H1 H2
H4
فرایندهای مدیریت دانش
H3
۲-۳ بخش سوم- الگوی مفهومی پژوهش
داونپورت و پرابست با انجام مطالعه موردی و بررسی شرکت های بزرگی مانندآمازون دات کام لیستی از عوامل کلیدی موثر برکارائی سیستم مدیریت دانش ارائه کرده اند که عبارت است از: سطح دانش کارکنان، ساختار سازمان، آموزش مرتبط با مدیریت دانش وقابلیت های فناوری اطلاعات (Davenport& Probst, 2002). در تحقیقی که توسط هونگ وهمکاران در خصوص عوامل اصلی تاثیرگذار در کارائی سیستم مدیریت دانش برای صنعت دارو سازی انجام شده است هفت عامل تاثیرگذار در کارائی سیستم مدیریت دانش مورد شناسایی قرار گرفته است که عبارتند از : ساختار دانشی اثر بخش، ساختار سازمانی، قابلیت های فناوری اطلاعات، درگیری وآموزش افراد،قابلیت های فناوری اطلاعات،(Hung, et. al.2005,164-168).

وانگ و اسپین وال(۲۰۰۵)تعداد عوامل سازمانی را که با کارائی مدیریت دانش رابطه دارندرا بیان داشته اند. عوامل استخراج شده از سوی وانگ و اسپین وال شامل موارد زیراست : فناوری اطلاعات،اهداف و راهبرد،ساختار سازمانی، فعالیت ها وفرایندها ی سازمان، آموزش، مدیریت منابع انسانی. پژوهش رشمن وهمکاران (۲۰۱۰)درباره کسب وکارهای کوچک و متوسط مالزی و پاکستان نشان می دهد که محققان عوامل سازمانی مهمیرا که با کارائی مدیریت دانش رابطه داشته اند شامل موارد زیر بیان کرده اند: قابلیت های فناوری اطلاعات،آموزش نیروی انسانی، ساختار سازمانی و عملکرد مشتری. پژوهش والمحمدی (۲۰۱۰)نیز عوامل زیر را به عنوان عوامل سازمانی مهم که با کارائی مدیریت دانش ارتباط بیان می دارد : فرهنگ سازمانی، زیر ساختهای فناورانه، ساختار سازمانی، تعلیم وآموزش،مدیریت منابع انسانی و الگوبرداری.
با توجه به نتایج تحقیقات مذکور در زمینهرابطه عواملسازمانی با کارائی سیستم مدیریت دانش که هر کدام براساس دیدگاه های مختلف عناصر متفاوتی برای سیستم مدیریت دانش پیشنهاد و تأثیر هرکدام را بررسی نموده اند و متغیرهای تأثیر گذار بر موفقیت مدیریت دانش که در جدول ۲-۱منعکس شده است، پایه نظری این پژوهش شکل گرفت. اما در نهایت تعداد ۴عامل:ساختارسازمانی، سطح دانش کارکنان، آموزش مرتبط با مدیریت دانش، قابلیت های فناوری اطلاعات پیشنهاد شده است که با توجه به بررسی پیشینه پژوهش نشان می دهد که رابطه معنا داری بین عناصر ذکر شده درشکل ۲-۱۱ و مدیریت دانش در سازمانها وجود دارد .
شکل ۲-۱۲ :الگوی مفهومی پژوهش
ساختار سازمانی
سطح دانش کارکنان
عملکرد مشتری
کارایی مدیریت دانش
آموزش مرتبط با مدیریت دانش
قابلیت های فناوری اطلاعات
۲-۴٫ بخش چهارم -آشنایی با سازمان مورد بررسی
شهرک صنعتی دلیجان در شهرستان دلیجان و به فاصله حدوداً ۷کیلومتری ازمرکزشهردلیجان واقع گردیده و مساحت آن معادل ۷۵۴.۵هکتار که در حالحاضرفازعملیاتی تعریف شده آن ۴۱۶هکتار و سطح کاربری اراضی صنعتی آن تقریبا۳۰۵.۹هکتار می‌باشد.این شهرک در مجاورت شاهراه شمال به جنوب و راه اصلی دلیجان به اصفهان وتهران واقع و فاصله آن با اراک ۱۴۰کیلومتر، قم۹۰کیلومتر، اصفهان۱۸۵کیلومتر و تهران ۲۴۰کیلومتر می‌باشد همچنین این شهرک در فاصله ۹۰کیلومتری ازخط راه‌آهن سراسری و ایستگاه راه‌آهن قم،۶۰کیلومتری گمرک منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان و ۷۵کیلومتری فرودگاه کاشان قرار گرفته است.
مزایای استقرار در شهرک: داشتن زیرساختها و امکانات اشاره شده موجود، نزدیکی به شهر دلیجان، مجاورت با شاهراه شمال به جنوب، فرهنگ صنعتی منطقه، زمینهای هموار و دارای سندتفکیکی و استقرار حجم بالای واحدهای تولیدکننده عایقهای رطوبتی می باشد موقعیت بسیار مطلوبی رابرای سرمایه گذاری در این شهرک فراهم نموده است.
واحدهای مستقر و صنایع مجاز برای استقرار:اولین قرارداد تخصیص زمین در این شهرک به اسفند ماه ۱۳۷۰برمی گردد که به منظوراجرای طرحهای فلزی، غذایی، شیمیایی، کانی غیرفلزی، برق و الکترونیک،نساجی سلولوزی و … اختصاص داده شده و امکان استقرار کلیه صنایع درزونهای تعریف شده درآن وجود دارد.

فصل سوم
روش تحقیق
مقدمه
انسان همیشه در صدد پی بردن به قاعده و نظم موجود در پدیده ها و رویدادهای اطراف خود بوده است بدین جهت به کشف قوانین، اصول و نظریه های حاکم بر پدیده ها و رویدادها نائل آمده است (سرمد و همکاران،۱۳۸۷: ۲۰).
راه های دستیابی به شناخت متعدد است و یکی از منابع شناخت روش علمی است. الگو و ماهیت تحقیق علمی در علوم انسانی و تربیتی از علوم مادی و فیزیکی گرفته شده است وهدف آن، «حقیقت یابی»و«فهم و درک مطلب» بوده و هست. از این رو تحقیق را می توان کوشش های سازمان یافته ای تلقی کرد که محقق را در روشن سازی حقیقت یک موضوع یاری می کند. محقق «واقعیت»(آن چیزی که هست) را بر می گزیند و از طریق یک سلسله تلاشها به نام تحقیق به دنبال کشف «حقیقت»(آن چیزی که باید باشد) بر می آید(نادری،۱۳۷۵: ۱۵).
تحقیق عبارت است از فرایندی که پژوهشگر می کوشد بدان وسیله پیچیدگی های روابط متقابل بین افراد را بهتر درک کند. پژوهشگر با بهره گرفتن از روش های منظم (سیستماتیک )درباره کنشها و واکنشها اطلاعاتی را جمع آوری می کند، درباره معنی یا مفهوم آنها می اندیشد، به نتیجه نهایی می رسد، آنها را ارزیابی می کند و سرانجام این نتیجه یا دستاورد ها را ارائه می دهد (سکاران،۱۳۹۰: ۶-۷).
در این فصل ضمن تشریح روش تحقیق به روش جمع آوری اطلاعات و سایر موارد مورد نیاز پژوهش پرداخته می شود که شامل نوع تحقیق، ابزار اندازه‌گیری، متغیرهای تحقیق، اعتبار و روایی پرسشنامه، تعریف جامعه آماری، تعیین نمونه و روش نمونه‌گیری، آزمون‌های آماری مورد استفاده و نرم‌افزار آماری است که برای تجزیه و تحلیل داده‌ها به کار رفته است
۳-۱- نوع و روش تحقیق
روش مجموعه اقدامات و اعمال اصول و قوانینی است که برای تحقیق علمی انجام می گیرد و شامل کلیه وسایل، ابزار و مجموعه مراحلی است که برای جمع آوری اطلاعات و کیفیت بررسی آن ها جهت وصول به یک هدف انتخاب می شود. (علی احمدی ، ۱۳۸۹)
از نظر دسته بندی تحقیقات برحسب هدف، می توان این تحقیق را یک تحقیق کاربردی به شمار آورد، زیرا با تعیین روابط میان متغیرهای تحقیق به کشف قوانین و اصول علمی در عرصه مدیریت دانش پرداخته است.
تحقیق حاضر به بررسی بررسی رابطه عوامل سازمانی با کارایی سیستم مدیریت دانش در شرکت های شهرک صنعتی دلیجانپرداخته است و از آن جهتاین تحقیق از نوع کاربردی محسوب می شود که نتیجه آن برای مدیران این محموعه مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

۱-۱۰-تعریف مفاهیم و واژه های تحقیق
۱-۱۰-۱- ژئوپلتیک
در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﻠﻤﻲ از ژﺋﻮﭘﻠﻴﺘﻴﻚ ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ اﺻﻠﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ، ﻗﺪرت و ﺳﻴﺎﺳﺖ دارای ﺧﺼﻠﺘﻲ ذاﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ، ﻗﺪرت و ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻟﮕﻮﻫﺎی رﻓﺘﺎری ﮔﺮوه یﻫﺎ ﻣﺘﺸﻜﻞ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ از دﻳﺪﮔﺎه ژﺋﻮﭘﻠﻴﺘﻴﻚ، ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺑﻌﺎد ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺮ ﻧﻈﻤﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ و در روﻧﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺮ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮی از واﻗﻌﻴﺖ هایی اﺳﺘﻮار اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻃﻮل زﻣﺎن در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻗﺪرت، آﺛﺎر ﺧﻮد دررا ﺻﺤﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﺟﺎ نهاده اند.
۱-۱۰-۲- امنیت
واژه عربی از ریشه «امن» است و تعاریف گوناگونی که تقریباً معانی یکسانی را می رساند، از آن به دست آمده است. در فرهنگ فارسی عمید، امنیت به : «در امان بودن، ایمنی، بی ترسی، آرامش و آسودگی» معنا شده است(عمید،۱۳۶۰: ۲۵).در دانشنامه سیاسی، امنیت در لغت، حالت فراغت از هر گونه تهدید یا حمله یا آمادگی برای رویارویی با هر تهدید و حمله آمده است(آشوری،۱۳۶۶: ۳۸).

۱-۱۰-۳- تهدید
ترساندن، بیم دادن،بیم عقوبت دادن (عمید،۱۳۷۸ : ۴۳۷ )
۱-۱۰-۴- فرصت
موقعیت های بعضا تصادفی برای برتری یافتن اقتصادی، سیاسی و اجتماعی می باشند که از طریق رسوم یا نظام های قانونی و یا قراردادی برای مقاصد یک واحد اجتماعی قابل دستیابی باشند (وبر،۱۳۷۴: ۸۶ )
۱-۱۰-۵- مرز
انسان ها برای مشخص ساختن پیرامون فعالیت خود، آن گونه که با گستره فعالیت همسایه تداخل پیدا نکند، ناچار به تعیین خطوطی قراردادی در بخش پایانی و پیرامونی محیط زیست یا قلمرو خود می باشند که گونه گسترش یافته این مفهوم خط پیرامونی است که بخش پایانی گستره فعالیت یک ملت را مشخص می سازد و جنبه ای سیاسی پیدا می کند که مرز خوانده می شود(مجتهدزاده، ۱۳۸۱: ۴۰).
۱-۱۰-۶- افغانستان
 افغانستان با بیش از ۶۵۰ هزار کیلومتر وسعت (محصور در خشکی) در جنوب آسیا قرار دارد و جز کشورهای خاورمیانه بزرگ  محسوب می گردد. این سرزمین در نیمکره شمالی، نیمکره شرقی و در محدوده آسیای میانه واقع است. مساحت آن را در منابع مختلف بین ۶۲۰ تا ۷۰۰ هزار کیلومتر مربع ذکر کرده اند، اما مطابق آمار های رسمی ۲۲۵، ۶۵۲ کیلومتر مربع مساحت داشته و چهلمین کشور جهان به شمار می آید.
)http://www.iran-afghanistan.com/news/?p=30)
۱-۱۱-پیشینه تحقیق
۱-۱۱-۱- در تحقیقی که توسط آقای رحمن قهرمانپور با عنوان حضور آمریکا در افغانستان و منافع ملی ایران انجام شد و در مجله شماره ۱۵ مطالعات منطقه ای در تابستان ۱۳۸۲ به چاپ رسید؛ محقق در پی پاسخ به این سوألات است که پس از حمله آمریکا به افغانستان و تشکیل دولت موقت، هدف آمریکا از حضور در افغانستان چیست؟ و آیا این کشور در نیل به اهداف خود موفق بوده است؟
۱-۱۱-۲- تحقیق دیگری که توسط همین محقق با عنوان حضور نظامی آمریکا در افغانستان: موانع و چشم اندازها انجام شده و در مجله شماره ۳۲ مطالعات دفاعی و امنیتی در پاییز ۱۳۸۱ به چاپ رسید محقق به این نتیجه می رسد که موفقیت بی سابقه آمریکا در جنگ افغانستان و تداوم حضور نظامی آمریکا در این کشور مستلزم مشارکت بازیگران متعدد داخلی، منطقه ای از جمله ایران و فرا منطقه ای است که یک به یک مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد.
۱-۱۱-۳-در تحقیق دیگری که توسط دکتر انور خامه ای با عنوان دلایل واقعی و نهانی حضور آمریکا در افغانستان در سال ۱۳۸۰ انجام شده، محقق بر این باور است که در میان کشورهای همسایه افغانستان، بازنده اصلی کشور ایران بوده و در این خصوص یک به یک منافع کشورهای همسایه افغانستان از حضور نظامی آمریکا را تحلیل و بررسی می نماید.
۱-۱۱-۴-در تحقیق دیگری که توسط ابوالفضل صدقی با عنوان سیاست خارجی آمریکا در حوزه خزر و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران در سال ۱۳۸۱ انجام داده محقق معتقد است که حضور نظامی آمریکا در منطقه موجب کاهش ارزش موقعیت ژئوپلتیک ایران، بحران های زیست محیطی، توسعه نیافتگی و مسابقات تسلیحاتی و غیره شده است.
فصل دوم : ادبیات تحقیق
فصل دوم
ادبیات تحقیق
۲-۱- مقدمه
پدیده ای به نام مرز از زمان معاهدات صلح وستفالی به تاریخ ۲۴ اکتبر ۱۶۴۸ همزمان با نظریه حاکمیت کشوری و مفهوم جدیدش اساساً با هدف تعیین حد خارجی سرزمین یک دولت ایجاد شده است. به عبارت دیگر مرزهای سیاسی کشور مهمترین عامل تشخیص و جدایی یک واحد متشکل سیاسی از واحدهای دیگر است. در درون همین خطوط مرزی است که وحدت یک مجموعه سیاسی به نام کشور شکل می گیرد. مرز مؤلفه ای از هویت دولت مدرن است که امروزه مورد توجه دولتهای جدید قرار گرفته است، در نظامهای سیاسی قدیم مسائل مرزی منحصر به سر حدات و حل آنها سهل و سریع بوده است. لیکن امروزه چالشهای مرزی به واحدهای سیاسی احاله می گردد و حل و فصل آنها چندان ساده نیست. علت این پیچیدگی را می توان در کارکردهای مرز جستجو نمود. کارشناسان و متخصصان ژئوپلتیک در خصوص نقش و کارکردهای مرز نظرات متفاوت و تکمیل کننده ای ارائه کرده اند. تحدید حدود منطقه ای اعمال قدرت حکومت، اثبات حقوقی یا فیزیکی یک دولت بر یک قلمرو خاص، ایجاد حد نهایی کنترل و حاکمیت هر دولت بر قلمرو و مردم خود ،از جمله کارکردهایی هستند که به مرز نسبت داده شده و مؤید این مطلب است که مرز حائز نقش و کارکردهای متفاوت در مقوله های سیاسی ،اجتماعی و نظامی است .بررسی ها نشان می دهد نقش و کارکرد مرز در مناطق مختلف جهان، بسته به نوع مناسبات موجود، متفاوت و گوناگون بوده و قابل تعمیم نیست. به علاوه گذشت زمان نیز اثرات کارکردی آنها را دچار تغییر می کند. از دیگر سو انقلاب اطلاعاتی و گسترش فن آوری اطلاعات از قبیل ماهواره و اینترنت در سالیان اخیر بر کارکرد مرزها تأثیر زیادی داشته و بر اهمیت آن افزوده است.
این حقیقت غیر قابل انکار است که کشور ایران در طی تاریخ با تغییر در مرزهای سیاسی یا قدرتمند شده و یا دچار ضعف و انحطاط گردیده است. خصوصاً اینکه جمهوری اسلامی ایران در منطقه ای از جهان واقع شده که مدام در سیطره قدرت های بزرگ جهانی قرار داشته است و مرزهای این کشور به شدت متأثر از این مناسبات جهانی بوده است. ناهمگونی های مرزهای کشور در ابعاد مختلف به گونه ای است که کمتر منطقه ای از مرز در برابر نوع خاصی از پدیده های مختلف ناامنی و ناهنجاری قرار گرفته است و انواع گوناگون تهدیدات خارجی و داخلی نیز به شکلی این ناهنجاری ها را تحت تأثیر قرار داده و بعضاً در مقاطعی به آن دامن زده اند.
امنیت :
واژه عربی از ریشه «امن» است و تعاریف گوناگونی که تقریباً معانی یکسانی را می رساند، از آن به دست آمده است. در فرهنگ فارسی عمید، امنیت به : «در امان بودن، ایمنی، بی ترسی، آرامش و آسودگی» معنا شده است(عمید،۱۳۶۰: ۲۵).در دانشنامه سیاسی، امنیت در لغت، حالت فراغت از هر گونه تهدید یا حمله یا آمادگی برای رویارویی با هر تهدید و حمله آمده است(آشوری،۱۳۶۶: ۳۸). همچنین به صورت نسبتاً جامع در فرهنگ علوم سیاسی، امنیت چنین تعریف شده است:

1. 1. تضمین ایمنی، یعنی قراردادهای تنظیمی سیاسی برای کاهش احتمال بروز جنگ، برقراری مذاکره به جای محاربه و قصد حفاظت از صلح به عنوان شرط طبیعی بین دولت ها.

1. 1. مصونیت از تعرض و تصرف اجباری و دور ماندن از مخاطرات و تعدیات به حقوق و آزادی های مشروع (آقابخشی،۱۳۷۶: ۳۸۴).

مرز:
انسان ها برای مشخص ساختن پیرامون فعالیت خود، آن گونه که با گستره فعالیت همسایه تداخل پیدا نکند، ناچار به تعیین خطوطی قراردادی در بخش پایانی و پیرامونی محیط زیست یا قلمرو خود می باشند که گونه گسترش یافته این مفهوم خط پیرامونی است که بخش پایانی گستره فعالیت یک ملت را مشخص می سازد و جنبه ای سیاسی پیدا می کند که مرز خوانده می شود(مجتهدزاده، ۱۳۸۱: ۴۰). مرزها حدود ملت ها و کشورها را مشخص کرده و بنابراین معرف کشور- ملت ها هستند. مرزها به طور هم زمان، ابزار سیاست کشور، تجلی و وسیله قدرت و تعیین کننده امنیت ملی هستند (میرحیدر،۱۳۷۵: ۱۴۱).
قاچاق:
قاچاق کلمه ای ترکی است به معنی: تردستی، کاری که پنهانی و با تردستی انجام شود، خرید و فروش کالاهایی که در انحصار دولت بوده یا معامله آنها ممنوع باشد؛ وارد یا صادر کردن کالاهایی که ورود و صدور آنها ممنوع است(عمید،۱۳۵۵: ۱۵۶). قاچاق یعنی کاری بر خلاف قانون که پنهانی انجام شود و متاعی که معامله یا ورود آن به کشور ممنوع باشد. به طور کلی، هر نوع معامله یا مبادله کالا با پول یا کالایی دیگر که دولت محدودیت یا ممنوعیتی علیه آن وضع کرده باشد قاچاق محسوب می شود(بنائی،۱۳۷۷: ۷۶). قاچاق تحت عناوین مختلف دسته بندی می شود، مثلاً در یک دسته بندی، می توان آن را به قاچاق داخلی از یک سو و از سویی دیگر به قاچاق خارجی تقسیم کرد. در این تقسیم بندی مبدأ و مقصد قاچاق در نظر گرفته می شود و هرگاه این دو نقطه درون کشور واحدی باشند قاچاق داخلی و در­غیر این­صورت قاچاق خارجی محسوب می­ شود(سیف،۱۳۸۷:­۲۷).
تروریسم :
ترور در ادبیات سیاسی به اعمال و اقدامات خشونت آمیز جهت نیل به مقاصد سیاسی با هدف از میان برداشتن رقبا اطلاق می شود و اگر چه پیشینه دیرینه دارد اما در نیمه دوم قرن بیستم به عنوان آموزه فکری توجیه کننده بهره گیری از فشار و خشونت برای پیشبرد اهداف سیاسی به دل مشغولی مستمری تبدیل شد(سیمبر،۱۳۸۵:­۱۴۸).تروریسم اساساً پدیده ای سیاسی است. اما از سایر پدیده هایی که سیاسی هستند و در علم سیاست مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرند از جمله پدیده های انقلاب، شورش، کودتا، راهزنی، جنگ، عملیات چریکی و امثال اینها، متفاوت است. با این حال، تروریسم همراه با خشونت است و سعی دارد در جامعه ارعاب و وحشت ایجاد کند تا به اهداف سیاسی خود دست یابد. تا به حال، هیچ تعریف جامع و مانع درباره تروریسم ارائه نشده است که محققان و متخصصان و صاحب نظران این حوزه، روی آن توافق داشته باشند. در نتیجه در تعریف تروریسم وحدت نظری وجود ندارد. اما صاحب نظران در مورد یک ویژگی آن اتفاق نظر دارند و آن هم این است که تروریسم همیشه با خشونت و یا تهدید به خشونت همراه است(فیرحی،۱۳۸۷:­۱۴۸).
قومیت :
اصطلاح قومیّت به گروهی اشاره دارد که با ویژگی های بنیادی از قبیل زبان، آداب و رسوم و میراث تاریخی، از سایر گروه های اجتماعی که دارای پیوستگی و هم بستگی نژادی هستند، متمایزند(کریمی،۱۳۸۷: ۲۲). واژه قومیت بیشتر استفاده کاربردی دارد و برداشت‏های متفاوتی از آن صورت گرفته است. در این میان تعریف آنتونی اسمیت دارای کاربرد بالایی است: «قوم عبارت از یک جمعیت انسانی مشخص با یک افسانه اجداد مشترک ، خاطرات مشترک ، عناصر فرهنگی، پیوند با یک سرزمین تاریخی یا وطن و میزانی از حس منافع و مسئولیت است» که عناصر محوری هویت، اعتقاد، آگاهی و فرهنگ مشترک را داراست (ایوبی،۱۳۷۷: ۵۴). مساله قومیت در دنیای امروز یکی از مسائل بسیار رایج در عرصه سیاست و فرهنگ و جامعه است. در زبان روزمره واژه قومیت، هنوز دلالت به مسائل اقلیت ها و روابط نژادی دارد، اما فارغ از این نگاه عامیانه و سنتی به قومیت، ‌علوم اجتماعی و بالاخص انسان‌شناسی رویکردهای دقیق‌تر و عقلانی‌تری را در بررسی امر قومی تدوین کرده است. اهمیت یافتن مساله قومیت در انسان شناسی به حدی است که در ساختار تحلیلی انسانشناختی ، واحد اساسی تحلیلی از قبیله به گروه قومی تغییر کرده است ( جنکینز۱۳۸۱ : ۱۶۸ ).
۲-۲- مبانی نظری ژئوپولیتیک و نظریات در مورد اهمیت سیاسی مناطق
مفهوم ژئوپولیتیکی یعنی تاثیرموقعیت جغرافیایی منطقه برسیاست دولتهای دیگر ، به عنوان دانش از بطن علوم جغرافیایی سیاست برخاسته ،مسیری طولانی پیموده ومثل هر مفهوم دیگری توسعه یافته وحیاتی در بستر زمان سپری کرده است .نظریه پردازان ژئوپلتیک براین نکته تاکید دارند که حساسیت مناطق قدرتها را وادار می کند که برای افزایش وحفظ موقعیت خود در بعضی مناطق رخنه کنند. دراین جا به مهمترین نظریات ژئوپولیتیک اشاره می شود .
۲-۲-۱- سرهالفورد مکیندر(نظریه هارتلندHeartland theory )
نظریه هارتلند سرزمین قلب راباید سرآغاز همه بحث های ژئوپولیتیک قرن بیستم دانست چرا که همچنان معروفترین مدل جغرافیایی در بحث های سیاسی جهان شناخته می شود (مجتهد زاده، ۱۳۸۱: ۱۴۵).
براساس این تئوری هرکس منابع انسانی وفیزیکی اور-آسیا واقع بین آلمان وسیبر یه مرکزی را در اختیار داشته باشد می تواند جهان را کنترل کند این تئوری توسط مکیندر در مقاله ای در سال ۱۹۰۴ وسپس در کتاب وی در سال ۱۹۱۹منتشرشد .(الهی، ۱۳۸۴: ۲۰)
مکیندر در پیامی بریتانیا را در برابر یک قدرت از خشکی سربرآورده، نسبت به گذشته آسیب پذیرتر دانسته واصالت را در تولید قدرت به خشکی می داد. براساس این نظریه خشکی بزرگ اوراسیا دارای ناحیه ای غیرقابل دسترسی از سوی قدرت دریایی بود که نقش یک دژ را بازی می کرد که در طول تاریخ همیشه کانون فشار به اطراف خود بوده است. مکیندر سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا را جزیره جهانی نامگذاری کرد و محور مرکزی آن را هارتلند نامید. سپس نظریه خود را چنین بیان نمود: “هرکس بر اروپای شرقی حکومت کند حاکم قلب زمین و ناحیه محور خواهد بود. کسی که بر قلب زمین حاکم شود فرمانروای جزیره جهانی خواهد بود. کسی که بر جزیره جهانی حاکم شود فرمانروای جهان خواهد بود".(( Flint, 2000: p54

۰۰۰۱/۰

۴۶/۷-

۰۰۰۱/۰

فصل پنجم

بحث و نتیجه‌گیری

۵-۱- مقدمه
هدف از انجام این پژوهش، ارائه و تدوین مدل سلامت سازمانی می باشد. به همین منظور، در ابتدا بر مبنای روش تحلیل مضمون و همسوسازی داده های چند گانه، مبانی نظری و سوابق پژوهشی مرتبط با سلامت سازمانی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. همچنین پژوهش های انجام شده در مورد سلامت سازمانی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و در نهایت با ۱۸ نفر آگاهی‌دهندگان کلیدی (شامل متخصصین دانشگاهی به عنوان گروه‌های کانونی) مصاحبه ی نیمه ساختمند صورت پذیرفت. در نهایت پس از جمع بندی اطلاعات از منابع چندگانه، چارچوب اولیه مدل سلامت سازمانی تدوین شد.
پس از تدوین مدل روایی و پایایی آن برآورد گردید و به منظور تعیین وضعیت موجود سلامت سازمانی در سازمان فنی و حرفه ای استان فارس، پرسشنامه محقق ساخته که حاصل بخش کیفی پژوهش بود در بین ۲۰۰ نفر از کارکنان این سازمان توزیع گردید. در این فصل از پژوهش، به توصیف و تبیین نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده پرداخته شده است و در نهایت به بیان محدودیت­ها، پیشنهادهای پژوهشی و اجرایی و کاربردی پرداخته شده است.

۵-۲- نتایج پژوهش

۵-۲-۱- شناسایی مضامین فراگیر، سازمان دهنده و مضامین پایه در مدل سلامت
سازمانی
عصر حاضر با مشخصه‌هایی همچون پیشرفت‌های سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات، تولید و توسعه‌ی روزافزون دانش، تغییرات و تحولات پیچیده شناخته شده است. در این شرایط سازمان‌ها به عنوان نهادهای اجتماعی، ناچارند پیوسته در حال سازواری با این شرایط باشند و از این رهگذر زمینه‌ی تحقق اثربخش وظایفی از قبیل ایجاد انتظام اجتماعی، رفع نیازهای اساسی جوامع و در نهایت پیشرفت و بقای معنادار آنها را فراهم سازند. نقش‌های مختلف سازمان‌ها در جوامع نشان‌دهنده‌ی میزان اهمیت سازمان‌ها در گردش امور زندگی و تسلط آنها بر تمام جنبه‌های زندگی اجتماعی می‌باشد. سازمان‌ها از طریق ایفای اثربخش وظایف خود زمینه‌ی دستیابی به اهدافی را فراهم می‌آورند که ورای دسترسی فردی می‌باشد و بر وضعیت موجود، ساختار قدرت و بر عملکرد افراد تاثیر اساسی می‌گذارند (اسکات^[۱۱۵]، ۱۳۸۷). سازمان‌ها در جهت تحقق اثربخش اهداف خود از محیط بیرونی تاثیر می‌پذیرند و بر آن تاثیر می‌گذارند و از این رهگذر پیوسته نقش و کارکردهای خود را متحول میسازند تا بتوانند با توجه به شرایط و نیازمندیهای محیطی عملکرد موثری از خود به جا بگذارند. از طرفی ایفای اثربخش کارکردها و وظایف سازمانی و از طرفی توفیق عملکرد آنان در محیط نیازمند رهبری موثر و اثربخش می باشد. از این رو رهبری سازمانی می تواند از طریق ایجاد انگیز و نفوذ در رفتار و عملکرد کارکنان از یک سو و همچنین از طریق تعیین خط مشی ها و استانداردهای عملکردی و رفتار در حیطه ی راهبردی از سوی دیگر به بهبود رفتار و عملکرد سازمانی کمک نماید.
رهبری می تواند از طریق پویایی شناسی و آینده نگری ارتباط سازمان را با محیط در طی دوره های مختلف زمانی مدیریت نماید و از طرفی شکل دهنده و عاملی زیربنایی در توسعه ی سایر ابعاد سازمانی از قبیل انسجام، اثربخشی و پاسخگویی آنان باشد. از این رو رهبری می تواند به عنوان عاملی زیر بنایی در توسعه ی سلامت سازمانی مطرح و اهمیت آن بیش از پیش مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. با توجه به اهمیت مقوله های مطرح شده در کسب مزیتهای رقابتی برای سازمان و اهمیت آنها در توسعه و پیشرفت سازمانی، مدلی جامع که بتواند ابعاد و عناصر مرتبط را شکل دهد یافت نشد. لذا در این پژوهش به ارائه ی مدل سلامت سازمانی بر مبنای مضامین فراگیر رهبری، پاسخگویی، انسجام و اثربخشی پرداخته شده است.

همچنان که ذکر شد در بخش کیفی پژوهش با بهره گرفتن از روش همسوسازی داده های چندگانه و به صورت اکتشافی متوالی و از نوع طبقه بندی داده ها صورت گرفته است. به زعم گال و همکاران (۱۳۸۳)، فرایند همسوسازی شامل به کارگیری شیوه های مختلف گردآوری داده ها، استفاده از منابع متعدد، نظرات تحلیل گران و نظریه هایی است که به منظور بررسی اعتبار یافته های پژوهشی به کار می رود. در این پژوهش نیز به منظور طراحی مدل با بهره گرفتن از فرایند همسوسازی مشتمل بر سه مرحله ۱) جمع آوری مبانی نظری، اصول زیر بنایی مربوط به سلامت سازمانی و روابط بین آنها، ۲) بررسی پژوهش های انجام شده در حوزه سلامت سازمانی و ۳) بهره گیری از نظرات آگاهی دهندگان کلیدی به کار گرفته شد.
در ابتدا مبانی نظری و مفاهیم و اصول در ارتباط با سلامت سازمانی، مورد مطالعه قرار گرفت. با بهره گرفتن از مبانی نظری جمع آوری شده، ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌ها برای مدل سلامت سازمانی توصیف و بازشناسایی شدند و چارچوب اولیه مدل شکل گرفت. بدین ترتیب اولین ضلع پژوهش با تکیه بر مبانی نظری و مفاهیم مرتبط با سلامت شکل گرفت. ضلع دیگر جهت تدوین مدل سلامت سازمانی، سوابق پژوهشی موضوع بود. بررسی‌های محقق نشان داد در زمینه سلامت سازمانی پژوهش‌های بی شماری انجام شده ولی هیچ نظام منسجمی که بتواند همه عوامل مربوط به سلامت را پوشش دهد یافت نشد. در نهایت نتایج استخراج شده از جمع بندی مبانی نظری و سوابق پژوهشی به انضمام پرسشنامه سنجش تناسب و کفایت چارچوب تدوین شده (پیوست ۱) به منظور سنجش اعتبار صوری، محتوایی و دریافت نقطه نظرات متخصصان با تجربه در زمینه سلامت در اختیار آگاهی دهندگان کلیدی قرار گرفت. بررسی نظرات آگاهی دهندگان کلیدی نشان داد میانگین مطلوبیت چارچوب از نظر آنان از معیار کفایت مطلوب به طور معناداری بالاتر است. لذا این نتیجه حاصل آمد که از نظر آگاهی دهندگان کلیدی مدل تدوین شده از سطح کفایت مطلوبی برخوردار می باشد. در عین حال نقطه نظرات، پیشنهادها و پرسش‌هایی نیز در ارتباط با جزئیات مدل مطرح شده بود که در این مرحله مورد ملاحظه قرار گرفت و در برخی موارد به مصاحبه با آگاهی دهندگان کلیدی پرداخته شد. پس از گردآوری اطلاعات، نظرات، جمع بندی و نتایج آن در مدل تدوین شده اعمال گردید و بدین ترتیب با به کارگیری سه شیوه به کارگرفته شده در روش همسوسازی، مدل سلامت سازمانی مشتمل بر چهار بعد فراگیر رهبری، اثربخشی، انسجام و پاسخگویی با مؤلفه‌ها و شاخص‌های مربوط به هر بعد تدوین گردید. همانطور که از تعریف ارائه شده از مقوله ی سلامت سازمانی بر می آید این مفهوم در بردارنده ی سه بعد پاسخگویی، انسجام و اثربخشی می باشد. براین اساس سازمانها به منظور بقا در شرایط پیچیده ی محیطی نیازمند ایجاد مکانیزم های پاسخگویی به محیط هستند. پاسخگویی به محیط به معنای شایستگی سازمان برای درک شرایط درونی و بیرونی و پویش اثربخش در محیط، به گونه‌ای که ضمن تامین به موقع نیازها و بهره‌برداری از فرصت‌های محیطی شرایط لازم جهت اثربخشی، بقا و توسعه خود را نیز مهیا نمایند. این سازه مشتمل بر سه بعد مفهومی، ساختاری و عملکردی می‌باشد (ترک‌زاده، ۱۳۸۷و ۱۳۸۸). از طرفی انسجام سازمانی نیز به معنای یکپارچگی وحدت و پیوستگی افراد، گروه‌ها و واحدها درسازمان جهت پیوستن به همدیگر برای تحقق اهداف مشترک است (موبرگ، ۱۹۹۰) و در بردانده ی دو بعد انسجام اجتماعی- عاطفی و انسجام ابزاری می باشد. بدیهی است سازمان فنی و حرفه ای با توجه به اینکه به آموزش در زمینه های مختلف می پردازد و دارای پراکندگی در حوزه ی کاری خویش می باشد باید بتواند زمینه های لازم برای ایجاد انسجام سازمانی و یکپارچگی فعالیت های خود را فراهم نماید. در نهایت اثربخشی نیز به معنای کسب هدف و مطلوبیت های سازمان تعریف شده است. یک سازمان زمانی اثربخش بوده که نتایج قابل مشاهده ی فعالیت های آن با اهداف سازمانی برابر بوده و یا از آن بیشتر باشد (هوی و میسکل، ۲۰۰۸) و در بردارنده‌ی سه بعد اثربخشی درونی، بیرونی و نهادی می باشد. بدیهی است این چهار بعد در ارتباط باهم شکل گرفته و تغییر در هر کدام تغییر در ابعاد دیگر را در پی دارد. همین ویژگی درباره مؤلفه‌های هریک از ابعاد مذکور نیز صادق است. اما مضمون فراگیر رهبری به عنوان پایه و مبنای شکل دهنده ی این مدل مورد توجه قرار می گیرد و از این رو توسعه ی هر یک از ابعاد سلامت سازمانی مستلزم وجود رهبری اثربخش در سازمان می باشد.
نظر به روش همسوسازی و استفاده از آن در شکل گیری مدل سلامت سازمانی مولفه ها و شاخص های متناسب جهت تبیین این مسئله شناسایی شدند مدل طراحی شده قابلیت توصیف و تبیین سلامت سازمانی را در سازمانهای مختلف دارد. همچنین سوابق پژوهشی در زمینه طراحی مدل های سلامت سازمانی و عوامل مرتبط با آن یافت نشد و این خود حاکی از نو بودن موضوع پژوهش است و از این رو نمی توان پژوهش های همسو و سا همراستایی را برای مقایسه و یا مطابقت با یافته های حاصل از این پژوهش به کار برد.
۵-۳- بررسی روایی و پایایی
بر اساس روش همسوسازی داده‌های چندگانه از جمع بندی مبانی نظری و سوابق پژوهشی، چارچوب مفهومی اولیه مدل سلامت سازمانی شکل گرفت و چارچوب مدل تدوین شده به همراه پرسشنامه کفایت و تناسب جهت سنجش روایی صوری و محتوای آن در میان آگاهی دهندگان کلیدی توزیع شد (پیوست ۱). بررسی نظرات آگاهی دهندگان کلیدی نشان داد که مدل تدوین شده از نظر آنان از اعتبار بالایی برخوردار بوده است. این یافته به این معناست که از نظر آگاهی دهندگان کلیدی، مدل تدوین شده برای سلامت سازمانی از سطح کفایت مطلوبی برخوردار بوده است. همچنین، مؤلفه‌ها و شاخص‌های شناسایی شده در مدل از لحاظ منطقی بودن، وضوح و روشنی شاخص‌ها، قابل فهم بودن و تناسب ظاهری گویه‌ها و نکات دستوری مورد تأیید کلی قرار گرفته و از روایی صوری و محتوایی لازم برخوردار می‌باشد. همچنین با بهره گرفتن از نظرات ارائه شده توسط آگاهی دهندگان کلیدی، مدل تدوین شده اصلاح و تکمیل گردید.
برای سنجش روایی و پایایی هر یک از مؤلفه‌ها و شاخص‌های شناسایی شده مدل سلامت سازمانی پرسشنامه‌هایی طراحی و در بین نمونه ی پژوهش توزیع گردید (پیوست ۲) و با بهره گرفتن از آن اطلاعات لازم از ۱۸ نفر از افراد خبره و صاحبنظر در زمینه موضوع گردآوری شد. نتایج حاصل از تحلیل گویه، تحلیل عامل تأییدی مرتبه اول و دوم و همچنین آلفای کرونباخ ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های مطرح شده برای ارزیابی سلامت سازمانی، نشان داد که: الف) رهبری سازمانی، انسجام، اثربخشی و پاسخگویی از توان تبیین لازم در ارتباط با مدل شایستگی مدیران دانشگاهی برخوردارند. ب) مضامین سازمان دهنده شناسایی و تدوین شده برای هر یک از مضامین فراگیر چهار گانه از روایی و پایایی لازم برای تبیین هر یک از ابعاد ذیربط برخوردارند. ج) مضامین پایه شناسایی و تدوین شده برای هر یک از مؤلفه‌ها از روایی و پایایی لازم برای تبیین مضامین سازمان دهنده ذیربط برخوردارند. بنابراین با توجه به این نتایج می‌توان گفت مدل سلامت سازمانی، از روایی و پایایی لازم و در نتیجه توان تبیین لازم در زمینه موضوع برخوردار است. همچنین بررسی وضعیت موجود سلامت سازمانی در سازمان فنی و حرفه ای استان فارس نیز نشان داد ابعاد اثربخشی بیرونی و درونی دارای بیشترین میانگین و از طرفی بعد ساختاری پاسخگویی دارای کمترین میانگین است. در این راستا پیشنهاد می شود ابعاد ساختاری این سازمان بیشتر مورد توجه قرار گیرد زیرا ساختاردهی متناسب با اهداف راهبردی سازمان می تواند عامل بسیار مهمی در شکل دهی سایر ابعاد باشد. از طرفی با توسعه و تقویت سازوکارهای مناسب و همچنین استقرار ساختارهای تواناساز می تواند قابلیت‌های سازمان مذکور را در راستای بهبود سلامت سازمانی تقویت نمود.

۵-۴- نتیجه ­گیری نهایی

شرایط پیچیده و متحول امروزی ایجاب می کند تا سازمان ها به منظور حفظ بقا و تضمین ادامه ی فعالیت خود در جامعه برای پویایی سازمان خود و همچنین سلامت آن اهمیت بیشتری قائل شوند. سلامت سازمانی نشانی از کار در شرایط سالم و به حداکثر رسانیدن سلامتی و رفاه کارکنان است. همچنین بروندادهای سالمی را برای ذی نفعان، جامعه و مشتریان سازمان در بردارد. سلامت سازمانی کل نگر، جامع و استراتژیک است (براتون و گلد، ۲۰۰۳)، بنابراین پرداختن به این مسئله در سازمان های مختلف در تدوین و چشم انداز سازمانی به مدیران کمک کند. در سازمان های سالم کارمندان متعهد، وظیفه شناس و سودمند هستند و از روحیه و عملکرد بالایی برخوردارند. سازمان سالم جایی است که افراد با علاقه به محل کارشان می آیند و به کار کردن در این محل افتخار می کنند (جاهد، ۱۳۸۴). در نتیجه ارزیابی سطح سلامت سازمانی در فنی و حرفه‌ای به دست اندرکاران آن کمک می‌کند تا سازوکارهای لازم را در جهت بهبود وضع موجود و دستیابی به مطلوبیت‌های خود در آینده محقق سازند و زمینه های لازم برای افزایش سلامت سازمان خود را به کار بگیرند. از سوی دیگر فشارهای ذی نفعان و عوامل محیطی و از طرفی شرایط جهانی موجب شده است که مراکز آموزشی تلاش هایی در جهت بهبود کارایی و اثربخشی با هدف دستیابی به رضایت حداکثری مشتریان انجام دهند (عبدالهی و انصاری جابری، ۱۳۹۲). بدیهی است افزایش کارایی و اثربخشی سازمان فنی و حرفه ای می تواند زمینه‌های لازم برای رشد و توسعه ی کارآفرینی را مهیا سازد. از طرفی تردیدی نیست که توسعه‌ی مناسب و ارتقای کیفی برنامه‌های آموزش فنی و حرفه‌ای تنها از طریق انجام پژوهش‌های علمی معتبر امکان پذیر است و بدون اتکا به یافته های پژوهشی هر اقدامی در جهت توسعه‌ی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای به مثابه‌ی تیری در تاریکی خواهد بود (نویدی، ۱۳۸۲). بنابراین انجام پژوهش حاضر به تصمیم گیرندگان و مدیران در سازمان فنی و حرفه ای استان فارس کمک می نماید تا از علم جدید تولید شده و دستاوردهای این پژوهش به منظور افزایش کیفیت فعالیت‌های آتی سازمان از طریق بهبود و ارتقای سلامت سازمان خود استفاده نمایند.
نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از تأیید روایی صوری، محتوایی و سازه‌ای مدل تدوین شده برای تبیین مدل سلامت سازمانی است. لذا اکنون با اطمینان نسبی می‌توان گفت که مدل تدوین شده یک مدل قابل اعتماد در زمینه بررسی موضوع می‌باشد و از توان تبیین موضوع و مانایی در موقعیت‌های مختلف برخوردار باشد. به عبارت دیگر، می‌توان گفت، پژوهش، موفق به تدوین و ارائه یک مدل علمی کاربردی در زمینه سلامت سازمانی شده است و یافته‌های آن می‌تواند به عنوان یک مدل مفهومی قابل اعتماد، مبنای ارزیابی و طراحی و اقدام در خصوص توسعه و تقویت سلامت سازمانی قرار گیرد.

۵-۵- محدودیت­های پژوهش

برخی از مهمترین محدودیت های پژوهش حاضر به شرح زیر می باشد:

۵-۵-۱- محدودیت­های پژوهشی

دشواری دسترسی به برخی منابع خارجی و داخلی و پژوهش­های مرتبط با موضوع سلامت سازمانی و همچنین دشواری دسترسی به آگاهی دهندگان کلیدی

طولانی بودن مقیاس پژوهش و کثرت ابعاد و مولفه های آن

نامناسب بودن قالب کنونی پایان نامه ها (مورد تاکید تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز) در جهت انجام و ارائه گزارش پژوهش های ترکیبی

۵-۶- پیشنهادهای پژوهش

برخی از مهم ترین پیشنهادهای پژوهش حاضر، در دو دسته پیشنهادهای اجرایی و پژوهشی به شرح زیر است:

۵-۶-۱- پیشنهادهای اجرایی

• آگاه ساختن مدیران سازمان آموزش فنی و حرفه ای استان فارس نسبت به نتایج پژوهش حاضر و ترغیب آنها در جهت شناسایی نقاط قوت و ضعف این سازمان در حوزه سلامت سازمانی.

• کاربست مدل تدوین شده به عنوان مبنایی برای ارزیابی و بهسازی سلامت در سازمانها

• استفاده از این مدل به عنوان مبنایی برای ارزیابی سلامت سازمانی به عنوان مدل و مبنایی بومی و داخلی به جای تاکید و استفاده از مدلهای خارجی.

• تدوین و راه اندازی دوره های کاربردی لازم در جهت بهبود ابعادی از سلامت سازمانی که دارای میانگین پایینی در قلمرو پژوهش بودند و همچنین کاوش دلایل ایجاد کننده ی این ضعف در سازمان آموزش فنی و حرفه ای استان فارس.

• براساس یافته های حاصل از بررسی وضعیت موجود قلمرو پژوهش می توان برگزاری دوره هایی به منظور بهبود مدیریت راهبردی مدیران را در قالب کارگاه های آموزشی پیشنهاد نمود. از این رو برنامه ریزی برای تربیت مدیران آینده نگر و پذیرای تغییر نیز باید برای بهبود پاسخگویی مد نظر قرار بگیرد.

• بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر پیشنهاد می شود که ضمن توجه بیشتر به توسعه ی اثربخشی سازمانی به ایجاد ترتیبات ساختاری مناسب نیز در جهت پاسخگویی و ایجاد سلامت سازمانی توجه شود.

• یافته های پژوهش حاضر، می تواند شاخص های مهمی را برای ارزیابی سلامت سازمانی در حوزه های مختلف را در اختیار مدیران تمامی سازمانها قرار دهد.

۵-۶-۲- پیشنهادهای پژوهشی

۱٫ بازآزمایی روایی و پایایی مدل تدوین شده در قلمروهای پژوهشی دیگر.
۲٫ ارزیابی وضع موجود سلامت سازمانی بر اساس مدل تدوین شده در این پژوهش در سازمانهای آموزشی و غیر آموزشی.
منابع

همچنین در ماده ۳۵ قانون مدنی امده است : « تصرف به عنوان مالکیت دلیل مالکیت است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود ». منظور از تصرف در این ماده تسلط و اقتداری است عرفی که انسان در مقام اعمال حق خود بر مالی دارد(۱) و منظور از دلیل مالکیت این است که تصرف اماره بر مالکیت متصرف است و به همین جهت تاب مقاومت و تعارض با سایر دلایل را ندارد . (۲)
رویه قضایی
موضوع : تصرف به عنوان مالکیت دلیل مالکیت است
رای شماره ۷۲۹ مورخ ۲۲/۴/۱۳۲۵ شعبه اول دیوان عالی کشور
« مجرد احراز سبق مالکیت مورث خواهان دلیل عدوانی بودن ید مورث خوانده و خود خوانده نخواهد بود و مطابق ماده ۳۵ قانون مدنی تصرف دلیل مالکیت است مگر آنکه خلاف آن ثابت شود بنا بر این دادگاه نباید بدون توجه به این موضوع ( فقط به استناد احراز مالکیت مورث خواهان ) بدون این که غاصبیت ید فعلی خوانده ثابت شود حکم به محکومیت خوانده صادر کند . » (۳)
ب ) آثار مالکیت
انسا ن وقتی مالک چیزی می شود و یا به عبارتی در هر جا که مالکیت چیزی برای انسان اعتبار شده باشد ، لازمه مالکیت این است که او حق هر گونه تصرفی را در مملوک خودش دارد ، یعنی طبیعت مالکیت هر گونه تصرفی را اقتضاء می کند . البته قانون میتواند از بعضی از تصرفات منع

کند ، ریشه این منع تصرف در آن است که در اسلام مالکیت مطلق از آن خداوند است ومالکیت
انسانها از مالکیت خداوند اعتبارمیشود . به همین منظور مالکیت فردی محدود است .
برخی نیزدر برابر مالکیت فرد ،مالکیت عموم را مطرح کرده اند و عقیده دارند در مواردی مانعی ندارد که به خاطر حقی که عموم دارند جلوی تصرفات فرد گرفته شود . در هر حال وقتی مالکیت فردی ، مطرح می گردد مالک حق هر گونه بهره برداری و تصرف و نقل و انتقال را نسبت به مال
خود دارد و به صرف اینکه مالکیت انسان نسبت به مملوک او سلب شد حقوق و منافعی هم که تابع مالکیت است قهراً از او سلب میشود .در عقد بیع آثار مالکیت اعم از عین و منفعت از بایع سلب و به خریدار منتقل میشود .
——————————
۱ ) کاتوزیان ، ناصر ، دوره مقدماتی حقوق مدنی ، اموال ، شماره ۲۰۱ به نقل از قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی ، پیشین ص ۴۸
۲ ) کاتوزیان ، ناصر ، همان ، ص ۴۸
۳ ) میرزایی ، علی ، محشی مجموعه قوانین و مقررات حقوقی ، انتشارات بهنامی ، چاپ اول ۱۳۸۹ ، ج ۱ ،
صفحه ۱۱۳
نظریه اداره حقوقی دادگستری به نقل از شماره ۱۲۷-۱۲۸ هفته نامه دادگستری ص ۲۷ - ۲۸
موضوع : آثار مالکیت یکی از شرکاء ملک مشاع در طرح دعوی تخلیه
سوال : هرگاه عین مستاجره ملک مشاع باشد ، به درخواست یکی از شرکاء دادگاه می تواند حکم تخلیه آن را صادر نماید یا خیر ؟
در باره پرسش بالا اداره حقوقی دادگستری در تاریخ ۱۵/۱۰/۱۳۵۰ طبق نظریه جلسه مورخ ۱۰/۹/۱۳۵۰ کمسیون مشورتی حقوق مدنی چنین پاسخ داده است :
« مطابق ماده ۳۰قانون مدنی هر مالکی نسبت به مایملک خود حق همه گونه تصرف و انتفاع داردمگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد ، چون مواد قانون مدنی در باره شرکت در جهت تجویز تصرفات شریک مشاع تنظیم گردیده و مواد ۵۸۱ و ۵۸۲ قانون مزبور نیز دلالت بر ممنوعیت تصرفات چنین شریکی ندارد بلکه فقط دلیل مسئولیت شریک متصرف در قبال شرکاء دیگر می باشد و دعوی تخلیه هم از حقوق مسلم هر مالکی است بنا براین تخلیه عین مستاجره به درخواست یکی از شرکاء بلااشکال است . » (۱)
——————————
۱ ) بازگیر ، یدالله ، قانون مدنی در آیینه آراء دیوان عالی کشور ( مالکیت ، حق انتفاع ، وقف ) ، انتشارات گیتی ، چاپ دوم ، ۱۳۸۴ ، ص ۲۸
فصل دوم :
زمان انتقال مالکیت مبیع
و
ضمان معاوضی
طرح بحث
از آنجایی که عقد بیع یک قرارداد رضایی و معاوضی میباشد تعیین زمان انتقال مالکیت تاثیر بسزایی در تشخیص ضمان معاوضی دارد ، به عبارتی دو موضوع ا نتقال مالکیت و ضمان معاوضی
چنان به هم وابستگی دارند که تصور میشود ضمان معاوضی در عقد بیع تابع مالکیت است .
در این فصل زمان انتقال مالکیت مبیع و ضمان معاوضی را در سیستم های حقوقی مختلف مورد بررسی قرار می دهیم .
مبحث اول : زمان انتقال مالکیت مبیع
بطور کلی در نظام های حقوقی وقتی بحث پیرامون بیع یا قرارداد خرید و فروش کالا به عنوان یک عمل حقوقی مطرح میگردد، هدف طرفین قرارداد از معامله ای که انجام میدهند انتقال مالکیت مورد معامله به خریدار و یا ثمن کالا به فروشنده میباشد . در این خصوص در نظام های مختلف حقوقی اتفاق نظر وجود دارد لیکن آنچه محل اختلاف است زمان انتقال مالکیت است بدین صورت که برخی از نظام های حقوقی انتقال مالکیت را اثر و نتیجه فوری و مستقیم بیع میدانند ، در حالی که برخی دیگر از نظام های حقوقی علاوه بر انعقاد عقد ، اعمال حقوقی دیگری از قبیل قبض و تسلیم مبیع یا ثمن را برای تحقق انتقال مالکیت لازم میدانند . در این بخش در ارتباط با زمان ا نتقال مالکیت در برخی از نظام های حقوقی مطالبی عنوان میشود .
گفتار اول: زمان انتقال مالکیت مبیع در حقوق ایران
الف ) مبنای فقهی زمان انتقال مالکیت مبیع
در حقوق اسلامی عقد بیع یک عقد تملیکی است ، فقهای امامیه بیع را انشاء تملیک عین در مقابل عوض می دانند لذا با انعقاد عقد بیع مالکیت مورد معامله به دیگری منتقل می شود ، به عبارت دیگر پس از انعقاد بیع مشتری مالک مبیع و بایع مالک ثمن خواهد شد . در این خصوص بین عقود عین معین یا غیر معین فرقی وجود ندارد حتی آن دسته از فقهاء که عقد بیع را عقد عهدی می دانند منظورشان از عقد عهدی در مقابل تملیکی بودن نیست بلکه عقد عهدی را در مقابل عقد اذنی می دانند . لذا طبق نظر این دسته از فقهاء نیز بیع در درجه اول عقدی تملیکی بوده و در درجه بعد عقد عهدی محسوب میشود و بین تملیکی بودن و عهدی بودن عقد منافاتی وجود ندارد و در انتقال مالکیت تفاوتی بین بیع عین معین ، کلی فی الذمه و یا کلی در معین وجود نداشته و در هر صورت مالکیت در زمان انعقاد عقد منتقل می شود . در پاسخ به اشکالی که حقوقدانان در ارتباط با زمان انتقال مالکیت مبیع در عین کلی مطرح می کنند از مجموع نظرات فقها این گونه اسنتنباط می شود که مالکیت در معانی مختلفی بکار رفته از جمله مالکیت حقیقی و اعتباری ، مالکیت حقیقی مخصوص خداوند است و در مالکیت موردبحث در بیع از نوع مالکیت اعتباری محسوب می شود که وجود عین در محل عقد لازم نیست بلکه صرف اعتبار وجود محل برای اعتبار آن کافی است و مالکیت اعتباری تابع عقل و شرع است چه مملوک عینی باالفعل موجود باشد یا وجود آن اعتبار شده باشد . نتیجه این که به نظر فقهای اسلامی در تمامی اقسام مبیع ، انعقاد بیع فی نفسه سبب مالکیت مبیع شده و اموری از قبیل تسلیم و قبض جز در موارد استثنایی تاثیری در انتقال مالکیت مبیع از لحظه انعقاد عقد ندارد .
ب ) ماهیت حقوقی زمان انتقال مالکیت مبیع
۱) زمان انتقال مالکیت مبیع در بیع عین معین
قانون مدنی ایران در ماده ۳۳۸ بیع را تملیک عین به عوض معلوم تعریف کرده است همچنین در ماده ۳۶۲ انتقال مالکیت مبیع به مشتری و مالکیت ثمن به بایع را از آثار یک عقد بیع صحیح دانسته است . از این مواد استنباط میشود که عقد بیع در حقوق ایران عقدی تملیکی است که به مجرد انعقاد عقد مالکیت منتقل می شود و انتقال مالکیت متوقف بر چیزی نیست و این امر به عنوان یک قاعده در حقوق ایران پذیرفته شده است . البته این قاعده در مواردی استثناء پذیرفته است از جمله در ماده ۳۶۴ قانون مدنی که به طور استثنایی در بیعی که قبض شرط صحت است مثل بیع صرف ، زمان قبض را زمان انتقال مالکیت دانسته است . باید توجه داشت که ذکر بیع صرف در این ماده از باب مثال بوده و می توان نتیجه گرفت در کلیه عقودی که قبض شرط صحت می باشد از جمله در بیع سلم نیز زمان انتقال مالکیت از زمان قبض است اگر چه در قانون تصریح نشده است زیرا در عقد سلم نیز قبض ثمن شرط صحت عقد تلقی می شود . اما به عقیده دکترکاتوزیان این استثناء تنها در بیع صرف وجود دارد .(۱)
در تفسیر ماده ۳۶۲ و در مورد فوریت انتقال مالکیت مبیع و ثمن برخی از حقوقدانان از جمله استاد کاتوزیان و دکتر شهیدی عقیده دارند : « نباید پنداشت انتقال فوری و بدون قید و شرط مبیع و ثمن جزء مقتضاء بیع است تملیک انجام میشود اما بدین شرط که موضوع قرارداد قابلیت
—————————–
۱ - کاتوزیان ناصر ، عقود معین ، پیشین ج ۱ ص۱۶۱
آن را داشته باشد چنانچه در بیع کلی تا فرد مورد تملیک از طرف فروشنده تعیین نشود خریدار
نمی تواند بر هیج چیز در عالم خارج حق عینی پیدا کند . » (۱)
در بیع خیاری و بیع شرط نیز زمان انتقال مالکیت از لحظه انعقاد عقد میباشد و وجود حق خیار نمیتواند مانعی برای انتقال مالکیت از زمان انعقاد عقد محسوب شود . به همین منظور قانونگذار مدنی در ماده ۳۶۴ مقرر نموده است « در بیع خیاری مالکیت از حین عقد بیع است نه از تاریخ انقضاء خیار …… » . البته در خصوص انتقال فوری مالکیت از حین انعقاد عقد دربیع خیاری بین فقهاء اختلاف نظر وجود دارد به همین دلیل محقق حلی در شرایع می گوید « المبیع یملک بالعقد و قیل به و بانقضاء الخیار و الاول اشبه (۲)
نشست قضایی :
موضوع : زمان انتقال مالکیت در بیع شرط ( خیاری ) و اقامه دعوی خلع ید علیه غاصب
سوال : در بیع شرط ، مالکیت از چه زمانی منتقل می شود ؟ آیا کسی که در نتیجه بیع شرط متصرف ملکی است می تواند علیه غاصب طرح دعوی نماید ؟
پاسخ : اتفاق آراء
« انتقال از زمان وقوع معامله فی مابین طرفین صورت می گیرد هرچند قبض و اقباض محقق نشده باشد لذا وجود شرط مانع انتقال نبوده و نمائات و منافع منعقده متعلق به کسی است که در نتیجه اقاله مالک می شود . در مورد سوال دوم با وقوع عقد بیع شرط مالکیت منتقل می شود زیرا اقتضای عقد بیع مالکیت مبیع و ثمن بوده است بنابراین طرح دعوی از ناحیه مالک صحیح بوده است …»
نظریه کمسیون – نشست قضایی ۵ مدنی :

۳-۷-۲- متغیر وابسته:
در این تحقیق متغیر وابسته قصد خربد کالای تقلبی از برند های معتبر می باشد. منظور از متغیر یا متغیرهایی است که در جریان یک تحقیق، متأثر از یک متغیر یا متغیرهای دیگر هستند ( ساروخانی، ۱۳۷۷).
گویه های مربوط به متغیر قصد خرید نیز در جدول ۳-۲ به شکل زیر می باشد.
جدول ۳-۲- جدول متغیر قصد خرید به تفکیک مقیاس و منبع

ردیف	نوع	عنوان گویه	مقیاس سنجش	منبع
۱	قصد خرید	- این عینک برای من جذّاب است. - این عینک برای خرید مورد تأیید من است. - خرید این عینک را به دیگران توصیه می کنم. - خرید این عینک را در نظر می گیرم.	طیف ۵ گزینه ای لیکرت طیف ۵ گزینه ای لیکرت طیف ۵ گزینه ای لیکرت طیف ۵ گزینه ای لیکرت	بیان (۲۰۰۹)

۳-۸- طراحی ابزار اندازه گیری:
ابزار سنجش وسایلی هستند که پژوهشگر به کمک آن ها قادر است اطلاعات موردنیاز خود را گردآوری، ثبت و کمی نمایند. انواع ابزارهای گردآوری عبارتند از : پرسشنامه، مشاهده و مصاحبه. در این پژوهش از ابزار پرسشنامه برای جمع آوری پاسخ­های استفاده کنندگان گوشی تلفن همراه استفاده شد. پرسش­نامه مجموعه سوالات مکتوبی است، که حول متغیرهای یک مسأله پژوهش تنظیم می­ شود که به شکل حضوری یا غیر­حضوری، مستقیم یا غیر­مستقیم توسط پاسخگو تکمیل می­گردد. در این پژوهش، پرسش­نامه سوالات با بهره گرفتن از مقیاس­های اسمی و ترتیبی اندازه ­گیری شد. مقیاس­های اندازه ­گیری واحدهایی هستند که برای سنجش کیفیت­ها در ابزارهای گردآوری اطلاعات بکار می روند (حافظ نیا،۱۳۷۳).
در این پژوهش از ابزار پرسش­نامه با سوالات بسته برای جمع آوری دیدگاه­ های استفاده کنندگان گوشی تلفن همراه استفاده گردیده است.
پرسشنامه شامل ۲ بخش اصلی می‌باشد :
۱- نامه همراه: در این قسمت هدف از گردآوری داده‌ها به وسیله­ پرسش­نامه و ضرورت همکاری پاسخ دهنده در عرضه­ی داده‌های مورد نیاز، بیان شده است. برای این منظور بر با ارزش بودن داده‌های حاصل از پرسش­نامه تأکید گردیده تا پاسخ دهنده به طور مناسب پاسخ سوال‌ها را عرضه کند.
۲- سؤالات پرسش­نامه: این بخش از پرسش­نامه شامل ۲ قسمت است:
الف) متغیرهای جمعیت شناختی: در این قسمت سعی شده است که اطلاعات کلی و جمعیت شناختی در رابطه با پاسخ دهندگان جمع‌ آوری گردد. این بخش از پرسشنامه شامل چهار سؤال می­باشد. اطلاعات مربوط به این بخش از پرسش­نامه در جدول ۳-۳ نشان داده شده است.
جدول۳-۳- متغیّرهای جمعیت شناختی پرسشنامه