اسکات موتون (۱۹۹۱) فن­آوری اطلاعات را شامل انواع رایانه­ها، سخت­افزار، نرم­افزار، شبکه­ های ارتباطی که دو رایانه را به یکدیگر متصل می­ کنند، شبکه عمومی و خصوصی و ترکیب رایانه­ها و فن­آوری اطلاعات و سیستم­هایی که رایانه­های شخصی را به ابر رایانه­ها متصل می­ کند و شبکه گسترده جهانی که از یک سلسله رایانه­های قدرتمند تشکیل شده است، می­داند.
شیل (۱۹۹۷) در مطالعه­ ای که از انقلاب رایانه انجام داده است ، نگرش محدودتری را در تعریف دارد. وی تاکید بر تجهیزات رایانه­ای دارد که در استقرار ادارات و بخش­های مختلف کسب و کار ، شامل رایانه­های شخصی، ایستگاه­های کاری ، سرورها، ابر رایانه­ها و تجهیزات مرتبط به کار گرفته می­ شود. در تعریف دیگر ، فن­آوری اطلاعات به اشکال مختلف فن­آوری اطلاق می­ شود که به پردازش ، نگهداری و ارسال اطلاعات به شکل الکترونیکی می ­پردازد. تجهیزات فیزیکی برای این امر شامل رایانه، تجهیزات شبکه ارتباطی، تجهیزات انتقال داده مانند تلفن، فکس ، موبایل، اینترنت و … است (لوکاس، ۱۹۹۶) .
با توجه به تعاریف فوق ، امروزه به کمتر سازمانی برخورد می­کنیم که بخث فن­آوری اطلاعات و ارتباطات در آن مطرح نبوده و به یکی از دغدغه­های مدیران آن مبدل نشده باشد. در هر جایی، بکارگیری فن­آوری­های جدید اطلاعاتی و ارتباطی به منظور افزایش دقت و سرعت در تهیه و توزیع اطلاعات و کیفیت ارتباطات در سازمان با هدف نهایی تعالی سازمان و بهبود کیفیت ارائه محصولات و خدمات مطابق با نیاز مشتری و حتی ورای انتظار مشتری ضروری به نظر می­رسد. به وضوح می­توان اذعان نمود که فن­آوری اطلاعات در زمینه ­های مختلف زندگی بشر تاثیرات قابل ملاحظه­ای برجای گذاشته است و اهمیت حضور خود را به اثبات رسانیده است از جمله درآموزش، پزشکی ، تجارت ، ادارات ، دولت ، فرهنگ، اقتصاد و بانکداری. شایان توجه است که با اضافه نمودن عبارت ” الکترونیک” به هر یک از کلمات مذکور، مفهوم فن­آوری اطلاعات در آن به روشنی تبیین خواهد شد (فتاحی، ۱۳۸۶) .
عکس مرتبط با اقتصاد
از عمده ترین دستاوردهای فناوری اطلاعات در زمینه های اقتصادی، تجارت الکترونیک می باشد و سهولت دسترسی افراد به اینترنت نیز بستر مناسبی را برای مراودات تجاری و اقتصادی از طریق دسترسی به دنیای مجازی فراهم کرده است. در حال حاضر، موج تجارت الکترونیک تقریباً همه شرکت ها و تمامی اقتصادها را تحت تاثیر قرار داده و این شرکت ها ناگزیر از ورود به عرصه تجارت الکترونیک هستند (عزیزی و همکاران ، ۱۳۸۵) .
نتیجه تصویری درباره فناوری اطلاعات
بر اثر گسترش این فن­آوری ، حجم تجارت الکترونیک در جهان روز به روز در حال رشد است. یکی از ابزارهای ضروری برای تحقق و گسترش تجارت الکترونیک نیز وجود سیستم بانکداری الکترونیک است که همگام با سیستم­های مالی و پولی جهانی، عمل و فعالیت­های مربوط به تجارت الکترونیک را تسهیل می­ کند. در حقیقت ، می­توان گفت که پیاده­سازی تجارت الکترونیک ، نیازمند تحقق بانکداری الکترونیک است (سیدجوادین و همکاران ، ۱۳۸۵) .
۲-۵ سیر تحول فن آوری اطلاعات
تکنولوژی بانک­ها مشتمل بر تکنولوژی پردازش، ثبت ، نگهداری ، تغذیه و تبادل اطلاعات مشتریان است. این تکنولوژی طی دوره­ های چهارگانه­ای به تکامل رسیده است. هر یک از دوره ها بر جنبه­ای متفاوت از کار دلالت دارند. در هر دوره تا حدی کامپیوتر و نرم افزار جایگزین انسان ها و کاغذها شده اند. هر دوره از تکامل به مدیران سیستم بانکی این امکان را داده است که اوقات تلف شده را در شرایط کار رقابتی به حداقل برسانند و در گستره بالاتری به ارائه خدمت بپردازند. در بانکداری دستی مبتنی بر کاغذ، مراحل کار با پیگیری مداوم چک ها ، حواله های دفاتر کل ، معین و گردش اطلاعات از مکانی به مکان دیگر ادامه می یابد (جوزف و همکاران ، ۲۰۰۳) . به زعم جوزف و استوان (۲۰۰۳) این چهار مرحله عبارتند از:
۲-۵-۱ دوره اول- اتوماسیون پشت باجه
این نخستین دوره کاربرد کامپیوتر در صنعت بانکداری بود. با بهره گرفتن از کامپیوترهای مرکزی، اطلاعات و اسناد کاغذی تولید شده در شعب به صورت بسته بندی شده به مرکز ارسال و پردازش شبانه انجام می­ شود. در این دوره کاربرد اصلی کامپیوتر محدود به ثبت دفاتر و تبدیل کاغذ به فایل­های کامپیوتری است . تکنولوژی اتوماسیون پشت باجه که در دهه ۱۹۶۰ رواج داشت این امکان را فراهم نمود تا دفاتر و کارت­ها از شعب حذف و گردش روزانه حساب­ها در پایان وقت هر روز به کامپیوترهای مرکزی برای به روز شدن ارسال گردد.
۲-۵-۲ دوره دوم- اتوماسیون جلوی باجه
این دوره از زمانی آغاز می­ شود که کارمند شعبه در حضور مشتری عملیات بانکی را به صورت الکترونیکی ثبت و دنبال می­ کند. از اواخر دهه ۱۹۷۰ امکان انتقال بر خط از طریق بکارگیری ترمینال­ها در جلوی باجه فراهم آمد. این ترمینال­ها که به ظاهر شبیه به کامپیوترهای شخصی امروزی بودند، از طریق خطوط مخابراتی به کامپیوترهای بزرگ مرکزی متصل می­شدند و امکان انتقال اطلاعات به صورت موثر در بین شبکه­ های بزرگ کامپیوتری و ترمینال­های ورودی و خروجی بوجود آمد. در این دوره کارمندان شعب قادر شدند به صورت لحظه­ای به حساب­های جاری دسترسی داشته باشند.
۲-۵-۳ دوره سوم- متصل کردن مشتریان به حساب­ها
در این دوره که از اواسط دهه ۸۰ آغاز شد امکان دسترسی مشتریان به حساب­هایشان فراهم می­گردد. یعنی مشتری از طریق تلفن یا مراجعه به دستگاه خودپرداز و استفاده از کارت هوشمند یا کارت مغناطیسی یا کامپیوتر شخصی به حسابش دسترسی پیدا می­ کند و ضمن انجام عملیات دریافت و پرداخت، نقل و انتقال وجه را به صورت الکترونیکی انجام می­دهد. سالن بانک­ها به مرور خالی از صف­های طولانی مراجعین می­ شود. آن دسته از کارکنانی که در جلوی باجه به امور دریافت و پرداخت از حساب­ها اشتغال دارند ، به بخش­های دیگر نظیر بازاریابی و خدمات مشتریان منتقل می­شوند.
۲-۵-۴ دوره چهارم- یکپارچه­سازی سیستم­ها
آخرین دوره زمانی آغاز می­ شود که همه نتایج بدست آمده از دوره­ های قبل به طور کامل به سیستم عملیات الکترونیکی انتقال یابند تا هم بانک و هم مشتریان بتوانند بصورت دقیق و منظم اطلاعات مورد نیازشان راکسب نمایند. ورود به مرحله به امکانات و تکیه­گاه مخابراتی و ارتباطی پیشرفته و مطمئن نیاز دارد (جوزف و همکاران ، ۲۰۰۳ )
صرفه­جویی واقعی در نیروی انسانی در این مرحله رخ می­دهد و عدم نیاز به شعب انبوه فیزیکی در این مرحله خود را نشان می­دهد. مهمترین نقطه تمایز این دوره با دوره سوم در این است که بانک­ها قصد دارند در این دوره نیروی انسانی شاغل در بخش­های هماهنگ­کننده سیستم­های جزیره­ای را آزاد نمایند و مشتری قدرت دخالت در انجام کارش را بدون رویارویی با انسان و بدون عمل فیزیکی مانند تلفن زدن یا حرکت کردن به سوی دستگاه خودپرداز داشته باشد. در این دوره سیستم یکپارچه این امکان را به مشتری می­دهد که از کامپیوتر منزل یا محل کار خود خدمات متعارف خود را از سیستم الکترونیکی بانک دریافت نماید. در این دوره پول کاملاً حالت الکترونیکی پیدا می­ کند و ابزار تعامل دو طرف یعنی مشتری و بانک خدمات الکترونیک است (عباسی­نژاد، ۱۳۸۵).
۲-۶ مزایای فن­آوری اینترنت
با بهره گرفتن از فن­آوری اینترنت در دنیای کسب و کار می­توان به چهار منبع برای کسب مزیت رقابتی دست یافت (فرزر[۱۰] و همکاران ، ۲۰۰۰) این چهار منبع عبارتند از:

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

کاهش در هزینه­ های واسطه­های عمده­فروش و خرده­فروش: با بهره گرفتن از فن­آوری اینترنت فرایند واسطه­زدایی شکل گرفته است و مشتریان می­توانند بدون مراجعه به واسطه­های سنتی مثل عمده­فروشان و خرده­فروشان و با رجوع به سایت فروشنده اصلی (تولید کننده ) محصولات خود را بخرند. این کار هزینه­ها را به میزان زیادی کاهش می­دهد.

توانایی کاهش هزینه­ های مرتبط با خرید از طریق کاهش زمان و فعالیت مورد نیاز در عملیات تامین و لجستیک.

بهبود گردآوری و پردازش اطلاعات که امکان بهبود مدیریت زنجیره تامین را فراهم می­سازد.

گسترش سهم بازار و ایجاد بازارهای جدید از طریق کاهش هزینه­ های جمع­آوری و پردازش اطلاعات در مورد نیازها و خواسته­ های مشتریان فعلی و بالقوه.

ویل (۱۹۹۲) مزایای سرمایه ­گذاری در فن­آوری اطلاعات را بیان می­ کند و ابراز می­دارد که مزایای ناشی از فن­آوری اطلاعات سبب بهبود رابطه سازمان با مشتری و ایجاد مزیت رقابتی می­ شود. در سه طبقه کلی مزایای اطلاعاتی مزایای مبادله­ای و مزایای استراتژیک تقسیم ­بندی می­ شود. هر یک از این طبقات زیر مجموعه­هایی دارد که به طور خلاصه در جدول زیر نشان داده شده ­اند.
۲-۱ جدول مزایای ناشی از فن­آوری اطلاعات

مزایای اطلاعاتی
الف) کیفیت اطلاعات

بهبود اطلاعات مدیریت برای برنامه ­ریزی استراتژیک

بهبود صحت و قابلیت اتکا به اطلاعات

بهبود اطلاعات برای کنترل عملیاتی

ب) دسترسی به اطلاعات
۱٫ تسریع بازیابی و انتقال داده ­ها و گزارش­ها
۲٫ دسترسی ساده­تر به اطلاعات
ج) انعطاف­پذیری اطلاعات
۱٫ نمایش اطلاعات به صورت خلاصه­تر، رساتر و بهتر
۲٫ افزایش انعطاف­پذیری در درخواست­های اطلاعات

مزایای مبادله ای
الف) کارآیی ارتباطات

صرفه­جویی از طریق کاهش هزینه­ های مسافرت

صرفه­جویی از طریق کاهش هزینه­ های ارتباطات

ب) کارآیی توسعه سیستم­ها
۱٫ صرفه­جویی از طریق کاهش هزینه­ های تعدیلات سیستم یا هزینه­ های گسترش و تقویت سیستم
۲٫ امکان توسعه سایر کاربردها با سرعت بیشتر
۳٫ امکان اجرای کاربردایی که قبلاً امکان پذیر نبوده.
۴٫ افزایش توانایی نگهداری سیستم­ها با سرعت بیشتر
ج) کارایی تجاری
۱٫صرفه جویی از طریق کاهش نیاز به افزایش تعداد نیروی کار
۲٫ تسریع مبادلات و کاهش چرخه زمانی توسعه محصول
۳٫ افزایش بازده سرمایه ­گذاری
۴٫ افزایش بهره­وری کارمندان یا کارآیی تجاری

مزایای استراتژیک
الف) مزیت رقابتی

افزایش توان رقابت یا ایجاد مزیت استراتژیک

افزایش قدرت سازمان در مقابله با رقبا

ب) روابط با مشتری
۱٫ بهبود روابط با مشتری
۲٫ ارائه خدمات و محصولات جدید و بهتر به مشتریان

Sourse: Hung, S.Y.,Ku, C.Y. and Chang, C.M., 2003, ” .
ولف بور (۲۰۰۲) میزان کاهش هزینه های ناشی از بکارگیری تجارت الکترونیکی را برای چهار فعالیت تجاری رزرو بلیط هواپیما، مبادله بانکی ، پرداخت صورتحساب ، توزیع نرم افزار و کارگزاری بورس بررسی کرده و نتیجه را در قالب جدول زیر نمایش داده اند.