واژه اینترنت اولین بار در نوشته تحقیقی وینتون سرت و روبرت کان در سال ۱۹۷۴ به کار برده شد. از این واژه به عنوان شبکه شبکه ها یاد شده که می تواند رایانه های بسیاری را در سرتاسر کشور و به تدریج در سطح جهان به هم مرتبط سازد. در واقع اینترنت بزرگترین شبکه رایانه‌ای جهان و شکل تکامل یافته شبکه آرپانت است.
اینترنت بزرگ ترین تکنولوژی ارتباط شبکه ای در جهان است که ارتباط به روش های جدید را برای افراد فراهم می سازد. اینترنت عبارتست از یک شبکه گسترش یافته میلیونها کامپیوتر در سراسر جهان (زارعی زوارکی، ۱۳۸۰).
استفاده از فن آوری اینترنت، فوائد آموزشی و اقتصادی مهمی دارد چرا که رواج استفاده از کامپیوتر و اینترنت برای آموزش و پژوهش، به طور چشم گیری دیده می شود، تا جائی که دسترسی به کامپیوتر و داشتن مهارتِ استفاده از آنها نزد دانش آموزان و دانشجویان امری اجتناب ناپذیر است. طبق اظهار نظرهای کاربران اینترنت در امریکا در سال ۱۹۹۷، ۸۷ درصد اظهار داشتند که اینترنت موجب راحتی در دست یابی به اطلاعاتی است که روزانه نیاز دارند و ۷۷ درصد گفتند که دسترسی به اینترنت باعث می شود در شغلشان بازدهی بهتری داشته باشند (شوماخر و موراهان- مارتین، ۲۰۰۱).
کاربردهای اینترنت و انواع فعالیتهای اینترنتی
بی شک رشد روزافزون اینترنت فواید و اهمیت غیرقابل انکاری دارد، چنان که در دوران حاضر، نقش محوری اینترنت چنان اساسی است که بدون آن امکان برنامه ریزی، توسعه وبهره وری در زمینه هایی چون: فرهنگی،اجتماعی،اقتصادی و علمی در جهان آینده امکان پذیر نخواهد بود. با وجود این نباید از پیامدهای ناگوار و مخرب آن بویژه در زمینه های اجتماعی و فرهنگی غافل ماند.
امروزه انباشتن اطلاعات کم مصرف در ذهن، دیگر توانایی به شمار نمی رود، بلکه مهارت در کسب اطلاعات مفید،اهمیت دارد. در جامعه ی کنونی که کامپیوترها در حفظ و نگهداری داده ها نقشی اساسی ایفا می کنند، اینترنت موقعیت خود را به عنوان بستر ذخیره و دستیابی به این انباشته ی عظیم اطلاعاتی تثبیت کرده است. به طوری که اگر همه ی کانال های بزرگترین شبکه های تلوزیونی را ۵۰ برابر کنیم، باز هم به پای تعداد منابع اطلاعاتی ای که در اینترنت در اختیار قرار می گیرد نمی رسد (یانگ[۲۴]، ۱۹۹۸).
امکانات و سرویس های اینترنتی:
برای دستیابی به اطلاعات موجود در شبکه اینترنت، امکانات و ابزارهای مختلفی وجود دارد که کاربران بسته به نوع نیازشان می توانند از آنها بهره مند شوند. با توجه به اهمیت و نقش این خدمات، در زیر به پاره ای از آنها، که بیشترین استفاده را در میان کاربران دارند اشاره می شود:
-
- پست الکترونیکی[۲۵]:
۲.FTP (برنامه انتقال فایل[۲۶])
-
- کتابخانه دیجیتالی (الکترونیکی)
-
- گروه های خبری[۲۷]
۵ . ایجاد مدارک بر روی شبکه[۲۸] جهانی وب
-
- جستجوی خودکار (موتور های جستجو[۲۹])
-
- ارتبط سمعی و بصری
پست الکترونیکی
پست الکترونیک، به صورت یکی از محیط های اینترنتی بسیار مهم برای کاربران شبکه درآمده است.اشخاص از پست الکترونیک برای برقراری ارتباط با دوستان، خانواده و همکاران اداری بهره می گیرند. پست الکترونیک در دانشکده ها، دانشگاه ها، ادارات و مؤسسات دولتی، شرکت ها و خانه ها متداول است. به خصوص، ابزاری ضروری برای اغلب امور تجاری است، زیرا کارآمدترین شیوه ی ارسال پیام را به گونه ای فوری و ارزان فراهم می کند. همچنین اسناد یا طرح های گرافیکی را می توان به یک نامه ی الکترونیک ضمیمه کرد و همراه با آن ارسال نمود (اسلایت، ۲۰۰۰). پیام ها می توانند بین دو کاربر یا چند کاربر مبادله شوند. پست الکترونیک به عنوان یکی از ده تکنولوژی برتر عصر حاضر شناخته شده است.
سرویس انتقال پرونده های کامپیوتریFTP [۳۰]
تعداد زیادی کامپیوتر در شبکه اینترنت وجود دارند که بر روی آنها پرونده های کامپیوتری شامل برنامه، متن و… جهت استفاده اعضای شبکه اینترنت قرار داده شده است. برای انتقال این پرونده ها به کامپیوترهای شخصی می توان از سرویس انتقال پرونده های کامپیوتری استفاده نمود (محمدنژاد، ۱۳۸۴).
از هر نوع رایانه ای که استفاده کنید، با کمک FTP می توانید فایل ها را از رایانه های خدماتی اینترنت دریافت، یا به آنها ارسال نمایید. بسیاری از اطلاعات و حتی نرم افزارها را می توانیم به رایگان از رایانه های خدماتیFTP دریافت کنیم (اسلایت، ۲۰۰۰).
کتابخانه دیجیتالی (الکترونیکی)
دسته ای از اطلاعات موجود در وب را نمی توان به وسیله موتورهای جستجو همه منظوره امروزی یافت، زیرا آنها پشت فرم های پرس و جو پنهان هستند، بانک های اطلاعاتی موجود در وب شامل کاتالوگ کتابخانه ها، دفتر تلفن، آرشیو مجلات و … به فرد برای دستیابی به این اطلاعات کمک می کنند. کتابخانه های دیجیتالی جزئی از بانک های اطلاعاتی هستند که اطلاعات آنها تحت شرایط خاصی نظیر: عضویت، پرداخت هزینه و.. قابل دسترسی هستند (همان منبع).
گروه های خبری
گروه خبری نسخه الکترونیک تابلوهای آگهی است. افراد عضو یک گروه خبری می توانند مطالب مورد علاقه خود را در این محیط بیابند، مقالات و موضوعات جذاب را برای سایر اعضاء ارسال کنند و به مقالات ارسالی سایرین پاسخ گویند. استفاده از گروه های خبری باعث ایجاد یک محیط دوستانه برای تبادل اطلاعات کاری و عمومی می شود.
ایجاد مدرک بر روی شبکه جهانی وب
هر روز افراد بیشتری برای ارائه عکس، مقاله و اسناد خود بر وری شبکه وب اقدام می کنند، کاربرها می توانند با ایجاد صفحه وب دانش و معلومات خود را به اشتراک بگذارند. فایل های صفحه وب فایل های متنی هستند، فایل های متنی شامل متنی که روی صفحه ظاهر می شوند و دستورات متنی، برای قالب بندی کردن صفحه، ایجاد پیوندها و نمایش تصاویر است (ذولنور، ۱۳۸۲).
جستجوی خودکار شبکه جهانی وب (موتورهای جستجو)
در حال حاضر با رشد روز افزون اینترنت، حجم گسترده ای از منابع اطلاعاتی حوزه های مختلف مثل کتب، مجلات، پایان نامه ها، طرحهای پژوهشی و پایگاه های اطلاعاتی در بسترهای جدید و با قابلیت‌های متنوعی در مقایسه با منابع چاپی در شبکه اینترنت قابل دسترسی هستند. برای دستیابی به اینگونه منابع امروزه ابزارهای خاصی در شبکه اینترنت وجود دارند که به ابزارهای کاوش معروف هستند. این ابزارها فرایند مکان یابی اطلاعات مورد نیاز کاربران را از طریق جمع آوری، ذخیره سازی و نگهداری اسناد و مدارک وب تسهیل می کنند. با توجه به اهمیت و نقش ویژه این ابزارها در امر جستجو و بازیابی منابع اطلاعاتی اینترنت، ضمن توصیف انواع ابزارهای کاوش، به برخی از مهمترین آنها اشاره می شود.
ارتبط سمعی و بصری
کنفرانس ویدئویی شما را قادر می سازد از طریق یک دوربین متصل به کامپیوتر خود، تصویرتان را برای یک یا چند نفر ارسال نمایید و از آنها نیز تصویر دریافت کنید. بسته به وسایل جانبی(میکروفن، بلندگو و دوربین) متصل به کامپیوتر و نرم افزار کنفرانس می توانید از کنفرانس های صوتی یا کنفرانس ویدئویی(صوتی یا تصویری) استفاده کنید (ذولنور، ۱۳۸۲).
۲) کامپیوتر (رایانه)[۳۱]
کامپیوتر از لحاظ لغوی به معنای حسابگر، شمارنده، ماشین حساب معنی می شود. اما به لحاظ مفهومی به دستگاهی گفته می شود که از اجزای الکترونیکی و الکترومکانیکی تشکیل شده است. این دستگاه، به تنهایی دارای هوش و قدرت استدلال و تفکر نیست؛ ولی با ترکیب صحیحی از انسان، اجزای الکتریکی و دستورات مناسب، می تواند کارهای متنوع و فراوانی انجام دهد.
کامپیوتر ماشینی است که، فعالیت هایی نظیر محاسبات ریاضی یا ارتباطات الکترونیکی را نخست کنترل و دستورالعملی را که به عنوان کل برنامه به آنها گذاشته شده انجام می دهند (سنیدر[۳۲]، ۲۰۰۱، به نقل از حسینی، ۱۳۸۷).
کامپیوتر از ابزارهای مفید فناوری اطلاعات است و شاید با ظهور کامپیوتر، فناوری اطلاعات وارد مرحله جدیدی از حیات اجتماعی خود شده باشد. بنحوی که امروزه کامپیوتر نقطه اتکای شبکه های الکترونیکی از یک طرف و ابزارهای سنتی هم چون تلویزیون، ویدئو، رادیو و ضبط و پخش از طرف دیگر می باشد. کامپیوتر با برخورداری از قابلیت ذخیره سازی اطلاعات، سرعت انجام محاسبات، دقت و صحت انجام کار، قابلیت اطمینان و ارائه خدمات صوتی، تصویری، نوشتاری و گفتاری، توانمندی منحصری را در خود جای داده است (عبادی، ۱۳۸۴).
کامپیوتر یک ماشین قابل برنامه ریزی است که داده ها را دریافت می کند و آن را به گونه ای پردازش می کند که بتوانیم از آنها استفاده کنیم. به عبارت دیگر آن را به صورت اطلاعات کاربردی در می آورد که هدف آن حل سریع تر مسائل و صرفه جویی در وقت است (بدرقه، ۱۳۸۵).
کاربرد و نقش کامپیوتر در آموزش
ترغیب دانش آموزان به تفکر انتقادی، درگیر کردن آنها در فرایند یادگیری، تسهیل همکاری، یادگیری مشارکتی و فراهم کردن ارتباط دانش آموزان با معلم و با همدیگر، خستگی و بی علاقگی دانش آموزان نسبت به روش های قدیمی و کهنه، افزایش سرعت یادگیری و کاهش هزینه ها، انطباق و سازگار کردن آموزش و شیوه های یاددهی – یادگیری با روش های آموزشی رایج در کشورهای دیگر، امکان ارائه آموزش به صورت تعاملی، شبیه سازی آزمایش های هزینه بردار پیچیده و خطرناک به کمک کامپیوتر و استفاده از نرم افزارها برای نمایش فیلم های متحرک و گرافیکی به منظور درک بهتر و بیشتر مطالب آموزشی، از جمله دلایل کاربرد کامپیوتر به عنوان مهمترین وسیله کمک آموزشی در نظام آموزشی و کلاس درس است (جاریانی، ۱۳۸۰).
از نظر متخصصان آموزشی، رایانه ها می توانند راهگشای آموزش ضعیف باشند چرا که به یک روش تعاملی می توانند اطلاعات را به سرعت پردازش نمایند. رایانه ها روش های جدیدی را برای پردازش و ذخیره سازی اطلاعات ارائه و بر سرعت برقراری ارتباطات بین افرادی که از هم فاصله زیاد دارند، تاثیر گذاشته اند. ثابت شده است که برنامه های تمرینی، برنامه های خود آموزی، سیل فراوان برنامه های آموزشی تجاری، شبیه سازی رایانه ای و پویانمایی هایی که برای توضیح اصول علمی به کار می رود و حتی واژه پردازها با آن برنامه های کنترل املای کلمات و فرهنگ لغات می توانند در بهتر کردن یادگیری دانش آموزان موثر باشند (کارنوی[۳۳]، ترجمه میرزا محمدی و فریدی، ۱۳۸۴).
عمده ترین نقش های رایانه در آموزش را می توان در چهار دسته اصلی طبقه بندی کرد:
الف)نقش آموزشی یا معلم خصوصی
رایانه ها با قابلیت هایی نظیر ارائه تصاویر، فیلم های ویدئویی دیجیتالی، صدا و تصاویر متحرک گرافیکی، ابزارهای نیرومندی برای ارسال پیام به مخاطب محسوب می شوند. این رسانه ها از طریق به کار گیری چند حس، ارتباطی زنده، فعال و مهیج با فراگیر برقرار می کنند.
ب) نقش اکتشافی یا تحقیقی رایانه ها
فراگیرنده می تواند در مواقع عدم دسترسی به آزمایشگاه، از آزمایشگاههای مجازی شبیه سازی شده توسط رایانه استفاده کند. همچنین می تواند از اطلاعات موجود در بانک های اطلاعاتی رایانه ها برای انجام دادن کارهای تحقیقی و اکتشافی بهره مند شود. استفاده از دیسک های فشرده دایره المعارف ها در این دسته قرار می گیرند.
ج) نقش کاربردی رایانه ها
استفاده های کاربردی، مانند استفاده از نرم افزارهای واژه نگار یا صفحه گسترده، به فرا گیرندگان کمک می کند تا از رایانه به عنوان ابزاری برای مقاصد نوشتن، تجزیه و تحلیل داده ها، رسم نمودارها و موارد دیگر استفاده نماید. علاوه بر واژه نگار یا صفحه گسترده، برنامه های کاربردی دیگری نظیر مدیریت پایگاه داده، نرم افزارهای گرافیکی، نرم افزارهای انتشاراتی و برنامه هایی برای ضبط و ویرایش ویدئو جزو این گروه قرار می گیرند.
د) نقش ارتباطی رایانه ها
فناوری های شبکه ای به دانش آموزان و معلمان اجازه می دهد تا برای یکدیگر پیغام بفرستند و متقابلاً پیغام دریافت کنند. یادگیری تعاملی از راه دور توسط ماهواره ها، مودم و خطوط ارتباطی، راه های دیگر استفاده از رایانه در آموزش اند. امکان برقراری ارتباط بین شبکه های محلی، منطقه ای و بین المللی موجب می شود که کاربران نه تنها به منابع محلی و ملی دسترسی داشته باشند بلکه بتوانند از منابع متعددی که در سطح جهان پراکنده است، استفاده کنند (زمانی، ۱۳۸۱).
