نمودار ۴-۱- تغییرات آمونیاک خون در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما……………………

۸۵

نمودار ۴-۲- تغییرات سرعت در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما……………………………..

۸۶

نمودار۴-۳- تغییرات چابکی در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما………………………………

۸۷

نمودار ۴-۴- تغییرات وزن در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما…………………………………

۸۸

نمودار ۴-۵- تغییرات توده بدون چربی در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما……………….

۸۹

فهرست شکل ها
 
عنوان
صفحه
شکل ۳-۱- مسیر حرکت در تست چابکی ایلینویز………………………………………………………………………
۷۲
 

چکیده :
هدف از پژوهش حاضر مطالعه تأثیر مکمل­سازی کوتاه مدت کراتین بر آمونیاک خون و برخی شاخصهای عملکردی و ساختاری در تکواندوکاران نوجوان بود. به همین منظور ۲۰ ورزشکار انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه کراتین تقسیم شدند. سپس گروه مکمل کراتین به مدت ۶ روز، هر روز ۲۰ گرم کراتین در ۴ وعده مصرف کردند در حالیکه گروه دارونما به همین شکل و اندازه ، گلوکز مصرف کردند. نتایج این پژوهش نشان داد که میزان آمونیاک خون گروه کراتین، در پس آزمون با کاهش چشمگیری مواجه شده است. که این کاهش به لحاظ آماری معنی­دار بود. به طور کلی با توجه به نتایج پژوهش می­توان گفت که مصرف مکمل کراتین علیرغم اینکه باعث کاهش تجمع آمونیاک در خون می­ شود، سرعت عملکرد را نیز در فعالیتهای تناوبی در سطح بالاتر حفظ می­ کند. همچنین مصرف مکمل کراتین باعث بهبود سرعت و چابکی و همچنین افزایش وزن و توده بدون چربی آنها می­ شود.
کلمات کلیدی: آمونیاک، تکواندو، کراتین، مکمل­سازی
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱- مقدمه
بهره گیری از علوم ورزشی مختلف با هدف به کارگیری شایسته از تغذیه و مکمل های غذایی مجاز، از جمله ضروریات ورزش مدرن محسوب می شود و در نتیجه اکثر ورزشکاران حرفه ای برای حداکثر رساندن عملکرد ورزشی خود از این مواد استفاده می کنندو بنابراین معرفی مکمل های مجاز با کمترین عوارض جانبی و متناسب با رشته ورزشی که بتواند نیاز ورزشکاران را در استفاده از مواد نیرو زا رفع کند، ضروری به نظر می رسد.
تکواندو ورزشی است انفرادی که مبارزه آن در ۳ زمان دو دقیقه ای با ۱ دقیقه استراحت بین آنها انجام می شود که در صورت تساوی به راند چهارم(۲ دقیقه) کشیده خواهد شد. در طول ۲ دقیقه افراد دائما مشغول رد و بدل کردن فنون نیستند، بلکه تقریبا بیشتر از ۱ دقیقه از وقت آنها صرف حرکت پا، تفکر و یافتن فرصت مناسب برای حمله و ضد حمله می شود. بنابراین هر زمان، ترکیبی از مبارزه و استراحت است که به طور متناوب تکرار می شود. از این رو مبارزات تکواندو را می توان نوعی فعالیت تناوبی در نظر گرفت که در چند دور با فواصل زمانی نامشخص برگزار می شود. منابع اصلی انرژی در این گونه فعالیت های تناوبی، دستگاه فسفاژن و اسید لاکتیک است که این منابع در طول فعالیت، مدام در حال تخلیه و بازسازی مجدد می باشند. در چنین فعلیت های تناوبی، پایان یافتن سریع منابع انرژی و افزایش تجمع اسیدلاکتیک از جمله عوامل بروز خستگی زودرس و به دنبال آن کاهش عملکرد در طول یک دوره از مسابقات است. بنابراین به نظر می رسد مصرف مکمل هایی که بتوانند موجب تقویت و بازسازی سریع تر منابع انرژی شوند ، مفید باشد.
امروزه مصرف مکمل های غذایی در ورزش بسیار افزایش یافته است، به طوری که کمتر ورزشکاری را میتوان یافت که در بعضی از مراحل دوره قهرمانی خود یک یا چند مورد آنها را امتحان نکرده باشد. مصرف این مواد با هدف بهبود عملکرد و افزایش توده عضلانی صورت می گیرد که از طریق تحریک ساخت پروتئین در بدن یا کاهش حجم چربی بدن رخ میدهد. در حال حاضر مکمل های بسیاری وجود دارند که ورزشکاران از آنها استفاده می کنند. مکمل های غذایی نقش های زیادی از جمله تولید انرژی و افزایش حجم عضلانی دارند. یکی از این مکمل ها کراتین است. کراتین مکملی غذایی است که امروزه به عنوان پر مصرف ترین مکمل در بین ورزشکاران رواج یافته است.
مصرف کراتین موجب افزایش سطوح فسفوکراتین، و کراتین عضلانی بدن تا حدود۲۰ تا ۴۰ درصد می شود و توده عضلات اسکلتی و عملکرد قدرتی و توانی را بهبود میبخشد. کراتین پروتئینی است که هم به شکل درونزاد در بدن ساخته می شود و هم از طریق رژیم غذایی وارد بدن می گردد. مقداری کراتین ب هصورت طبیعی در برنامه غذایی روزانه افراد وجود دارد، مصرف گوشت اغلب یک گرم از این ماده را وارد بدن می کند. بقیه کراتین مورد نیاز از طریق آمینواسیدها در کلیه ها سنتز می شود. کراتین برای اولین بار توسط شورل در سال ۱۸۳۵ کشف شد. این مکمل تقریباً یک قرن بعد برای اولین بارتوسط فیسک و سابارو در سال ۱۹۲۷ استفاده شد. مکمل غذایی کراتین در میان بسیاری از ورزشکاران موفق به ویژه در رشته دو ومیدانی و فوتبال و برخی رشته های ورزشی دیگر شیوع گسترده ای یافته است. کراتین مونوهیدرات یکی از پرمنفعت ترین و پر مصرف ترین مکمل هایی است که به طور عادی استفاده می شود و در عین حال از نظر عمومی ایمن و بی خطر است. محبوبیت کراتین میان ورزشکاران انکارناپذیر است. پژوهش ها نشان دادند مصرف کراتین موجب بهبود عملکرد ورزشی به ویژه فعالیت های توانی میشود. (کاشف و همکاران، ۱۳۹۱).
کراتین مکملی است که مصرف آن در بین ورزشکاران، بعد از المپیک ۱۹۹۲ بارسلونا عمومیت پیدا کرد. افزایش محتوای کراتین عضله از طریق مصرف مکمل کراتین، ممکن است سبب افزایش فسفوکراتین(PCr) و بازسازی سریع تر ATP در طول تمرینات تناوبی شدید و انفجاری کوتاه شود. (گائینی و همکاران،۱۳۸۸).
از سال ۱۹۹۰ به بعد تحقیقات گسترده ای تأثیرات مصرف خوراکی مکمل های کراتین را در مقادیر و مدتهای مختلف مورد ارزیابی قرار دادند. رایج ترین و در دسترس ترین نوع کراتین، کراتین مونو هیدرات می باشد که دراغلب مطالعات تحقیقی از آن استفاده شده است .کراتین مونو هیدرات یک پودر سفید، بی مزه و بی بو و تا اندازه ای قابل حل در آب می باشد که در آزمایشگاه ها ساخته می شود [۳۳]. در سال ۱۹۹۲ نشان داده شده که خوردن یک دوز ۵ گرمی کراتین مونو هیدرات، غلظت کراتین خون را به اندازه قابل توجهی افزایش می دهد که حدوداً یک ساعت بعد از خوردن به اوج خود می رسد و بعد از ۲ تا ۳ ساعت به سطح اولیه خود بر میگردد. در این پژوهش برای حفظ میزان افزایش یافته کراتین در خون در طول روز، توصیه شده است که همان مقدار ۵ گرم کراتین، هر دو ساعت یک بار به مدت ۸ ساعت انجام شود. این مقدار مصرف کراتین اگر حداقل ۲ روز مکرر انجام شود منجر به افزایش معنی داری در کل محتوای کراتین عضلات میشود (هافمن و همکاران، ۲۰۰۵). مطالعات دیگری نیز افزایش ذخائر کراتین بدن بعد از مصرف همین مقدار مکمل کراتین را تایید کرده اند(راسون، ۲۰۰۳). گزارش شده است افزایش کل کراتین عضله ۱۰ تا ۳۷% می باشد . بیشترین بارگیری کراتین در دو روز اول اتفاق می افتد و عضلات در کمتر از ۷ روز با ۲۰ تا ۲۵ گرم مصرف کراتین در روز، از کراتین اشباع می شوند و به حداکثر میزان خود که ۱۵۵ تا ۱۶۰ میلی مول در هر لیتر عضله خشک می باشد، می رسد (مارک و دان،۲۰۰۰).
اکثر این محصولات مانند نوشیدنیهای ورزشی و پودرهای آمینو اسید و پروتئینی به منظور دسترسی کافی به سوخت و مصرف بهینه آن قبل و یا در حین تمرین، افزایش بازسازی انرژی بعد از تمرین، افزایش تحمل فشار تمرین یا بازگشت به حالت اولیه موثر بعد از تمرین طراحی شده اند. رایج ترین مکمل غذائی که در بازار برای ورزشکاران به عنوان ماده ای نیروزا به وفور به فروش می رسد کراتین می باشد (لمون و همکاران، ۱۹۹۲). کراتین یا اسید متیل گوانیدین استیک در بدن انسان در کبد، لوزالمعده و کلیه ساخته می شود و همچنین می تواند از طریق تغذیه وارد بدن انسان شود. دو سوم حجم کراتین در سارکوپلاسم به فسفوکراتین (PCr) فسفریله می شود و یک سوم باقیمانده کراتین آزاد عضلات اسکلتی در حال استراحت را تشکیل می دهند (کوکاک،۲۰۰۳٫ بمبن و همکاران،۲۰۰۱). مطالعات قدیمی و جدید فراوانی ارتباط این ماده را با تمرین و عملکرد ورزشی تصدیق کرده اند (لمون و همکاران،۱۹۹۲).
همچنین گزارشات فراوانی از تأثیر مکمل سازی کوتاه مدت (۴ تا ۷ روز) کراتین بر ترکیب بدنی، قدرت، سرعت و توان آزمودنیهای مختلف ارائه شده است. گزارشات مبنی بر این است که مکمل سازی کراتین، وزن بدن و جرم خالص بدن را به اندازه معنی داری افزایش داده است(برچ و همکاران،۱۹۹۴). تحقیقاتی نیز نشان داده اند که تکرارهای قدرتی پرس سینه و اسکوات پس از مکمل سازی کراتین پیشرفت معنی داری داشته است (مدایس و همکاران، ۱۹۹۹). محققین پیشرفتهای بدست آمده بعد از مکمل سازی کراتین را به افزایش حضور کراتین که در انباشتگی سریع ADP تولیدی از هیدرولیز ATP، مخصوصاً در تارهای عضلانی نوع II، نقش بافری ایفا می کند. افزایش در میزان دوباره سازی فسفو کراتین طی دوره های بازگشت به حالت اولیه در فعالیت های تناوبی شدید، سطوح بالای فسفو کراتین در شروع تمرین و کاهش زمان مورد نیاز برای استراحت عضله بعد از انقباض نسبت داده اند(اکبرنژاد و همکاران،۱۳۸۵). پژوهشهایی نیز بر روی عوارض جانبی کراتین انجام شده است که نشان داده اند، مصرف مقدار توصیه شده کراتین در افراد سالم از نظر پزشکی ایمن می باشد(فلاح و همکاران،۱۳۸۶). همچنین سازمان های بین المللی ورزشی، تاکنون کراتین را بعنوان یک ماده شیمیایی غیر قانونی معرفی نکرده اند (کاترین و جکسون،۲۰۰۱).
۱-۲- بیان مسئله
از آنجا که انرژی ذخیره شده به عنوانPCr برای حفظ و تولید ATP در جریان فعالیت خیلی شدید بسیار حائز اهمیت است و همچنین بازسازی ذخائر PCr دوره های استراحتی بین تکرارهای ورزشی شدید اهمیت دارد، بنابراین حفظ محتوای کراتین در حد مطلوب برای حفظ ذخائرPCr در حد بالا ضروری است. اگر ذخائر PCr افزایش یابد بلافاصله ظرفیت این منبع غیر هوازی افزایش می یابد و احتمالا مقدار ATP تولیدی هنگام فعالیت خیلی شدید را بالا می برد (لمون و همکاران، ۱۹۹۲). تحقیقات اخیر به روشنی نشان داده اند که ظرفیت ذخیره سازی کراتین و فسفو کراتین از طریق خوردن مکمل کراتین مونوهیدرات افزایش می یابد (مارک و دان، ۲۰۰۰).
گرین هاف و همکارانش در بررسی گسترش کارآیی عضله (یا به تاخیر افتادن خستگی) در فعالیتهای شدید بعد از افزایش محتوای مجموع کل کراتین (TCR) وPCr با مصرف کراتین اضافی، نشان دادند که اوج گشتاور عضله در باز شدن ایزوکینتیکی بیشینه ارادی در ۵ ست و یک دقیقه استراحت بین هر ست، در افرادی که کراتین مصرف کرده اند، بیشتر شد. آنها این بهبود را به بالاتر بودن محتوای فسفوکراتین عضله قبل از شروع هر ست نسبت دادند و این امر را ناشی از افزایش توانایی بازسازی مجدد فسفوکراتین در دوره های استراحتی دانسته اند. همین محققین به طور مستقیم تاثیر کراتین خوراکی را بر بازسازی مجدد فسفوکراتین آزمایش کردند. در این پژوهش بازسازی فسفوکراتین در جریان ۱۲۰ ثانیه دوره استراحتی پس از مکمل سازی کراتین در عضله پهن جانبی و درشت نی قدامی افزایش داشت، ولی این افزایش معنی دار نبود (مارک و دان، ۲۰۰۰). باز همین محققین در تحقیق دیگری نشان داده اند دونده های نیمه استقامتی تمرین کرده پس از مصرف کراتین نسبت به گروه مصرف کننده شبه دارو به پیشرفتهای معنی داری در دویدن مسافتهای ۳۰۰ و ۱۰۰۰ متری که ۴ بار با ۳ تا ۴ دقیقه استراحت بین هرنوبت انجام می شد، دست یافتند (لمون، ۲۰۰۰). اسکیر و همکارانش گزارش دادند که مکمل سازی کوتاه مدت کراتین زمان سرعت ۱۰۰ متر و کل زمان ۶۰×۶ متر سرعت را در دونده های بزرگسال تمرین کرده کاهش داد (برچ و همکاران، ۱۹۹۴). موجیکا و همکارانش گزارش دادند که مکمل گیری کوتاه مدت کراتین عملکرد متناوب سرعتی (۱۵×۶ متر سرعت با ۳۰ ثانیه استراحت) را بهبود بخشید و افت ناشی از خستگی در توانایی پریدن را در ۱۷ بازیکن حرفه ای فوتبال را کاهش داد (کوکاک،۲۰۰۳). اکثریت پژوهشهای بارگیری کوتاه مدت (۴-۶ روزه) کراتین افزایش معنی داری در وزن بدن در حدود ۵/۱ تا ۲ کیلوگرم نشان داده اند (میشل و همکاران،۱۹۹۷). از دیگر تاثیرات کراتین افزایش حداکثر قدرت می باشد. نشان داده شده است که عملکردهای قدرتی ایزوکینتیک، ایزوتونیک و ایزومتریک، در افراد مصرف کننده کراتین بهبود یافته است (کالوس و همکاران، ۲۰۰۲). تحقیقات دیگری نیز اجرای تکرارهای بیشتر پرس سینه و اسکوات را در افراد مصرف کننده کراتین نسبت به گروه کنترل نشان داده است(هاونتیس و بون، ۲۰۰۵). در مقابل تحقیقاتی نیز نشان دادند که مصرف کراتین هیچ تاثیری بر عملکرد ورزشی ندارد(اسکار و همکاران، ۲۰۰۱). گیلیام و همکارانش عملکرد ایزوکینتیک شامل ۵ ست و ۳۰ تکرار را با مصرف کراتین مورد بررسی قرار دادند و هیچ تأثیر سودمندی از مکمل سازی کراتین گزارش ندادند(مارک وهمکاران، ۲۰۰۰). گرین هاف و همکارانش در بررسی تأثیر مصرف ۲۰ گرم کراتین در روز به مدت ۶ روز نشان دادند که برون داد توان هیچ کدام از گروه های مصرف کننده کراتین ومصرف کننده شبه دارو، طی ۳ نوبت آزمون وینگیت با ۲ دقیقه بازگشت به حالت اولیه بین هر نوبت، تغییر معنی داری نداشت .
با شرط پذیرفتن این موضوع که میزان دسترسی به فسفوکراتین در تارهای نوع دوم معمولا ظرفیت ورزشی را در طی فعالیت های ورزشی شدید و بیشینه محدود می کند، افزایش غلظت فسفوکراتین در تارهای عضلانی نوع دوم بر اثر مصرف مکمل کراتین احتمالا فعالیت انقباضی را با نگهداری برگشت و بازسازی ATP در این نوع تار بهبود می بخشد. این پیشنهاد با گزارش هایی که نشان می دهد، تجمع آمونیاک و هیپوگزانتین پلاسما طی ورزش شدید پس از مصرف مکمل کراتین با وجود بازده کاری بدست آمده بالاتر، کاهش می یابد، مورد تأیید قرار می گیرد (میرزایی و همکاران، ۱۳۹۱). هر چند تأثیر مصرف مکمل کراتین بر روی میزان تجمع آمونیاک خون به صورت ضد ونقیض گزارش شده است. گرین هاف و همکارانش گزارش کردند که افزایش PCr عضله سبب حفظ سطوح ATP می شود و در نتیجه تجمع آمونیاک و هیپوگزانتین در پلاسما کاهش و قدرت عضله افزایش می یابد (آکودان و گوکبل، ۲۰۰۵). چندین مطالعه دیگر نیز این فرضیه را تأیید کردند. برخی از تحقیقات نیز هیچ تاثیری از مصرف مکمل کراتین بر میزان تجمع آمونیاک خون گزارش ندادند (هارگریوس، ۱۳۷۸).
با توجه به اینکه بخشی از تأثیرات احتمالی ذکر شده کراتین افزایش ذخائر فسفو کراتین و سرعت بازسازی آن، حفظ سطوح ATP و کاهش تجمع آمونیاک می باشد، بنظر می رسد تکواندوکاران که از منابع فسفاژن و اسید لاکتیک در مسابقات خود بهره زیادی می برند بتوانند پس از مکمل گیری کراتین عملکرد بهتری از خود نشان دهند. همچنین افزایش احتمالی سرعت، قدرت و توان بدست آمده از این مکمل سازی می تواند برای آنها سودمند باشد .
بسیاری از تحقیقاتی که تأثیرات مصرف مکمل کراتین را بررسی کرده اند، بهبودهای عملکردی را به دنبال مکمل سازی گزارش داده اند هر چند برخی تحقیقات نیز این نتیجه را نگرفته اند، ولی نتایج تحقیقات در مورد پاسخ آمونیاک خون به مصرف مکمل کراتین کاملاً متناقض بوده است. همچنین نشان داده شده است که افراد مختلف، پاسخهای متفاوتی به مصرف کراتین می دهند. تحقیق حاضر در نظر دارد نشان دهد که آیا مصرف کوتاه مدت کراتین مونو هیدرات (روزانه ۲۰ گرم به مدت ۶ روز) بر میزان تجمع آمونیاک خون، سرعت، چابکی، وزن کل بدن و توده بدون چربی تکواندو کاران نوجوان تأثیر می گذارد یا خیر.
۱-۳- ضرورت انجام تحقیق
در سالهای اخیر تکواندو بعلت راه یافتن به المپیک محبوبیت خاصی بین افراد جوامع مختلف پیدا کرده است و هر روز شمار افرادی که به این رشته ورزشی روی می آورند رو به افزایش می رود. مسابقات این رشته در سه راند ۲ دقیقه ای با ۱ دقیقه استراحت بین هر راند انجام می شود. در طول هر ۲ دقیقه مبارزه افراد مداوماً مشغول مبارزه نمی باشند و بیش از یک دقیقه آن را به رقص پا و تفکر و یافتن فرصت مناسب برای حمله و ضد حمله مشغول می باشند، بنابراین هر راند ترکیبی از مبارزه واستراحت می باشد که متناوباً تکرار می شود، از این رو مبارزات تکواندو را می توان نوعی فعالیت تناوبی در نظر گرفت. منابع اصلی تولید انرژی در اینگونه فعالیتهای تناوبی سیستم فسفاژن و اسید لاکتیک می باشد که این منابع در طول فعالیت مدام در حال تخلیه و بازسازی مجدد می باشد [۲۸،۱۷]. بیشترین بازسازی نیز در طول ۱ دقیقه استراحت مطلق در بین راندها انجام می شود. همچنین تکواندوکاران در روز مسابقات برای راهیابی به مرحله پایانی و کسب مقام می بایست چندین مسابقه با فواصل زمانی نامشخص انجام دهند که معمولاً این فواصل زمانی بین مسابقات، در مراحل انتهایی و نزدیک به فینال مسابقات کوتاه می باشد، از این رو بازیابی ذخائر از دست رفته ATP – PCr و دفع اسید لاکتیک تولید شده در طول مبارزه جهت عملکرد مطلوب در مبارزات بعدی بسیار حائز اهمیت می باشد .
با توجه به توضیحات فوق اگر مکمل سازی کراتین بتواند برخی از شاخصهای عملکردی از قبیل قدرت، سرعت و توان را در تکواندوکاران نوجوان نیز بهبود بخشد، به طور قطع این افراد می توانند عملکرد مطلوبتری را در مبارزات از خود نشان دهند. تحقیقات بر روی ورزشکاران رشته های دیگر از قبیل فوتبال [۲۰،۲۶،۱۵]، کشتی [۱۳]، دوومیدانی [۱۹،۶،۳۳] و والیبال [۳۶] نیز اثر مکمل سازی کراتین در بهبود عملکرد ورزشی را نشان داده اند. از سوی دیگر تحقیقات نشان داده اند که بعد از مکمل سازی کراتین سطوح فسفو کراتین عضلات بالاتر می باشد و ATP تولید شده توسط هیدرولیزPCr برای مدت زمان طولانی تری در دسترس می باشد و این حضور بالاتر ATPمنجر به افزایش کمتری در غلظت IMP و آمونیاک می شود و این روند باعث کاهش میزان گلیکولیز می شود (کاترین و جکسون، ۲۰۰۱). صحت این فرایند می تواند کارائی تکواندوکاران را بخصوص در دقایق نهایی مسابقات افزایش دهد.
هرچند تحقیقات زیادی تأثیر مکمل سازی کراتین را در آزمودنیهای مختلف، مورد بررسی قرار داده اند و نتایج مختلفی بدست آورده اند، لیکن میزان تحقیقات انجام گرفته شده بر روی ورزشکاران نوجوان بسیار محدود می باشد و همچنین تاکنون هیچ نتیجه ای از تأثیر مکمل سازی کراتین بر روی تکواندوکاران گزارش نشده است. در صورتی که اگر تأثیرات مطلوبی از مصرف مکمل کراتین در ورزشکاران نوجوان گزارش شود، ممکن است آنها بجای استفاده از داروها و مکملهای دیگر که می توانند تأثیرات مضر جبران ناپذیری بر سلامتی بر جای گذارند توجه خود را به استفاده از این مکمل که از نظرپزشکی ایمن می باشد و تا کنون هیچ تأثیر مضری از آن در افراد سالم گزارش نشده است (کوکاک و کاریل، ۲۰۰۳). معطوف کنند و با بهره گرفتن از این مکمل به انتظارات خود در استفاده از مکملها و داروها، دست یابند.
نتایج ضد ونقیض بدست آمده از تحقیقاتی که بر روی مصرف کراتین به انجام رسیده، به خصوص تأثیر این مکمل بر تجمع آمونیاک خون، محقق را بر آن داشت که به بررسی تأثیر مصرف کراتین بر آمونیاک خون و بعضی شاخصهای عملکردی و ساختاری در تکواندوکاران نوجوان بپردازد. همچنین اگرچه تحقیقات زیادی تأثیر کراتین بر رشته های مختلف ورزشی از قبیل فوتبال، والیبال، کشتی ودوومیدانی را مورد بررسی قرار داده است، ولی عدم انجام پژوهشی که تأثیر این مکمل را در تکواندوکاران مورد بررسی قرار دهد و همچنین نادر بودن تحقیقات در این زمینه در داخل کشور علیرغم گرایش فراوان جوانان و نوجوانان به این مکمل، انجام این تحقیق را اجتناب ناپذیر ساخته است.
۱-۴- اهداف تحقیق
۱-۴-۱- هدف کلی
هدف کلی این تحقیق تعیین تأثیرمصرف مکمل کراتین بر آمونیاک خون و برخی شاخصهای عملکردی و ساختاری در تکواندوکاران نوجوان می باشد.
۱-۴-۲- اهداف ویژه
•تعیین میزان تغییرات پاسخ آمونیاک خون تکواندوکاران پس از مصرف مکمل کراتین.