرد. به عبارت دیگر فلسفه اجتماعی مجموعه ای از عقاید و نظام ارزشی و جهان بینی مشترک یک قوم و ملتی است که آن را در زمینه های فرهنگی،هنری،تربیتی،اخلاقی و غیره اعمال می کنند.» (پورظهیر،۱۳۷۶)
لذا برای کلیه متخصصان آموزشی لازم است که در تعیین هدفهای آموزشی فلسفه آموزش و پرورش و ارزشهای رایج و حاکم بر جامعه خود را در نظر بگیرند.
صافی روانشناسی تربیتی :
روانشناسی تربیتی دومین ملاک یا غربالی است که هدفهای آموزشی را تصریح می نماید . برای رسیدن به هدفهای آموزش و پرورش مسئله مورد توجه «یادگیری » است. اهداف آموزشی وقتی ارزشمند هستند که با شرایط ذاتی امر یادگیری هماهنگ باشند. اگر این هماهنگی ایجاد نشود هدفهای تربیتی بی ارزش خواهند بود. لذا بهره گیری از یافته های روانشناسی تربیتی مانند انواع نظریه های یادگیری (تعمیم،یادگیری از راه محرک پاسخ،یادگیری شرطی و….)برای تعیین هدفهای ارزشمند و مفید که از طریق آموزش حاصل می شوند موثر خواهد بود. (تایلر ،۱۳۸۱)
جهان بینی جامعه
۳- ساخت دانش و دیدگاه متخصصان
۲- ؟؟؟ جامعه
۱- نیاز فراگیران
هدفهای آمزشیِ آزمایشی
روانشناسیِ تربیتی
فلسفه آموزش و پرورش
هدفهای خالص و صریح آموزشی
عبر از صافی
عبور از صافی
شکل
شماره ۵-۲ جریان انتخاب و تنظیم هدفهای آموزشی
(شعبانی،۱۳۷۱)
طبقه بندی هدفهای صریح آموزشی در حیطه یادگیری :
طبقه بندی های مختلفی از هدفهای آموزشی ارائه شده است که معروفترین آنها طبقه بندی بنیامین بلوم و همکاران اوست . در طبقه بندی بلوم هدفهای آموزشی در سه حیطه شناختی،عاطفی و روانی حرکتی قرار می گیرند. طبقه بندی اهداف در سه حیطه به خاطر تاکید بر جنبه های خاص هدفهای مختلف است. و نه متمایز کردن آنها به صورت طبقات مطلقا” مجزا و نامربوط به هم زیرا در فعالیت های آموزشی، به هیچ وجه نمی توان مرز مشخصی بین سه حیطه مذکور تعیین کرد.
الف-سطوح یادگیری در حیطه شناختی
هدفهای شناختی با آنچه که شاگرد باید بداند و بفهمد سرو کار دارد. در این حیطه، هدفها از ساده ترین سطح شناخت به پیچیده ترین واز امور ذاتی محسوس به امور معنوی غیر محسوس تنظیم شده است. هدفهای یادگیری در حیطه شناختی بر اساس طبقه بندی بلوم شامل شش سطح به شرح زیر است.
۱-دانش ۲-فهمیدن ۳-کاربستن ۴-تجزیه و تحلیل ۵-ترکیب ۶- ارزشیابی و قضاوت