قلمرو فیزیکی شامل: سلامت بدن و فشار ناشی از بیماری های خاص
 

قلمرو روانی و عاطفی شامل:احساس رضایت از زندگی و احساس خوب بودن.
 

قلمرو اجتماعی شامل:تماس اجتماعی و ارتباط مناسب با دیگران به طور عموم و با خانواده و همسر به طور ویژه.

 

قلمرو رفتاری فعالیتی شامل:ظرفیت و پذیرش مراقبت از خودو انجام کار و فعالیت و حرکت
 

قلمرو مادی شامل:وضعیت اقتصادی و مالی فرد

ید الیور و همکاران(۱۹۹۷) عوامل تعیین کننده کیفیت زندگی در سه طبقه قرار می گیرند:

مشخصات فردی شامل متغییرهای دموگرافیک
 

شاخص های عینی کیفیت زندگی که شرایط محیطی هستند و بر متغییر های مربوط به رفاه، بهداشت محیط اجتماعی،تحرک، فرهنگ و مذهب ، محیط طبیعی و سیاست ها شاخص های ذهنی کیفیت زندگی که مفاهیمی همچون احساس رضایتمندی از زندگی، رفاه و آسایش جسمی و روانی و شادکامی توصیف می شود.(الیور،۱۹۹۷).
 

ریف برای کیفیت زندگی ۶ عامل در نظر می گیرد:
پذیرش خود
هدف داشتن در زندگی
رشد شخصی
تسلط بر محیط
خود مختاری
روابط مثبت با دیگران
پیشینه‌پژوهشی

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.
 

پیشینه داخلی
 

ملکی و همکاران (۱۳۹۱) در پژوهشی با عنوان تأثیر آموزش هوش هیجانی بر پرخاشگری، استرس و بهزیستی روانشناختی ورزشکاران نخبه نشان دادند که آموزش هوش هیجانی بر هر سه متغیر روانشناختی مورد بررسی تأثیر معنی‌دار دارد. یعنی این دوره سبب کاهش پرخاشگری (p<0/01) و استرس (p<0/01) و افزایش بهزیست روانشناختی (p<0/01) آزمودنی‌های گروه آزمایشی شده است.

بهادری و همکاران (۱۳۹۱) با بررسی رابطه بین اضطراب اجتماع، خوش‌بینی و خودکارآمدی با بهزیستی روانشناختی در دانشجویان دانشگاه تبریز دریافتند که بین اضطراب اجتماعی و بهزیستی روانشناختی رابطه منفی معنی‌داری وجود دارد ولی بین خوش‌بینی و بهزیستی روانشناختی و همچنین خودکارآمدی و بهزیستی روانشناختی رابطه مثبت معنی‌دار وجود دارد.
منیجه شهنی ییلاق و همکاران (۱۳۹۰) در پژوهشی تحت عنوان رابطه‌ی هوش هیجانی و مهارت‌های اجتماعی با بهزیستی روانشناختی در دانشجویان دختر دانشگاه شهید چمران اهواز نشان دادند که مؤلفه‌های هوش هیجانی و مهارت‌های اجتماعی پیش‌بین‌های مثبت بهزیستی روانشناختی دانشجویان دختر هستند بدین معنی که دو چیز میزان هوش هیجانی و مهارت اجتماعی دانشجویان بیشتر باشد میزان بهزیستی روانشناختی آنها نیز بیشتر است.
دستجردی و همکاران (۱۳۹۰) در پژوهشی تحت عنوان نقش پنج عامل شخصیت در پیش‌بینی بهزیستی روانشناختی دانش‌آموزان شهر بیرجند دریافتند که صفت سازگاری، مؤلفه‌ی روابط مثبت با دیگران و پذیرش خود را پیش‌بینی نمود، صفت وظیفه‌شناسی، مؤلفه‌ی استقلال را صفت روان رنجورخویی مؤلفه‌های استقلال، روابط مثبت با دیگران، رشد فردی و هدفمندی در زندگی را پیش‌بینی نمود. صفت پذیرش مؤلفه‌های تسلط بر محیط، استقلال و رشد فردی، هدفمندی در زندگی و پذیرش خود را پیش بینی نمود. ضرایب بتا نشان‌دهنده‌ی قدرت پیش‌بینی هر شش مؤلفه‌ی بهزیستی توسط برونگرایی بود.
میکائیلی منیع(۱۳۸۹) در بررسی وضعیت بهزیستی روانشناختی دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه ارومیه نشان داد بین مولفه های بهزیستی روانشناختی در دو جنس تفاوت معنی داری وجود داردکه غیر از مؤلفه ی هدفمندی در زندگی در سایر مؤلفه ها دختران دانشجو وضعیت بهتری نسبت به پسران داشتند.
یایاری و همکاران (۱۳۸۶) در پژوهشی با عنوان رابطه هوش هیجانی با منبع کنترل و سلامت روانشناختی در بین دانشجویان دانشگاه مازندران دریافتند که افراد با سطح هوش هیجانی بالا و منبع کنترل درونی از سلامت روانشناختی بهتری برخوردارند. نتایج تحلیل رگرسیون این تحقیق نشان داد که ۹/۵۸ از کل واریانس سلامت روانشناختی توسط هوش هیجانی فرد پیش‌بینی می شود.

بیانی و همکاران (۱۳۸۷) در بررسی رابطه بین ابعاد بهزیستی روانشناختی و سلامت عمومی دانشجویان دانشگاه آزاد واحد آزادشهر نشان دادند که بین ابعاد بهزیستی روانشناختی (پذیرش خود، رابطه مثبت با دیگران، خودمختاری، زندگی هدفمند، رشد شخصی و تسلط بر محیط) و سلامت عمومی رابطه منفی معناداری وجود دارد.
جعفرنژاد و همکاران (۱۳۸۴) در پژوهشی تحت عنوان رابطه پنج عامل بزرگ شخصیت، مهارتهای مقابله‌ای و سلامت روانی دانشجویان دریافتند که میان عامل‌های روان رنجورخویی، پذیرش و برونگرایی با سلامت روان رابطه‌ی معنی‌داری وجود دارد.
در تحقیقی که توسط طاهری،یار یاری،صرامی و ادیب منش (۱۳۹۲)،در پژوهش تحت عنوان رابطه بین سبک های هویت و شادکامی و بهزیستی روانشناختی در دانشجویان دانشگاه ،تعداد ۵۴۵ نفر از دانشجویان را مورد بررسی قرار دادند.نتایج نشان داد که بین سبک هویت هنجاری ،اطلاعاتی،تعهد،هویت و شادکامی رابطه مثبت و معنا دار و بین سبک هویت پراکنده اجتنابی و شادکامی رابطه منفی و معنا دار ی وجود دارد.همچنین بین سبک هویت اطلاعاتی و تعهد هویت با بهزیستی روان شناختی رابطه مثبت و معنا داری وجود داشت.نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که سبک اطلاعاتی و تعهد هویت ،پیش بینی کننده ی بهزیستی روانشناختی هستند.
در تحقیقی که توسط شکری،مرادی،فرزاد،سنگری،غنایی و رضایی (۱۳۸۱).تحت عنوان نقش صفات شخصیت و سبک های مقابله ای در سلامت روانی دانشجویان صورت گرفت نشان دادند وظیفه شناسی و پذیرش ،بر سبک مسأله مداری اثر مثبت و معنا داری دارد و جنس اثر منفی و معنی دار،در حالی که پذیرش و وظیفه شناسی بر سلات روان اثر منفی و معنی دار و روان رنجور خویی و هیجان مداری اثر مثبت و معنی دار داشت.اثر مستقیم جنس بر سلامت روان ،از طریق مسأله مداری ، مثبت و معنی دار و اثر برون گرایی و پذیرش بر سلامت روان به وسیله هیجان مداری منفی و معنی دار به دست آمد و جنس از طریق هیجان مداری اثر مثبت و معنی دار داشت.به طور کلی نتایج این پژوهش مؤید آن است که توجه به نقش صفات شخصیت و سبک های مقابله ای در مطالعه ی افراد بسیار سلامت روانی مهم است.
نتایج تحقیق خدایاری فرد،شکوهی یکتا،غباری بناب،(۱۳۸۷) با عنوان رابطه بین عوامل تنش زا و نشانگان تنیدگی با راه ‌های مقابله در دانشجویان ،نشان داد که فراوان ترین عامل و رویداد تنش زا در بین پسر مربوط به عوامل تحصیلی بوده و عوامل تنش زای فردی و اجتماعی بعد از عوامل تحصیلی قرار دارند.الگوی منابع تنش زا در دانشجویا دختر و پسر تفاوت چندانی نشان نداد ،اما میزان تأثیرگزاری منابع تنش زا در بین دختر و پسر کاملاَ متفاوت بوده و دانشجویان پسر درباره‌‌ی مسأله ناکامی در ازدواج با همسر دلخواه و دانشجویان دختر بیشتر تحت تأثیر مسائل و مشکلات خانوادگی قرار دارند،همچنین یافته ها نشان دادند که دانشجویان پسر نسبت به دانشجویان دختر بیشتر از مهارت های مقابله ای جستجوی حمایت اجتماعی و انجام کار سخت بهره می جویند.همچنین نشان دادند که اولاَ بین عوامل تنش زا و نشانگان تنیدگی رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد،ثانیاَ شیوه های مقابله با تنیدگی و نشانه های آن رابطه داد،به گونه‌ای که استفاده از مهارت‌های مقابله ای،نگرانی عمومی،آرزو پروری،جستجوی تعلق،عدم مقابله،سرزنش خود و درون ریزی موجب افزایش نشانه های تنیدگی می شود.در تحقیقی که توسط خلعتبری و همکاران(۱۳۹۰) تحت عنوان رابطه کمال گرایی و احساس تنهایی با کیفیت زندگی دانشجویان پزشکی استان گیلان صورت گرفت نشان داد که با افزایش کیفیت زندگی، احساس تنهایی و کمال گرایی کاهش پیدا می کند.
تحقیق مکوندی و زمانی(۱۳۹۰) که تحت عنوان بررسی کیفیت زندگی و ابعاد مختلف آن در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز در سال صورت گرفت نشان داد که در متغیرهای سن و جنس اختلاف معناداری در نمونه های مطالعه وجود نداشت. امتیاز کلی کیفیت زندگی ۵٫۳ ± ۱۳٫۴ بود. در بین ابعاد چهارگانه کیفیت زندگی، بیشترین امتیاز، مربوط به بعد سلامت جسمانی و کمترین امتیاز، مربوط به بعد سلامت محیط بود. در بعد سلامت محیط با دانشجویان دختر امتیاز بیشتری کسب کرده بودند. در ابعاد دیگر تفاوت معناداری بین دو جنس دیده نشد. سلامت اجتماعی در دانشجویان متاهل بیشتر از دانشجویان مجرد بود ؛ در سایر ابعاد، تفاوتی بین دانشجویان مجرد و متاهل وجود نداشت. همچنین سلامت محیط در دانشجویان خوابگاهی کمتر از سایرین بود .
در تحقیق سلطانی و همکاران(۱۳۸۹)که تحت عنوان بررسی کیفیت زندگی دانشجویان دانشگاه ایلام صورت گرفت نتایج نشان داد که کیفیت زندگی ۴ درصد دانشجویان بسیار مطلوب، ۳۴ درصد مطلوب، ۵۱ درصد متوسط و کیفیت زندگی ۱۱ درصد دانشجویان نیز نامطلوب بوده است. همچنین در ابعاد درد جسمانی، روابط محیطی، تأمین مالی، مراقبت‌های اجتماعی و عواطف منفی در بین دانشجویان دختر و پسر تفاوت‌های معنی‌داری مشاهده گردید که در همه این ابعاد دانشجویان دختر وضعیت ناخوشایندتری گزارش کردند. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج پژوهش ما، انجام ارزیابی‌های روانشناختی دانشجویان و ارائه خدمات روانشناختی در زمینه‌های مختلف برای ارتقای سطح سلامت و کیفیت زندگی آنها توصیه می‌شود.
منصوریان و همکاران(۱۳۸۴) در تحقیق خود تحت عنوان بررسی کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ایلام در سال ۱۳۸۴ صورت گرفت نشان دادند که بین کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و متغیر های جنس، سال ورود به دانشگاه ، میزان علاقه به رشته تحصیلی، هزینه مصرفی ماهانه نگرانی درباره آینده شغلی و درآمد خانواده ، ارتباط معنی داری وجود داشت.همچنین دانشجویان دختر کیفیت زندگی بالاتری داشتند دانشجویان سال بالاتر و دانشجویان متاهل کیفیت زندگی بالاتری نسبت به ورودی های جدید و دانشجویان مجرد داشتند .
در تحقیق جعفری(۱۳۹۰) تحت عنوان بررسی کیفیت زندگی دانشجویان دانشگاه های سطح شهراردبیل سال ۸۷ صورت گرفت نشان داد که ، اکثر دانشجویان کیفیت زندگی خود را در حد متوسط گزارش نموده اند و کیفیت زندگی آنها کمتر از عامه جامعه بود.تحصیل در دانشگاه با چالش ها و استرس های بخصوص همراه است که میتواند روی کیفیت زندگی تاثیر گذار باشد.
در تحقیق جمالی در سال (۱۳۸۷) تحت عنوان ارزیابی کیفیت زندگی دانشجویان رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، آجا و بقیه ا…و دانشجویان مهندسی صورت گرفت نشان داد که تمامی جنبه‌های کیفیت زندگی دانشجویان پزشکی به خصوص در دوران کارورزی پایین است. مطالعات آتی باید کارایی روش‌هایی نظیر برنامه‌های افزایش خود-آگاهی، تشویق کردن دانشجویان به بیشتر فعال بودن از نظر اجتماعی و جسمانی را در بهبود سلامت دانشجویان بررسی کنند.

پیشینه خارجی
 

یافته های لیوراس و بوسما(۲۰۰۵) در برسی سبک های هویت و بهزیستی روانی دانشجویان،نشان دادند که ضریب همبستگی بین سبک هویت اطلاعاتی و همه خرده مقیاس های بهزیستی روانی مثبت و معنا دار است به استثنای خویشتن پذیری که رابطه اش بیا سبک هویت اطلاعاتی مثبت بوده ولی معنا دار نیست.سبک هویت هنجاری با خرده مقیاس های خویشتن پذیری ،تسلط محیطی،روابط مثبت با دیگران و هدف داشتن در زندگی همبستگی مثبت داشت،سبک هویت سردرگم(اجتنابی) با تمام خرده مقیاس های بهزیستی روانی همبستگی منفی معنا دار داشت. عامل تعهد هویت نیز با تمام این خرده مقیاس ها همبستگی مثبت معنا دار برقرار کرده بود.
مطالعات ولز(۲۰۰۰)،نشان میدهد که اختلالات روان شناختی هنگامی که راهبردهای مقابله ای ناسازگار مثل تفکر،درجاماندگی،اجتناب و سرکوبی فکر اصلاح خود باورهای ناکارآمد را با شکست مواجهه می سازد تدام می یابند و باعث می شوند که اطلاعات منفی در مورد خود افزایش یابند.
گریفیت و دابو(۱۹۹۳؛به نقل از قنائت،۱۹۹۶)در هدفی با بررسی راه های مقابله نوجوانان و جوانان در برخورد با عوامل تنش زای موجود در خانواده،مدرسه،و همسالان،دانش آموزانی را از مدارس راهنمایی و دبیرستان انتخاب و آنها را به سه گروه سنی تقسیم کردند.سپس پرسشنامه راهبردهای مقابله ای به آنها داده شد.نتایج نشان داد ۱-جوانان بیشتر در مواجهه با عوامل تنش زای مربوط با همسالان از مقابله گرایش سود می جویند،۲-دختران در مقایسه با پسران،بیشتر از هر نوع مقابله گرایش و مقابله اجتنابی به صورت ترکیبی بهره می گیرند،۳-با وجود نوع عامل تنش زا،راهبردهای مقابله ای گرایش،بیشتر پیامدها و نتایج مطلوب و مورد علاقه را پیش بینی می کنند،در حالی که راهبردهای مقابله ای اجتنابی بیشتر نتایج و پیامدهای ناخواسته را پیش بینی می کنند.
تحقیق اندلر و پارکر(۱۹۹۴).در جامعه ی کانادا نشان داد که زنان در مقایسه با مردان به کاربرد راهبردهای مقابله هیجانی و اجتنابی گرایش بیشتری دارند.
پتاسک و همکاران(۱۹۹۲،به نقل از تروپ،۱۹۹۴)رویدادهای زندگی و چگونگی مقابله با آن را در دانشجویان مطالعه کردند.نتایج نشان داد که دانشجویان پسر بیشتر از رویارویی مبتنی بر مسأله و دانشجویان دختر از رویارویی مبتنی بر هیجان استفاده می کنند.در زمینه استرس هم مشخص شد استرس خانوادگی و بیماری در دختران بیشتر از پسران است،در صورتی که در پسران استرس اقتصادی بیشتر از دختران گزارش شده است.
در زمینه ارجحیت شیوه رفتاری یا شناختی مقابله نیز،شیفمن(۱۹۸۹،به نقل از موس و اسکافر،۱۹۹۳؛به نقل از خدایاری فرد و پرند،۱۳۸۵)به این نتیجه رسید که هر دو شکل پاسخ مقابله ای((رفتاری و شناختی)موثرند،ضمن آنکه ترکیب هر دو نوع نیز بر انتخاب جداگانه هر کدام برتری دارد.
پتروسکی و بیر کی مر،(۱۹۹۱) مشاهده کردند که مقابله مستقیم قوی ترین عامل پیش بینی کننده نشانه‌های روان‌شناختی است.علاوع بر آن،۲۵ تا ۳۵ درصد افرادی که نشانه های بیماریرا گزارش می کردند،به میزان کمی از راهبردهای مقابله موثر استفاده کرده و رویدادهای تنش زای اخیر زندگی خود را با شدت بیشتری ادراک می کرد.
لایو (۱۹۹۸)، فرانک استومبرگ (۱۹۹۰)، کلارک والستون (۱۹۹۲)، برانون و فیست (۲۰۰۰) نشان دادند که آزمودنی‌های با ادراک کنترل در مقایسه با گروه گواه از سلامت بهزیستی و کیفیت زندگی بهتری برخوردارند.
ماورولی، پترایدز، ریف و باکر[۷۱] (۲۰۰۷) در نمونه‌ای از ۲۸۲ نفر نوجوان، رابطه بین صفت هوش هیجانی و بهزیستی روانشناختی را مورد بررسی قرار دارند. نتیجه‌ها حاکی از ارتباط مثبت بین این دو متغیر است و نشان داده شد که افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند نسبت به آنهایی که هوش هیجانی کمتری دارند، در ابتلا به اختلال‌های روانشناختی، آسیب‌پذیری کمتری را گزارش می کنند.
چاو(۲۰۰۷)در مطالعه ی خود نشان داد زنان دانشجو دارای سطح بالاتری از بهزیستی روانشناختی در مقایسه با مردان دانشجو هستند.همچنین زنان در مقایسه با مردان دارای خود پنداره مثبت تر،ارتباط مثبت با دیگران و پیشرفت تحصیلی بیشتری بودند.
کی یس و همکاران(۲۰۰۲) در مطالعه ی خود نشان دادند افرادی با تحصیلات دانشگاهی و سطوح بالا از نظر نیمرخ بهزیستی روانشناختی در سطح مطلوبتری نسبت به افرادی با تسهیلات پایین ترقرار دارند.علاوه بر این با افزایش تسهیلات بهزیستی روانشناختی هم افزایش می یابد.
هایس و جوزف(۲۰۰۳) در مطالعات خود نشان دادند از بین پنج عامل بزرگ شخصیت برونگرایی و روان رنجور خویی قوی ترین پیش بینی کننده های وضعیت بهزیستی افراد می باشد.
تسائوسیس و نیکولا (۲۰۰۵) رابطه بین هوش هیجانی و سلامت روانشناختی ونیزسلامت جسمی را مورد بررسی قرارداده ورابطه معنی داری بدست آوردند.

فصل سوم
 

روش پژوهش
 

روش تحقیق
 

این پژوهش از نظر هدف کاربردی و بر حسب گرداوری داده ها طرح آن همبستگی است.

متغیرها
 

متغییر ملاک :بهزیستی روانشناختی
متغییر پیش بین:مهارت های مقابله ای و کیفیت زندگی
متغییر کنترل:سن
متغییر تعدیل گر:جنسیت

جامعه آماری
 

جامعه ی آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان کارشناسی دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی مرکز کرمانشاه است که در سال تحصیلی ۹۳-۹۴ در این دانشگاه تحصیل می کردند.

حجم نمونه و روش نمونه گیری
 

جامعه­ آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان کارشناسی دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی مرکز کرمانشاه است که در سال تحصیلی ۹۳-۹۴ در این دانشگاه تحصیل میکنند. لذا آزمودنی های پژوهش حاضر را ۲۵۰ نفر(۱۲۵پسر و ۱۲۵ دختر)دانشگاه آزاداسلامی مرکز کرمانشاه که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای مرحله ای انتخاب می شوند ،تشکیل می دهند.

ابزارهای پژوهش
 

پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف
این پرسشنامه توسط ریف در سال (۱۹۸۹) به منظور اندازه‌گیری مقیاس‌های بهزیستی روانشناختی ساخته شد. ریف و کینر (۱۹۸۹) این الگو را پیشنهاد کردند که توسط پژوهشگران بسیاری بررسی شده است آنها برای اندازه‌گیری مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی نسخه‌ی اصلی مقیاس‌های بهزیستی روانشناختی را که دارای ۸۴ گزاره توصیفی بود ساختند. سپس نسخه‌های ۵۴ عبارتی و بعد فرم کوتاه آن که ۱۸ عبارتی بود را طراحی کردند. پرسشنامه دارای ۶ زیرمقیاس است که عبارتند از: ۱- پذیرش خود ۲- روابط مثبت با دیگران ۳- خودمختاری ۴- تسلط بر محیط ۵- زندگی هدفمند و ۶- رشد شخصی. در این پرسشنامه که برای بزرگسالان تهیه شده است آزمودنی در یک طیف لیکرت ۶ درجه‌ای شامل کاملاً مخالف تا کاملاً موافق مشخص می‌سازد که تا چه حد با هر یک از عبارات موافق یا مخالف است. سؤال (۳-۴-۵-…..- ۹-۱۰-۱۳-۱۶-۱۷) به صورت معکوس نمره‌گذاری می‌شوند (ریف، ۲۰۰۹؛به نقل از حسینی،۱۳۹۲). همچنین از جمع کل نمرات بهزیستی روانشناختی کل بدست می‌آید.