محدودیت مهم روش راس، فرض یکنواختی تاثیر عوامل جایگزینی و سازندگی به ترتیب در سطرها و ستونها است. یعنی فرض بر این است، که اگر به مرور زمان تغییری در این دو عامل رخ داده مثلا مصرف کالایی افزایش یا کاهش یابد، این افزایش و کاهش در همه بخشها به یک میزان خواهد بود. همچنین در هر بخشی هرگونه فراز و نشیب در نسبت نهادههای آن، به یک اندازه در همه نهادههای آن بخش اثر خواهدگذاشت. بسشمار[۵]های جایگزینی در طول سطرها و بسشمارهای سازندگی در طول ستونها عمل میکند. ( توفیق، ۱۳۷۱ )
۲-۱۳- مطالعات انجامشده در داخل کشور
بزازان و همکاران(۱۳۸۸) در مطالعه ای تحت عنوان تحلیل اثرات بازخوردی و سرریزی در قالب الگوی داده ستانده دو منطقهای(مطالعه موردی استان تهران) انجام دادند. و بیان کردند، که اهمیت اقتصاد فضا چندی است، در ایران مورد توجه پژوهشگران قرارگرفته و در سلسله مقالاتی نیز تلاش هایی برای شناسایی اهمیت اقتصاد فضا در چارچوب جداول داده ستانده تک منطقهای صورت گرفته که تحولی در مطالعات اقتصاد منطقهای در ایران به حساب میآمد. ضرایب داده ستانده منطقهای در این مقاله بر مبنای نبود ضرایب آماری محاسبه و میزان اعتبار آماری آن نیز مورد آزمون قرار گرفته شد. اما ضرایب داده ستانده تک منطقهای به لحاظ اهمیت اقتصاد فضا و تحلیلهای منطقهای دارای محدودیتهایی است. برای برون رفت از این محدودیتها، الگوی دو منطقهای معرفی شد. هدف از این پژوهش، ارائه روش برآورد ضرایب داده ستانده دو منطقهای با رویکرد غیرآماری است، که برای نخستین بار در ایران به صورت تجربی مورد مطالعه قرار گرفت. این دو منطقه استان تهران و استانهای دیگر در اقتصاد ایران است. ضرایب داده ستانده دو منطقهای سیاست گذاران را قادر ساخت، تا علاوه بر کاربردهایی که تحلیلهای داده ستانده تک منطقهای دارد، اثرات بازخوردی و سرریزی بین منطقهای و الگوی تجارت بین منطقهای را شناسایی و طراحی نماید. نتایج برآورد ضرایب دو منطقهای در سطح ده بخش اصلی در اقتصاد ایران در سال ۱۳۸۰ در این مطالعه نشان داد، که ۵۸ درصد از واردات استان تهران از سایر اقتصاد ملی است، در حالی که ۴۱ درصد از واردات سایر اقتصاد ملی از استان تهران است.
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.
رهبر(۱۳۹۱) مطالعه ای تحت عنوان ارزیابی عملکرد نسبی روشهای غیر پیمایشی به روز رسانی جداول داده ستانده در فضای اقتصادی ایران انجام داد. و بیان کرد، که در حالی که تحلیلهای داده ستانده از جایگاه در خوری در میان اقتصادانان برخوردار است، اما هزینه و زمان بالای تدوین جداول داده ستانده، محدودیتهای تحلیلی فراوانی برای اقتصاددانان فراهم آورده است. این امر محققان را به سوی ابداع روشهای غیرپیمایشی سوق داده که به کمک آن ها اقدام به بروز رسانی جداول داده ستانده نمود. در مواجه با تعداد روشهای غیر به روز رسانی این سوال پیش میآید، که کدام یک از این روشها قادرند، که تخمین بهتری از عناصر مجهول داده ستانده سال هدف را ارائه کنند؟ نتایج این تحقیق نشان داد، که مطالعات دیگر در دیگر کشورها مبنی بر کارکرد بهتر روش راس و راس تعدیل شده و در نتیجه تبعیت متخصصان کشورمان از این نتایج، این روش چه در براورد ماتریس مستقیم و چه ماتریس معکوس لئونتیف سال هدف در کشورمان از عملکرد متوسطی برخوردار است. این امر نشان دهنده آن است، که پذیرش صرف نتایج این تحقیق محققان دیگر کشورها، فارغ از توجه به فضای مملو از نا اطمینانی و شکستهای ساختاری نظامهای اقتصادی و آماری در ایران، می تواند نتایج گمراه کننده ای را برای ما به ارمغان بیاورد.
ترابی و وارثی(۱۳۸۸) در یک مطالعه ای تحت عنوان بررسی آلایندگی زیست محیطی صنایع کشور با بهره گرفتن از رویکرد داده ستانده(مورد خاص دی اکسید کربن) انجام دادند. و بیان کردند، که الگوهای کنونی تولید و مصرف انرژی به شدت بر سوزاندن سوختهای فسیلی متکی است. تمامی کالاها و خدمات تولید شده در یک اقتصاد، به طور مستقیم و غیرمستقیم با مصرف انرژی و نیز انتشار آلایندههای همچون دی اکسید کربن که عامل اصلی اثر گلخانه ها مربوط میباشند. به طور کلی میزان انتشار، تولید فناوری روابط متقابل میان بخشهای اقتصاد، و ساختار و سطح تقاضای نهایی برای کالاهای بخشهای مختلف، وابسته است. هدف کلی این تحقیق عبارت است، از شناسایی روابط متقابل میان سطح فعالیتهای تولیدی بخشهای صنعتی کشور در یک مقطع زمانی مشخص(۱۳۸۰)مصرف و شدت مصرف انرژی توسط این فعالیتها و آثار زیست محیطی بر آن که به طور مشخص منتشر شده توسط هر رشته فعالیت مشخص دنبال شده است.(در میزان انتشار گاز کربنیک CO)،به همین منظور با بهره گرفتن از رهیافت داده ستانده، که به دلیل ویژگیهای روش شناختی خود ابزاری مفید برای تحلیل روابط مستقیم و غیر مستقیم میان رشته فعالیتهای اقتصادی در مقیاس کلان به شمار میرود. مبادرت به طراحی مدلی شده است،که ضمن محاسبهی بردارهای شدت انرژی و شدت دی اکسید کربن رشته فعالیتهای صنعتی اقتصاد، این امکان را فراهم میآورد، تا بتوان آلایندگی رشته فعالیتها را بر اساس عوامل یاد شده تحلیل کرد، و نتایج به دست آمده را در سیاست گذاریهای صنایع کشور از حیث انتخاب فن تولید مناسب، جایگزینی یا اصلاح فنآوریهای فرسوده و کهنه تبدیل انرژی و همین طور در خود بخش انرژی مورد استفاده قرار داد. افزون بر این، نتایج حاصل مشخص می کند، که در چه بخشهایی می توان با بهره گرفتن از قیمت گذاری، مالیات ستانی و دیگر سیاستهای مناسب، تقاضای نهایی و از این رهگذر آلودگی هوا توسط دی اکسیدکربن را کنترل کرد.
عباسی نژاد(۱۳۸۵) مطالعه ای تحت عنوان تحلیل اثر افزایش قیمت فرآورده های نفتی بر بخشهای اقتصادی با بهره گرفتن از جدول داده ستانده انجام داد. و بیان کرد، که با بهره گرفتن از تکنیک جدول داده ستانده اثر افزایش صددرصد در قیمت فرآورده های نفتی در بخشهای مختلف اقتصادی ایران محاسبه شد. طبق محاسبات صورت گرفته، افزایش قیمت تولید ناشی از افزایش قیمت فرآورده های نفتی در کل اقتصاد۴۹/۴درصد و افزایش شاخص هزینه زندگی خانوار ۳۷/۵ درصد خواهد بود. و بخشهای حمل ونقل ، آب و برق وگاز و خدمات کسب کار به ترتیب با ۱۶ درصد،۳/۸ و ۸/۵ درصد بیشترین تاثیر در میزان تورم را داشته است. و در ادامه با محاسبه شاخص پیوندهای پیشین و نیز شاخص پراکندگی بخش فرآورده های نفتی به ترتیب با ارقام ۳۶/۱ و ۷۲/۰ نشان داد، که فرآورده های نفتی بیش از متوسط کل سایر بخشها با سایر بخشها در ارتباط بوده و نیز این ارتباط به طور تقریبا یکسان و متوازن در بیشتر بخشها توزیع شده است. با لحاظ نمودن این مهم و نیز توجه به کششهای درآمدی وقیمتی فرآورده های نفتی سیاست افزایش قیمت فرآورده های نفتی در بلندمدت بر اساس یک فرایند تصمیم سازی در مقابل گزینه های سیاستی رقیب انتخاب شد.
علیزاده اصل(۱۳۸۵) و موسوی مطالعه ای تحت عنوان بررسی اجزای تقاضای نهایی بر ارزش افزوده بخشهای اقتصادی با تاکید بر صادرات انجام دادند، و بر اساس نتایج به دست آمده از مطالعه انجام شده بیان کردند، که از انجا که اقتصاد ایران همواره با یکی از مشکلات اقتصادی مانند تورم، بیکاری، کسری تراز پرداختها بدون استفاده ماندن ظرفیتهای تولیدی و رشد اقتصادی ناپایدار مواجه است، اعمال استراتژی توسعه صادرات می تواند بعنوان یک رویکرد اساسی برای برطرف ساختن مشکلات مذکور مطرح کرد. این امر مستلزم شناخت جایگاه اجزای تقاضای نهایی بخصوص صادرات در اقتصاد ایران و شناسایی بخشهای دارای بیشترین ارزش افزوده است. روش شناسی این مطالعه بر اساس استفاده از جدول داده ستانده و ماتریس تبدیل استوار است، با بهره گرفتن از این روش پیوندهای بین بخش عرضه و تقاضای اقتصاد برقرار می شود، و تاثیرات بخش تقاضای اقتصاد (صادرات) را بر بخش عرضه(ارزش افزوده) مشاهده نمود. یافته های تحقیق نشان داد، وقتی که هدف سیاست گذار ایجاد بیشترین ارزش افزوده باشد، مهمترین جزء تاثیر گذار در بین اجزای تقاضای نهایی هزینه مصرفی دولت است. انتخاب استراتژی توسعه صنایع وابسته به کشاورزی، توانایی ایجاد بیشترین ارزش افزوده ، تحرک اقتصاد و کاهش هزینه فرصت ناشی از واردات را داراست.
۲-۱۴- مطالعات انجامشده در خارج کشور
شملف[۶] (۲۰۱۰)در مطالعه ای تحت عنوان تحلیلهای داده ستانده گسترش یافته محیطی در زمینه اقتصاد انگلستان انجام داد، و بیان کرد، داده ها در زمینه همبستگیهای ارتباطی پیش رو و پس رو تنظیم شده محیطی و تنطیم شدهی تقاضای نهایی در حیطهی تخمین همیار در تقسیم سازی چند گانه متفاوت مورد استفاده و از روش ویلد[۷]در سه حیطه با ثبات متفاوت مورد استفاده واقع شده است. ارزیابی به این صورت انجام شد، که هر بخش اقتصاد با بهره گرفتن از ابزارهای مجموعه مقیاس ثبات، حداکثر سازی تاثیرات اقتصاد و حداقل سازی تاثیرات محیطی انجام شده است. این نوع از تحلیلهای چند معیاره برای اولین بار مورد استفاده واقع شد، و می تواند پایه های مناسبی برای مطالعات مشابه باشد، به خصوص در کشورهای در حال توسعه که میزان تبادلات میان بخشهای اقتصادی و حمایت محیطی محل مناقشات فراوانی میباشد.
وانگ[۸](۲۰۰۹) و همکارانش در مطالعه ای نحوه مصرف آب در شهر شانگهای در شمال غرب چین با بهره گرفتن از داده ستانده انجام دادند، به این نتیجه رسیدند، که مقدار قابل توجهی از آب به طور مستقیم در کشاورزی مصرف می شود.(۸۵%) اما اگر این میزان مصرف به مقدار کالای تولید شده در هریک از بخشهای غیرکشاورزی در نظر گرفته شود، باز هم مصرف آب نسبت به کشاورزی بسیار کمتر میباشد. و هرچه سطح محصول کمتر شود، میزان مصرف آب بیشتر می شود.
ماریا لوپ[۹] (۲۰۱۱)در مطالعه ای تحت عنوان تخصیص مجدد آب در مدل داده ستانده بیان کرد، که تخصیص مجدد آب میان بخشهای اقتصادی پیوسته محل مناقشات و بررسیهای فراوانی بوده است. در این مطالعه محقق به دنبال آن بود، که روشی را برای ارزیابی چگونگی تخصیص مجدد آب در اقتصاد به منظور تغییر تقاضای نهایی و تغییر در نیازهای تکنیکی آب برای فعالیتها و مشتریان باشد.کاربرد تجربی که در این زمینه اقتصاد کاتالان[۱۰] مورد استفاده واقع شد، بیانگر آن بود، که تفاوتهای مهم که در تاثیرات که در جریانات بیرونی و تغییرات در زمینه ملزومات تکنیکی آب دارد، تجربه تخصیص مجدد آب می شود. در فرایند توزیع آب، جریانات بیرونی در اکثر موارد به بخش کشاورزی منفعت میرساند. و به مصرف کنندگان خصوصی آسیب میرساند. در مقابل افزایش در الزامات تکنیکی آب تاثیرات منفی بر بخش کشاورزی و تاثیرات مثبت بر سایر فعالیتهای تولیدی دیگر داشت. نتایج مطالعه بیانگر آن بود، که بخش کشاورزی فعالیتی مهم نه نتها در توضیع آب بلکه در تخصیص مجدد آب است، که سبب تغیراتی در تقاضای نهایی و نیازهای تکنیکی آب است.
ولاکوئز[۱۱](۲۰۰۶) در مطالعه خود با بهره گرفتن از جدول داده ستانده سه تا موضوع را مورد بررسی قرار داده است، که عبارتند از:
۱-ویژگیهای مصرف آب:
مقدار قابل توجهی از آب موجود به طور مستقیم در بخش کشاورزی مصرف می شود.(کشاورزی،جنگلداری،دامداری و…) و این مقدار آب بسیار بیشتر از میزان آب مصرفی در بخشهای صنعت و خدمات میباشد، که این میزان اضافه در حدود ۲میلیارد متر مکعب میباشد.
۲-روابط بین بخشی آب و توازن محصول:
بر اساس آمارهای موجود و ماتریس بدست آمده نشان میدهند، که اکثر ضرایب معامله آب نسبتا کم هستند. و بر این اساس اکثر معاملات بین بخشی را میتوان نادیده گرفت. و بخشهای ساخت و ساز، حمل و نقل، ارتباطات و خدمات بخشهای هستند، که بیشترین مصرف آب غیرمستقیم را به خود اختصاص دادهاند.
۳-محدودیتهای داده ستانده:
اگر چه تجزیه و تحلیل داده ستانده یکی از قویترین روشهای اندازه گیری اثرات زیست محیطی و تولید اقتصادی میباشد. لذا یک سری محدودیتها این جداول به راحتی در دسترس نیستند، و این روش محدود به اقتصادهای بسیار کوچک شده و نیازمند نیروی کار زیادی است.
هوکسترا و هانگ[۱۲] (۲۰۰۲)اظهار نمودند، که کل مصرف آب در داخل یک کشور به تنهایی معیار درستی از برداشت واقعی آب آن کشور از منابع آب جهانی نیست. در واقع حجم آب مجازی وارداتی باید به کل مصرف آب داخلی افزوده شود، تا تصویر درستی از نیاز واقعی یک کشور به منابع آب جهانی ترسیم گردد.
اوکی و کنائه[۱۳](۲۰۰۴) اظهار نظرهای آماری مفصلی را در مورد مبادله آب مجازی ارائه کرده و نشان دادند، که کشورهای دارای تنش آبی زمانی میتوانند وضعیت خود را ارتقا دهند، اگر مبادله آب مجازی به حساب آورده شود. آنها نتیجه گیری کردند، که میتوان با در نظر گرفتن مبادله آب مجازی، شاخص کم آبی مناسبتری را معرفی کرد. آنها ابراز کردند، که با افزودن واردات آب مجازی به منابع آب یک کشور ممکن است، آن کشور کمبود منابع آب خود را کاهش داده و یا حتی آن را برطرف سازد.
ژانگ و لوورا[۱۴](۲۰۱۴) یک مطالعه ای با عنوان تجزیه مصرف آب با بهره گرفتن از جدول داده ستانده در چین انجام دادند، و به این نتیجه رسیدند، برداشت آب مجازی و مصرف در مقادیر تجارت داخلی از ۱۸۴ میلیارد متر مکعب و ۱۰۱ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۰۷ که به ترتیب معادل %۳۹ و %۳۸ کل آب شیرین ملی بود، به دو برابر رسیده است. علاوه بر بهبود بهرهوری آب، آب مجازی نیز می تواند یک ابزار مکمل قابل توجه برای حل مشکلات کمبود آب در چین میباشد.
استنلی و همکاران[۱۵] (۲۰۱۳) یک مطالعه ای با عنوان تجزیه مصرف آب با بهره گرفتن از جدول داده ستانده در چین انجام دادند، و بیان کردند، که چین به عنوان یک اقتصادی با رشد سریع و همچنین به عنوان جمعت متراکم جهان محسوب می شود، که این باعث می شود، فشار شدیدی بر روی منابع آب محلی است. در این مقاله از روش داده ستانده استفاده شد، و به این نتایج به به این شکل بود که کمبود منابع آب در پکن مهمتر از آلودگی آبها در این استان میباشد. که این آلودگیها ناشی از تولد بشر و مصرف غیر استاندارد بوده است.
کیوشانگ و همکاران[۱۶] (۲۰۱۲) یک مطالعه ای با عنوان تجزیه مصرف آب با بهره گرفتن از جدول داده ستانده در چین انجام دادند، و بیان کردند، افزایش کمبود منابع آب از یک سو اقتصادی با رشد سریع و جمعیت بزرگ از سوی دیگر محققین را بر این برداشت، که مطالعه ای را روی رودخانه زرد در چین که دومین رودخانه بزرگ در چین میباشد، انجام دادند، و برای این منظور از تکنیک داده ستانده استفاده شد. و به این نتیجه رسیدند، که واردات آب برای محصولاتی مانند کشاورزی و مواد غذایی فراورده شده از دیگر مناطق چین که دارای آب بیشتری مانند جنوب چین میباشد، انجام شود. بنابراین تجارت مجازی می تواند کمک به حفظ رشد اقتصادی و در نهایت کاهش فشار از منابع آب شود.
جدول۲-۱- خلاصه ای از مطالعات انجام شده داخلی
نام محققین
سال
روش
هدف
نتایج
حمید رضا میرزایی خلیل آبادی و همکار
۱۳۹۲
تکنیک داده ستانده
تحلیل آثار افزایش قیمت حاملهای انرژی بر اشتغال
اشتغال کل ۰۷۵/۳۶ کاهش یافت
بیشترین کاهش اشتغال در بخش انواع کود و آفت کش با میانگین ۶۱۶/۱۰ درصد
رحمان خوش اخلاق
و همکاران
۱۳۹۱
داده ستانده
عملکرد برنامه چهارم توسعه از لحاظ نیاز ارزی
مهمترین کارکردهای داده ستانده پیش بینی نیاز ارزی است.
نیاز ارزی واردات تخمین زده شد.