عوامل فردی و اجتماعی

 

 

سن حاملگی

 

 

۴۲۸/۰–

 

 

۱۷/۰

 

 

۱

 

 

۳۰۸/۶

 

 

۶۵۲/۰

 

 

۴۶۷/۰

 

 

۹۱/۰

 

 

۰۱۲/۰

 

 

 

وزن مادر در شروع بارداری

 

 

۰۲۲/۰–

 

 

۰۱۱/۰

 

 

۱

 

 

۷۳۴/۳

 

 

۹۷۸/۰

 

 

۹۵۶/۰

 

 

۱

 

 

۰۵۳/۰

 

 

 

قد مادر

 

 

۰۴۲/۰–

 

 

۰۱۹/۰

 

 

۱

 

 

۷۱۷/۴

 

 

۹۵۹/۰

 

 

۹۲۴/۰

 

 

۹۹۶/۰

 

 

۰۳/۰

 

 

 

افزایش وزن مادر در بارداری

 

 

۱۱۵/۰–

 

 

۰۲۸/۰

 

 

۱

 

 

۲۵۷/۱۷

 

 

۸۹۱/۰

 

 

۸۴۴/۰

 

 

۹۴۱/۰

 

 

۰۰۰۱/۰

 

 

 

تعداد فرزندان زنده

 

 

۷۴۷/۰–

 

 

۲۳۴/۰

 

 

۱

 

 

۱۹۳/۱۰

 

 

۴۷۴/۰

 

 

۳/۰

 

 

۷۵/۰

 

 

۰۰۱/۰

 

 

جدول فوق نشان می دهد که با کنترل اثرات عوامل فردی و اجتماعی روی وزن زمان تولد نوزادان ، تغذیه ، فعالیت و استراحت و روابط اجتماعی در دوران بارداری از حیطه های سبک زندگی واحدهای مورد پژوهش با وزن زمان تولد نوزاد ارتباط دارد به طوری که مادرانی که در دوران بارداری تغذیه متوسط دارند نسبت به مادرانی که تغذیه آنان در دوران بارداری ضعیف می باشد شانس تولد نوزاد کم وزن در آنان ۷۱/۱ بار کاهش می یابد اما این ارتباط از نظر آماری معنی دار نمی باشد (۰۷۸/۰>p ، نزدیک به معنی داری). همچنین مادرانی که در دوران بارداری فعالیت و استراحت ضعیف دارند نسبت به مادرانی که فعالیت و استراحت آنان در دوران بارداری خوب می باشد شانس تولد نوزاد کم وزن در آنان ۸۷/۸ بار افزایش می یابد که این ارتباط از نظر آماری معنی دار بود (۰۳۹/۰>p). همچنین مادرانی که در دوران بارداری روابط اجتماعی ضعیف دارند نسبت به مادرانی که در دوران بارداری روابط اجتماعی خوب دارند شانس تولد نوزاد کم وزن در آنان ۷۳/۴ بار افزایش می یابد که این ارتباط از نظر آماری معنی دار بود (۰۰۲/۰>p). همچنین با کنترل اثرات سبک زندگی در دوران بارداری مرتبط با وزن زمان تولد ، عوامل فردی و اجتماعی از قبیل سن حاملگی ، وزن مادر در شروع بارداری ، قد مادر ، افزایش وزن مادر در دوران بارداری و تعداد فرزندان زنده با وزن زمان تولد نوزاد ارتباط دارند. به طوری که بعنوان مثال به ازای یک هفته افزایش سن حاملگی شانس تولد نوزاد کم وزن ۵۳/۱ بار کاهش می یابد و به ازای ده کیلوگرم بیشتر بودن وزن مادر در شروع بارداری شانس تولد نوزاد کم وزن ۲۵/۱ بار کاهش می یابد و به ازای ده سانتی متر بلندتر بودن قد مادر ، شانس تولد نوزاد کم وزن ۵۲/۱ بار کاهش می یابد و به ازای پنج کیلوگرم افزایش وزن مادر در دوران بارداری شانس تولد نوزاد کم وزن ۷۷/۱ بار کاهش می یابد و همچنین به ازای داشتن یک فرزند زنده ی بیشتر ، شانس تولد نوزاد کم وزن ۱۱/۲ بار کاهش می یابد.
فصل پنجم

در این فصل یافته های پژوهش بر اساس اهداف و سؤالات پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. بدین منظور این فصل در چهار بخش شامل تجزیه و تحلیل یافته ها ، نتیجه گیری نهایی ، کاربرد یافته ها و پیشنهادات براساس یافته ها و جهت انجام پژوهش های بعدی تنظیم گردیده است.
تجزیه و تحلیل یافته ها
پژوهش حاضر با هدف کلی تعیین ارتباط سبک زندگی مادران در دوران بارداری با کم وزنی بدو تولد نوزادان در مراکز بهداشتی شهر رشت در سال ۱۳۸۹ صورت گرفته است. به منظور نشان دادن نتایج پژوهش و دستیابی به اهداف پژوهش ، یافته ها در ۱۷ جدول و ۲ نمودار تنظیم گردید که جدول شماره (۱) مربوط به توزیع متغیرهای فردی- اجتماعی واحدهای مورد پژوهش می باشد.
نمودار شماره (۱) در ارتباط با هدف اول پژوهش یعنی “تعیین وضعیت سبک زندگی مادران مراجعه کننده به مراکز بهداشتی – درمانی شهر رشت” می باشد و نشان می دهد که وضعیت سبک زندگی اکثریت مادران در دوران بارداری (۴/۷۰%) در حد متوسط می باشند. در این زمینه قرایبه و همکاران (۲۰۰۵) در مطالعه ای با عنوان “شیوه سبک زندگی زنان حامله اردونی” بیان داشتند که سبک زندگی زنان اردونی در حد متوسط می باشد (۱۰). در حالی که صحتی و همکاران (۲۰۰۷) در مطالعه ای مشابه که در تبریز انجام دادند ، دریافتند که اکثریت (۳/۵۵%) زنان حامله از نظر سبک زندگی در شرایط خوب و ۷/۴۴ درصد در شرایط متوسط می باشند (۹). شاید بتوان گفت که سبک زندگی با شکل گیری فرهنگ مردم رابطه ی نزدیک دارد و انتظار می رود مردم یک ناحیه دارای سبک زندگی مشترک باشند.
نمودارهای شماره ۲ در ارتباط با قسمت اول تا پنجم از هدف اول پژوهش یعنی “تعیین وضعیت تغذیه ، فعالیت و استراحت ، مراقبت از خود ، روابط اجتماعی و نحوه ی مقابله با استرس مادران مراجعه کننده به مراکز بهداشتی – درمانی شهر رشت” می باشد و نشان می دهد که اکثریت مادران در دوران بارداری در حیطه تغذیه (۴/۶۵%) ، فعالیت و استراحت (۹/۷۴%) ، مراقبت از خود (۴/۶۷%) ، روابط اجتماعی (۵/۶۹%) و نحوه مقابله با استرس (۷۲%) در حد متوسط می باشد. در این زمینه قرایبه و همکاران (۲۰۰۵) دریافتند که زنان اردونی تنها در حیطه مراقبت از خود در حد عالی می باشند و در بقیه حیطه ها (روابط اجتماعی ، تغذیه ، کنترل استرس و فعالیت جسمانی) رفتارهای بهداشتی متوسط دارند (۱۰). در حالی که صحتی و همکاران (۲۰۰۷) دریافتند که اکثریت زنان حامله از نظر تغذیه و مراقبت از خود در دوران بارداری در شرایط خوب بودند و از نظر ارتباطات اجتماعی در شرایط متوسط و تنها در زمینه ی فعالیت جسمانی ضعیف بودند (۹). والت (۲۰۰۵) نیز در پژوهش خود تحت عنوان “رژیم غذایی در دوران بارداری و پیامدهای حاملگی” دریافت که اکثر مادران (۳۹%) در دوران بارداری از نظر وضعیت تغذیه در حد متوسط می باشند (۱۱). شاید بتوان گفت که فرهنگ و اعتقادات هر جامعه ای می تواند در وضعیت تغذیه ، نوع فعالیت ، چگونگی برقراری ارتباط با دیگران ، مراقبت از خود ، چگونگی مقابله با استرس های زندگی و به طور کلی نحوه ی زندگی افراد تأثیرگذار باشد.
جداول شماره ۱۷-۲ در ارتباط با هدف دوم پژوهش یعنی “تعیین ارتباط بین سبک زندگی مادران در دوران بارداری و ویژگی های فردی و اجتماعی آنان با کم وزنی بدو تولد نوزادان ترم ” می باشد.
جدول شماره (۲) نشان می دهد که سبک زندگی مادر در دوران بارداری با وزن زمان تولد نوزاد ارتباط آماری معنی داری (۰۰۴/۰>P) دارد به طوری که درصد کم وزنی زمان تولد نوزاد، در مادرانی که دوران بارداری از نظر وضعیت سبک زندگی ضعیف بوده اند نسبت به مادرانی که وضعیت خوب داشته اند ، بیشتراست (۶/۳% در مقابل ۸/۱۲%). در رابطه با ارتباط سبک زندگی مادر باردار و وزن زمان تولد نوزاد ، مطالعه ی صحتی و همکاران (۲۰۰۷) نیز نشان داد که بین سبک زندگی مادر در دوران بارداری با وزن زمان تولد نوزاد ارتباط معنی داری وجود دارد (۱۴/۰=r و ۰۰۶/۰>P) (9). مسلما هرچه رفتارهای بهداشتی سبک زندگی در دوران بارداری ارتقاء یابد ، مادران وضعیت تغذیه ، فعالیت و استراحت ، روابط اجتماعی و … بهتری را در دوران بارداری خواهند داشت و به تبع آن احتمال زایمان نوزاد کم وزن در آنان کمتر خواهد بود. پژوهشگر معتقد است برای پیشگیری از تولد نوزادان کم وزن بایستی در جهت ارتقاء سبک زندگی مادران باردار کوشید.
جدول شماره (۳) نشان می دهد که بین وضعیت تغذیه مادر در دوران بارداری با وزن زمان تولد نوزاد ارتباط آماری معنی داری (۰۰۸/۰>P) وجود دارد به طوری که درصد کم وزنی زمان تولد نوزاد در مادرانی که در دوران بارداری از نظر وضعیت تغذیه ضعیف بوده اند نسبت به مادرانی که وضعیت خوب داشته اند ، بیشتر است (۲/۷% در مقابل ۱/۱۲%). در این رابطه صحتی و همکاران (۲۰۰۷) بین وضعیت تغذیه مادر در دوران بارداری با کم وزنی زمان تولد نوزاد ارتباط معنی داری را یافتند (۱۴/۰=r و ۰۰۵/۰>P) (9). اما والت (۲۰۰۵) در پژوهش خود ، ارتباط آماری معنی داری را بین وضعیت تغذیه در دوران بارداری با وزن زمان تولد نوزاد پیدا نکرد(۱۱). در مطالعه ی حاضر بین وضعیت فعالیت و استراحت مادر در دوران بارداری با وزن زمان تولد نوزاد ارتباط آماری معنی داری (۰۰۱/۰>P) وجود دارد به طوری که درصد کم وزنی زمان تولد نوزاد در مادرانی که در دوران بارداری از نظر وضعیت فعالیت و استراحت ضعیف بوده اند نسبت به مادرانی که وضعیت خوب داشته اند ، بیشتر است (۹/۰% در مقابل ۱/۱۲%). یافته های به دست آمده با یافته ی وین گساخون و همکاران (۲۰۱۰) در مطالعه ای با عنوان “عوامل مؤثر در تولد نوزاد کم وزن” در زمینه ارتباط فعالیت جسمانی در دوران بارداری با وزن زمان تولد نوزاد همخوانی دارد (۰۰۱/۰>P) (19). در حالی که صحتی و همکاران (۲۰۰۷) بر خلاف نتایج به دست آمده در پژوهش بین فعالیت جسمانی با وزن زمان تولد نوزاد ارتباطی را پیدا نکردند (۹). در مطالعه ی انجام شده بین وضعیت روابط اجتماعی مادر در دوران بارداری با وزن زمان تولد نوزاد ارتباط آماری معنی داری (۰۰۰۱/۰>P) وجود دارد به طوری که درصد کم وزنی زمان تولد نوزاد در مادرانی که در دوران بارداری از نظر وضعیت روابط اجتماعی ضعیف بوده اند نسبت به مادرانی که وضعیت خوب داشته اند ، بیشتر است(۳/۳% در مقابل ۸/۱۴%). در این رابطه یافته های ریمی و همکاران (۲۰۰۶) با یافته های پژوهش در زمینه ی ارتباط بین عوامل اجتماعی با تولد نوزاد کم وزن ترم که ارتباط معنی داری یافته بودند (۰۵/۰>P) همخوانی دارد (۱۷). در حالی که صحتی و همکاران (۲۰۰۷) برخلاف نتایج به دست آمده در پژوهش بین روابط اجتماعی با وزن زمان تولد نوزاد ارتباطی را نیافتند (۹). با وجود اینکه در صد کم وزنی زمان تولد نوزادان در مادرانی که در دوران بارداری از نظر وضعیت نحوه ی مقابله با استرس ضعیف بوده اند نسبت به مادرانی که وضعیت خوب داشته اند ، بیشتر است (۸/۴% در مقابل ۲/۱۱%) ، اما این ارتباط از نظر آماری معنی داری نمی باشد (۰۵۶/۰>P نزدیک به معنی داری). یافته های پژوهش با یافته آمانکرا و همکاران[۷۴] (۲۰۰۹) در مطالعه ای با عنوان “اثرات استرس های مادر روی زایمان نوزاد کم وزن و نارس” در زمینه ارتباط نحوه ی مواجهه با عوامل استرس آور در دوران بارداری با تولد نوزاد کم وزن همخوانی دارد (۲۷/۲=OR و ۰۰۱/۰>p) (45). در پژوهش حاضر بین وضعیت مراقبت از خود در دوران بارداری با وزن زمان تولد نوزاد ارتباط آماری معنی داری وجود ندارد. در این رابطه صحتی و همکاران (۲۰۰۷) نیز بین مراقبت از خود در دوران بارداری مانند پژوهش حاضر با وزن زمان تولد ارتباطی را پیدا نکردند (۹). در حالی که ریمی و همکاران (۲۰۰۶) در مطالعه ای با عنوان “ارتباط محرومیت اجتماعی در کم وزنی زمان تولد نوزاد در آلمان” برخلاف یافته های پژوهش حاضر بین عدم مراقبت های کافی در دوران بارداری با تولد نوزاد کم وزن ترم ارتباط معنی داری را پیدا کردند (۰۰۱/۰>P) (17). در رابطه با معنی داری وضعیت تغذیه ، فعالیت و استراحت و روابط اجتماعی در دوران بارداری با کم وزنی زمان تولد نوزادان ، شاید بتوان گفت مادرانی که به نوع و میزان مواد غذایی ، نحوه فعالیت و استراحت خود در دوران بارداری اهمیت می دهند و از حمایت های اجتماعی برخوردار هستند ، راه مناسبی را ، جهت رشد وتکامل جنین خود در پیش گرفته اند. ولی اختلاف نظر با برخی مطالعات در این زمینه شاید بدین دلیل باشد که نوع تغذیه ، میزان و نحوه فعالیت و استراحت و برقراری ارتباطات مردمی از یک فرهنگ تا فرهنگ و جامعه ای دیگر متفاوت می باشد.

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.
 
 
 

منبع اصلی کار پژوهش، سمک عیار تألیف فرامرز بن خداداد بن عبدالله الکاتب الارجانی به کوشش دکتر پرویز ناتل خانلری تصحیح ومقدمه نوشته شده بر آن در پنج جلد به چاپ رسید. که در این پژوهش جلد اول چاپ ۱۳۴۷-جلد دوم چاپ ۱۳۴۸- جلد سوم از ترجمه ترکی چاپ۱۳۴۸-جلد چهارم چاپ ۱۳۶۳ مورد استفاده قرار گرفت.
برای ماخذ گذاری ازحروف اختصاری (س، ع) به جای سمک عیار استفاده شده وبرای جلو گیری از تکرار، از آوردن نام کتاب پرهیز شده است. سپس در داخل پرانتز همان به جای اسم کتاب، جلد کتاب، سال چاپ : وشماره صفحات وبرای نشان دادن دو صفحه بین آنان علامت خط فاصله گذاشته شده وآن گاه پرانتز بسته می­ شود. به این شکل . (همان، ۱۳۴۷، ج۳۷:۱).

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.
 

۱-۲- بیان مسأله
 

«مکر [مَ] فریب، ریو، تنبل و حیل وحیله وخدعه وفریب –دادگی وتزویر و ریا و دو رویی وغدر». (دهخدا، ۱۳۴۱:ذیل واژه).
مکر: «فریفتن وبد سگالیدن و گل سرخ رنگ کردن». (ناظم الاطباء، ۲۵۳۵، ج ۵:ذیل واژه).
مکر دراصطلاح علم اخلاق به معنای جستن راه های پنهان برای اذیت رساندن به مردمان است.
درعلم لغت واژه مکر مترادف با کلماتی مانند کید وخدعه گرفته شده که درمعنای پنهان کاری مشترک هستند.
هرچند حیله ومکر به ظاهر امری ناپسند است. اما درمقابل ستمگران ومکاران نوعی زیرکی به شمار می­آید. ازمکر وحیله چهل بار درقرآن یاد شده است.
مکر وحیله درقصه وداستان باعث جذابیت وطولانی شدن آن می شودوخواننده را تحریک می­ کند تا آخر داستان یاقصه را بخواندودرمتون ادبی کاربرد زیادی دارد.
سمک عیار از قصه­های قدیمی عامیانه فارسی است که قرنها مایه­ی سرگرمی ونشاط مردم این سرزمین بوده است. نام مؤلف وجمع آورنده ی نسخه حاضر فرامرز بن خدادبن عبدالله الکاتب الارجانی است که خود در موارد متعدد راوی اصل قصه را صدقه بن ابی القاسم معرفی کرده است که با مقدمه وتصحیح پرویز خانلری به چاپ رسیده است. زمان تألیف اصل قصه وجمع آوری وتدوین این روایت معلوم نیست. اما درمتن اصلی اشعاری ازشاعران قرن پنجم وششم آمده است وابیاتی ازسعدی درجلد دوم و سوم درج است ونامهای خاص ترکی مانند سماروق، قزل ملک درمتن این کتاب آمده است که نشان دهنده تاریخ تدوین این قصه پیش از اواخر دوره سلجوقی (۵۵۲-۴۲۹ ه. ق) نیست.
سمک عیار ازچند جهت دارای اهمیت می باشد.
نخست اینکه این قصه گنجینه ای است گرانبها از لغات، اصطلاحات، تصاویر وتعابیر داستانی.
دوم این که سمک عیار بزرگترین متنی است که از قرن ششم باقی مانده وسرتاسر پراست ازتصاویر زیبای اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی آن دوران. ازاین جهت سمک عیار نمونه ای منحصر به فرد است.

قهرمان اصلی وشخصیت برجسته این قصه سمک عیاراست. عیاران جماعتی بوده ­اند پردل، پرخرد ومبارز که پشتیبانی ازستم دیدگان ومبارزه با ستمگران شعار آنان بوده ومی­کوشیده­اند با تربیتی دقیق ودشوارو بر آمدن از آزمایشهای سخت وخدمت به جوانمردان ومردان سالخورده، راه ورسم جوانمردی را فراگیرند وروان خویش را به ملکات فاضله اخلاقی، شجاعت، بخشندگی، وفاداری، راز پوشی، فداکاری برای برآوردن کام دوستان، بلند همتی و آرمان خواهی بیارایند. عیاران که ایرانیان آنان را جوانمردان نیز خوانند درتاریخ ایران و کشورهای دیگر عامل کارهای برجسته بودند ودخالت های مؤثر داشته اند.
قصه­ی سمک عیار درباره مرزبان شاه است که پس از سالها نذر و نیاز به درگاه خداوند صاحب پسری شد. شاه، پسرش را خورشیدشاه نام می­گذارد و به تربیت او می ­پردازد. وقتی خورشید شاه به سن جوانی می­رسد روزی هنگام شکار به دختری به نام مه­پری برمی­خورد. خورشید شاه یک دل نه صد دل عاشق دلباخته­ی او می­ شود وبرای خواستگاری مه پری لشگری آراسته همراه می­ کند و رهسپار دیار چین می شود اما مه پری خواستگاران زیادی دارد. بدتر ازهمه دایه­ی جادوگر اوست که با جادو نمی­گذاردکسی به مه­پری برسد. اما خورشید شاه قصد دارد هر طور شده به مه پری برسدو. . . .
دراین رساله به بررسی مکر وحیله­های موجود در داستان سمک عیار و تقسیم بندی آنها و در ادامه به معرفی شخصیت­های انجام دهنده این مکرها واهداف آنها از این مکر و حیله­ها پرداخته می­ شود.

 

۱-۳- سوالات تحقیق
 

۱٫ شیوه ­های مکر وحیله درزببا سازی داستان سمک عیار به چند گروه تقسیم می­ شود؟
۲٫ شخصیت­های این داستان مکر وحیله را برای چه اهدافی استفاده می­کردند؟

 

۱-۴- اهمیت وضرورت تحقیق
 

اهمیت نقش مکروحیله در قصه­های عامیانه کمتر مورد توجه محققان وپژوهشگران قرار گرفته است. از بهترین عناصر قصه ها مکروحیله است که ارزش وجذابیت آن هارا بیشتر کرده است. پرداختن به این مکر وحیله ها در ادبیات عامیانه ضروری است که باعث شناخت بیشتر این اثر گرانقدر می­ شود. بررسی مکر وحیله ها درسمک عیاردرقالب یک مقاله ارائه شده است، ولی کافی نیست. جنبه­ نوآوری وجدید بودن تحقیق در این رساله ازاین نظر است که:
از مهمترین آثار ادبیات داستانی زبان فارسی، سمک عیار است اگرچه درباره ی جوانمردی و شیوه­ قصه پردازی و آداب و رسوم و نحوه ازدواج این اثرکارهایی انجام گرفته اما درخصوص مبحث مکروحیله به عنوان یکی از ابزارهای قصه پردازی این اثر تحقیقی جامع صورت نگرفته است. این پژوهش می ­تواند از این جنبه تازه وجدید محسوب می­ شود.

 

۱-۵- پیشینه­ی تحقیق
 

صفا، ذبیح الله، ۱۳۷۳، «تاریخ ادبیات در ایران»، جلد دوم، تهران، انتشارات فردوسی و مجید که درباره نویسنده کتاب سخن گفته است.
ناتل خانلری، پرویز، (۱۳۶۴)، «شهرسمک»، تهران، انتشارات آگاه. کتاب شهر سمک به صورت گذرا به ترفندهای عیاری اشاره کرده است.
یغمایی، حبیب، ، ۱۳۴۸، »بحث درباره داستان سمک عیار». درباره نویسنده کتاب واصل آن وراوی داستان سخن می­گوید.
محجوب، محمد جعفر، (۱۳۸۶)، «ادبیات عامیانه ایران»، (مجموعه مقالات درباره افسانه­ها و آداب و رسوم مردم ایران)، جلد ۱ و ۲ تهران، نشر چشمه
مجموعه مقالات محمدجعفر محجوب از جمله کتاب­های مفیدی است که با بهره گرفتن از کتب سمک عیار، شاهنامه و دیگر منابع در رابطه با حیله­های عیاری، ابزارهای مورد استفاده آنان ورسوم عیاری بحث می­نماید.
یوسفی، غلامحسین، ۱۳۷۲، «دیداری با اهل قلم»، تهران، انتشارات علمی.
حسینی، مریم، «مقایسه تطبیقی حکایت های هندی- ایرانی در ادب کلاسیک فارسی»، پژوهش زنان، ۱۳۸۶، دوره ۵، شماره ۲ که به بررسی ترفندهای قدیمی در سمک عیار پرداخته است.
جعفرپور، میلاد، «سبک­های ازدواج در سمک عیار، فصلنامه علمی- پژوهشی نقد ادبی»، ۱۳۸۹، شماره۱۱ و ۱۲ به بررسی شیوه ­های ازدواج در داستان سمک عیار پرداخته است.

 

۱-۶- اهداف تحقیق
 

۱- نشان دادن مکر و حیله به عنوان یک عنصر اساسی در داستان­های عامیانه.
۲ – نقش مکر و حیله در زیباسازی داستان­های سمک عیار.

 

۱-۷- فرضیه های تحقیق
 

مکر و حیله در سمک عیار از نظر شیوه، قابل تقسیم بندی به حیله­های عیاری، غیرعیاری، جنگی، جادوئی، غیرجادوئی، معماری ومتفرقه می­باشد.
شخصیت­های این داستان مکروحیله را برای رسیدن به مقام، پول، معشوق و. . . استفاده می کردند.

 

۱-۸- تعاریف واژه های کلیدی
 

ادبیات داستانی:این اصطلاح کلاً به آن دسته ازآثار روایتی منثوری اطلاق می­ شود که جنبۀ خلاقۀ آنها بر واقعیت غلبه دارد وشامل قصه، داستان کوتاه، داستان بلند، رمان و رمان کوتاه می­ شود.
قصه:داستانی که نوشته شود. گزارش، سر گذشت.
مکروحیله: تدبیر برای ضرررساندن.
سمک عیار: شخصیت برجسته عیاران وقهرمان اصلی قصه­ی سمک عیار.
فرامرزبن خدادادبن عبدالله الکاتب الارجانی : مؤلف کتاب سمک عیار

 

۱-۹- حدود و قلمرو تحقیق
 

محدوده­ کار این پژوهش، بررسی مکروحیله اعم از (حیله­های عیاری، غیر عیاری، جنگی- جادوئی، غیر جادوئی، متفرقه) درقصه­ی سمک عیاراست. هم چنین بعد از معرفی مکروحیله به بررسی اهداف موجود این مکروحیله پرداخته شده و درمورد شخصیت­های انجام دهنده مکروحیله توضیحاتی داده می­ شود.
فصـل دوم
بنیاد نظری : مکروحیله

 

۲-۱- مقدمه
 

یکی از مهم­ترین انواع ادبی در دنیای امروز ادبیات داستانی است که با مطالعه­ آن می توان به عناصر جدیدی از حیات فرهنگی و اجتماعی هر جامعه دست یافت. ادبیات داستانی در جهت کشف و توضیح جهان از زاویه­ی خاص به مسائل می­نگرد.
ادبیات در جلوۀ سه گانه­اش یعنی شعر، نمایش و داستان در هر دوره به شیوه ­های خاص به انسان و حضور او در جهان نگریسته است. اما عمیق­ترین و فراگیرترین نگاه به انسان را به گونه­ ای از ادبیات داستانی در قصه­ها می­توان یافت. قصه­ها ساده ترین شیوه نگارش ادبی است که استقبال چشمگیر عامه مردم از آن باعث شده که همچنان جایگاه خود را حفظ کند. چون این قصه­ها از زبان مردم و عامه جامعه است و بیانگر حوادث و رخدادهای بین مردم می­باشد و همچنین شامل انواع مکر و حیله است در واقع می توان گفت مکر و حیله بخش اصلی قصه ها را تشکیل می­دهد و قصه­ها بدون مکر و حیله­ها نوشته نمی­شوند و همچنین مکروحیله در آیات قرآن نیز آمده است. چون قصه­ها بازگو کننده بدی­ها وخوبی­هاهستندو این بدی­هاوخوبی­هاست که باعث به وجود آمدن مکروحیله در مقابل همدیگرشده است تابتوانندبرهم غلبه کنند. مردم درحقیقت بازتاب زندگی خود را در این قصه ها می­بینند. پیکره­ی هریک، از شخصیت­هایی تشکیل شده است که برای تأثیرپذیری قصه نقش­های مؤثری را ایفا می­ کند. این فصل به مبانی نظری مانند تعریف مکروحیله و مکروحیله در قرآن، ادبیات داستانی و زیرشاخه­های آن که شامل رمانس، رمان، داستان کوتاه، قصه، تاریخچه­ی قصه واهداف قصه، انواع قصه، ویژگی­های قصه­های عامیانه و شخصیت­های موجوددر قصه­های عامیانه، معنای لغوی عیاری وتاریخچه عیاری و راه ورسم عیاری می ­پردازد.

 

۲-۲- تعریف مکروحیله
 

مکر: «حیله و نیرنگ ». (انوری، ج۷ :ذیل واژه).
مکر: «تدبیرهای لطیف خداوند در اعمال سوءبندگان». (همان : ذیل واژه).
مکر: «فریب و گریسه و حیله و خدعه و فریب دادگی و تزویر و خیانت و ریا و دورویی و غدر و کینه و دشمنی». (نفیسی، ج ۵ : ذیل واژه).
مکر :‌» فریفتن و بدسگالیدن و به گل سرخ رنگ کردن.» (همان : ذیل واژه).
مکر: «فریب، ریو، تنبل وحیل وحیله وخدعه وفریب دادگی وتزویروریا ودورویی وغدر». (دهخدا، ۱۳۴۱:ذیل واژه).
«فریب وبا لفظ بستن وکردن مستمعل. دستان. فسون. افسون. گربزی. خداع. خدیعت. ترفند. کید. مکیدت. سگالش. بد سگالی وچاره. تلبیس». (همان : ذیل واژه).
«واز مکر مهران وزیر ایمن نیستم». (سمک عیار، ج۵۷۵:۱).
«حیله:[لَ] خلاقت وجودت نظر. قدرت برتصرف. نظر وقدرت بر تصرف وتوانائی». (دهخدا، ۱۳۳۸:ذیل واژه).

 

۲-۳- مکروحیله درقرآن
 

مکردربعضی ازآیات قرآن با این معانی به کار رفته است.
«منافقان می­خواهندخدا رافریب دهند؛در حالی که او آنها را فریب می­دهد؛وهنگامی که به نماز بر می­خیزند، باکسالت بر می­خیزند؛ ودر برابر مردم ریا می کنند؛ وخدا را جز اندکی یاد نمی نمایند.
منافقان می­خواهند خدا را فریب دهند : مفسران در توضیح این جمله از آیه گفته اند که در همان لحظاتی که تفکر پلید خدعه در مغز منافقان می­گذرد، خود در نوعی خدعه و نیرنگ واقع شده ­اند؛ زیرا برای به دست آوردن سرمایه ­های ناچیزی، سرمایه ی بزرگ وجود ایمان خود را از دست می­دهند. این درست شبیه داستانی است که از بزرگی نقل شده که به جمعی از کسبه و پیشه وران می­گفت: از این بترسید که مسافران غریب بر سرشما کلاه بگذارند. کسی گفت: اتفاقاٌ آنها افراد بی خبر و و ساده دلی هستند و ما می­توانیم سر آنها را کلاه بگذاریم. آن بزرگ گفت: منظور من هم همان است. شما سرمایه­ ناچیزی از این راه فراهم می‎کنید و سرمایه­ بزرگ ایمان را از دست می­دهید. در روایتی نقل شده که شخصی از رسول خدا (ص) پرسید: نجات از عذاب فردای قیامت در چیست؟ حضرت فرمود:«نجات در این است که با خداوند نیرنگ نکنید که او با شما نیرنگ می­ کند. چون هرکس با خدا نیرنگ کند، او نیز با وی نیرنگ می­ کند و ایمان را از دل او می­برد. کسی که با خدا نیرنگ می­ کند، در حقیقت با خودش نیرنگ می­ کند؛ ولی نمی­فهمد.» شخصی پرسید: خداوند چگونه به وسیله بنده اش نیرنگ می­ شود؟ فرمود:« به دستور خدا عمل کند و منظورش غیر خدا باشد. بنابراین از ریا بپرهیزید که شرک به خداست. ریاکار در روز قیامت به چهار اسم خوانده می­ شود و به او می گویند: ای کافر، ای فاجر، ای حقه باز، ای زیانکار، عملت تباه شدو مزدت از بین رفت و امروز پاداشی نداری. اینک پاداشت را از کسانی طلب کن که عملت را برای خوشایند آنان انجام دادی.» (نساء، ۴: ۱۴۲)
«گفت: «شمابیفکنید.» وهنگامی که (وسایل سحر خود را) افکندند، مردم را چشم بندی کردند وترساندند؛ وسحر عظیمی پدید آوردند.
سحر : کلمۀ سحر به معنای خدعه ونیرنگ وشعبده وتردستی است. گاهی نیز به معنای هر چیزی که عامل و انگیزه آن نامرئی ومرموز باشد، آمده است. بنابراین، افرادی که با بهره گرفتن از سرعت حرکات دست و مهارت در جا به جا کردن اشیاء، مطالب رابه صورتی خارق العاده جلوه گر می­ کنند و همچنین کسانی که با بهره گرفتن از خواص شیمیایی وفیزیکی مواد واشیاءگوناگون، آثاری عجیب وغریب به مردم نشان می­دهند، همه ساحر هستند. علاوه براین، ساحران معمولاً از یک سلسله تلقین های مؤثر برای شنوندگان وجمله­های اغراق آمیز وگاهی هول انگیز و وحشتناک برای تکمیل کار خود استفاده می­ کنندکه اثر روانی فوق العاده­ای در بیندگان وشنوندگان می­گذارد. از آیات متعددی که در این سوره وسوره­های دیگر قرآن در بارۀ ماجرای ساحران عصرفرعون آمده، چنین استفاده می­ شود که آنها از همۀ این عوامل و وسایل استفاده می­کردند. جملۀ «سحروا اعین الناس» (چشم های مردم را سحر کردند) وجملۀ «استرهبوهم» (مردم را به وحشت انداختند) وتعبیرات دیگری که در سوره­های دیگر آمده، همه گواه بر این حقیقت است.» (اعراف، ۷ :۱۱۶).
«آیا آنها خود را از مکر الهی در امان می­دانند؟! در حالی که جز زیانکاران، خود را از مکر (ومجازات) خدا ایمن نمی­دانند.
ترس وامید؛ سرچشمۀ حرکات مثبت : ایمن نبودن از مکر الهی، به معنای ترس از نحوۀ ایفای مسؤلیت ها وکوتاهی در انجام وظایف است که همواره باید این ترس با امید به رحمت الهی به طور مساوی در دل­های مؤمنان قرار داشته است. یکسانی این دو حالت، سرچشمۀتمام حرکت­ها وفعالیت­های مثبت است وهمان چیزی است که در تعبیر روایات، خوف ورجا نام گرفته وتصریح شده که افراد با ایمان همواره در میان این دو قرار دارند؛ ولی مجرمان زیان کار چنان کیفرهای الهی را فراموش کرده ­اند که خود را در نهایت امنیت می­بینند. از امام باقر (ع) نقل شده است: «هیچ بندۀ مؤمنی نیست مگراینکه در قلب اودو نور است: نور ترس و نور امید. هیچ یک از این دو بیشتر از دیگری نیست وهر دو کاملاً مساوی­اند.» حتی پیامبران و امامان خود را از مکرومجازات الهی در امان نمی­دانستند. از امام علی (ع) نقل شده است: «بر نیکوترین این امت، از کیفر خدا ایمن مباش که خدای سبحان فرموده است :فلا یأمن مکرالله الا القوم الخاسرون.» (اعراف، ۷ :۹۹).
«هنگامی که (عزیز مصر) دید پیراهن او[= یوسف] از پشت پاره شده، گفت: «این از مکر وحیلۀ شما زنان است؛ که مکر وحیلۀ شما زنان، عظیم است.
مکر وحیلۀ زنان: در این آیه به مکر زنان- البته زنانی همچون همسر عزیز مصر که بی بند وبار وهوسران‎اند- اشاره شده وبرای آن صفت عظیم آمده است. در تاریخ وهمچنین در داستان­ها که سایه­ای از تاریخ است، مطالب زیادی در این زمینه نقل شده که مطالعه مجموع آنها نشان می­دهد زنان هوسران برای رسیدن به مقصود خود، نقشه هایی می­کشند که د ر نوع خود بی­نظیر است. در ماجرای یوسف (ع) هم می­خوانیم که زن عزیز مصر چگونه یوسف را به ناپاکی متهم کرده، خود را پاکدامن معرفی کرد؛یا مجلسی برای زنان مصر تشکیل داد وعمل زشت خود را توجیه کرد.» (یوسف، ۱۲: :۲۸).

 

۲-۴- تعریف ادبیات داستانی
 

درمجموع به هر روایتی که جنبه ساختگی آن برجنبه واقعی وتاریخیش برتری داشته باشدوبراوغلبه کند ادبیات داستانی می­گویند. در ادبیات داستانی تجربه انسانی به صورت کامل­ترین شکل حضور دارد و برتحول نثرفارسی تأثیرفوق العاده­ای گذاشته است. ادب داستانی همه نوع نوشته ادبی رادر خودش جای داده است. مثل قصه، رمان، رمانس، داستان کوتاه. ادبیات داستانی چون با تجربه انسانی عجین شده است با احساس آدمی حس می­ شود وبا عقل وتفکراو درک می­گردد.

 
 
 

 

 
 
 

هزینه­ های انتقال
 

برنامه ­های وفاداری
 

طراحی غالب
 

اعتماد
 

سفارشی­سازی
 

. . . . . . .
 

پیامدهای خارجی شبکه
 

مستقیم
 

غیرمستقیم
 

تکمیل­کننده­ها

 

 

میان محصولات و خدمات برای مشتریان (عمودی در مقابل افقی)
جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.
 

 

میان دارایی­ های آنلاین و آفلاین
 

میان فناوری­ها
 

میان فعالیت­ها
 

شکل ۷- منابع ارزش­سازی در کسب و کار الکترونیکی (Amit and Zott, 2001)
کارایی مربوط است به پتانسیل کاهش هزینه­ های مبادلات در نتیجه استفاده مطلوب از فناوری­های تجارت الکترونیکی می­باشد. تکمیل ­کننده­ها، پتانسیل ارزشی شرکت­هایی که در استراتژی یک کسب و کار الکترونیکی همکاری دارند و کالاها و خدمات، فناوری­ها و فعالیت­هایشان را ترکیب می­ کنند را توصیف می­ کند. این ترکیب می ­تواند در نتیجه هزینه­ های کاهش یافته مرتبط با یافتن و سفارش کالاها و خدمات، برای مشتریان، ارزش­سازی کند و در نتیجه استفاده مطلوب از اتصال بازارها و امکان یکپارچگی فرایند، برای شرکای تجاری، ارزش­سازی کند. بعد سوم، تحکیم روابط، پتانسیل ارزشی کسب و کار الکترونیکی را بعنوان نتیجه­ای از انتقال هزینه­ها در جایی که مشتریان دارای انگیزه تکرار مبادلاتشان می­باشند و در جایی که شرکای تجاری، ارتباطاتشان را توسعه می­ دهند و نیز اتحادهای کنونی­شان را ارتقا می­دهند، توصیف می­ کند (Amit and Zott, 2001).
بعنوان آخرین بعد در مدل امیت و زات، تازگی تشریح می­ کند که چگونه کسب و کارهای الکترونیکی می­توانند از طریق نوآوری­هایی در روش انجام کسب و کار، ارزش­سازی کنند. مثال­های چنین نوآوری­هایی عبارتند از روش­های جدید ساختاردهی مبادلات مثل حراجی­های مبتنی بر وب و بازارهای معکوس. در این شکل آخر، خریداران بالقوه، نیازها و قیمت­های پیشنهادی را برای فروشندگان مشخص می­ کنند. این مثال­ها نشان می­دهد که کسب و کار الکترونیکی، با بکارگیری مطلوب فناوری­های مبادلاتی جدید و با ایجاد بازارهای جدید، بخش­های غیر متصل را ترکیب می­ کند (Amit and Zott, 2001).
تجارت الکترونیکی در مقابل کسب و کار الکترونیکی
تجارت الکترونیکی، قابلیت­هایی است که مشتریان را قادر می­سازد تا بطور ایمن، مبادلات تجاری را روی اینترنت انجام دهند. تجارت الکترونیک نوعاً به مبادلاتی برمی­گردد که مشتریان محصولاتی را می­خرند یا محتوایی را دانلود می­ کنند (White, 2002).
کسب و کار الکترونیکی، قابلیت­هایی است که کارکردهای اصلی کسب و کار یک شرکت شامل یکپارچگی با سیستم­های داخلی و خارجی، تحویل پویا و آنلاین محتوا، تبادلات مشترک اطلاعات، ارتباطات زمان وقوع، و جریان کاری یکپارچه و مبادله داده ­ها را تسهیل و ارتقا می­دهد. کسب و کار الکترونیکی مشابه تجارت الکترونیکی نیست. تجارت الکترونیکی در مورد فروش از طریق اینترنت است. کسب و کار الکترونیکی در مورد استفاده از فناوری وب برای پشتیبانی از مجموعه ­ای از فرایندهای مرتبط کسب و کار شامل فروش می­باشد. مثال­های فرایندهای دیگر کسب و کار الکترونیکی عبارتند از:

 

 

مدیریت ارتباط با مشتری الکترونیکی (مدیریت ارتباط با مشتری با توانمندسازی وب)[۶۷]
 

مدیریت زنجیره تامین الکترونیکی (مدیریت زنجیره تامین الکترونیکی با توانمندسازی وب)[۶۸]
 

برنامه ­ریزی منابع سازمانی الکترونیکی (برنامه ­ریزی منابع سازمانی با توانمندسازی وب)[۶۹]
 

پردازش دانش الکترونیکی (پردازش دانش با توانمندسازی وب)[۷۰]
 

مدیریت دانش الکترونیکی (مدیریت دانش با توانمندسازی وب)[۷۱] (White, 2002).
 

مدل مراحل کسب و کار الکترونیکی
بیشترین منافع کسب و کار الکترونیکی، زمانی بوقوع می­پیوندد که کارکرد آن، بطور کامل در سرتاسر زنجیره تامین، یکپارچه می­ شود. تصور می­ شود که پیاده­سازی از طریق چندین مرحله، پیش رود و همانطور که کسب و کارها در زنجیره تامین به منافع، دست می­یابند، تکامل یابد. شرکت­ها نخست، اطلاعات را روی وب منتشر کنند سپس با مشتریان، تعامل برقرار کنند و سرانجام، فرایندها بصورت الکترونیکی انجام شوند. ژنگ و همکاران[۷۲] یک مدل چهار مرحله­ ای کسب و کار الکترونیکی را ارائه می­ کنند (شکل ۷). آنها بحث می­ کنند که در حالی که سیستم­های اینترنتی برای ایجاد این فرایندها، ضروری می­باشند، بمحض اینکه کسب و کارها از دانش و تجربه­شان برای تولید خروجی­های قابل دسترسی از طریق اینترنت استفاده می­ کنند، ارزش حاصل می­ شود. تصور می­ شود که بمحض اینکه کسب و کارها نیاز به سازماندهی مجدد فرایندها را تشخیص می­ دهند و روی قابلیت­های اصلی، متمرکز می­شوند، پتانسیل برای انتقال بوجود می­آید. شرکت­ها در ابتدا، قبل از حرکت به مرحله ۲ یعنی کسب و کار متعامل، از برخی ابزارهای اساسی اینترنت از قبیل صفحات وب استفاده می­ کنند (شهریور، ۱۳۸۷).
بسیاری از کسب و کارها زمانی که به منافعی دست نیابند، بیشتر از این جلو نمی­روند. در مرحله ۳، شرکت­ها به این تشخیص می­رسند که تغییراتی در فرایندها، ساختارها و مهارت ­ها برای بهره ­برداری از فناوری، ضروری می­باشد. مرحله ۴ تنها زمانی بدست می ­آید که ببینند کسب و کار می ­تواند بر محدودیت­های محصولات موجود خود غلبه کند و از اینترنت برای ایجاد بازارها و محصولات جدید استفاده کند (Zheng et al, 2004).
مرحله ۱
مرحله ۲
مرحله ۳
مرحله ۴
تجارت
تجارت الکترونیکی
تجارت الکترونیکی

 

 

ایجاد حضور
 

ایجاد قابلیت فناوری
 

جهت­یابی مجدد کسب و کار/ مهارت­ های تفکر مبتنی بر فناوری
 

ایجاد رویکرد یکپارچه= وب+ سیستم­های تجاری
 

– سازماندهی مجدد ساختارها/ افراد
– مهندسی مجدد فرایندها
– مدلسازی مجدد زیرساخت فناوری
– سازماندهی مبتنی بر فناوری
– محصولات و خدمات مبتنی بر محتوا
– بازاریابی جدید
حضور وب
دسترسی به اطلاعات
مبادلات تجاری
یکپارچگی بیتر فرایندها، مهارت ­ها و فناوری­ها
قابلیت، اعمال تجربه و دانش فنی برای حداکثرکردن ارزش
شکاف اضطراب
شکاف قابلیت­های سازمانی
شکاف دگرگونی ارزش
ارزش تجاری
حرکت به سوی کسب و کار الکترونیکی (Zheng et al, 2004)
فرایند پذیرش کسب و کار الکترونیکی
برای بسیاری از شرکت­ها، کسب و کار الکترونیکی شدن و ایجاد پیشرفت­های مشهود در فضای کسب و کار الکترونیکی نیازمند تلاش زیادی در برنامه ­ریزی و اغلب آزمون و خطای بسیار است. تحقیقی که توسط گروه مک­کنا انجام شده است (شکل ۸)، چهار مرحله اصلی را نشان می­دهد که شرکت­ها برای درگیرشدن بیشتر با کسب و کار الکترونیکی، انجام می­دهند: اکثر شرکت­های سنتی، انتقالشان به سمت کسب و کار الکترونیکی را با انتشار اطلاعاتی در مورد خودشان یا محصولاتشان روی وب، آغاز می­ کنند. آنها از اینترنت بعنوان راهی دیگر برای دستیابی به مشتریان از طریق اطلاعات استفاده می­ کنند. شرکت­ها اغلب یک مبارزه بازاریابی مبتنی بر وب را با بکارگیری رسانه ­های چاپی یا غیرچاپی برای هدایت مشتریان به وب سایت­هایشان، ایجاد می­ کنند. در حالیکه در ابتدا تصور می­شد که در اعمال اینترنت بعنوان یک کانال بازاریابی، حداقل ریسک وجود دارد، اما شرکت­ها اکنون درک کرده ­اند که حضورشان روی وب می ­تواند هم یک تاثیر مثبت و هم منفی روی تصویر نشان تجاری­شان داشته باشد (Overtveldt, 2005).
انتشار روی وب
کسب و کار الکترونیکی نسل دوم
کسب و کار الکترونیکی
آگاهی
حضور
آزمایش
پذیرش
سرمایه ­گذاری
یکپارچگی فرایندها
ایجاد شبکه ارزش
استفاده از اینترنت در داخل
ایجاد یک وب سایت
 
 

ـ مهارت تجزیه و تحلیل مسائل
ـ مهارت کار با کامپیوتر
ـ مهارت تصمیم گیری
ـ و مهارت های هدف گذاری، ارتباط برقرار کردن و درک متقابل.
گریفین مدیران را برای انجام صحیح وظایف مدیریتی ملزم به تعدادی مهارت خاص دانست که ازجمله این مهارتها عبارتند از: ۱ – مهارت انسانی ; ۲ – مهارت فنی ; ۳ – مهارت ادراکی ; ۴ – مهارت تشخیصی ;۵ – مهارت ارتباطی ; ۶ – مهارت تصمیم گیری ; ۷ – مهارت در مدیریت زمان .( GRRIFFIN,1994).
گریفین مهارت های فنی، بین فردی، ادراکی، تشخیصی، ارتباطی، تصمیم گیری و مدیریت زمان را برای مدیران ضروری می داند. (گریفین, ۱۹۹۷)
دوبرین مهارت های فنی، بین فردی، ادراکی،تشخیصی و سیاسی؛ وتن وکامرون نیز مهارت های هفتگانه ای را تحت دو دسته ی کلی مهارت های فردی و مهارت های بین فردی به شرح زیر آورده اند:
مهارت های فردی شامل: توسعه ی خودآگاهی، حل مسایل به طور خلاقانه و مدیریت استرس، مهارت های بین فردی شامل: ارتباطات حمایت گرانه، کسب قدرت و نفوذ، انگیزش خود ودیگران و مدیریت تعارض (وتن وکامرون، ۱۹۹۱، ترجمه جزنی، ۱۳۷۶ ، ص ۱۸)
۲-۵- پیشینه تحقیق
۲-۵-۱- تحقیقات انجام شده در داخل کشور
در زمینه عوامل موثر بر بهره وری منابع انسانی در ایران و جهان تاکنون مطالعات زیادی انجام گرفته که هدف واحد همه این تحقیقات رسیدن به اولویت های مشخص متناسب با هر سازمان برای ارتقاء هر چه بهتر بهره وری می باشد.
حاج کریمی و پیرایش (۱۳۸۹) طی تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که تاثیرات متغیرهای فناوری اطلاعات و ساختار سازمانی با ضرایب استاندارد۵۴۵/۰ و ۴۲۷/۰ نسبت به سایر متغیر ها بیش ترین تاثیر و متغیرهای تحقیق و توسعه وایجاد تشکل های گروهی کارکنان با ضرایب استاندارد ۰۹/۰ و ۱۴۹/۰ کم ترین تاثیر را بر بهره وری منابع انسانی در سازمان های عمومی و دولتی دارند.(حاجی کریمی، ۱۳۸۹: به نقل از زاهدی، ۱۳۸۹: ۱۱۲)

مطالعه ملکی و همکارانش( ۱۳۸۷) در شناخت عوامل مرتبط با بهره وری در بیمارستان های منتخب دانشگاه علوم پزشکی مازندران از دیدگاه مدیران سطوح مختلف بیمارستان، حاکی از تاثیر بالای متغییرهای فرهنگ سازمانی وتجهیزات پزشکی بر بهره وری بیمارستانهای مورد میباشد. همچنین علاءالملکی و همکاران در مطالعهای پیرامون شناخت و مقایسه راه های افزایش بهره وری نیروی انسانی در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سمنان ضمن انجام یک مطالعه توصیفی-استنباطی بر روی ۲۰۰ نفر از کارکنان اداری مالی و بهداشتی درمانی عوامل مادی انگیزش، آموزش و ساختار سازمانی را جهت افزایش بهره وری شناسایی نمودند.
حجازی (۱۳۸۷) طی تحقیقی با عنوان تحلیل بهره وری کل بانک توسعه صادرات ایران و رشد بهره وری شعب آن با بهره گرفتن از تحلیل پوششی داده ها (DEA) به این نتیجه رسید که بهره‌وری کل بانک توسعه صادرات ایران بهبود یافته است. در مدل شاخص بهره‌وری مالمکوئیست از متغیرهای تعداد کارکنان، سود و کارمزد پرداختی و هزینه‌های اداری و پرسنلی به عنوان ورودی و تسهیلات اعطایی، کارمزد دریافتی، سپرده‌های‌ بدون هزینه و سپرده‌های هزینه‌زا به عنوان خروجی استفاده گردید (حجازی، ۱۳۸۷)
صادقی (۱۳۸۶) تحقیقی با عنوان بررسی عوامل موثر بر بهره‌وری نیروی انسانی ستاد مرکزی سازمان بهزیستی کشور انجام داد و به این نتیجه رسید که آموزش نیروی انسانی بیشترین تاثیر را در افزایش بهره‌وری سازمان به همراه دارد(صادقی، ۱۳۸۶)
طالبی(۱۳۷۳) طی پژوهشی عوامل موثر در بهره وری نیروی کار موسسات تولید را شامل تنظیم شاخص ها ومعیار های استاندارد بهره وری، افزایش مشارکت کارکنان در فعالیت ها، طراحی سیستم مناسب حقوق و دستمزد و پایین بودن سطح آموزش کارکنان می داند. سپهری(۱۳۷۷)، مراد علیزاده(۱۳۷۷)، عباسی(۱۳۷۳) و هاشم زاده(۱۳۷۶) عامل انگیزه، تأمین معاش و کیفیت زندگی کاری را از عوامل اصلی موثر بر بهره وری سازمان ها می دانند.
زارعی (۱۳۷۹) در پژوهشی با عنوان « تبیین عوامل موثر بر کارایی شعب بانک رفاه کارگران با بهره گرفتن از مدل تصمیم گیری چند شاخه» عامل مدیریت، مشتری، پرسنل و سرمایه را از عوامل موثر بر بهره وری بانک رفاه می داند.
سکاکی(۱۳۷۶) اعمال نظام مدیریت ارگانیکی را در سازمان موجب رشد شاخص بهره وری می داند.
توضیحی(۱۳۸۱)، قاسمی(۱۳۸۱)، ابراهیمی(۱۳۸۱) و احمدی(۱۳۸۰) عوامل موثر بر بهره وری را شامل مواردی از قبیل افزایش دانش کاری، سطح رضایت شغلی، برنامه ریزی، سازماندهی و رهبری می دانند.

بررسی اثر تبادل رهبر پیرو بر رضایت شغلی کارکنان از طریق نقش میانجی سرمایه روانشناختی

 
محمودی راد (۱۳۸۹) در تحقیقی با عنوان تأثیر مدل کسب شایستگی مدیریتی مبتنی بر انتظارات در پرستاری، بر توانمندی کارکنان پرستاری و اثربخشی سبک رهبری مدیران پرستاری به این نتیجه رسید که مدل کسب شایستگی مدیریتی مبتنی بر انتظارات در پرستاری توانسته است اثربخشی سبک رهبری و مهارت های مدیران پرستاری را به گونه ای ارتقا دهد که این تغییرات توسط کارکنان درک شده و بر توانمندی آنان اثر بگذارد.( محمودی راد، ۱۳۸۹: ۱۷۷)
شمس السادات زاهدی (۱۳۸۹) تحقیقی با عنوان الگوی قابلیت راهبردی مدیران میانی دولتی انجام داد.در این تحقیق سطح عملکرد تمامی شاخص ها مورد تأیید خبرگان قرار گرفت و در قالب ۴بعد آرایش پیدا کردند. از آنجا که بر اساس آراء کمی و دیدگاه های کیفی خبرگان مدل ترسیمی پژوهش می بایست مورد اصلاح قرار می گرفت، محقق مجددا مدلی را طراحی و تنظیم کرد و از طریق پرسشنامه به جامعه تحقیق خود ارائه نمود و در نهایت به این نتیجه رسید که شایستگی های مدیران بر هر چهار بعد دانش و آگاهی، ویژگی های فردی، مهارت ها و ارزش های مدیران دولتی تاثیر دارد. (زاهدی، ۱۳۸۹: ۹۶)
کبیرزاده نجف آبادی و همکاران (۱۳۸۸) در تحقیقی یا عنوان عوامل موثر بر جذب نیروهای توانمند آموزش و پرورش در پست مدیریت مدارس از دیدگاه مدیران،معاونان و معلمان مدارس ابتدایی شهرستان نجف آباد به این نتیجه رسیدند که میزان تاثیر عوامل مادی، آموزشهای ضمن خدمت ، امنیت شغلی ، تناسب اختیار بامسئولیت ، ارتباطات سازمانی، شیوه انتصاب مدیران،عوامل آموزشگاهی برافزایش جذب نیروهای توانمند آموزش وپرورش درپست مدیریت مدارس ، بیش ا زسطح متوسط بوده است . درمقایسه نظرا ت گروه های مورد مطالعه باتوجه به مدرک تحصیلی وسابقه خدمت پاسخگویان ،درخصوص عوامل موثر بر جذب نیروهای توانمند تفاوت معنادار ی مشاهده نشد.اما در مقایسه نظرات گروه ها باتوجه به سمت، جنسیت و رشته تحصیلی پاسخگویان تفاوت وجود داشت.(کبیرزاده نجف آبادی و همکاران، ۱۳۸۸: ۱۲۵)
نادری خورشیدی (۱۳۸۸) طی تحقیقی با عنوان طراحی الگوی انتصاب مدیران به این نتیجه رسیدند که عوامل توانایی در برقراری ارتباطات قوی غیر رسمی، تعهد به ارزش های سازمان و عامل قانونی به عنوان مهم ترین عوامل موثر بر انتصاب مدیران میانی سازمان مورد مطالعه می باشند.(نادری خورشیدی، ۱۳۸۸: ۹۱)
احسانی و همکاران(۱۳۸۹) طی تحقیقی با عنوان «شناسایی شایستگی های کلیدی برای اجرای اثربخش مدیریت دانش در بیمارستان ها با رویکرد مدل یابی معادلات ساختاری» به این نتیجه رسیدند که چهار فاکتور شایستگی فرایندی، شایستگی ساختاری فرهنگی، شایستگی تکنولوژیک به همراه شایستگی مدیریتی در سطح معناداری ۰٫۰۱ در اجرای اثربخش مدیریت دانش مؤثرند که نقش شایستگی مدیر تعدیل کننده است. در میان شاخص ها نیز وجود اهداف شفاف در شروع پروژه های مدیریت دانش، زیرساخت های فناوری اطلاعات در دسترس، به کارگیری تیم مخصوص پیاده سازی مدیریت دانش و شرکت و حمایت مدیر ارشد بیشترین تأثیر را دارند.
خورشیدی و اکرامی (۱۳۹۰) طی تحقیقی به «شناسایی عوامل سازنده شایستگی های مدیران» پرداخته اند. پژوهش فوق با هدف شناسایى عوامل سازنده شایستگى هاى مدیران دانشگاه پیام نور استان تهران و همچنین تعیین تعداد سوال هاى هر یک از عوامل، ترتیب اولویت عوامل و شاخص هاى مذکور و در نهایت ارائه مدل مطلوب شایستگی مدیران صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در مجموع بر اساس اجرای تحلیل عاملی شانزده عامل احصاء شد: ۱- درک تفاوت هاى فردی، ۲- مدیریت تغییر، ۳- مدیریت مالی، ۴- تیم سازی، ۵- مدیریت بحران، ۶ درک ماموریت سازمان، ۷- شناخت واقعیت هاى سازمانی، ۸- یادگیری مستمر، ۹- مدیریت منابع انسانی،-۱۰ برنامه ریزى ، ۱۱ – مشارکت جویی، ۱۲ – مشتری محوری، ۱۳ مهارت فنی، ۱۴ – ثابت قدمی، ۱۵ – توجه به منافع سازمانی و ۱۶ – تعیین هد فهاى چالشی برای شایستگی هاى مدیران.

۲-۵-۲- تحقیقات انجام شده در کشور های خارجی
بوشل و کریستین سن (۱۹۹۶)، ژان فوراستیه(۱۹۷۵)،سووی(۱۹۹۰)، راستاس(۱۹۴۸) و کوانلی(۱۹۶۹) عوامل موثر بر افزایش بهروری ر اشامل مشارکت کارکنان در تصمیم گیری ها، بهبود (پاداش ها) افزایش مهارت، بهبود کیفیت زندگی کاری بهسازی نیروی انسانی از طریق آموزش و ایمنی می دانند. ناکامایا (۱۹۸۵) عوامل م‍وثر بر بهره وری را به دو نوع کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم بندی کرده است. کوتاه مدت شامل میزان انگیزه برای کار، بهبود روش ها وسیستم های جاری می باشد و بلند مدت شامل معرفی روش های جدید، کشف منابع جدید و یافتن راه های جدید بازاریابی و… می باشد.
عده ای از محققان و صاحب نظران چون جان مک کلین (۱۹۹۲)، اسنل(۱۹۹۲)، داماس(۱۹۹۷) و سامنث (۱۹۸۴)، عامل امنیت شغلی، ایجاد انگیزه، دریافت نتایج کار و اطلاعات و امکانات کافی جهت انجام شغل را از عوامل اصلی بهره وری می دانند. پرو کوپنکو (۱۹۹۰) عوامل موثر بر بهره وری سازمان را به دو گروه عوامل خارجی و عوامل داخلی دسته بندی کرده است. عوامل خارجی را شامل دولت، منابع طبیعی و غیره میداند و کارکنان، مدیریت و روش های کار را جزء عوامل داخلی در نظر گرفته است.
بلواستن(۱۹۹۸) عوامل موثر در کاهش بهره وری و سطح عملکرد سازمان را طراحی نامناسب شغل، آموزش غیر اثر بخش و ناکافی، اشتباهات مدیریت در استفاده بهینه از منابع و ابهام در اهداف سازمان می داند.
بارترام ( ۲۰۰۵ ) در تحقیقی که انجام داده است، شایستگی ها را به عنوان مجموعه رفتارهایى که، ابزاری در رسیدن به نتایج یا برون داد هستند، توصیف می کند. برنامه استانداردهای بین المللی برای آموزش و تعلیم عملکرد شایستگی را به عنوان دانش، مهارت یا نگرشی که فرد را توانمند می سازد تا به طور مؤثر فعالیت های یک شغل یا وظیفه را با استانداردهای مورد انتظار شغل انجام دهد تعریف می کند(چیانگ و دیگران، ۲۰۰۶ : ۱۸)
سانچز ( ۲۰۱۰ ) طی تحقیقی بیان کرده است که شایستگی ها به عنوان یک دسته از دانش، خصوصیات، نگرش ها و مهارت های مرتبط به هم تعریف می شوند که تاثیر زیادی برشغل افراد می گذارد و با عملکرد افراد درکار همبستگی دارد، می تواند با استانداردهای قابل قبول ارزیابی شود وازطریق آموزش وتوسعه بهبود یابد. شایستگی فرد را قادر می سازد تا کار را به صورت ماهرانه (نظیر تصمیمات درست و انجام کارهای اثربخش) درموقعیت های پیچیده و نامعین انجام دهد. همچون کارحرفه ای، تعهدات اجتماعی و زندگی شخصی.(نقل از خورشیدی و اکرامی، ۱۳۹۰)

لذا به طور کلی با توجه به اهمیت تعیین عوامل عوامل موثر بر افزایش بهره وری در سازمان ها، مدیریت قادر می شود که میزان بهره وری سازمان تحت مدیریت خود ار از طریق تقویت این عوامل افزایش داده و روند رشد و یا نزول عوامل موثر را کنترل کند و تصویر روشنی از وضعیت سازمان ارائه دهد، نقاط قوت و ضعف سازمان را تشخیص داده و سازمان تحت مدیریت خود را با سایر سازمان های کشور مقایسه کنند و درجه رشد و توسعه سازمان برنامه ریزی لازم را انجام دهند.
۲-۶- مدل مفهومی تحقیق
شایستگی
مهارت انسانی
مهارت فنی
مهارت ادراکی
بهره وری نیروی انسانی
مهارت تشخیصی
مهارت ارتباطی
مهارت تصمیم گیری
مدیریت زمان
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
این فصل به روش تحقیق اختصاص دارد.در این فصل به روش انجام پژوهش،ابزار جمع آوری اطلاعات،جامعه آماری،شیوه نمونه گیری،اندازه نمونه، قلمرو تحقیق، مقیاس داده ها، واحد تجزیه و تحلیل و اندازه گیری، نوع پرسش نامه مورد استفاده و اقدامات عملیاتی که جهت پیمودن پژوهش صورت گرفته است،پرداخته شده است.در انتهای این فصل به توضیح روش آماری مورد استفاده جهت تجزیه و تحلیل داده ها و نحوه بررسی روایی و پایایی پرداخته شده است.
۳-۲- روش تحقیق
روش مورد استفاده برای انجام این تحقیق روش پیمایش از نوع توصیفی و همبستگی است.
۳-۳- جامعه آماری
جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه کارکنان بانک ملت استان اردبیل می باشد که تعداد آنها برابر ۲۸۳ نفر می باشد.
۳-۴- حجم نمونه و روش نمونه گیری
با بهره گرفتن از فرمول کوکران حجم نمونه برابر ۱۶۴ نفر بدست آمده است که برای افزایش ضریب پایایی به ۱۷۰ مورد افزایش یافته است.روش مورد استفاده برای نمونه گیری نیز روش تصادفی از نوع سهمیه ای است که در جدول ۳-۱ آمده است.
 

جدول ۳-۱- توزیع نمونه آماری بر حسب تعداد کارکنان
 
 
 

گیاهان دارویی
 

۱-۱-۱ صفات گیاهان دارویی
گیاهانی که حداقل دارای صفات زیر باشند، گیاه دارویی، نامیده می­شوند:
۱- در پیکر این گیاهان مواد ویژه­ای به عنوان مواد موثر متابولیت­های ثانویه ساخته و ذخیره می­شوند که برای مداوای برخی از بیماری­ها مورد استفاده قرار می­گیرند. مواد مذکور طی فرایندهای ویژه و پیچیده و به­ مقدار بسیار کم (به طور معمول کمتر از یک درصد وزن خشک گیاه)، ساخته می­شوند.
۲- اغلب ممکن است اندام ویژه­ای چون ریشه، برگ­ها، ساقه، گل، میوه و غیره بیشترین مواد موثر را داشته باشند، بنابراین همیشه نمی­توان کل اندام گیاه را منبع ماده دارویی ویژه­ای دانست.
۳- اندام گیاهی برداشت شده، آماده ­سازی و فرآوری می­شوند، یعنی تحت تاثیر عملیات ویژه­ای مانند جداسازی، خرد شدن، خشک کردن، تخمیر و غیره قرار گرفته و سپس استفاده می­شوند.
تحقیقات زیادی نشان می­دهد با فرآوری صحیح گیاهان و داروهای گیاهی اثرات این داروهای طبیعی به شکل فزاینده­ای بیشتر و مقرون به صرفه­تر می­باشد [۱].
۱-۱-۲ تاریخچه گیاهان دارویی در جهان
ارسطو (۳۳۰ ق. م) اولین کسی است که آثار و مطالبی مکتوب مربوط به شناخت گیاهان دارد. البته قبل از او در آثار کهن مصر (حدود ۲۶ قرن ق. م) در پاپیروس­ها و ابرها مطالبی از گیاهان با شرح خاصی از موارد استفاده از آن­ها باقی مانده است. ولی ارسطو نخستین دانشمندی است که، از رشد و نمو گیاهان، ماده­سازی و از تفاوت آن­ها و چگونگی استفاده از مواد خاک (سیاه خاک) مطالبی نوشته است. نوشته او بدون هیچ مبنای علمی تا چندین قرن بعد از او مورد قبول همه بود و حتی تدریس می­شد. تئوفراست یا تئوفراستوس شاگرد ارسطو که در سال­های ۲۵۸-۳۷۰ قبل از میلاد طبیب بود و بعدها به او پدر گیاه­شناسی گفته­اند، علاوه بر آن­که، پیرو فلسفه استاد خود بود، تحت تاثیر نظریات افلاطون، استاد ارسطو قرار گرفت. او رده­بندی بسیار ابتدایی از روی ریخت یا شکل ظاهری گیاهان، چرخه رشد، شکل گل آذین و نحوه رشد آن­ها و هم­چنین وضع گلبرگ­های گل­ها در کتابی به نام هیستوریا پلانتاروم بر مبنایی مبهم و ناشی از استنباط­های خود دارد. باید اشاره کرد، که مکتب درمان با گیاه به وسیله تئوفراست بنیان­گذاری شد [۲].
۱-۱-۳ تاریخچه گیاهان دارویی در ایران
کشور ایران به واسطه سابقه تمدن چند هزار ساله، که حدود ۱۴۰۰ سال آن با فرهنگ غنی اسلام در آمیخته و نیز به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی، شرایط اقلیمی و آب و هوایی متنوع که سبب رشد انواع گوناگونی از گیاهان گردیده و باعث اطلاق نام طلای سبز به فلور طبیعی ایران شده است، از جهت طب سنتی غنی می­باشد [۳].
ابن سینا دانشمند و پزشک نامدار ایرانی در سال­های ۴۲۸-۳۷۰ هجری مطابق با ۹۸۰-۱۰۳۷ میلادی که در غرب او را به نام آویسینیا می­شناسند و پس از انقراض تمدن یونان او را بزرگترین دانشمند جهان و به اشتباه عرب دانسته ­اند؛ در جلد دوم کتاب قانون فی الطب بیش از ۸۰۰ نمونه گیاه طبی و غذایی را نام می­برد که از آن میان ۵۴۱ گیاه و مشتقات آن­ها دارای توصیف کاربردی و صفات ریخت­شناختی هستند. او اختلاف شکل و صفات گیاهان مشابه را (برای اجتناب اشتباه آن­ها از یکدیگر) با توجه خاصی در کتاب «قانون» توضیح می­دهد و در مورد چگونگی استفاده از مشتقات گیاهان دارویی و کاربرد آن­ها، با ترتیبی خاص، معین و نظام یافته به شرح و تفصیل آن­ها می ­پردازد [۲].
۱-۱-۴ علل توجه و اهمیت گیاهان دارویی
از آن­جا­ که انسان جزئی از طبیعت است برای هر بیماری، گیاه مداوای آن را عرضه کرده است. به همین دلیل انسان جهت درمان بیماری خود هر چه به طبیعت روی آورد و از نعمات آن بیشتر بهره برد، سریع­تر، بهتر و مطمئن­تر درمان می­ شود. گیاهان دارویی از ارزش و اهمیت خاصی در تأمین بهداشت و سلامتی جوامع هم به لحاظ درمان و هم پیشگیری از بیماری­ها برخوردار بوده و هستند. این بخش از منابع طبیعی قدمتی هم­پای بشر داشته و یکی از مهم­ترین منابع تأمین غذایی و دارویی بشر در طول نسل­ها بوده ­اند. از نقطه نظر تاریخی، گیاهان اهمیت فراوانی در توسعه جوامع داشته اند و تحقیقات وسیعی برای یافتن فرآورده ­ها و مواد طبیعی دارویی گیاهی در طول تاریخ انجام شده اما نکته حائز اهمیت این جاست که تنها کمتر از ۱۰% از مجموع ۰۰۰/۲۵۰ گونه گیاهی جهان برای بیش از یک عملکرد زیست­شناختی، شناسایی و مورد استفاده قرار گرفته­اند [۴].
تنوع شرایط جغرافیایی و آب و هوایی در ایران، موجب شده است که یک منبع متنوع و غنی از گونه­ های گیاهی در کشورمان وجود داشته باشد. از یک سو به علت ظاهرشدن عوارض نامطلوب و جانبی ترکیبات سنتتیک و عدم سازگاری آن­ها با طبیعت انسان، از سوی دیگر به دلیل هزینه بالا و ارزبری داروها و ناتوانی بسیاری از کشورهای جهان سوم برای خرید چنین داروهایی، توجه خاصی به سمت دارو از گیاهانی که اثرات درمانی سالم و ارزان بودن آن­ها ثابت شده، معطوف گردیده است [۵]. به دلیل عوارض جانبی داروهای شیمیایی، امروزه نه تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان گرایش به طب گیاهی افزایش یافته است [۶].
۱-۲ طبقه ­بندی گیاهان مورد بررسی
۱-۲-۱ بادام کوهی [۹-۷]
تیره: گل سرخ Family: Rosaceae جنس: آمیگدالوس Genuse: Amugdalus
گونه: بادام کوهی یا ارژن Species: Amygdalus Scoparia Spach
۱-۲-۲ بومادران [۷،۹،۱۰]
تیره: کاسنیFamily: Asteraceae جنس: آکیلاGenuse: Achillea L. گونه: بومادرانSpecies: Achillea Millefolium L. subsp. Millefolium
۱-۲-۳ کلپوره [۹، ۱۰]
تیره: نعنائیانFamily: Lamiaceae جنس: توکریمGenuse: Teucrium گونه: کلپوره یا مریم نخودیSpecies: Teucrium Polium L. Var. tonsum
۱-۲-۴ گلپر [۹، ۱۰]
تیره: جعفری Family: Apiaceae(Umbeliferae) جنس: هراکلئوم Genuse: Heracleum L. گونه: گلپر Species: Heracleum Persicum Desf. Ex
۱-۲-۵ مریم گلی
تیره: نعنائیانFamily: Lamiaceae جنس: سالویا Genuse: Salvia گونه: مریم گلی Species: Salvia Officinalis
۱-۳ معرفی و خصوصیات گونه­ های مورد بررسی
۱-۳-۱ گیاه بادام کوهی

شکل ۱-۱: مشخصات سیستماتیکی گیاه بادام کوهی (Amygdalus scoparia)
۱-۳-۱-۱ سیستماتیک بادام کوهی
درختچه­ای به ارتفاع ۶ متر، بدون خار، شاخه­های جوان سبز بدون کرک، شاخه­های سال قبل سبز، برگ­ها نیزه­ای باریک یا قاشقی باریک به طول تا ۴۰ و عرض تا ۷ میلی­متر، قاعده یراق ساز، نوک کند، سطح فوقانی و تحتانی برگ بدون کرک، حاشیه برگ هلالی، اره­ای و دارای غده روی هر دندانه، گل درشت به قطر ۲۵ میلی­متر بدون دمبرگ یا تقریبا بدون دمبرگ، میوه تخم مرغی به طول تا ۲۰ و عرض ۱۲ میلی­متر، دارای کرک­های کوتاه، هسته زرد کاهی، صاف، دارای خطوط و شیارهای کوچک نا مشخص و کم عمق، فصل گلدهی اواخر زمستان و اوایل بهار، این گیاه متعلق به مناطق ایران، تورانی و زاگرسی است [۸] شکل (۱-۱).
۱-۳-۱-۲ پراکنش جغرافیایی بادام کوهی
در ایران و شوروی (آسیای مرکزی)، گرگان، اصفهان، فارس، هرمزگان، کرمان، بلوچستان، خراسان و تهران [۸].
۱-۳-۱-۳ خواص ضد میکروبی بادام کوهی
گیاه بادام کوهی روی میکروب­های استافیلوکوکوس اورئوس، اشریشیا کلی، سودوموناس آئروژینوزا و باسیلوس سابتیلیس مؤثر است. بیشترین اثر مهارکنندگی این گیاه مربوط به اثر آن روی استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس بود [۱۱].
۱-۳-۱-۴ خواص درمانی بادام کوهی
افراد محلی از ریشه این گیاه (رنگ)، جهت درمان دردهای معده و هم­چنین دردهای قاعدگی استفاده می­ کنند. از این گیاه، در صنعت مشک سازی استفاده می­ شود که بدون ارتباط با خواص ضد میکروبی نیست [۱۱].
۱-۳-۲ گیاه بومادران
شکل ۱-۲: مشخصات سیستماتیکی گیاه بومادران (Achillea millefolium)
۱-۳-۲-۱ سیستماتیک بومادران
در کتب سنتی با نام­های بومادران و بوماران نام برده شده است. نام لاتین آن برگرفته از نام آشیل، قهرمان افسانه­ای یونان است زیرا قهرمان یونان، آشیل، این گیاه را برای شفای زخم­های بیماران در میدان جنگ به کار می­برده است. بومادران گیاهی است چند ساله با ارتفاع ۳۰ تا ۹۰ سانتی­متر، دارای ساقه ساده، برگ­ها پوشیده از کرک، با قطعات متعدد خطی نوکدار هستند. رنگ برگ­ها سبز تیره، بدون دمبرگ و کشیده هستند. گل­آذین آن از نوع دیهیم (خوشه مرکب) بوده و گل­های آن بیشتر سفید است. میوه آن فندقه و وزن هزار دانه آن، ۱۵/۰ گرم است [۱۰] (شکل ۱-۲).
۱-۳-۲-۲ پراکنش جغرافیایی بومادران
این گیاه بومی اروپا و آسیا است و تا ارتفاع ۲۷۰۰ متری از سطح دریا قادر به رشد کردن می­باشد. گیاهی است روز بلند که مناسب­ترین دما برای رشد و گل­دهی آن ۲۶-۱۸ درجه سانتی ­گراد است. بنابراین در مناطق گرم و آفتابی بهتر رشد می­ کند. اسیدیته مناسب برای رشد بومادران ۷/۶-۶ می­باشد. در سرتاسر مزارع، پرچین­ها، جاده­ها و زمین­های بایر و مراتع پراکنده است [۱۲].
۱-۳-۲-۳ خواص ضد میکروبی بومادران
خواص ضد میکروبی بومادران به دلیل وجود ترکیبات آلکالوئیدی، فلاونوئیدی، استرول، تانن، ساپونین، روتئن و غیره می­باشد [۱۳]. Ivanchea و همکاران (۲۰۰۲)، مطالعه­ ای را روی ۷ گونه از Achillea (A. millefolium, A. clavenae, A. fraasii, A. lingulata, A. setacea, A. clasiana, A. abrotanoides) انجام دادند و ترکیب­های عمده­ای مانند گلیکوزید لوتئین، کمفرول، کوئرستین، c-گلیکوزیل فلاون­های آپی­ژنین، ۶- hydroxyflavonol 3,6,4- trimethyl ethers و ۶- hydroxyflavones و لوتئین را شناسایی کردند.
۱-۳-۲-۴ خواص درمانی بومادران
بومادران، در گذشته نه تنها برای بند آوردن خون و درمان خونریزی های زخم به کار برده می­شد، بلکه در برخی از کشورها از گیاه پخته شده آن برای رفع کبودی ناشی از ضربه در اطراف چشم استفاده می­شد. گل بومادران برای درمان گاستریت­های حاد و مزمن، رفع نفخ و ترش کردن، کاهش فشار خون و مداوای نارسایی های کیسه صفرا مفید است. این گیاه به علت اثر مدری که دارد در افزایش ادرار و دفع سنگ کلیه مؤثر است. بومادران به عنوان آرام بخش دردهای معدی و ضد خونریزی در مصارف داخلی و به عنوان شستشو دهنده و ضد عفونی کننده در مصارف خارجی، مصرف سنتی دارد [۱۴].
۱-۳-۳ گیاه گلپر
شکل ۱-۳: مشخصات سیستماتیکی گیاه گلپر (Heracleum persicum)
۱-۳-۳-۱ سیستماتیک گلپر
گلپر، گیاهی چند ساله دارای ریشه مخروطی، ساقه­ای مستقیم و استوانه­ای شکل، گل­ها به رنگ سفید، گل­آذین چتری و دارای براکته­های رشته­ای و کشیده، میوه آن فندقه و پهن می­باشد [۱۵] (شکل ۱-۳).
۱-۳-۳-۲ پراکنش جغرافیایی گلپر
در نقاط مختلف جهان خصوصا مناطق مرطوب و باغ­ها می­­روید. در ایران در نواحی نمناک و کوهستانی و مناطق پیرامونی هم­چون نواحی شمالی البرز، جواهرده رامسر، شمیرانات، توچال، غرب ایران و کوه­های بختیاری رشد می­ کند [۱۲].
۱-۳-۳-۳ خواص ضد میکروبی گلپر
ریشه گلپر محتوی کومارین­های مختلف است [۱۵]. مطالعات انجام شده محققین مختلف بر عصاره گیاه گلپر، اثرات مهارکنندگی آن­ را بر تعدادی از باکتری­ های گرم منفی و مثبت و قارچ­های بیماری­زا مانند Candida albicans و Candida utilis به اثبات رسیده است [۱۹-۱۶].
۱-۳-۳-۴ خواص درمانی گلپر
گرد میوه آن ­را به اغذیه جهت معطر ساختن آن­ها، وارد می­نمایند. به علاوه آن را به علت اسانسی که دارد، جهت رفع نفخ و ناراحتی­های سوء هاضمه ناشی از نفخ به کار می­برند. باید توجه داشت به مقادیر زیاد مصرف نگردد زیرا به طوری که بررسی گردیده ایجاد طپش می­ کند [۱۰].
۱-۳-۴ گیاه کلپوره