روش اجرای تحقیـق
۳-۱- مقدمه
تحقیق به عنوان یک جست و جو یا بررسی سازمان یافته، منظم و متّکی به داده ها، به صورت نقّادانه و علمی در زمینه یک مشکل ویژه تعریف می شود که با هدف پاسخ یابی یا راه حل یابی مسئله ای ویژه یا مسایلی مهم صورت می گیرد (سکاران، ۱۳۸۱). انتخاب یک روش تحقیقی مناسب، محقق را تا حد زیادی در پیشگیری از بروز اشتباهات یاری می کند (امامقلی، ۱۳۹۱). در حقیقت تحقیق، اطّلاعاتی را برای مدیران فراهم می کند تا بتوانند بر پایه آن تصمیم بگیرند و مسایل را حل کنند (سکاران، ۱۳۸۱).

در این فصل، با هدف دستیابی دقیق تر، آسان تر و سریع تر به اهداف تحقیق و پاسخ به سؤالات تحقیق ، ابتدا توضیحات لازم در مورد روش تحقیق، منابع جمع آوری اطلاعات و چگونگی و نحوه ی گرد آوری ارائه می گردد. سپس فرایند تحقیق مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. پس از آن نیز با جامعه آماری تحقیق آشنا می شویم، نحوه نمونه گیری و تعیین اندازه ی آن از بخش های دیگر این فصل می باشد ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق، پرسشنامه می باشد که در ادامه به چگونگی طراحی آن پرداخته خواهد شد.
۳-۲- روش تحقیق
جان دیویی^[۱۵] تحقیق را فرایند جستجوی منظم برای مشخص کردن یک موقعیت می‌داند. بنابراین تحقیق فرآیندی است که از طریق آن می توان درباره ناشناخته ها به جستجو پرداخت و نسبت به آن شناخت لازم را کسب کرد (قادری، ۱۳۹۰). روش تحقیق عبارت است از تلاش کاوشگرانه ای که با آداب خاصّی به طور نظم یافته با هدف کشف مجهولی به منظور گسترش قلمرو معرفتی نوع بشر انجام شده و نتایج حاصل آن مصادیق خارجی داشته باشند (حافظ نیا،۱۳۸۰).
روش تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش، روشی توصیفی است و از نظر نوع، و تحلیل در شاخه همبستگی است. تحقیق از این نظر کاربردی است که نتایج آن برای گروه های مختلف برنامه ریزان و مدیران در سازمان تامین اجتماعی قابل استفاده است، چون اثر مدیریت دانش مشتری را در ایجاد نوآوری خدمات ارائه شده توسط سازمان می‌سنجد و سبب آشنایی با نقاط قوت و ضعف در ارائه خدمات خواهد شد و از این جهت توصیفی است، که به فرآیندهای جاری و آثار مشهود در زمان حال توجّه داشته و وضعیت موجود میان متغیرها را شناسایی می نماید. همچنین رابطه و میزان همبستگی بین متغیر مدیریت دانش مشتری و نوآوری سازمانی ارزیابی می‌شود در حالی که در آن ها الزاماً کشف رابطه علت و معلولی مورد نظر نیست.
۳-۳- جامعه آماری تحقیق
مشخص کردن جامعه آماری یکی از ضروریات و اصول هر پژوهش به شمار می آید. محدوده و فضای مطلوب ما جامعه های آماری را معین و مشخص می کند؛ بنابراین جامعه آماری عبارتست از : «تعدادی از عناصر مطلوب مورد نظر که حداقل دارای یک صفت مشخصه باشند.» صفت مشخصه، صفتی است که بین همه عناصر جامعه آماری مشترک و متمایز کننده جامعه از سایر جوامع باشد (بست، ۱۳۷۴).
جامعه آماری این تحقیق را کلیه کارکنان سازمان تامین اجتماعی در سطح استان گیلان تشکیل می‌دهند.
۳-۴- نمونه آماری
چنانچه جامعه آماری بزرگ باشد، پژوهشگر با توجه به محدودیت امکانات ناچار است از بین افراد جامعه تعداد مشخصی را به عنوان نمونه برگزیند و با مطالعه این جمع محدود، ویژگی ها و صفات جامعه را مطالعه کرده، شاخص ها و اندازه های آماری آن را محاسبه کند. به این جامعه محدود، نمونه می گویند (حافظ نیا، ۱۳۸۰). به عبارت دیگر، نمونه عبارتست از تعدادی از افراد جامعه که صفات آن ها با صفات جامعه مشابهت داشته و معرف جامعه بوده و از تجانس و همگنی با افراد جامعه برخوردار باشند (حافظ نیا، ۱۳۸۰). با مشاهده مشخصات نمونه ای از جامعه انتخاب شده، می توان استنتاج معینی از مشخصات کلی جامعه به دست آورد (بست، ۱۳۷۴).
هدف همه نمونه برداری ها در پژوهش علمی تهیه گزاره هایی دقیق و بامعنا درباره‌ی یک گروه بر پایه مطالعه زیر مجموعه ای از این گروه است. این گروه ممکن است مجموعه ای از افراد یا چیزها باشد. دسترسی به ویژگی های کلی گروه مورد مطالعه در صورتی امکان پذیر است که حالت های گوناگون یا موارد مختلف پدیده مورد مطالعه (از راه مشاهده یا تجربه) بارها مورد آزمایش قرار داده باشیم (امامقلی، ۱۳۹۱).
موضوعی که اکثر پژوهشگران در تحقیق با آن روبرو هستند، اندازه یا حجم لازم برای نمونه است، در این رابطه قانون کلی زیر وجود دارد: بزرگ ترین اندازه ممکن نمونه، مناسب است (خاکی، ۱۳۸۷). زیرا اوّلاً، در آن یکسانی و شباهت میانگین و انحراف استاندارد گروه نمونه (در صفت یا متغیر مورد نظر) با میانگین و انحراف استاندارد جامعه مادر بیشتر است. ثانیاً، حجم نمونه ارتباط بسیار نزدیکی با آزمون فرض صفر در تحقیق دارد. بدین ترتیب که هر چه اندازه گروه نمونه بزرگتر باشد، محقق با قاطعیت بیشتری فرض صفر H₀ را که واقعاً نادرست است رد می کند.
با توجه به این‌که درپژوهش حاضر مقیاس‌های کمی مد نظر بوده، در سطح اطمینان ۹۵ درصد و دقت برآورد ۵ درصد از طریق فرمول زیر برای تعیین اندازه نمونه استفاده می گردد.
عناصر فرمول:
n= حجم نمونه
z= عدد مورد نظر در جدول z برای رسیدن به اطمینان مورد
نظر
δ=واریانس جامعه
= دقت برآورد
N= جامعه آماری
باتوجه به مقدار به دست آمده به تعداد ۲۶۰ پرسشنامه توزیع گردیده است.
۳-۵- روش نمونه گیری
نمونه گیری فرایند گزینش و انتخاب تعدادی از اعضای جامعه است، طوری که با بررسی نمونه، و درک خصوصیات یا ویژگی های آزمودنی های نمونه، قادر به تعمیم خصوصیات یا ویژگی ها به عناصر جامعه خواهیم بود (عادل آذر، ۱۳۸۳). بر این اساس دو نوع طرح نمونه گیری وجود دارد:
۱- نمونه گیری تصادفی
۲- نمونه گیری غیرتصادفی
در نمونه گیری تصادفی، اعضاء جامعه به عنوان آزمودنی های نمونه منتخب، از شانس و احتمال یکسانی برخوردارند. امّا در نمونه گیری غیر تصادفی، اعضاء جامعه به عنوان آزمودنی های نمونه منتخب، از شانس و احتمال یکسانی برای انتخاب شدن برخودار نیستند.
روشی که پژوهشگر در این تحقیق برگزیده است با توجّه به شناخت از جامعه آماری مورد بررسی نمونه گیری می باشد. بدین ترتیب که پژوهشگر ، متناسب با تعداد پرسنلی که در شعب سازمان تامین اجتماعی مشغول بودند، تعداد نمونه هر شعبه را مشخّص و در نهایت با بهره گرفتن از جدول اعداد تصادفی شماره‌هایی را به تعداد حجم نمونه به طور تصادفی برگزیده و بدین ترتیب نمونه گیری انجام شد.
۳-۶- روش جمع آوری اطلاعات
در این تحقیق برای جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز، از روش میدانی بهره گرفته شده است. در پاره ای از موارد برای تحلیل بهتر اطلاعات به دست آمده از روش مطالعات کتابخانه ای نیز استفاده شده است.
مطالعات کتابخانه ای شامل: مطالعه کتب و نشریات داخلی و خارجی و جستجو در پایگاه های اطلاعاتی (اینترنت) بوده و با هدف دستیابی به مبانی نظری و استفاده از تجارب محققین دیگرصورت پذیرفته است. همچنین از مطالعات میدانی جهت جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز برای اجرای آزمون های آماری در بخش آمار استنباطی استفاده شده است.
۳-۷- چگونگی طراحی ابزار سنجش تحقیق
پژوهشگر باید با ابزارهایی، داده های لازم را از جامعه (نمونه) آماری جمع آوری نماید و با تحلیل، پردازش و تبدیل آن ها به اطلاعات به آزمون فرضیه ها بپردازد (خاکی، ۱۳۸۴).
محقق به منظور دستیابی به داده های مورد نیاز جهت آزمون فرضیات، در این پژوهش از پرسشنامه، به عنوان ابزار اصلی استفاده نموده است. که می توان گفت یکی از روش های جمع آوری داده ها به صورت مقرون به صرفه و عملی در جامعه آماری است. پرسشنامه از دو بخش سؤالات عمومی و اختصاصی تشکیل شده است. بخش سؤالات عمومی مشخصات فردی پاسخ دهندگان را در بر می گیرد. این سؤالات عبارتند از: جنسیت، سن، میزان تحصیلات و سابقه خدمت.
بخش سؤالات تخصصی نیز شامل سؤالات مرتبط با مدیریت دانش مشتری در زمینه های کسب دانش، حفظ دانش، انتقال دانش، خلق دانش و کاربرد دانش و سؤالات تخصصی مرتبط با نوآوری سازمانی می باشد. در طراحی این پرسشنامه ها از مقیاس پنج امتیازی لیکرت (از خیلی کم تا بسیار زیاد) استفاده شده است. در جدول ۳-۱ متغیرهای سؤالات مربوط به تمامی بخش ها به اختصار آورده شده است.
جدول۳-۱-گویه‌های پرسشنامه

جلایی پور، حمیدرضا، بحران محافظه کاران از منظر اوضاع جهانی، نگاهی جامعه شناسی به جنبش مدنی ایران ۱۳۷۶-۷۸، تهران، طرح نو ۱۳۸۱،
جلایی‌پور، حمیدرضا، دموکراسی گفتگویی با اشاره به ایران، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره پنجم، شماره ۱، ۱۳۸۳
جوادی ارجمند، محمدجعفر، جهانی شدن اقتصاد و پیامدهای آن بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، سیاست خارجی، دوره ۳۷، شماره ۳
جهانگرد اسفندیار و باصری بیژن، بررسی و تحلیل ظرفیت اشتغال‌زایی بخش کشاورزی ایران، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال پانزدهم، پائیز ۱۳۸۶
جهانگرد اسفندیار و محبوب حمید، تشخیص فعالیت‌های پیش برنده بهره‌وری نیروی کار در اقتصاد ایران، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال یازدهم شماره ۲۵، بهار ۱۳۸۲
جهانگرد، اسماعیل، شناسایی فعالیت‌های کلیدی اقتصاد ایران در یک توسعه اقتصادی، برنامه و بودجه شماره ۷و۸ سال سوم، آبان و آذر۱۳۷۷
جهانی، محمود، عرضه مسکن با توجه به امکانات تولید ملی در ایران طی سال‌های ۱۳۷۰-۱۳۷۹، رساله دکتری تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده اقتصاد، ۱۳۷۰
چشمه ‌اعلایی، مهرداد، جمهوری اسلامی ایران و تحولات حوزه قفقاز، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال چهادهم، دوره چهارم، شماره ۵۲، زمستان ۱۳۸۴
چیذری امیرحسین و زارع احمد، بررسی اعتبارات تخصیص یافته به بخش کشاورزی استان مازندران از سوی بانک‌ها، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هشتم، شماره ۳۲، ۱۳۷۹
حائری، محمدرضا، فضای سیاسی و سیاست فضا در شهر تهران، گفتگو، شماره ۲۶، زمستان ۱۳۷۸
حاج یوسفی، امیرمحمد، سیاست‌های هسته‌ای ایران گزینه‌های پیش رو، رهیافت‌های سیاسی–بین‌المللی، شماره ۵، پاییز و زمستان ۱۳۸۲
حاج‌یوسفی امیر محمد، سیاست‌های هسته‌ای ایران گزینه‌های پیش رو، رهیافت‌های سیاسی –اجتماعی، شماره ۵، پاییز و زمستان ۱۳۸۲
حاج‌یوسفی امیرمحمد، استقلال نسبی دولت یا جامعه مدنی، مطالعات راهبردی، شماره دوم، ۱۳۷۷
حاج‌یوسفی، امیرمحمد، بررسی بحران‌های چهارگانه در نظریه روابط بین‌الملل، سیاست خارجی، سال یازدهم، شماره ۴، زمستان۱۳۷۶
حاج‌یوسفی، امیرمحمد، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران محدودیت‌ها، فرصت‌ها و فشارها، سیاست خارجی، سال هفدهم، زمستان ۱۳۸۲
حبیقه، نبیل، پیروزی رهبر در انتخابات خبرگان، ترجمه. م باهر، ترجمان سیاسی، سال چهارم شماره ۱۶، سوم بهمن ۱۳۸۷
حسن‌زاده، علی، مطالعه موردی فقر در ایران، تهران، پژوهش‌های اقتصادی، شماره چهارم و پنجم، بهار و تابستان ۱۳۷۹ آن بر سرمایه‌گذاری خصوصی در ایران، پژوهش و سیاست‌های اقتصادی، سال دوازدهم، شماره۳۲، زمستان۱۳۸۳
حسینی صدیقه، روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران و فرانسه ۱۳۵۷-۱۳۸۴، علوم سیاسی، دانشگاه باقر العلوم، سال نهم، شماره سی و ششم، زمستان، ۱۳۸۵
حسینی متین سیدمهدی، مثلث استراتژیک ایران، روسیه، وآمریکا پس از یازدهم سپتامبر، شکل‌گیری روابط بر محور تروریسم، نفت و ژئوپلیتیک، مطالعات منطقه ای، سال چهارم، شماره ۱۴
حسینی، میرعبدالله، سیاست تجاری کشاورزی ایران و تعبین معادله تعرفه‌ای واردات محصولات آن، پژوهشنامه بازرگانی، شماره ۳۲، پاییز۱۳۸۲
حق‌جو، ناصر، آسیب‌شناسی اقتصاد ایران، بیکاری گسترده، ایران فردا، سال سوم، شماره پانزدهم، مهر و آبان ۱۳۷۳
حماسه موسوی نژاد، ایران در آینه مطبوعات جهان، چشم‌انداز ایران، شهریور و مهر۱۳۸۵، شماره ۳۹
حمیدی‌زاده، مهری، اقتصاد سایه و پیامدهای اجتماعی آن، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، سال نوزدهم، شماره نهم و دهم، خرداد و تیر ۱۳۸۴
حیدری، غلام‌رضا، طراحی مدل خصوصی در ایران، تهران، نشر پیام ایران خودرو، ۱۳۸۰
خاتم، اعظم، بازار و مرکزیت شهر، گفتگو، شماره ۴۱، بهمن۱۳۸۲
خاتم، اعظم، نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی با کدام برنامه؟ گفتگو. شماره ۳۵- آذر ۸۶
خانی، علیرضا، چالش‌های اقتصادی دولت، اطلاعات سیاسی– اقتصادی، سال نوزدهم، شماره نهم و دهم، خرداد و تیر ۱۳۸۴، ص۱۳۴
خانیکی، هادی، گفتگو از مفهوم زمان تا معنای جهان، جامعه‌شناسی ایران، دوره پنجم، شماره ۱، ۱۳۸۳
خبیری، کابک، گفتگوی تمدن‌ها: چارچوب تئوریک، گفتمان، شماره سه، زمستان ۱۳۷۹
خدادکاشی، فرهاد، ارزیابی قدرت و حجم فعالیت‌های انحصاری در اقتصاد ایران، تهران، مؤسسه پژوهش‌های بازرگانی ۱۳۸۰
خسروی، حسن، تحلیلی بر رویکردهای جدید دولت به مسکن، امنیت اقتصادی، شماره ۲۲، تهران مؤسسه تحقیقات تدبیر اقتصاد، مرداد ۱۳۷۸
خلیلی، رضا، تبیین تحولات امنیتی جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعات راهبردی، سال یازدهم، شماره دوم، تابستان ۱۳۸۷
خوشکلام خسروشاهی، پرویز ، آثار تمرکززدایی از ساختار مدیریت بخش عمومی در ایران بر سطحی رفاه جامعه با تاکید بر ابعاد اقتصادی، برنامه و بودجه، سال، چهارم، شماره ۴و۵مرداد و شهریور ۱۳۷۸
خیاطی مهدی و مشعوفی محمد، اندازه‌گیری و تحلیل بهره‌وری کل عوامل تولید در مزارع پرورش ماهی، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال پانزدهم، شماره ۵۹، پاییز ۱۳۸۶
دامن پاک جامی، مرتضی، بررسی روند برقراری روابط بین اکو و اتحادیه اروپا، سیاست خارجی، سال چهارم، شماره ۳۵، پائیز۱۳۷۹
داودی، پرویز، سیاست‌های تثبیت اقتصادی و برآورد مدل پویای تورم در ایران، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال پنجم، شماره ۱
دبیر‌زاده، شهریار، تأثیر گفتگوی تمدن‌ها بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، سیاست خارجی، سال هفدهم، شماره اول،۱۳۸۲
دری ‌نجف ‌آبادی، قربانعلی، فقرزدایی یک لایحه و چند پرسش اساسی، مجلس و پژوهش، سال چهارم، شماره بیستم، خرداد و تیر ۱۳۷۷
دریابیگی، بابک، فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه، ضرورت اجتماعی یا ابزار اقتدار سیاسی گفتگو، شماره ۱۳پاییز ۱۳۷۵
دریابیگی، بابک، نقش مراکز قدرت سیاسی؛ در تصویب قانون ممنوعیت استفاده از آنتن‌های ماهواره‌ای گفتگو، بهار۱۳۷۶، شماره۱۵
دلیرپور، پرویز، بحران‌های دولت و ملت‌سازی و استراتژی‌های توسعه در ایران، اطلاعات اقتصادی و سیاسی، سال بیستم، شماره اول ودوه، مهر و آبان، ۱۳۸۴
دو فیلیپس، جیمز،«اسطوره سرمایه اجتماعی در توسعه اجتماع»، ترجمه: امیر نصرت روحانی، اقتصاد سیاسی، سال سوم، شماره۱۱، ۱۳۸۵
دهشیری، محمدرضا، چرخه آرمان گرایی، و واقع‌گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، سیاست خارجی، سال پانزدهم شماره، تابستان ۱۳۸۰
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال الدین، سیاست خارجی رهایی بخش، نظریه انتقادی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، سیاست خارجی، سال بیستم ودوم، تابستان ۱۳۸۷
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال، الزامات ائتلاف برای صلح، سیاست خارجی، سال ۱۸، پائیز ۱۳۸۳

دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال‌الدین، گفتمان‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در آسیای میانه و قفقاز، مطالعات روسیه و آسیای مرکزی و قفقاز، ایراس، سال اول، شماره دوم، زمستان ۱۳۸۵

در طول اجرای پروژه در بعضی موارد شرایطی به وجود می آید که پیشرفت پروژه را دچار وقفه با توقف می‌کند‌. در این حالت اگر زمان وقفه یا توقف برای کل کار یا بخشی از آن باشد، این امر برای پیمانکار هزینه اضافی و پیش بینی نشده ایجاد می کند. علت توقف کار ممکن است شرایط پیش‌بینی نشده و خارج از اختیار پیمانکار - مانند قطع برق و یا سوخت به مدت طولانی و یا تداوم شرایط خاص و نامناسب جوی - باشد که در برنامه زمان بندی پروژه قابل پیش‌بینی نباشد. (باری، ۲۰۰۰)

۲-۲-۴-۷ تغییرات جهشی و ناگهانی قیمت مواد و مصالح و سایر منابع
در سالهای اخیر قیمت بعضی مواد و مصالح، به علل مرتبط با شرایط اقتصادی و سیاسی جهانی و یا به علت شرایط اقتصادی داخلی، افزایش و جهش ناگهانی پیدا کرده است. ( به طور مثال : قیمت مس‌، آهن آلات، سیمان ). نظر به اینکه در بعضی موارد بین ارائه پیشنهاد مناقصه به کارفرما، تا عقد قرارداد و اجرای پروژه ها فاصله طولانی به وجود می آید و اگر در این فاصله قیمت مواد، مصالح و کالاهای مورد نیاز پروژه، تغییرات شدید کند یا تغییر تعرفه گمرکی کالا های وارداتی که قابل پیش بینی نباشد، این موارد موجب طرح ادعای ضرر و زیان از جانب پیمانکاران می شود. (باری، ۲۰۰۰)
۲-۳ بخش سوم: تأخیر و دعاوی زمان
یکی ازمسایل ومشکلات متعارف دراجرای پروژه های عمرانی بروزتأخیردراجراو بهره برداری ازآنهاست.
به طورکلی یکی ازشاخصهای اصلی درارزیابی موفقیت پروژه ها انجام آنها درزمان مقررویا اجرای بدون تأخیرآنها است. (محمد کریمی،۱۳۸۹،ص۹۱)
تأخیر برابراست با تفاضل میان مدت زمان برنامه ریزی شده برای اجرای پروژه وزمان واقعی آن.
تأخیردراجرا و نیز بهره برداری ازپروژه های عمرانی برای کلیه ی عوامل درگیردرآن پدیدها قابل توجه وحائزاهمیت می باشد. ازطرفی کارفرمایان با ازدست دادن منافع بالقوه حاصل از بهره برداری پروژه وافزایش هزینه فرصت ازدست رفته متضررخواهند شد. ازسوی دیگر پیمانکاران نیز بدلیل پرداخت خسارت ناشی از تأخیر در تحویل پروژه، ازدست دادن سایر پروژه ها وافزایش هزینه سربار متحمل زیان نخواهند شد. شرکتهای بیمه وتأمین کنندگان اعتبار نیز مایل به شناسایی علل ومسئولیت بروز تأخیردر پروژه ها می باشند. (پهلوانی، ۱۳۸۴)
بعلاوه درصورتیکه پروژه دارای منافع عمومی باشد، کلیه استفاده کنندگان بالقوه آن نیز متضرر خواهند شد. این مشکل مختص ایران نبوده و در تمام نقاط جهان به صورت یک مشکل عمومی قراردادهای پیمانکاری خودنمایی می کند. گفته می شود که تقریبا هیچ پروژه ساخت و نصب بدون تاخیر تکمیل نمی شود و این صنعت هیچ گاه نمی تواند خود را از این مشکل مهم و اساسی رها کند.
تأخیر در تکمیل پروژه، توالی فاسد بسیاری به همراه دارد که مهمترین آن از منظر پیمانکار، پرداخت خسارتی است که در قرارداد برای جبران ضرر و زیان ناشی از تأخیر تعیین شده است. از منظر کارفرما، تأخیر در اتمام پروژه منجر به از دست دادن درآمد متصوره برای مدت زمانی است که در متن قرارداد به عنوان تاریخ پایان قرارداد تعیین می گردد. بسیاری از قراردادهای پیمانکاری ساخت و نصب، متضمن مقررات مفصلی در خصوص مدت اجرای پیمان و نیز زمانبندی اجرای بخشهای مختلف آن هستند. هنگامی که اقدامات پیمانکار یا کارفرما، مشتراکا” یا منفردا” موجب عدم تکمیل پروژه در مدت زمان مصرح در قرارداد یا مدت زمان توافق شده گردد، تأخیر به وقوع می پیوندد.
۲-۳-۱ تأخیر از منظر پیمانکاران
از منظر پیمانکار، تأخیر، موجب طولانی شدن اجرای قرارداد، افزایش قیمت مواد اولیه ناشی از تورم و افزایش هزینه نیروی انسانی و لاجرم به منزله افزایش هزینه های بالاسری است. هزینه های بالاسری را به دو دسته، هزینه های بالاسری دفتری وهزینه های بالاسری کارگاهی تقسیم می کنند. هزینه های بالاسری دفتری شامل هزینه های اداره و مدیریت پروژه های ساخت می باشند. این هزینه ها به خاطر پشتیبانی از فعالیت کارگاهی به پیمانکار تحمیل می شود. هزینه دفتر، بیمه، حقوق کارمندان دفتر، تسهیلات (برق، گاز، آب و تلفن)، حمل و نقل، اقلام تجاری و هزینه تجهیزات دفتر نمونه هایی از هزینه های بالاسری دفتری هستند. البته لیست فوق شامل تمام هزینه های بالاسری دفتری نمی شود و بسته به موضوع و اندازه شرکت هزینه های دیگری را نیز می توان در نظر گرفت. هزینه بالاسری کارگاهی مربوط به یک پروژه خاص می باشد ولی هزینه های بالاسری کارگاهی را نمی توان به یک آیتم کاری مشخص نسبت داد. نمونه های فراوان و نامحدودی برای هزینه های بالاسری کارگاهی می توان نام برد، اما در یک طبقه بندی جامع می توان به هزینه نظارت (شامل حقوق مدیر پروژه، ناظرها، دستیاران ناظرها، مهندسان، کارمندان، منشی های کارگاه و…)، هزینه برپایی کارگاه (شامل هزینه آیتم هایی نظیر حصارکشی حفاظتی کارگاه، دفتر کارگاه، سرویس بهداشتی، مسیر موقت)، هزینه تسهیلات، هزینه ابزارآلات کوچک (شامل مته، سرمته، کابل و دستگاه برش)، هزینه تجهیزات و حمل و نقل اشاره کرد .
تکمیل به موقع پروژه نشان دهنده بازدهی بالای پیمانکار بوده و همه پیمانکاران خواهان انجام به موقع کار، تحویل آن به کارفرما و شروع پروژه جدید هستند. زیرا امکانات هر پیمانکار دارای ظرفیت محدودی است.
۲-۳-۲ تأخیر در پروژه های ساخت و نصب در برخی کشورها و مقایسه آنها با ایران تحقیقات و بررسیهای فراوان شناسایی عوامل ایجاد کننده تأخیر در اجرای پروژه های عمرانی انجام گرفته است. به عنوان مثال در تحقیقات انجام گرفته در کشور اردن با نظر سنجی و بررسی نظرات پیمانکاران و مشاوران، دخالتهای کارفرما و یا مالک، کم تجربگی پیمانکاران، مشکلات تأمین اعتبار و پرداختها، بهره وری اندک نیروی کار، تصمیم گیری های کند و آهسته، برنامه ریزی مناسب و مسائل مربوط به پبمانکاران جزء، به عنوان عوامل اصلی ایجاد کننده تأخیر در اجرای پروژه ها شناسایی شدند. (اوده، ۲۰۰۲،ص۶۷-۷۳)
۲-۳-۲-۱ غنا
به همین ترتیب یاوپریمپونگ(۲۰۰۳) و همکارانش با بررسی نظرات کارکنان کارفرمایان، مشاوران و پیمانکاران کشور غنا، الف) مشکلات پرداخت های ماهیانه توسط سازمانها، ب) ضعفهای مدیریتی پیمانکاران، ج) تأمین مواد اولیه، د) کارکرد ضعیف فنی و ه) افزایش مداوم قیمت اولیه را مهمترین دلایل ایجاد کننده تأخیر در پروژه های عمرانی بیان نمودند. ( یاوپریمپونگ،۲۰۰۳،ص۳۲۶-۳۲۱)
۲-۳-۲-۲ ویتنام
نگویان دولانگ (۲۰۰۴) و همکارانش با تأکید بر تأثیر متغیرهای جغرافیایی در مت اجرای پروژه ها و نیز با گرداوری نظرات گروهای درگیر در اجرای پروژه های عمرانی کشور ویتنام ۵ گروه
الف) ناشایستگی طراحان و پیمانکاران ، ب) تغییر مدیران و پیش بینی های ضعیف، ج) مسائل اجتماعی و فنی، د) مسائل مربوط به زمین و یا ساختمان، ه) تکنینکها و ابزارهای نامناسب را به ترتیب به عنوان مهمترین دلایل ایجاد کننده تأخیر در پروژه های عمرانی معرفی کردند.
(دولانگ ،۲۰۰۴،ص۵۵۳-۵۶۱)
۲-۳-۲-۳ مالزی
در تحقیق دیگری برای شناسایی دلایل و نیز اثرات تأخیر در پروژه های عمرانی کشور مالزی، مورالی سامباسیوان و یاوون سون (۲۰۰۷) ده عامل اصلی ایجاد کننده تأخیر را این گونه شناسایی کردند:
۱- برنامه ریزی نامناسب پیمانکار، ۲- ضعف مدیریتی پیمانکار در محل اجرا، ۳- تجربه ناکافی پیمانکار، ۴- ضعف اعتباری مشتری و پرداخت پس از اتمام پروژه، ۵- مشکلات ایجاد شده با پیمانکاران جزء، ۶- کمبود مواد اولیه، ۷- تأمین نیروی کار ، ۸- در دسترس نبودن تجهیزات، ۹ - ضعف ارتباط میان گروه های در گیر در پروژه و ۱۰- اشتباهات به وجود آمده حین عملیات عمرانی.(سامباسیوان ،۲۰۰۷،ص۵۲۶-۵۱۷)
۲-۳-۲-۴ نپال
در کشور نپال نیز در بررسی عوامل ایجاد کننده تأخیر در اجرای ۲۲ پروژه بزرگراهی به ترتیب ضعفهای سازمانی، قصور و کوتاهی تأمین کنندگان مواد اولیه، قوانین و مقررات دولتی و وجود تأخیر در سیستم حمل و نقل به عنوان موارد اصلی ایجاد کننده تأخیر اعلام شدند.
(رضا زاده ،۲۰۰۶،ص۲۷-۲۲)
۲-۳-۲-۵ اردن
در تحقیق دیگری در کشور اردن، تأخیر پروژه های عمرانی عمدتا” ناشی از ضعف طراحان، تغییرات ایجاد شده توسط مالکان، اوضاع جوی، شرایط زمین و محل، تأخیر در تحویلها، شرایط اقتصادی و افزایش در کمیت شناسایی شدند. (المومانی ،۲۰۰۰،ص۵۹-۵۱)
۲-۳-۲-۶ عربستان
درخصوص بررسی علل تأخیر در اجرای قراردادهای ساخت و نصب تحقیقات مختلفی در عربستان سعودی انجام شده و نتایج جالبی به دست آمده است که با توجه به شباهت نسبی شرایط ایران و عربستان سعودی، امکان استفاده از نتایج تحققات مزبور و تعمیم آنها به قراردادهای پیمانکاری، اعم از داخلی و بین المللی وجود دارد. از جمله این که ۵۶ علت عمده در بروز تاخیر در پروژه های بزرگ ساخت و نصب شناسایی شد و این دلایل در ۹ گروه عمده با درجه اهمیت متفاوت برای هر یک از طرفهای قرارداد دسته بندی شدند. یکی دیگر از نویسندگان، تعداد دلایل تاخیر را ۶۰ مورد ذکر کرده است. مهمترین تحقیقی که در این زمینه در عربستان سعودی انجام گرفته است توسط سعدی اساف و همکاران بوده است که نتایج آن مورد استناد بسیاری از محققان زمینه قراردادهای ساخت و نصب قرار می گیرد. در این تحقیق مهمترین عوامل بروز تاخیر، از منظر سه طرف مختلف قرارداد مورد بررسی قرار گرفته است:

1. 1. کارفرما   ۲٫ پیمانکار    ۳٫ مشاور
      پیمانکاران و مشاورانی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند از هر دو بخش خصوصی و دولتی بودند و تلاش شده بود که نتایج تحقیق کامل و دقیق باشد. از جمله نتایج این تحقیق این است که ۷۳ دلیل مهم برای بروز تاخیر شناسایی شدند و به ۹ گروه اصلی تقسیم بندی شدند:

1. 1. خودپروژه
      ۲٫   کارفرما
      ۳٫   پیمانکار
      ۴٫    مشاور
      ۵٫   تیم طراحی
      ۶٫   مواد اولیه
      ۷٫   تجهیزات
      ۸٫   نیروی انسانی
      ۹٫   عوامل خارجی
      این تحقیق نشان می دهد که ۷۶% از پیمانکارانی که در پروژه های این کشور فعالند معتقدند که به طور متوسط بین ۱۰% تا ۳۰% بیش از مدت معین شده در قرارداد، تأخیر در اجرا بروز میکند. ۵۶% از مشاوران شرکت کننده در تحقیق نیز میزان مشابهی از تأخیر را گزارش کرده اند.

همچنن مشخص شد که از منظر کارفرمایان، واگذاری پروژه به پیمانکاری که کمترین قیمت را در مناقصه پیشنهاد داده است بیشترین فراوانی را در میان دلایل تأخیر دارا می باشد. زیرا عموما” اینطور است که پیمانکارانی که کمترین قیمت را پیشنهاد می دهند واجد توانایی و شرایط لازم برای اجرای پروژه نبوده و در خلال اجرای پروژه با کمبود منابع مواجه می گردند و همین امر موجب کاهش کارایی و نهایتا تأخیر می گردد. مطابق نتایج حاصل از این تحقیق، “دستور تغییر کار” نیز یکی از مهمترین فاکتورهای ایجاد تأخیر در پروژه می باشد.
در بررسی عوامل ایجاد کننده تأخیر در پروژه های عمرانی ملی کشور عربستان سعودی وابستگی مثبت میان رتبه فنی پیمانکار و فراوانی پروژه های دارای تأخیر اثبات گردید. (الخالی ،۱۹۹۹،ص۱۰۶-۱۰۱)
۲-۳-۲-۷ امارات متحده عربی
در تحقیقی که توسط عسام زین الدین انجام گرفته است، قراردادهای ساختمانی در مورد بررسی قرار گرفته و مشخصا پروژه های زیربنایی در حال اجرا در امارتهای دبی و ابوظبی مورد بررسی قرار گرفته است.
دراین تحقیق ۷۳ شرکت و نهاد مختلف مورد بررسی قرار گرفت و از آنها خواسته شد که اطلاعاتی در خصوص نوع پروژه ها، خسارات مورد ادعا، مبالغ پرداخت شده توسط کارفرما، انواع دعاوی مطروحه و دلایل آنها و فراوانی دلایل و روش مورد استفاده برای حل اختلاف ارائه نمایند. پروژه هایی که برای این تحقیق انتخاب شده بودند همگی در پنج سال اخر منتهی به تاریخ تحقیق انجام یافته بود.
دراین تحقیق انواع مختلف دعاوی که در پروژه های مزبور اقامه شده است در ۶ گروه طبقه بندی شده و مورد بررسی قرار گرفته اند که عبارتند از:( محفوظی موسوی، ۱۳۸۸)

دسترسی زیاد به نرم افزارهای فاقد جواز مولف،سرزنش کم برای خرید این نرم افزارها و هزینه بالای نرم افزارهای قانونی بر قصد خرید نرم افزارهای فاقد جواز مولف تاثیر می گذارد.اساسا قصد خرید در سنگاپور در مقایسه با هنگ کنگ ضعیف تر می باشد.

قصد خرید نرم افزارهای فاقد جواز مولف

دسترسی و تنبیهات برای خرید نرم افزارهای فاقد جواز مولف، هزینه نرم افزارهای قانونی

نرم افزار

نظر سنجی،۴۶۲ تا دانشجوی سنگاپوری(خریداران و غیر خریداران نرم افزارهای فاقد جواز مولف)

مورس و دهلیول^[۲۰۵]، ۲۰۰۴(تکرار بررسی مورس و دهیلون،۲۰۰۰)

دسترسی زیاد به نرم افزارهای فاقد جواز مولف،سرزنش کم برای خرید این نرم افزارها و هزینه بالای نرم افزارهای قانونی بر قصد خرید نرم افزارهای فاقد جواز مولف تاثیر دارد.

قصد خرید نرم افزارهای فاقد جواز مولف

دسترسی به نرم افزارهای فاقد جواز مولف،هزینه نرم افزارهای قانونی

نرم افزار

نظرسنجی،۲۴۳ دانشجوی هنگ کنگی(خریداران و غیر خریداران نرم افزارهای فاقد جواز مولف)

مورس و دهیلون^[۲۰۶]، ۲۰۰۰

نگرش نسبت به تقلب و هویت فردی تاثیر مثبتی بر قصد خرید خصوصا در سطح قیمت های پایین دارند.
فشارهای هنجاری و کنترل رفتار عینی تاثیر مثبتی بر قصد خرید در سطح قیمت های بالا و پایین دارد.

نگرش نسبت به تقلب(متغیر میانجی)، قصد خرید، خریدهای قبلی کالاهای تقلبی

ویژگی های شخصیتی بر نگرش نسبت به تقلب و هنجارهای ذهنی تاثیر دارد.

مشخص نشده است.

نظر سنجی،۱۰۴۰ مصرف کننده استرالیایی(خریداران قبلی و غیر خریداران کالاهای تقلبی)

پنز و استاتینگر^[۲۰۷]، ۲۰۰۵

کیفیت و عرضه زیاد، قصد خرید برای کسانی که زیاد پول خرج ی کنند در مقایسه با افرادی که کم پول خرج می کنند در نمونه های VCD ها افزایش می دهد. کیفیت، مواد و نظر دوستان یا خانواده،قصد خرید کسانی که کم خرج هستند در مقایسه با پرخرجها برای تی شرت افزایش می دهد. کیفیت، شهرت، مسائل اخلاقی و قانونی برای تی شرت ها نسبت به VCDها مهم تر است.

مقایسه بین کسانی که برای کالاهای تقلبی کم یا زیاد پول خرج می کنند.

قیمت، کیفیت، عرضه زیاد،شهرت، خدمات بعد از فروش،نظر دوستان یا افراد خانواده،مسائل قانونی برای

VCD،تی شرت

نظرسنجی،۲۰۰ مصرف کننده هنگ کنگی(کسانی که قبلا کالای تقلبی خریداری کرده اند)

پرندرگاست و همکاران^[۲۰۸]، ۲۰۰۲

میان تفاوت قیمتی و قصد خرید،رابطه منفی وجود دارد. کیفیت ادراک شده محصولات تقلبی و کمپین های مبارزه با کالاهای فاقد جواز مولف بر روی قصد خرید هیچ تاثیری نمی گذارد.

قصد خرید

نگرش نسبت به کالاهای تقلبی،قیمت، ، مبارزه با کالاهای تقلبی

مشخص نشده

نظرسنجی،۲۳۰ دانشجوی ایالات متحده(خریداران بالقوه کالای تقلبی)

اسکلیجمیخ و استاتینگر^[۲۰۹]، ۱۹۹۹

مقدار درک از پیامدهای و توافقات اجتماعی،قصد خرید را کاهش می دهد.
ادراک از ریسک مالی،عملکرد، تعقیب و اجتماعی،قصد خرید را کاهش می دهد.قضاوت اخلاقی، قصد خرید مردها را کاهش می دهد، همچنین مصرف کنندگان جوان تر قصد خرید بیشتری دارند.

قصد خرید نرم افزارهای فاقد جواز مولف

قیمت، تجربه خرید کالاهای تقلبی یا نرم افزارهای فاقد جواز مؤلف، ریسک ادراک شده.

نرم افزار

نظرسجی، ۳۷۷ مصرف کننده چینی(خریداران بالقوه کالاهای تقلبی)

تن^[۲۱۰]،
۲۰۰۲

P(t) = P₂ − P₁²− _۱
معنی آن اینست که رفتار آزاد سیستم میرا را می توان از طریق یک سیستم نامیرا بوسیله ضرب مشتق زمانی نیرو با یک ضریب میرایی مناسب و اصلاح اندکی در فرکانس از طریق تغییر صلبیت بدست آورد. همچنین رابطه فوق را می توان برای یک سیستم خطی با ضرایب ثابت و مشخص نیز بکار برد. برای این تبدیل P₁(t) قابل قبول نسبت به زمان قابل تشخیص می باشد. این رابطه را می توان برای سیستم های خطی با مشخصات ثابت نیز بکار برد. معادله (۴-۲) اولین بار توسط هیل در سال ۱۸۸۶ ارائه گردید به همین خاطر به معادله هیل معروف است. ارتعاشات یک سیستم را می توان توسط معادله هیل توصیف کرد. همانطورکه قبلا هم اشاره کردیم واکنش سیستم هایی که بطور پارامتری تحریک می شوند متفاوت از ارتعاشات آزاد سیستم هستند و زمانی ارتعاشات آزاد اتفاق می افتد که ضرایب در معادله دیفرانسیل همگن حرکت، ثابت باشند و ارتعاشات اجباری نیز زمانی رخ خواهد داد که یک ترم اضافی، نیروی متغیر با زمان به سمت راست معادله حرکت با ضرایب ثابت اضافه شود. بیشتر رزونانس ها در سیستم هایی که بطور پارامتری تحریک می شوند زمانی رخ می دهند که فرکانس تحریک تقریبا دو برابر فرکانس طبیعی باشد.

۳-۲- معادله ماتئو
معادله ماتئو شکل خاصی از معادله هیل می باشد که بصورت زیر بیان می شود :
P(t) = +2cos(2t) (۵-۲)
با جایگذاری معادله (۵-۲) در معادله (۴-۲) منجر می شود به :
+ [+۲cos(2t)]x = ۰ (۶-۲)
معادله ماتئو بیانگر واکنش تعداد زیادی از سیستم های فیزیکی به تحریک مشخصی که به صورت سینوسی به سیستم اعمال می شود، می باشد. بعنوان یک مثالی از آن می توان به یک پاندول که از یک میله یکنواخت که در یک نقطه از سطح مفصل شده و یک نوسان سینوسی را در جهت عمودی ایجاد می کند، چنانکه در شکل ۳-۲ نشان داده شده، اشاره نمود.

شکل ۳-۲- تحریک عمودی متناوب در نتیجه نوسان آونگی میله یکنواخت[۹]
گرچه معادله ماتئو یک معادله دیفرانسیلی خطی می باشد، آنرا بطور تحلیلی در ترم های توابع استاندارد نمی توان حل نمود. یکی از دلایلش اینست که ضرایب آن ثابت نیست و وابسته به زمان است. خوشبختانه ضرایب متناوب با زمان بوده و این اجازه را می دهد که قضیه فلوکات را در مورد آن بکار ببریم. قضیه فلوکات می گوید که در یک معادله دیفرانسیلی خطی، یک مجموعه ای از جواب های پایه (اولیه) وجود دارد که ما می توانیم با بهره گرفتن از آنها جواب های دیگر معادله را بدست آوریم. بنابراین قضیه، جواب معادله (۶-۲) بصورت زیر می شود :
x(t) = exp(t)(t)
که یک توان مشخصه است و=(t + π) (t) می باشد. زمانیکه قسمت حقیقی یکی از ها، مثبت باشد، x ناپایدار و با گذشت زمان نامحدود خواهد بود و زمانیکه قسمت های حقیقی ها، به صفر برسند حرکات پایدار از ناپایدار جدا خواهد شد. مکان هندسی مقادیر متناظر با و ، منحنی های انتقال نامیده می شوند.
۴-۲- ویژگی های خاص تحریک
تحریک اهمیت های متفاوتی دارد که باعث می شود که یک رزونانس ثابت و مشخص از یک رزونانس معمولی که مستقیما توسط اعمال نیروی خارجی روی سیستم ایجاد می شود، از هم تمایز یابند[۱۱]. رشد دامنه ارتعاشات در طی مدت یک تحریک پارامتری بوسیله تغییرات تناوبی نیرو میسر خواهد شد. رزونانس ثابت و مشخص زمانی میسر خواهد شد که یکی از شرایط زیر برای فرکانس ω یا برای دوره تناوب T برآورده شود.
ω = ۲ω_۰n, T = nT₀2 (n = ۱,۲,۳ …)
طبق رابطه فوق ماکزیمم انرژی انتقالی به سیستم ارتعاشی زمانی اتفاق می افتد که فرکانس ثابت و مشخص(ω) دو برابر فرکانس طبیعی سیستم (ω_۰) باشد. تفاوت بین تحریک ثابت و مشخص با ارتعاش ناشی از تحریک خارجی، ازلحاظ وابستگی رشد انرژی به انرژی ذخیره شده در سیستم می باشد. برای تحریک خارجی افزایش انرژی متناسب با دامنه ارتعاشات است، در صورتیکه در رزونانس ثابت و مشخص افزایش انرژی متناسب با انرژی ذخیره شده در سیستم است. تلفات انرژی ناشی از تحریک اجباری متناسب با انرژی ذخیره شده در سیستم می باشد و با رشد دامنه محدود می شود. رزونانس ثابت و مشخص فقط زمانی صورت خواهد گرفت که اندازه آن از یک مقدار سر حدی بالاتر رود و آن زمانی میسر خواهد شد که افزایش انرژی در طول یک دوره تناوبی بزرگتر از مقدار انرژی تلف شده در طی یک زمان مشخص باشد. مقدار (سرحدی) بحرانی ارتفاع نوسان، وابسته به میرایی سیستم می باشد. به هر حال اگر ارتفاع نوسان از سرحد معین تجاوز کند، انرژی تلف شده بوسیله میرایی در یک سیستم خطی نمی تواند رشد دامنه را محدود کند.
۵-۲- اصول مربوط به فرایند تحریک
فرایند تحریک در ژیروسکوپ ارتعاشی MEMS در این بخش به تفصیل بیان می شود. اکثر ژیروسکوپ های MEMS از نوع ارتعاشی با اندازه حرکت خطی هستند، که آشکار سازی چرخش ورودی در آنها بر اساس بروز شتاب کوریولیس ناشی از وجود حرکت ارتعاشی خطی در دستگاه مختصات چرخان انجام می گیرد. لذا ایجاد ارتعاشات خطی یا تشکیل امواج ایستای دائمی با دامنه و فرکانس ثابت و مشخص جزء لاینکف ژیروسکوپ می باشد. با توجه به اینکه ضریب تبدیل و دیگر مشخصات ژیروسکوپ به دامنه ارتعاشات تحریک شده بستگی دارند، در نتیجه کنترل دامنه و کل فرایند تحریک از اهمیت خاصی برخوردار است.
۶-۲- اصول مربوط به تحریک در ژیروسکوپ دیاپازونی
المان حساس نسبت به قاب خارجی با بهره گرفتن از محرک های شانه ای و بواسطه یک سیستم محرک الکترواستاتیکی تحریک می شود بطوریکه دارای یک حرکت خطی سینوسی با یک سرعت کنترل شده
می باشد.اگر یک دوران خارجی بصورت جزئی حول محور قائم اعمال شود، نیروی کوریولیس که به جرم تحریک شده اعمال شده بود به قاب خارجی منتقل می شود. دو شاخه دیاپازون دارای فاز مخالفی نسبت به هم بوده و بصورت موازی با جهت حرکت جرم تحریک شده مرتعش می شوند. فشردگی و کشش شاخه های دیاپازون بصورت متناوب توسط نیروی کوریولیس در نتیجه میزان سازی فرکانس تحریک، ناشی از حرکت جرم، با فرکانس رزونانسی ناشی از نیروی کوریولیس، صورت می گیرد. بنابراین سرعت دورانی اعمال شده به ژیروسکوپ را بوسیله یکسو نمودن فرکانس خروجی نوسانساز می توان برآورد نمود. سیستم محرک الکترواستاتیکی بدین منظور مورد استفاده قرار می گیرد تا جرم را مجبور به حرکت در امتداد یک مسیر (محور تحریک) سازد. رابط بین بخش مداری و سیستم مکانیکی کل مدار تحریک حلقه بسته شامل دو قسمت است : رابط نیروی الکترواستاتیکی ناشی از ولتاژ تحریک شده که به جرم تحریک شده اعمال می شود و دیگری رابط خروجی ظرفیت الکتریکی است. مدار تحریک حلقه بسته شامل دو فرایند تبدیل بین ظرفیت الکتریکی و ظرفیت دینامیکی است.

شکل۵-۲- شماتیک میکرو ژیروسکوپ
وقتی سرعت دورانی حول محور- z ایجاد می شود، نیروی کوریولیس در امتداد محور- y ، به هر دو قاب خارجی و داخلی اعمال می شود. نیروی کوریولیس مطابق رابطه زیر بیان می شود :
F(t) =۲m_Z(t )(t)(7-2)
که m جرم تحریک شده(المان حساس)، _Z سرعت زاویه ای خارجی حول محور قائم و سرعت نوسان جرم تحریک شده و علامت نشان دهنده حاصلضرب برداری سرعت نوسان جرم تحریک شده می باشد که لازم است مقدار ثابتی باشد[۱۲و۱۳]. شتاب کوریولیس که در امتداد محور سنس اعمال می شود با بهره گرفتن از رابطه زیر بدست می آید :
(t) = 2 _Z(t)(t) (8-2)
۷-۲- طراحی و تفهیم مدار تحریک حلقه بسته
موضوع و مسئله ای که در فرایند تحریک تحت کنترل قرار می گیرد، نوسانات ثابت و پایدار می باشد. حل معمول آن شامل طراحی یک نوسان ساز استانداردی است که بصورت المان رزونانسی در یک حلقه فیدبک مثبت قرار می گیرد. [۱۴و۱۵[. رفتار رزونانسی بواسطه دینامیک جرم تحریک شده ظاهر می گردد و سیستم رزونانسی اساسا” از نوع دینامیک مرتبه دوم، است. همانطور که قبلا هم اشاره شد، ثبات و پایداری دامنه تحریک یک عامل کلیدی است که محدوده صحت و دقت ژیروسکوپ MEMS را مشخص می کند. بنابراین ما باید کنترل دامنه را با اصلاح دقت اندازه گیری جهت داشتن یک ساختار بهینه ای از ژیروسکوپ انجام دهیم. مفهومش آنست که هدف از هر مدار تحریک محافظت از ثبات و پایداری دامنه می باشد[۱۶و۱۷]. معادله حرکت ساده شده برای میکرو ژیروسکوپ بصورت زیر می باشد.
m + c + Kx = F_e (۹-۲)
که x میزان جابجایی روی محور تحریک و بر حسب متر،m = m₁+m₂ المان حساس تحریک بر حسب کیلوگرم، c میرایی و K سختی (استحکام) می باشند. F_e=F_dsin_dt همان نیروی الکترواستاتیکی است که جهت محافظت از ارتعاش فرایند تحریک در یک دامنه مشخصی از ترم های جابجائی، و در یک فرکانس رزونانسی ناشی از فرایند تحریک مورد استفاده قرار می گیرد. میزان جابجائی، سرعت و شتاب حرکت هارمونیک در امتداد محورتحریک در حالت پایدار بصورت زیر بدست می آید :(F_drive = F_d و _d =_drive )
x(t) = A sin(_dt + )
(t) =_d A cos(_dt + ) (۱۰-۲)
(t) = –_d² A sin(_dt +)
که :
A =
= –tg^-1()
= , =
وقتی = بیشترین میزان جابجائی در امتداد محور تحریک بصورت زیر حاصل می شود :
x(t) = sin(_dt) (11-2)
جهت دستیابی به یک واکنش قابل قبول از سنسورهای نیروی کوریولیس، فرکانس حاصل از ارتعاش المان حساس در فرایند تحریک بایستی تقریبا برابر با فرکانس رزونانسی المان حساس باشد. ضمنا برای عملکرد کامل و درست میکرو ژیروسکوپ، به پایداری بیشتری از دامنه و فرکانس تحریک در فرایند تحریک نیاز داریم. برای برآورده ساختن این نیازها ، بایستی به تحریک حلقه بسته از فرایند تحریک دست یافت که در آن سیگنال تحریک فرکانسی برابر با فرکانس رزونانسی المان حساس خواهد داشت. شکل ۶-۲ جزئیات مدار رابط و مدار معادل را نشان می دهد. در این تصویر، C(t) ظرفیت تناوبی بوده که برابر است با C(t) = C₀ +C و C₀ ظرفیت ثابت می باشد.

شکل۶-۲A– مدار رابط سیگنال سنس و درایو B- مدار معادل
I(t) = = = K_xc x (۱۲-۲)