روش اجرای تحقیـق
۳-۱- مقدمه
تحقیق به عنوان یک جست و جو یا بررسی سازمان یافته، منظم و متّکی به داده ها، به صورت نقّادانه و علمی در زمینه یک مشکل ویژه تعریف می شود که با هدف پاسخ یابی یا راه حل یابی مسئله ای ویژه یا مسایلی مهم صورت می گیرد (سکاران، ۱۳۸۱). انتخاب یک روش تحقیقی مناسب، محقق را تا حد زیادی در پیشگیری از بروز اشتباهات یاری می کند (امامقلی، ۱۳۹۱). در حقیقت تحقیق، اطّلاعاتی را برای مدیران فراهم می کند تا بتوانند بر پایه آن تصمیم بگیرند و مسایل را حل کنند (سکاران، ۱۳۸۱).

در این فصل، با هدف دستیابی دقیق تر، آسان تر و سریع تر به اهداف تحقیق و پاسخ به سؤالات تحقیق ، ابتدا توضیحات لازم در مورد روش تحقیق، منابع جمع آوری اطلاعات و چگونگی و نحوه ی گرد آوری ارائه می گردد. سپس فرایند تحقیق مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. پس از آن نیز با جامعه آماری تحقیق آشنا می شویم، نحوه نمونه گیری و تعیین اندازه ی آن از بخش های دیگر این فصل می باشد ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق، پرسشنامه می باشد که در ادامه به چگونگی طراحی آن پرداخته خواهد شد.
۳-۲- روش تحقیق
جان دیویی^[۱۵] تحقیق را فرایند جستجوی منظم برای مشخص کردن یک موقعیت می‌داند. بنابراین تحقیق فرآیندی است که از طریق آن می توان درباره ناشناخته ها به جستجو پرداخت و نسبت به آن شناخت لازم را کسب کرد (قادری، ۱۳۹۰). روش تحقیق عبارت است از تلاش کاوشگرانه ای که با آداب خاصّی به طور نظم یافته با هدف کشف مجهولی به منظور گسترش قلمرو معرفتی نوع بشر انجام شده و نتایج حاصل آن مصادیق خارجی داشته باشند (حافظ نیا،۱۳۸۰).
روش تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش، روشی توصیفی است و از نظر نوع، و تحلیل در شاخه همبستگی است. تحقیق از این نظر کاربردی است که نتایج آن برای گروه های مختلف برنامه ریزان و مدیران در سازمان تامین اجتماعی قابل استفاده است، چون اثر مدیریت دانش مشتری را در ایجاد نوآوری خدمات ارائه شده توسط سازمان می‌سنجد و سبب آشنایی با نقاط قوت و ضعف در ارائه خدمات خواهد شد و از این جهت توصیفی است، که به فرآیندهای جاری و آثار مشهود در زمان حال توجّه داشته و وضعیت موجود میان متغیرها را شناسایی می نماید. همچنین رابطه و میزان همبستگی بین متغیر مدیریت دانش مشتری و نوآوری سازمانی ارزیابی می‌شود در حالی که در آن ها الزاماً کشف رابطه علت و معلولی مورد نظر نیست.
۳-۳- جامعه آماری تحقیق
مشخص کردن جامعه آماری یکی از ضروریات و اصول هر پژوهش به شمار می آید. محدوده و فضای مطلوب ما جامعه های آماری را معین و مشخص می کند؛ بنابراین جامعه آماری عبارتست از : «تعدادی از عناصر مطلوب مورد نظر که حداقل دارای یک صفت مشخصه باشند.» صفت مشخصه، صفتی است که بین همه عناصر جامعه آماری مشترک و متمایز کننده جامعه از سایر جوامع باشد (بست، ۱۳۷۴).
جامعه آماری این تحقیق را کلیه کارکنان سازمان تامین اجتماعی در سطح استان گیلان تشکیل می‌دهند.
۳-۴- نمونه آماری
چنانچه جامعه آماری بزرگ باشد، پژوهشگر با توجه به محدودیت امکانات ناچار است از بین افراد جامعه تعداد مشخصی را به عنوان نمونه برگزیند و با مطالعه این جمع محدود، ویژگی ها و صفات جامعه را مطالعه کرده، شاخص ها و اندازه های آماری آن را محاسبه کند. به این جامعه محدود، نمونه می گویند (حافظ نیا، ۱۳۸۰). به عبارت دیگر، نمونه عبارتست از تعدادی از افراد جامعه که صفات آن ها با صفات جامعه مشابهت داشته و معرف جامعه بوده و از تجانس و همگنی با افراد جامعه برخوردار باشند (حافظ نیا، ۱۳۸۰). با مشاهده مشخصات نمونه ای از جامعه انتخاب شده، می توان استنتاج معینی از مشخصات کلی جامعه به دست آورد (بست، ۱۳۷۴).
هدف همه نمونه برداری ها در پژوهش علمی تهیه گزاره هایی دقیق و بامعنا درباره‌ی یک گروه بر پایه مطالعه زیر مجموعه ای از این گروه است. این گروه ممکن است مجموعه ای از افراد یا چیزها باشد. دسترسی به ویژگی های کلی گروه مورد مطالعه در صورتی امکان پذیر است که حالت های گوناگون یا موارد مختلف پدیده مورد مطالعه (از راه مشاهده یا تجربه) بارها مورد آزمایش قرار داده باشیم (امامقلی، ۱۳۹۱).
موضوعی که اکثر پژوهشگران در تحقیق با آن روبرو هستند، اندازه یا حجم لازم برای نمونه است، در این رابطه قانون کلی زیر وجود دارد: بزرگ ترین اندازه ممکن نمونه، مناسب است (خاکی، ۱۳۸۷). زیرا اوّلاً، در آن یکسانی و شباهت میانگین و انحراف استاندارد گروه نمونه (در صفت یا متغیر مورد نظر) با میانگین و انحراف استاندارد جامعه مادر بیشتر است. ثانیاً، حجم نمونه ارتباط بسیار نزدیکی با آزمون فرض صفر در تحقیق دارد. بدین ترتیب که هر چه اندازه گروه نمونه بزرگتر باشد، محقق با قاطعیت بیشتری فرض صفر H₀ را که واقعاً نادرست است رد می کند.
با توجه به این‌که درپژوهش حاضر مقیاس‌های کمی مد نظر بوده، در سطح اطمینان ۹۵ درصد و دقت برآورد ۵ درصد از طریق فرمول زیر برای تعیین اندازه نمونه استفاده می گردد.
عناصر فرمول:
n= حجم نمونه
z= عدد مورد نظر در جدول z برای رسیدن به اطمینان مورد
نظر
δ=واریانس جامعه
= دقت برآورد
N= جامعه آماری
باتوجه به مقدار به دست آمده به تعداد ۲۶۰ پرسشنامه توزیع گردیده است.
۳-۵- روش نمونه گیری
نمونه گیری فرایند گزینش و انتخاب تعدادی از اعضای جامعه است، طوری که با بررسی نمونه، و درک خصوصیات یا ویژگی های آزمودنی های نمونه، قادر به تعمیم خصوصیات یا ویژگی ها به عناصر جامعه خواهیم بود (عادل آذر، ۱۳۸۳). بر این اساس دو نوع طرح نمونه گیری وجود دارد:
۱- نمونه گیری تصادفی
۲- نمونه گیری غیرتصادفی
در نمونه گیری تصادفی، اعضاء جامعه به عنوان آزمودنی های نمونه منتخب، از شانس و احتمال یکسانی برخوردارند. امّا در نمونه گیری غیر تصادفی، اعضاء جامعه به عنوان آزمودنی های نمونه منتخب، از شانس و احتمال یکسانی برای انتخاب شدن برخودار نیستند.
روشی که پژوهشگر در این تحقیق برگزیده است با توجّه به شناخت از جامعه آماری مورد بررسی نمونه گیری می باشد. بدین ترتیب که پژوهشگر ، متناسب با تعداد پرسنلی که در شعب سازمان تامین اجتماعی مشغول بودند، تعداد نمونه هر شعبه را مشخّص و در نهایت با بهره گرفتن از جدول اعداد تصادفی شماره‌هایی را به تعداد حجم نمونه به طور تصادفی برگزیده و بدین ترتیب نمونه گیری انجام شد.
۳-۶- روش جمع آوری اطلاعات
در این تحقیق برای جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز، از روش میدانی بهره گرفته شده است. در پاره ای از موارد برای تحلیل بهتر اطلاعات به دست آمده از روش مطالعات کتابخانه ای نیز استفاده شده است.
مطالعات کتابخانه ای شامل: مطالعه کتب و نشریات داخلی و خارجی و جستجو در پایگاه های اطلاعاتی (اینترنت) بوده و با هدف دستیابی به مبانی نظری و استفاده از تجارب محققین دیگرصورت پذیرفته است. همچنین از مطالعات میدانی جهت جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز برای اجرای آزمون های آماری در بخش آمار استنباطی استفاده شده است.
۳-۷- چگونگی طراحی ابزار سنجش تحقیق
پژوهشگر باید با ابزارهایی، داده های لازم را از جامعه (نمونه) آماری جمع آوری نماید و با تحلیل، پردازش و تبدیل آن ها به اطلاعات به آزمون فرضیه ها بپردازد (خاکی، ۱۳۸۴).
محقق به منظور دستیابی به داده های مورد نیاز جهت آزمون فرضیات، در این پژوهش از پرسشنامه، به عنوان ابزار اصلی استفاده نموده است. که می توان گفت یکی از روش های جمع آوری داده ها به صورت مقرون به صرفه و عملی در جامعه آماری است. پرسشنامه از دو بخش سؤالات عمومی و اختصاصی تشکیل شده است. بخش سؤالات عمومی مشخصات فردی پاسخ دهندگان را در بر می گیرد. این سؤالات عبارتند از: جنسیت، سن، میزان تحصیلات و سابقه خدمت.
بخش سؤالات تخصصی نیز شامل سؤالات مرتبط با مدیریت دانش مشتری در زمینه های کسب دانش، حفظ دانش، انتقال دانش، خلق دانش و کاربرد دانش و سؤالات تخصصی مرتبط با نوآوری سازمانی می باشد. در طراحی این پرسشنامه ها از مقیاس پنج امتیازی لیکرت (از خیلی کم تا بسیار زیاد) استفاده شده است. در جدول ۳-۱ متغیرهای سؤالات مربوط به تمامی بخش ها به اختصار آورده شده است.
جدول۳-۱-گویه‌های پرسشنامه