در این آیات خدا ترسی وابسته به جنسیت نبوده و زن و مرد هر یک میتوانند با اعمال خود به عنوان الگوی انسانی کامل معرفی شوند. این آیات با خطابی عام میگوید : انسان خدا ترس چه زن و مرد در نزد خداوند جایگاه رفیعی داشته و از همین رو خداوند نیز به همگان سفارش میکند تا به انسان خدا ترس احترام بگذارند و او را الگوی خود قرار داده و تحسین نمایند.
۱-۴-۱-۳ تاثیر زن و مرد بر یکدیگر
وجود چنین رابطهی دو سویه میان زن و مرد، تاثیر پذیری آنان را از یکدیگر اجتناب ناپذیر می کند. هر چند در متن عبری به تبعیت زن از مرد سفارش شده است اما این مسئله مانع تاثیر گذاری زن بر مرد نمیباشد. در دیدگاه کتاب مقدس عبری تاثیر زن بر مرد بسیار بیشتر از تاثیر مرد بر زن است، ویل دورانت نیز با بیان این جمله که :
«یکی از اقوال مدرسان قدیم این بود که همه چیز از زن منعبث میشود[۱۸۵]» بر این نکته صحه میگذارد.
وجود معیارهایی جهت انتخاب همسر نیز یکی دیگر از نشانههای تاثیر گذاری همسران بر یکدیگر است. در سنت یهود به زنان و مردان سفارش میشود که از ازدواج با غیر یهودیان و بت پرستان خوداری کنید چرا که هم نشینی با چنین افرادی به مرور زمان منجر به نفوذ افکار و عقاید آنان و تاثیر پذیری انسان از آنان میشود که همین امر سبب سست شدن ایمان و یکتاپرستی فرد میگردد. در کتاب تثنیه ۷ : ۳-۴ آمده است :
«با آنها ( اقوام غیر یهودی) ازدواج نکنید و نگذارید فرزندانتان با پسران و دختران ایشان ازدواج کنند. زیرا آنها فرزندان شما را از خداوند دور میکنند تا خدایان آنها را پرستش کنند».
در کتاب عزرا[۱۸۶] نیز کسانی که از این قاعده و اصل سرپیچی کرده اند، گناهکار شمرده شده و از آنان تعهد میگیرند که در مدت معین (ظرف یک ماه) از همسران غیر یهودی خود جدا شوند. در کتاب نحمیا ، با کسانی که از این قانون سرباز زده اند برخورد جدیتری میشود و در فصل ۱۳ آیات ۲۶ و ۲۷ به خطای حضرت سلیمان در این باره و عاقبت کار وی اشاره میشود. در این آیات میخوانیم:
«این زنان بیگانه بودند که سلیمان پادشاه را به گناه کشیدند… ».
در کتاب اول پادشاهان نیز نمونهی بارزی از تاثیر گذاری منفی زن بر مرد ارائه میشود ، چیزی که در متن عبری بسیار پر رنگ بوده و دربارهی آن اخطار داده میشود. در فصل ۲۱ آیات ۲۵ و ۲۶ آمده است:
«در واقع هیچ کس نبود که مانند اخاب خود را فروخته باشد تا آنچه را که در خشم خداوند پلید بود، به جا آورد زیرا توسط زنش ایزابل تحریک میشد، او با پرستش بتها به شیوهی آموریها .. به شرم آورترین گناهان دست زد».
شاید بتوان گفت که هیچ آیهای همانند آیه ۱۶ فصل ۳۴ سفر خروج از تاثیر منفی زنان بر مردان به صراحت سخن نگفته است. در این آیه میخوانیم :
«چون دختران ایشان ( اقوام غیر یهودی بت پرست ) را برای پسران خود بگیرد، وقتی آن دختران بتهای خدا پرستش کنند، پسران شما را نیز به بت پرستی وادار مینمایند.»
این آیه حرف را تمام کرده و جای هیچ بهانه تراشی را باقی نمیگذارد.
در کتاب امثال نیز مادر لموئیل ( یا سموئیل) پادشاه، وی را از هم نشینی بسیار با زنان نهی میکند .
در کتاب گنجینهای از تلمود نیز حکایتی در تائید همین عقیده آمده است:
«چنین حکایت میکند که مردی متدین ، زنی پارسا و پرهیزگار داشت و چون دارای فرزندی نشدند و با یکدیگر متارکه کردند، مرد رفت و با یک زن شریر ازدواج کرد آن زن او را شریر و بدکار کرد، زن پارسا رفت و همسر یک مرد شریر و بدکار شد و عاقبت او را دین دار و پرهیزگار کرد، از این جا معلوم میشود که همه چیز در دست زن است » ( برشیت ربا، ۱۷ : ۷ و ۱۲)[۱۸۷].
در کتاب پیدایش فصل ۲ آیه ۲۴، در آن هنگام که روایت آفرینش زن از مرد مطرح میشود زن و مرد یک تن خوانده می شوند. این آیه تلویحا حاکی از تاثیر گذاری زن و مرد از یکدیگر باشد. در کتاب ملاکی نیز تعبیر «یکی شدن» برای زن و شوهر استفاده میشود که گویای تاثیر زن و مرد بر یکدیگر بوده و از این رو انتخاب همسر در سنت یهود همراه با معیارها و ضوابطی میباشد، آن چنانکه « هر بار که شیوخ متن عبری در صدد انتخاب همسری بودند به بین النهرین روی میآوردند تا زنی از قومی شایسته و برتر بیابند».[۱۸۸]
۱-۴-۲ ملاک گزینش همسر
۱-۴-۲-۱ یهودی بودن
در سراسر فرامین کتاب مقدس عبری بر ازدواج درون قومی تأکید و از ازدواج با غیر اسرائیلی نهی می شود. پیشتر به نمونه هایی از این دست اشاره شده است.
۱-۴-۲-۲ پاکدامنی وعفاف
ویل دورانت میگوید:
«در فرمان هفتم نیز ازدواج به عنوان اساس خانواده شناخته میشد و دین را تا آنجا که ممکن است به یاری ازدواج و هواداری از آن وا میدارد. از روابط جنسی پیش از ازدواج سخنی به میان نمیآید ولی قاعدههایی میگذارد که بنابر آن ها دختر باید در روز ازدواج دوشیزگی خود را اثبات کند و گرنه او را سنگسار میکنند تا بمیرد…»[۱۸۹]
رعایت عفاف که از موجبات بقا و دوام جوامع بشری است در تمام ادیان الهی مورد سفارش قرار گرفته است.
در متن عبری نیز به صراحت بر این امر تاکید شده بطوریکه در ده فرمان به میخوانیم :
« زنا نکن »[۱۹۰] . در ادامه در آیهی ۱۷ نیز آمده است :
« به خانهی همسایهی خود… نه زنش … طمع نداشته باش …»
اختصاص دو فرمان از ده فرمان شریعت موسی گویای اهمیت مسئله عفاف و پاکدامنی در آن میباشد. در سفر لاویان فصل ۱۸ قوانین همبستری ارائه شده و در فصل ۲۰ همین کتاب نیز مجازات نامطیعان از این فرامین مطرح میشود. در کتاب ایوب[۱۹۱] میخوانیم:
« با چشمان خود پیمان بستم که به هیچ دختری ( مورد زن و دختر) با نظر شهوت نگاه نکنم ».
مسئله عفاف تا حدی اهمیت دارد که دختران یهودی در شب عروسی خود باید دوشیزه بودن خود را ثابت میکردند و اگر شوهر او را به بیعفتی متهم می نمود و خلاف آن ثابت میشد مرد از حق طلاق محروم شده و هرگز نمیتوانست به هیچ بهانه ای دختر را طلاق دهد. در سفر تثنیه باب ۲۲ آیات ۱۳ تا ۲۱ به تفصیل به توضیح این حکم میپردازد.
از آنجا که دوشیزگی دختر در هنگام ازدواج امری اساسی به شمار آمده و نشانی از عفت و پاکدامنی اوست، تجاوز به دختر نیز حکم خاص خود را داشته و فرد خاطی مستوجب کیفر میباشد[۱۹۲] . در این فرمان گرچه فرد خطاکار مجبور به پرداخت غرامت به پدر دختر میباشد اما سوالات بسیاری را نیز در ذهن بوجود می آورد، از جمله اینکه فردی که به سوی دختری رغبت داشته و در نهایت نیز نتوانسته دربارهی او برهوای نفسش کنترل کند و بالاخره بصورت غیر شرعی و حرام او را بی حرمت ساخته چگونه است که ازدواج با چنین دختری، آنهم بدون در نظرگیری خواست و نظر دختر، کیفر عمل آن مرد به حساب میآید؟
البته بر اساس فصل ۲۲ سفر تثنیه تجاوز به عفت هم ردیف قتل نفس به شمار آمده و خطاکار مستوجب مرگ میگردد. از دیگر نمونه ها می توان به فصل ۳۴ پیدایش و۱۳ دوم سموئیل اشاره نمود.
بیان دقیق و به تفصیل احکام و مجازتهای مربوط به روابط نامشروع جنسی قبل از ازدواج نیز اهمیت پاک دامنی و عفاف را دو چندان میسازد.
براساس سنت یهود، حفظ فروج و پاکدامنی نه تنها پیش از ازدواج که بعد از آن نیز اصلی انکار ناپذیر در حفظ سعادت و سلامت خانواده و جامعه میباشد. در مورد زن و مرد صاحب همسر نیز فرامین مشابه و بلکه دقیقتر و به مراتب سختگیرانه تری ارائه میشود که حاکی از تاثیر عفت و پاکدامنی در تدام و استحکام خانواده میباشد. در فصل ۲۲ آیه ۲۲ سفر تثنیه به صراحت گفته میشود:
«اگر مردی در حال زنا با یک زن شوهردار دیده شود، باید آن مرد و زن هر دو به قتل برسند…»
براساس متن عبری حتی اگر زنی به فحشا و فساد شهره بود، مردان نمیتوانند به این بهانه با او رابطه داشته باشند. در فصل پنجم کتاب امثال به دوری از فحشا و عواقب تلخ آن سفارشی شده است در این آیات آمده است:
«چنین زنی ( فاحشه ) انسان را به طرف مرگ میکشاند و به انتهای دنیای مردگان میاندازد… از این قبیل زنان دوری کنید و حتی نزدیک خانهی آنان هم نروید مبادا عزت و احترام خود را از دست داده و در جوانی به دست ظالمان هلاک شوید ….». [۱۹۳]
در ادامه آیات نیز هم چنان به زشتی این کار و سرانجام شوم آن اشاره میشود و در پایان از انسان میخواهد که تنها از همسرش لذت برد تا او نیز با وفاداری تمام در کنارش مانده و خانواده ای موفق و مستحکم داشته باشند.
در فصل ۶ آیات ۲۶ تا ۳۵ این کتاب به نکوهش و تقبیح عمل زنا با زن همسر دارد اشاره میشود و آنرا بسیار بدتر از زنا با زن فاحشه و بدون همسر بر میشمرد.
اما به رغم تاکیدات متن، گویا در دوره ای قوم بنی اسرائیل به انجام امور منافی عفت خو گرفته و عاقبت شوم آن را از یاد برده بودند بطوریکه در کتب ارمیا[۱۹۴] ، حزقیال[۱۹۵] و اشعیا[۱۹۶]پیوسته از این عادت زشت سخن گفته و دربارهی عواقب آن به مردم هشدار میدهند.
در فقه تلمودی نیز رعایت اصول اخلاقی جز ارکان اساسی در تشکیل و تداوم خانواده به حساب آمده است. در تلمود فصلی با عنوان « قیدوشین» در تبیین احکام و ماهیت ازدواج اختصاص یافته است. تلمود از واژه قیدوشین برای توصیف ازدواج استفاده می کند زیرا:
«( ازدواج) شوهر، زن خود را بر همهی مردان جهان به مانند چیزی که وقف معبد بیت همیقداش میشود، حرام میکند» ( قیدوشین ، ۲ ب) [۱۹۷].
تلمود در توصیف بیعفتی میگوید:
«بی عفتی در یک خانه مانند وجود کرم در دانههای کنجد است » [۱۹۸]
البته تلمود نیز هم چون متن عبری بر پاکدامنی زن و مرد «هر دو» تأکید میکند و آنرا خاص یک جنس بر نمیشمرد از این رو در ضرب المثلی میگوید:
«مرد در کدوهای بزرگ و زنش میان کدوهای کوچک ( مرتکب اعمال منافی عفت میشوند )[۱۹۹] به این حقیقت اشاره دارد که خیانت مرد به همسرش سبب خیانت زوجهاش به او خواهد شد..[۲۰۰]».
البته این دیدگاه منشا کتاب مقدسی دارد چرا که در فصل ۳۱ آیات ۹ تا ۱۱ کتاب ایوب به این واقعیت اشاره میشود که: «اگر دلم فریفتهی زن مرد دیگری شده باشد ، یا در کمین زن همسایه باشم، پس زن من هم، کنیز مرد دیگری شود. دیگران با او همبستر شوند. زیرا این کار خیانت است و عامل آن سزاوار مجازات میباشد». ویل دورانت نیز دربارهی مفهوم عمل زنا در میان قوم یهود مینویسد:
«زنا در نزد آنان عبارت بود از این که مردی هم خوابهی زنی شود که آن را مرد دیگری خریده است . در واقع زنا عنوان تجاوز به حق مالیکت داشت و زن و مرد زناکار هر دو به اعدام محکوم میشوند. فسق بر زن بیشوهر حرام بود اما اگر مرد عزبی چنین میکرد عنوان گناه قابل آمرزش را داشت ».
۱-۴-۳ وظایف زن در نقش همسری
در متن عبری وظایفی برای زن و مرد مطرح میشود که هر یک مکمل و لازمهی دیگری است. به طور مثال در کتاب مقدس مردان به علم اندوزی و مطالعه تورات ترغیب میشوند، حال آنکه زنان نه تنها به تحصیل تورات تشویق نمیشوند بلکه باید به مردان در این زمینه کمک کرده تا بتوانند هر چه بیشتر و بهتر در این راه گام بردارند. هم چنین مردان به عبادت در کنسیه سفارش شدهاند، اما زنان مجبور به ادای نماز و یا عبادت در کنسیه نیستند چرا که باید در زمان غیبت مردان، در کنار فرزندان بوده و از آنان پرستاری نمایندو … . در یک فهرست اجمالی وظایف زن در خانه عبارت است از :
جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.
رفع نیازهای شوهر و فرزندان با انجام امور داخلی خانه و یا خارج از خانه.
ایجاد آرامش برای خانواده .
تشویق شوهر و فرزندان به علم آموزی و تحصیل تورات.
اجرای احکام اصلی یهودی مانند، روز سبت، حلال و حرام خوارکیها و مسائل مربوط به زناشوئی.
ازدیاد نسل و پرورش فرزندان ( که در فصول پیش به آن اشاره شد.)
شناخت نقش واقعی زن منوط به درک مفاهیم کتاب مقدس است . سنت یهودی اساساً دو جنس زن و مرد را جسماً و روحاً متفاوت میداند . گرچه این دو در بعضی از مشخصات عمومی یک انسان مشترک میباشند ولی شباهت روحی آنان کمتر از تفاوتهای ظاهری آنان است. تفاوتهای تکوینی در زن و مرد باعث تکامل و هارمونی نقش های آنان میگردد. اولین شرط بقاء وحفظ آرامش خانه در یهودیت، همکاری و هماهنگی افراد خانواده است. در این میان نقش زن از سایر اعضای دیگر خانواده برجسته تر است.
۱-۴-۳-۱ توجه به امر خانهداری و رفع حوائج خانواده
ویل دورانت میگوید:
«زن کامل زنی بود که پیوسته در خانه و اطراف آن کار میکرد و جزء به شوهر و فرزندانش به چیزی نمی اندیشید».[۲۰۱]
در کتاب امثال فصل ۳۱ آیات ۱۲ -۳۰ نیز توصیف زن لایق چنین آمده است:
« .. ( او) سراسر عمرش به شوهر خود خوبی میکند نه بدی .. پشم و کتان را میگیرد و با دستهای خود آنها را میریسد. او برای تهیه خوراک مانند کشتیهای تاجران به راه های دور میرود. پیش از آنکه هوا روشن شود از خواب بر میخیزد و برای خانواده خود خوراک آماده میکند و دستورات لازم را به کنیزان خود میدهد. مزرعهای را انتخاب میکند .. و با دسترنج خود تاکستانی را آباد میکند. او نیرمند و پرکار است و .. شبها تا دیر وقت کار میکند. با دستهای خود نخ میریسد و پارچههای کتان ارغوانی میدوزد تنبلی نمیکند و احتیاجات خانواده خود را فراهم می کند، فرزندانش از او راضی هستند و شوهرش او را ستایش میکند..»
در متن عبری زن نه تنها از طریق انجام امور داخلی خانه که با اشتغال در خارج از منزل نیز باید در رفع حوائج اعضای خانواده بکوشد. زمانی که انجام امور روزمرهی خانه و یا حتی خارج از خانه مثل باغداری یا فروش صنایع دستی و .. جهت حفظ آرامش فرزندان و شوهر و رفع نیازهای آنان باشد، مقدس است و مورد پسند و تحسین خدا میباشد.
«در گذشته، کار زنها بیشتر به محیط خانه محدود بود. چرخ ریسی، بافندگی، آشپزی، شست و شو، پختن نان و آسیاب کردن گندم از جمله کارهایی بود که زنها در انزوای خود در خانه انجام میدادند و جملهای در تلمود هست که این زندگی منزوی را چنین توصیف میکند:
او ( زن ) از جمع مردم به زندانی بسته تبعید شده است. اما با گذشت زمان و مطلوبتر شدن شرایط فرهنگی جامعه، بعضی وقتی ها زنان برای یاری شوهرشان در خارج از خانه نیز کار میکردند . زنها با کشاوزی، تجارت و … در ارتقا سطح کیفی خانواده خود نقش به سزایی ایفا میکردند. هر چند هنوز عده قلیلی هستند که احکام یهود را قوانین لایتغییر الهی فرض میکنند و با حضور اجتماعی زن به شدت مخالفند اما اکثر یهودیان معتقدند که آداب سنتی یهود حالتی پویا داشته ، میتواند با جامعه و تحولاتش منطبق شود»[۲۰۲].
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی