تکراری شدن اطلاعات بسیاری از پرسشنامه ­ها  

 

هزینه­ های فراوان جهت کوچکترین تغییرات در فرم­ها و پرسشنامه ­ها 

 

ناتوانی در جمع­بندی و نتیجه ­گیری 

 

 

 

 

حذف روش­های دستی گردآوری اطلاعات 

 

 

 

بنابراین ضرورت جایگزینی ماشین به جای انسان در این مراحل نیز اجتناب­ناپذیر است. وظیفه این جایگزینی را تکنولوژی شناسایی خودکار بر عهده دارند. شناسایی خودکار با جایگزین کردن تکنولوژی پیشرفته ماشین به جای انسان، عمل تشخیص داده ­ها، گردآوری آنها و ورود به کامپیوتر را از اختیار کاربر خارج ساخته و خود عهده دار این وظیفه خطیر می­ شود. این جایگزینی سبب رفع گلوگاه­های سیستم و افزایش شدید بهره­وری کل مجموعه خواهد شد.
در واقع سیستم شناسایی[۱۵]به سیستمی اطلاق میشود که قادر به خواندن و تشخیص اطلاعات افراد یا کالاها و امثال آن باشد و به مجموعه ­ای از فناوری­ها که از آنان برای شناسایی اشیا، انسان و حیوانات توسط ماشین استفاده می­گردد شناسایی خودکار[۱۶] گفته می­ شود.(,۲۰۰۵ Charlie& et al).
به طور کلی شناسایی خودکار و گردآوری داده ­ها، روشی است که طی آن تجهیزات، خواه سخت­افزاری ویا نرم­افزاری قادر به خواندن و تشخیص داده ­ها بدون کمک گرفتن از یک فرد هستند. هدف اکثر سیستم­های شناسایی خودکار، افزایش کارایی، کاهش خطای ورود اطلاعات و مانند این­ها است که تاکنون نیز فناوری­های مختلفی مانند سامانه­های بارکد، سیستم اثر انگشت، سیستم شناسایی با بهره گرفتن از قرنیه چشم، صدا، تشخیص کاراکترهای نوری، خواننده نشانگر نوری، سیستم تشخیص با بهره گرفتن از فرکانس رادیویی و مانند اینها به منظور شناسایی خودکار طراحی و پیاده­سازی شده است که همگی نمونه­هایی از سیستم­های شناسایی هستند(روهینا ، ۱۳۷۸).
۲-۳-۱- سیستم­های شناسایی مبتنی بر RFID
بهره­ گیری از امواج رادیویی بعد دیگری از شناسایی خودکار است. اساس این ایده بر ارسال سیگنال به شی و دریافت بازتاب توسط گیرنده استوار است. در این روش، امواج رادیویی در مسیر عبور شی ارسال می­گردد. گیرنده بسیار کوچکی متشکل از یک میکروچیپ و ارسال­کننده علائم که به شی متصل شده (تگ)، این علائم را دریافت و سپس کد موجود در حافظه خود را به فرستنده اصلی (داده­خوان) ارسال می­دارد. با دریافت توسط فرستنده اصلی، عمل شناسایی صورت می­گیرد.
برخلاف تصور اکثریت مردم که تصور می­ کنند فناوری RFID یک فناوری جدید و نو است، باید اذعان داشت که سابقه RFID از دهه ۱۹۳۰ قابل پیگیری است. به عبارتی، RFID یا فناوری شناسایی از طریق امواج رادیویی یکی از قدیمی­ترین و پرکاربردترین تکنولوژی­ها بوده و با بهره گرفتن از پیشرفت­های نوین ایجاد شده خود را تبدیل به سیستمی بی­رقیب نموده است. RFID داده ­ها را توسط ابزارهای ویژه خود، به صورت خودکار استخراج و با بهره گرفتن از ابزار مناسب انتقال داده، در زمان و مکان مورد انتظار در اختیار ما قرار می­دهد. اکنون فناوری RFID با کاربردهای متنوعی که به دنیای کنونی ارائه نموده است، در زمینه ­های مختلف به کار گرفته می­ شود(Gao,2009).
۲-۴-مقایسه سیستم­های شناسایی مبتنی بر بارکد و سیستم­های شناسایی مبتنی بر RFID
بارکد یکی از سریع­ترین و دقیق­ترین روش­های ورود اطلاعات به سیستم است . آمار نشان داده است که در ورود اطلاعات با بهره گرفتن از صفحه کلید توسط انسان در بهترین حالت با ورود ۳۰۰ کاراکتر تقریبا یک کاراکتر نادرست وارد سیستم می­گردد. تمامی این خصوصیات باعث می­گردد که کارایی بارکد در زمینه ­های مختلف افزایش یابد (,۲۰۰۹ Karygiannis&et al).
یکی از مهمترین ویژگی­های سیستم­های مبتنی بر بارکد این است که دستگاه­های خواننده بارکدها در صورتی عمل می­ کنند که برچسب در مسیر خط مستقیم دید[۱۷] آنها قرار گیرد، در حالی که در سیستم­های شناسایی مبتنی بر فناوری RFID، برای خوانده­شدن تگ نیازی به قرار گرفتن در مسیر دید قرائتگر وجود ندارد. به دلیل ماهیت امواج الکترومغناطیسی، تگها حتی در فواصل چندین متری از قرائتگر نیز شناسایی می­شوند. تگهای RFIDمی­توانند از فاصله بسیار دورتری نسبت به بارکد خوانده شوند.
در مقابل بارکدها، برچسب های RFIDمی­توانند محاسبات تراشه­ای را ارئه نمایند بنابراین از پروتکل­های نهایی برای تثبیت و تصدیق پشتیبانی می­ کنند و برای حریم خصوصی مناسب است ( Langheinrich, 2009). یکی دیگر از مزیت­های سیستم­های RFID نسبت به بارکد آن است که امکان شناسایی چندین تگ به طور هم زمان وجود دارد در صورتی که دستگاه­های بارکد خوان این مزیت را ندارند. خواندن اطلاعات از طریق امواج رادیویی، با سرعت بسیار بالاتری نسبت به سیستم­های شناسایی میتنی بر بارکد صورت می­گیرد . به عبارتی خواندن اطلاعات از بارکد بسیار زمانبرتر است.
از طرف دیگر، از آن جایی که بایستی بارکد برای خوانده شدن در مسیر دید مستقیم دستگاه بارکدخوان قرار گیرد، باید حتما برچسب­های بارکد بر روی سطح خارجی کالا نصب شود. در نتیجه خیلی سریع آسیب­دیده و غیر قابل استفاده می­ شود. در حالی که می توان برچسب­های RFID، را در داخل پوشش پلاستیکی قرار داد و حتی می­توان آنها را در داخل محصول فرو کرده که این خود، دوام آنها و امکان استفاده مجدد از آنها را فراهم سازد. تگ­هایی که بر روی بدنه خودرو نصب می­شوند نیز می­توانند توسط پوشش پلاستیکی محافظت شوند. بنابراین تگ­ها کمتر در معرض دید و آسیب­دیدگی قرار دارند.
بارکدها قابل پاک شدن واز بین رفتن هستند. درحالی که از تگهای RFID ، می­توان درمحیط­های خشن و مکان­هایی که شرایط آب وهوایی نامساعد دارند، استفاده نمود وکارآیی آن بسیار بیشتر از بارکد است. یکی دیگر از مهمترین تفاوت­های سیستم­های شناسایی مبتنی بربارکد نسبت به سیستم­های شناسایی از طریق امواج رادیویی، دینامیک بودن اطلاعات در سیستم های شناسایی از طریق امواج رادیویی است. بارکدها برچسب­هایی فقط خواندنی هستند و اطلاعات آن­ها قابل تغییر است. درحالی که RFID، توانایی خوانده شدن ونوشته شدن مجدد را دارند. قرائت­گرهای RFID، قادرند با تگ­ها ارتباط برقرار کنند وتا جایی که طراحی برچسب اجازه می­دهد، اطلاعات آن را تغییر دهند. بنابراین توسط بارکد تنها می­توان یک کالا را ردگیری نمود. اما بااستفاده از شناسایی از طریق امواج رادیویی، می­توان عملیاتی چون ثبت وقایع، پارامترها واندازه گیری­ها را نیز اجرا کرد.
همچنین تعداد بایت­های موجود برای ذخیره­سازی اطلاعات در تگ­های RFID، بسیار بیشتر از بارکد است. بنابراین به طور مثال می­توان در یک تگ RFID خودرو، اطلاعات فراوانی از جمله: شماره شناسایی خودرو، نام راننده، شماره پلاک، تاریخ و زمان ورود/خروج وبسیاری اطلاعات دیگر را ذخیره نمود.
شایان ذکر است تگهای RFID، گران­تر از بارکد هستند و طبیعتأ پیاده­سازی سیستم­های شناسایی مبتنی بر فناوری شناسایی از امواج رادیویی، پرهزینه از سایر سیستم­های شناسایی است. همچنین امنیت اطلاعات موجود در روی RFID، کمتر از بارکد است. زیرا دستگاه­های قرائت­گر مختلف از فواصل اطلاعات را از تگ­ها دریافت یا به آن­ها ارسال کنند و در صورتی که از مکانیسم­های امنیتی و رمزگذاری استفاده نشود، امکان دسترسی به اطلاعات وجود خواهد داشت(امینی،۱۳۸۹).
۲-۵-اجزای اصلی سیستم­های مبتنی بر RFID و نحوه عملکرد آن:
اجزای تشکیل­دهنده سیستم­های مبتنی بر RFID شامل برچسب یا شناسه [۱۸]، داده خوان [۱۹]، زیرسیستم[۲۰] پردازش داده است.
۲-۵-۱- تگ یا برچسب یا شناسه
برچسب­ها وسیله شناسایی متصل شده به کالا، شی یا فرد هستند که ما می­خواهیم آن را ردیابی کنیم. هر برچسب شامل دو قسمت اصلی تراشه جهت حفظ و تامین حافظه و آنتن جهت ارسال اطلاعات است. برای شناسایی هر شی یا شخص در سیگنال­های رادیوشناسه، نیازمند به نصب یک برچسب بر روی آن می­باشیم. در مرحله نخست زیرلایه از جنس PVC، یا کاغذ و یا موادی نظیر آن در نظر گرفته می­ شود و سپس آنتن از جنس رسانا ( جهت برقراری ارتباط رادیویی با دستگاه­های خواننده) بر روی آن قرار می­گیرد. در مرحله بعد تراشه از جنس نیمه­هادی به آنتن جوش داده می­شوند و دست آخر به وسیله یک لایه محافظتی پوشیده می­ شود که معمولا برای گریز از گزند رطوبت و آسیب­های متداول از لفاف پلاستیکی در ساخت آن استفاده شده است (مدیری، شیرافکن ، ۱۳۸۹).
۲-۵-۱-۱- فرکانس­های تگ
چهار باند فرکانسی اصلی برای برچسب­های RFID وجود دارد:
فرکانس پایین[۲۱]: ۱۲۰ تا ۱۴۰ کیلو هرتز
فرکانس بالا[۲۲]:۵۶/۱۳ مگا هرتز
فرکانس بسیار بالا[۲۳]: ۸۶۰ تا ۹۶۰ مگا هرتز
فرکانس فوق بالا یا میکروویو[۲۴]: ۴۵/۲ گیگا هرتز
*فرکانس پایین: این نوع تگ­ها در فرکانس ۱۲۰ تا ۱۴۰ کیلو هرتز عمل می­ کنند و عموما غیر­فعال بوده ، از میدان نزدیک القا مغناطیسی[۲۵] استفاده می­ کنند( مقدسی ، سبحان منش ، ۱۳۸۸). در این بازه سرعت خواندن اطلاعات قرائت­گر پایین بوده، دارای برد کمی بوده ( در حدود ۳/. متر) و بیشتر برای کاربردهایی مانند ردیابی حیوانات، کنترل دستی و …. استفاده می­ شود ( مدیری ، شیرافکن ، ۱۳۸۹).
تگ­های فرکانس پایین در مواردی مثل آب، چوب، آلومینیوم قابل نفوذ بوده و در کاربردهای عمومی مانند شناسایی حیوانات [۲۶]، امنیت خودروها [۲۷]، سیستم اعلام متجاوز (هشداردهنده) و امور بازرگانی استفاده می­شوند ( مقدسی ، سبحان منش ، ۱۳۸۸).
*فرکانس بالا : بازه فرکانسی بین ۵۵۳/۱۳ تا ۵۶۷/۱۳مگا هرتز است. در این بازه سرعت خواندن اطلاعات برچسب توسط برچسب خوان متوسط بوده و عموما غیرفعال بوده، از القا مغناطیسی برای انتقال اطلاعات استفاده می­ کنند (مدیری ، شیرافکن، ۱۳۸۹). تگ­های فرکانس بالا در مواردی مثل آب، چوب، آلومینیوم به خوبی عمل کرده، نرخ انتقال داده آنها در مقایسه با تگ فرکانس پایین بیشتر و ارزان­تر است. دامنه خواندن این تگها بین ۱ تا ۳۶ اینچ (۱ متر) است. تگ­های فرکانس بالا معمولا در راه­کارهایی مثل قفسه­های هوشمند[۲۸]، کارت­های هوشمند[۲۹]، مدیریت کتابخانه ­ها، بار مسافران و مانند اینها کاربری دارند و همچنین گسترده­ترین کاربری را در جهان هم اکنون دارا هستند (مقدسی ، سبحان منش ، ۱۳۸۸).
*فرکانس بسیار بالا: بازه فرکانسی آن بسته به استانداردهای موجود در هر کشور متفاوت است(مدیری، شیرافکن، ۱۳۸۹) به طور مثال در آمریکا نوع فعال آن معمولا در فرکانس­های ۴۳۳ مگا هرتز و نوع غیرفعال آن در فرکانس­های ۸۶۰ تا ۹۶۰ مگا هرتز عمل می­ کنند. به طور کلی تگ­های غیرفعال فرکانس­های بسیار بالا در موادی مثل فلزات و آب کارایی ندارند. این تگ­ها در فواصل بیشتر از ۳۶ اینچ (۱ متر) به خوبی عمل کرده و تا فاصله حدود ۱۰ متر این کارایی را حفظ می­ کنند(مقدسی، سبحان منش، ۱۳۸۸).
*فرکانس فوق بالا یا میکروویو: از نظر مشخصات، بسیار شبیه به تگ­های فرکانس بسیار بالا بوده، اما دارای نرخ خواندن بالا و نیز قابلیت نفوذپذیری در آب و فلزات هستند. این تگها در مقایسه با سایر تگها از نظر اندازه بسیار کوچکند و در مواردی مثل ردیابی کانتینرهای باری[۳۰]، قطارها، وسایل نقلیه تجاری و راه کارهایی مثل عوارض جاده ای و مانند این ها کاربرد دارند( شریف زاده ، اعتمادی، ۱۳۸۷).
جدول ۲-۲-برخی مشخصات و ویژگی­های فرکانس­های مختلف تگ (شریف زاده ، اعتمادی ، ۱۳۸۷)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
محدوده فرکانسی
فرکانس پایین
فرکانس بالا
فرکانس بسیار بالا
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.
 
 
 

 

 
 
 

(6)
که و به ترتیب مقادیر واقعی و پیش ­بینی شده از میانگین بار مصرفی مشترک iام بوده و N برابر با تعداد مشترکین می­باشد ]41[.
با توجه به اینکه معیار “میانگین درصد قدرمطلق خطا” برخلاف سایر معیارها، مستقل از مقیاس داده ­ها می­باشد، بنابراین یک معیار مناسب برای ارزیابی خطای نسبی در مسایل گوناگون می­باشد.
4-3-6- بکارگیری[100] مدل
ایجاد مدل، عموما پایان پروژه نیست. حتی اگر هدف مدل، ارتقا دانش از داده ­ها باشد؛ آنگاه دانش حاصل شده نیازمند اینست که سازماندهی شود و به شکلی ارائه گردد که بهره­وران بتوانند از آن استفاده نمایند. بسته به ملزومات کار، فاز بکارگیری می ­تواند به سادگی ایجاد یک گزارش باشد یا به پیچیدگی اجرای یک فرایند قابل تکرار داده ­کاوی باشد. در بسیاری از موارد، این بهره­وران هستند که گام های بکارگیری را انجام می­ دهند نه تحلیل­گران داده. به هر حال حتی اگر تحلیل­گر، تلاشی برای انجام گام­های فاز بکارگیری نکند ولی برای بهره­وران بسیار مهم است که عملیات لازم جهت اجرایی نمودن مدل ایجاد شده را درک نمایند. متاسفانه در پژوهش حاضر، بخش تجاری از بکارگیری مدل اجتناب می­نماید و در عمل بخش بکارگیری مدل بسیار کمرنگ می­باشد.
4-4- چکیده فصل
در این فصل روش تحقیق تشریح گردید. بعد از درک مسئله، به جمع­آوری و شناخت داده ­های تحقیق بر اساس پایگاه داده ­های شرکت توزیع نیروی برق آذربایجان غربی و اطلاعات هواشناسی, پرداخته شد. در مرحله بعد یکپارچه­سازی و آماده­سازی داده ­ها که به پیش­پردازش معروف است، انجام و در نتیجه پایگاه داده اصلی برای اعمال الگوریتم­های داده ­کاوی تعیین شد. و بعد از شناخت الگوریتم­های پیش ­بینی کننده داده ­کاوی، معیارهای ارزیابی مناسب برای مدل­های ایجاد شده جهت اعتبارسنجی و در نهایت انتخاب مدل با کمترین خطا و بالاترین دقت بیان گردید.

 

فصل پنجم: نتایج و ارزیابی
5-1- مقدمه
همان­طور که در فصول قبلی مطرح گردید، ویژگی­های منحصربفرد انرژی برق در مقایسه با سایر انواع انرژی، موجب جایگاه استراتژیک و پراهمیت آن در دنیای امروزی گردیده است. از سوی دیگر با توجه به نقش قابل ­توجه این انرژی در تمام سطوح زندگی، عدم عرضه­ی مداوم برق (قطعی) می ­تواند مشکلات عدیده­ای را در جامعه ایجاد نماید. بنابراین پیش ­بینی میزان بار مورد نیاز مشترکین در طی دوره­ های آتی و تجزیه و تحلیل الگوی رفتار مصرفی آن­ها در صنعت برق بسیار مهم و ضروری می­باشد.
در این تحقیق ما بر آن بودیم که با در نظر گرفتن دو عامل تاثیرگذار شرایط آب­وهوایی و شرایط زمانی به پیش ­بینی بار و تجزیه و تحلیل رفتار مصرفی مشترکین بپردازیم. بدین منظور داده ­های مصرفی 5595 مشترک شهرستان ارومیه طی 12 دوره­ اخیر مورد استفاده قرار گرفت. طبق روش تحقیق مطرح شده، در محیط نرم­افزار کلمنتاین و با در نظر گرفتن جایگشت­های مختلف عوامل تاثیرگذار بر مصرف انرژی، الگوریتم­های پیش ­بینی کننده و خوشه­بندی را بر روی پایگاه داده مذکور اجرا نمودیم. با اجرای چندین باره­ی طی استاندارد CRISP، عوامل موثر بر روی میزان بار مصرفی مشترکین استان آذربایجان­غربی شناسایی شدند.
همچنین برای دستیابی به نتایج مطلوب­تر، چندین مرتبه با تنظیم پارامترها، مدل­ها­­ی مربوطه ایجاد و ارزیابی گردید. در ادامه نتایج حاصل از این تحقیق در قالب جداول و نمودارها ارائه می­گردد.
5-2- نتایج
برای ایجاد مدل­های پیش ­بینی مصرف بار مشترکین، از دو مجموعه­ی آموزشی و تست استفاده گردیده که مجموعه تست شامل 20% از کل پایگاه داده و به صورت تصادفی می­باشد.
با توجه به اینکه استفاده از تکنیک خوشه­بندی در بسیاری از مسائل پیش ­بینی منجر به بهبود پیش ­بینی می­گردد، در این پژوهش نیز پیش ­بینی مصرف بار مشترکین در دو بخش مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش اول پیش ­بینی بر اساس داده ­های اصلی صورت می­گیرد، در صورتیکه در بخش دوم ابتدا داده ­های اصلی با بهره گرفتن از تکنیک خوشه­بندی، در خوشه ­های مناسب قرار گرفته و سپس مدل­های پیش ­بینی کننده بر اساس پایگاه داده­ی جدید ایجاد می­گردد. نکته­ی قابل توجه این است که در بخش دوم، شبکه­ کوهونن در مقایسه با سایر تکنیک­های خوشه­بندی منجر به نتایج مطلوب­تر در مدل­های پیش ­بینی گردید، بنابراین برای خوشه­بندی قبل از پیش­بینی، الگوریتم کوهونن در نظر گرفته شد.
5-2-1- نتایج حاصل از پیش ­بینی مصرف برق مشترکین با در نظر گرفتن “تعطیلات” به عنوان عامل موثر
در این حالت، مدل­های مصرف بار مشترکین تحت تاثیر عامل تعطیلات بر اساس مجموعه آموزشی ایجاد گردیده، سپس با بهره گرفتن از مدل­های موجود به پیش ­بینی میانگین بار مصرفی روزانه­ی مشترکین مجموعه تست پرداخته شد و نتایج ارزیابی بصورت زیر حاصل شد.
جدول 5-1: پیش ­بینی مصرف برق مشترکین با عامل ” تعطیلات”

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
 

 

 

 
 

 
 

 

 

 

 

 
 

 

 

 
 

 

 
 

 

 
 

 

 

 
 

 

 
 

 
 

 

 
 
 

 

 

 

 

 
 

 

 

 
 

 

 
 

 
 
 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بعد از خوشه­بندی
قبل از خوشه­بندی
Neural Network
Regression
C&R
CHAID
Neural Network
Regression
C&R
CHAID
5.333
6.344
5.667
3.014
6.174
6.219 

 

 

 

 

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.
 

>
 
 
 

۱۷٫ شاخص های کلیدی عملکرد، کارت امتیازی متوازن را به یک ابزار عملیاتی و قابل پیاده سازی برای مدیران تبدیل می نماید.
۱۸٫ درک روابط علت و معلولی را تسهیل می کند.
مدیریت کیفیت فراگیر
تا یکی دو دهه پیش مدیریت پیش از آن که یک فن و تکنیک به حساب آید، یک امر ذاتی شناخته می شد و گاهی حتی می شنیدیم که انسان یا مدیر هست یا نیست که این حرف حتی به دل متخصصین علم مدیریت نیز می نشست. امروزه دیگر نمی توان چنین تدعایی را داشت. مدیران امروز نه تنها باید با علوم تخصصی مورد نیاز طبیعت سازمان خود آشنا باشند ، بلکه باید به خوبی از فنون و مهارت های مدیریتی نیز برخوردار باشند.علاوه بر آن با تغییر تکنولوژی ،کامپیوتر و مخابرات و ….. لازم است مدیران مرتبا خود را با فناوری های روز تطبیق دهند و مهارت های لازم را کسب نمایند.
امروزه دیگر مدیریت یک امر عمومی یا ذاتی نیست .برای هر شغل مدیریتی باید تخصص مدیریتی لازم را داشت و همواره آن را به روز نگه داشت. در فضایی که مدیریت دانایی دغدغه اصلی سازمان هاست،مدیران برای ماندن چاره ای ندارند جز این که برای آموزش خود تلاش کنند. برای کمک به این امر مهم ، در این تحقیق سعی کردیم تا به زبان ساده ، رویکردها ،الزامات و ویژگی های مدیریت کیفیت فراگیر را معرفی نماییم تا خوانندگان ضمن آشنایی با این رویکرد بتوانند در سازمان خود بسترهای لازم را برای به کار گیری این رویکرد نوین فراهم نمایند. (جان مک دونالد ،۱۳۸۲)۰
در تجزیه لغت مدیریت کیفیت فراگیر با سه کلمه زیر سر و کار داریم:
فراگیر: نشان دهنده همه گیر بودن آن است.
کیفیت: درجه ی تطابق کالای تولید شده یا خدمت ارائه شده با نیاز مشتری را بیان می کند.
مدیریت: فن ، هنر یا روش اداره کردن ، کنترل کردن ، هدایت کردن و … است.
بنابراین مدیریت کیفیت فراگیر هنر مدیریت تمام مجموعه برای به دست آوردن بهترین ها ست. روح کلام در توضیح مدیریت کیفیت فراگیر ، عبارت طلایی زیر است : « چنان با دیگران رفتار کن که انتظار داری با تو رفتار کنند.»(جعفری و دیگران ،۱۳۸۸)
مدیریت کیفیت فراگیر چیست؟
کیفیت فقط چیزی تجملی نیست و بایستی تعریفی برای آن بیابیم که جایی برای تصورات ذهنی باقی نگذارد. می توان آن را «انطباق با نیازمندی ها» تعریف کرد که اندازه گیری آن را نیز امکان پذیر می سازد. انطباق یا عدم انطباق با نیازمندی ها به سهولت قابل تشخیص است و لازم است تمام کارکنان کیفیت را به صورت یکسان درک کنند. هنگامی که همه به یک زبان صحبت می کنیم ، می توانیم آن را اندازه گیری و مدیریت نماییم. مدیریت کیفیت فراگیر به معنای مشارکت تمامی کارکنان در عرضه محصول یا خدمت نهایی به مشتری است.
بازار کنونی جهانی خواستار آن است که از این تعریف نیز فراتر رویم. سطح رقابت در بازارهای امروزی برداشت مشتری را از کیفیت ارتقا داده است. با توجه به این ملاحضات، شاید تعریف بهتری از کیفیت را بتوان این گونه عنوان نمود: کیفیت یعنی « جلب خورسندی مشتری از طریق بر آوردن خواسته های او طبق نیازمندی هایی که میان طرفین مورد توافق قرار می گیرد.»
مدیران کاملا واقفند که مدیریت کیفیت فراگیراتفاقی به وقوع نمی پیوندد. مدیریت کیفیت فراگیر فرایند مدیریت شده ای است که کارکنان ، نظام ها ، ابزار و فنون پشتیبانی را در بر می گیرد. بنابر این مدیریت کیفیت فراگیر ، عامل تغییر است که هدف آن ایجاد سازمانی با انگیزه مشتری مداری می باشد.(جان مک دانلد ،گروه کارشناسان ایران ،۱۳۸۲)
مدیریت کیفیت فراگیر چگونه به وجود می آید؟
زمان درازی بود که مشتریان این نکته را پذیرفته بودند که معیوب بودن محصولات امری طبیعی و اجتناب ناپذیر است. آنها از این موضوع راضی و خشنود نبودند اما تصور می کردند تولید محصولات یا خدمات بی عیب و نقص امکان پذیر نیست. بهانه های فروشندگان در این زمینه را قبول می کردند یا فقط شانه هایشان را بالا می انداختند و می گفتند: « زندگی همین است.». ژاپنی ها این تصور را تغییر دادند و محصولاتی تولید کردند که دقیقاً ادعاهای فروشندگان را در همه اوقات برآورده می ساخت. در ابتدا مشتریان غربی آنها در این باره تردید داشتند اما عاقبت عاشق محصولات ژاپن شدند و وطن پرستی خود را به دست فراموشی سپردند. «محصولات بریتانیایی بهترین محصولات دنیا ست» یا «آمریکا رتبه اول را دارا ست» شعارهای با شکوهی بود، اما مشتریان آنها را نادیده گرفتند و پولی را که با عرق جبین به دست آورده بودند، صرف خرید محصولات ژاپنی کردند. ناگهان کیفیت به صورت مسئله ای حیاتی برای بقای اقتصادی در آمد. دوچرخه، موتور سیکلت، اتومبیل، تلویزیون، ویدیو و دوربین همه محصولاتی بودند که در غرب اختیار شد ، اما مشتریان غربی آنها را از ژاپن خریداری می کردند.

نتیجه این شد که اکنون قدرت مشتری بر بازار حاکم است. اصل قدیمی «خریدار بایستی هوشیار باشد» به اصل «فروشنده باید هوشیار باشد» تبدیل شده است. اکنون سازمان های حمایت از مشتری از منافع او پشتیبانی می کنند و دولت ها قوانینی به نفع او به تصویب می رسانند. ( همان منبع )
تاریخچه مدیریت کیفیت فراگیر
قدیمی ترین شکل استفاده از کیفیت به ۳۰۰۰ قبل از میلاد، زمانی که بابلی ها از واحدهای استاندارد برای توزین و یا اندازه گیری کالاها به صورت توافقی بین هم استفاده می کردند، بر می گردد. کیفیت در بابل قدیم به اندازه ای از اهمیت برخوردار بود که ارتشیان بابل مجبور به رعایت اصول نوشته شده آن بودند. این اصول، ضوابط اجرایی کارها را نشان می داد که به تدریج نیز کامل گردید.
در مصر قدیم عمق رودخانه نیل را اندازه گیری و تجزیه و تحلیل می کردند تا بدین وسیله نتایج بررسی های آن بتواند در برنامه ریزی های کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد.همچنین، در مصر قوانین و مقررات مربوط به ساختمان سازی، معماران را به رعایت اصولی در ساخت ابنیه وادار میکرد به طوری که عدم رعایت اصول یاد شده و آسیب رسیدن به ساکنان از عملکرد معماران در ساخت بنا، جریمه های هنگفتی را برای وی به همراه داشت. در تصاویر هیروگلیف باقیمانده از اهرام ثلاثه نیز تصویر فردی که در حال بازرسی و کنترل عملکرد سایرین می باشد، مشاهده شده است.
در طول سالیان متمادی، از ساخت اهرام مصر تا انقلاب صنعتی، نیز به دلیل تولید دستی با حجم کم و عرضه و تقاضای محدود و محلی، توجه به کیفیت و کنترل آن از بازرسی فراتر نرفت. اما در اوایل دهه ۱۹۰۰ و با اسقرار وسیع کارخانجات مبتنی بر فلسفه تولید انبوه همه چیز تغییر یافت. سیلی از روستائیان با سطح آگاهی اندک از مهارت های مکانیکی به شهرها روان شد تا بتوانند در خطوط مونتاژ و تولید کار کنند. کیفیت محصولات تولیدی این افراد چندان نازل نبود که پیشتازان مدیریت علمی را به توسعه دیدگاهی جهت چاره اندیشی واداشت.
هم زمان با این تلاش ها، سطه دانش و مهارت نیروی کار نیز افزایش یافت اما دیدگاه مدیریت علمی همچنان بر الگوهای تولید پابرجا ماند و بهره وری تولید و کیفیت محصول در انتهای خط مونتاژ نیز همچنان یک مساله بود. در اواسط دهه ۱۹۲۰، گروهی از محققین به رهبری والتر شوارت۱ استفاده از آمار جهت کنترل کیفیت محصول از طریق تجزیه و تحلیل فرایندی که منجر به تولید محصول می گردد را در کارخانه وسترن الکتریک۲ آغاز کردند. مدیریت کیفیت مدرن، به صورت موثری در آمریکا از ۱۹۳۱، با انتشار کتاب کنترل های با صرفه تولیدات که در حوزه کیفیت توسط شوارت منتشر شد، گسترش یافت. انتشار این کتاب، آغتزی بر کنترل فرایند به شیوه ای نوین با استفاده عمومی از نمودارهای کنترل و گسترش یافتن روش های نمونه گیری درج رومینگ برای محصولات شناخته شده بود. این روش های کنترل و کیفیت و بسیاری روش های دیگر در طول جنگ دوم جهانی، زمانی که توانایی ماشین جنگی آمریکا وابستگی فراوانی به تعداد زیادی محصول مشابه با سطح کیفیت قابل قبول داشت، به صورت گسترده ای مورد استفاده قرار گرفتند. ( مشبکی ، ۱۳۸۹ )
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱- Walter Shewart
۲- Western Electric Company
مفاهیم اصلی مدیریت کیفیت فراگیر
در پیاده سازی مدیریت کیفیت فراگیر باید بر شش مفهوم اصلی متمرکز شویم:
۱- مدیریتی متعهد و شریک در کار برای فراهم آوردن حمایت های بلند مدت و از بالا به پایین در سازمان.
۲- تمرکز پایدار بر مشتریان داخلی و خارجی.
۳- استفاده موثر و فراگیر از نیروی کار.
۴- بهبود مستمر در کار و فرایندهای تولید.
۵- رفتار با تامین کنندگان همانند رفتار با شرکا.
۶- استقرار سیستم سنجش عملکرد فعالیت ها.
این مفاهیم، روشی عالی را برای بنا نهادن یک حرفه و تجارت معرفی می کنند.
هدف مدیریت کیفیت فراگیر فراهم آوردن محصول با کیفیت برای مشتریان است که انجام این کار افزایش بهره وری و کاهش هزینه را در پی دارد. با کیفیت بالاتر محصول و قیمت پایین تر آن، موقعیت رقابتی در بازار بهبود می یابد. مجموعه ی این فعالیت ها باعث می شوند تا سازمان آسان تر به سود و توسعه دستیابد. علاوه بر آن، نیروی کار از نظر شغلی احساس امنیت نموده، برای کار محیطی لذت بخش ایجاد خواهد کرد. همان طور که توضیح داده شد، مدیریت کیفیت فراگیر به یک تغییر فرهنگی نیاز دارد. این تغییر فرهنگی اساسی و بنیادی خواهد بود و مطمئناً در زمان کوتاهی به دست نمی آید. لازم به ذکر است که سازمان های کوچک به علت حجم پایین کار قادرند این تغییرات را بسیار سریع تر از سازمان های بزرگ اعمال نمایند. ( جعفری و دیگران ، ۱۳۸۸ ).
پیش گامان اصلی مدیریت فراگیر
دبلیو . ادواردز . دمینگ
مفهوم کیفیت در ژاپن زمانی اغاز شد که کشور شروع به بازسازی آسیب های متاثر از بمباران بعد از جنگ جهانی دوم نمود. ژاپن ایده های دمینگ را با آغوش باز پذیرفت، او یک آمریکایی بود که روش ها و نظریه هایش برای احیای ژاپن بعد از جنگ قابل اعتبار بود. جای بسی تعجب است که ایده های دمینگ در ابتدا مورد تمسخر آمریکایی ها قرار گرفت، در نتیجه مدیریت کیفیت فراگیر در ژاین سی سال ریشه دوانید تا در ایالات متحده.
شرکت های آمریکایی زمانی به ایده های دمینگ علاقه مند شدند که با مشکل جدی رقابت با ژاپنی ها در دهه ۸۰ مواجه شدند.
سیستم مدیریت دمینگ یک دیدگاه فلسفی بر اساس بهبود دائمی به سوی ایده آل های کامل بود. او معتقد بود که یک تعهد کیفی نیازمند تغییر و تبدیل کل سازمان است. فلسفه او بر اساس سیستم شناخته شده ای بود که شامل ۱۴ نکته بود. این نکات بیانگر رفتارهایی بود که یک سازمان باید داشته باشد تا به مدیریت کیفیت جامع دست یابد:
۱- ایجاد یک هدف پایدار برای بهبود تولید و خدمات (نوآوری برای محصولات جدید
۲ -پذیرش یک فلسفه جدید
۳- خاتمه دادن به وابستگی به بازرسی گسترده
۴- قطع جوایز بر قیمت ها در داد و ستد (پایان دادن به خرید مواد تنها بر پایه قیمت
۵- بهبود دائمی سیستم تولید و خدمات
۶- استقرار آموزش
۷- استقرار رهبری
۸- بیرون راندن ترس
۹- شکست موانع بین بخش ها
۱۰- حذف شعارها، هشدارها، و هدف های متعدد برای نیروی کار
۱۱- حذف سهمیه های عددی یا استانداردهای کاری
۱۲-حذف موانعی که از اظهار فخر کارگران در محیط جلوگیری میکند
۱۳-برقراری یک رابطه قوی آموزشی و یاددهی
۱۴- تعریف کردن تعهد مدیران سطح بالا به کیفیت (اتخاذ عمل مناسب برای انجام تغییر و تبدیل
دمینگ، بر زمینه یابی (بررسی) مشتری ها، مشاوره کارگردان خط تولید به منظور حل مسائل کیفی و کار تیمی تاکید می ورزد.
ژوزف . ام . ژوران۱
ژوزف . ام . ژوران، متولد سال ۱۹۰۴ با ابداع عبارت (در معدن طلا وجود دارد) خواست نشان دهد که با شناسایی و حل مشکلات کیفیت، صرفه جویی های عمده ای در هزینه ها به عمل خواهد آمد( باب نورتون ، کتی اسمیت ،گروه اکسپرتز ،۱۳۸۴)وی به طور حرفه ای به عنوان یک مهندس در سال ۱۹۲۴ کار خود را شروع کرد. در سال ۱۹۵۱، اولین کتابچه کنترل کیفیت او به زیر چاپ رفت و باعث شد که آوازه بین المللی گردد. اتحادیه مهندسین و دانشمندان ژاپنی از وی در اوایل دهه ۱۹۵۰ به ژاپن دعوت کردند. او در سال ۱۹۵۴ به آن جا وارد شد و اداره یک گردهمایی برای مدیران اجرایی سطح بالا و میانی را به عهده گرفت. سخنرانی های او ویژگی مدیریتی قوی داشت و متمرکز بود بر برنامه ریزی، موضوعات سازمانی، مسئولیت مدیریت برای کیفیت و نیاز برای استقرار اهداف و امال ها برای پیشرفت. او تاکید کرد که کنترل کیفیت می بایستی به عنوان بخش تفکیک ناپذیر کنترل مدیریت، اجرا گردد.
ماهیت درونی پیام ژوران این است که: کیفیت بطور تصادفی رخ نمی دهم و می بایستی برای آن برنامه ریزی شود. وی برنامه ریزی را به عنوان بخشی از کیفیت سه گانه (سه بخشی): برنامه ریزی کیفیت، کنترل کیفیت و بهبود کیفیت مورد ملاحظه قرار داد. ژوران معتقد بود که غالب مسائل و مشکلات کیفی، حاصل اشتباه مدیریت ضعیف ، و نه کارگری ضعیف است و آموزش دراز مدت برای بهبود کیفیت می بایستی در سطح بالا با مدیریت ارشد شروع شود.(امین شایان جهرمی و معافیان ،۱۳۸۷) .
فیلیپ بی.کرازبی۲
فیلیپ کراز بی از مشارکت کنندگان اصلی در جنبش کیفیت می باشد. در سال ۱۹۷۹ او موسسه بین المللی تلفن و تلگراف را ترک کرد و کتابش را تحت عنوان “کیفیت مجانی است” نوشت و در آن مطرح کرد دلارهای صرف شده روی کیفیت و توجه پرداخت شده به آن منافع بیشتری را همیشه در بازگشت به دنبال دارد تا هزینه های صرف شده روی آن. در حالی که دمینگ و ژوران تاکید داشتند که از خود گذشتگی برای یک تعهد کیفی مورد نیاز است،کرازبی کمتر جنبه فلسفی کار را مطرح کرد و رویکرد او بیشتر علمی بود و بجای آن تاکید داشت کیفیت بالا به طور نسبی در دراز
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱-Joseph M . Juran
-Philip B.Crosby
مدت آسان و کم هزینه تر می باشد. کرازبی تنها مخصوص کیفیت آمریکائی بود که درجه دکتری نداشت. او مسئول برنامه معایب در حد صفر یا به عبارت دیگر برنامه بدون نقص است، تاکید داشت این کار را در اولین مرتبه صحیح انجام دهید. با صد در صد ستاده مورد قبول. بر خلاف این دمینگ و ژوران، کرازبی مطرح می کند که کیفیت همیشه یک هزینه مقرون به صرفه است. همانند دمینگ و ژوران، کرازبی تقصیر را به گردن کارگران نمی انداخت ، بلکه متوجه مدیریت می کرد.(همان منبع) . کرازبی اعتقاد دارد که بعضی از سازمان ها کیفیت را با مدیریت نابخردانه و بی مبالات کارکنان پیچیده تر می کنند. او کارکنان را تشویق می کند برای خود اهداف بهسازی در نظر بگیرند و هر گونه مشکل یا مانعی را به مدیران اطلاع دهند. کارهای بعدی او رویکرد جامع تری را نسبت به بهسازی در بر می گیرد و پنج عامل را لازمه ی موفقیت همیشگی سازمان می داند:
۱- کارکنان به طور معمول کارها را در همان مرحله نخست ، به درستی انجام دهند.
۲- تغییرات پیش بینی شوند و به نفع سازمان مورد استفاده قرار گیرند.
۳- رشد ، انسجام یافته و سودآور باشد.
۴- محصولات و خدمات جدید، هنگام نیاز ارائه شوند.
۵- همه کارکنان از کار در سازمان راضی و خشنود باشند( باب نورتون ، کتی اسمیت ، گروه اکسپرتز ، ۱۳۸۱)
آرماند وی . فیگن بام۱

 
 
 

بر اساس ماده ۱۰ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران، پاره ای از مقامات می توانند در جلسات شورای اسلامی حوزه ی مسئولیت، خود بدون حق رای شرکت کنند. نمایندگان در مجلس شورای اسلامی از جمله ی این مقامات هستند. حضور نمایندگان در این جلسات به واقع بر شیوه ی عمل شوراها تاثیر می گذارد و نیز اطلاعات لازم را به منظور اعمال نظارت در اختیار نمایندگان قرار می دهد.
افزون بر این و مهم تر سه نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی (دو نفر از اعضای کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور و یک نفر از اعضای کمیسیون اصول ۸۸ و ۹۰ قانون اساسی) در هیأت مرکزی حل اختلاف و رسیدگی به شکایات که به منظور رسیدگی به شکایات مبنی بر انحراف شوراها از وظایف قانونی تشکیل می شوند عضویت دارند. همچنین دو نفر از نمایندگا استان مربوط در مجلس شورا عضو هیأت حل اختلاف و رسیدگی به شکایات استان است.[۱۰۸] در صورتی که شوراهای تحت نظارت این هیأت ها درمدت مقرر قانونی در پاسخ به اعتراض به مصوبات از نظر ذی ربط ارجاع می شود. این هیأت موظف است ظرف بیست روز به موضوع رسیدگی و اعلام نظر کند[۱۰۹] افزون بر این هرگاه شورا اقداماتی بر خلاف وظایف مقرر یا مخالف مصالح عمومی کشور و یا حیف و میل و تصرف غیر مجاز در اموالی که وصول و نگهداری آن را به نحوی به عهده دارد انجام دهد، به پیشنهاد کتبی فرماندار، موضوع جهت انحلال شورا به هیأت حل اختلاف استان ارجاع می شود. این هیأت پس از رسیدگی به شکایات، می تواند شوراهای روستا را منحل کند و در مورد سایر شوراها، در صورت انحراف از وظایف قانونی، به هیأت مرکزی پیشنهاد انحلال می دهد. البته شوراهای منحل شده می تواند ظرف مدت یک ماه از تاریخ ابلاغ رای در اعتراض به دادگاه صالح شکایت کند و دادگاه مکلف است خارج از نوبت به این شکایات رسیدگی کند.[۱۱۰]در صورتی که هر یک از اعضای شوراها شرایط عضویت را از دست داده یا در انجام وظایف قانونی خود مرتکب قصور یا تقصیر شده با اقدامی که موجب توقف یا اخلال در انجام وظایف شورا شود یا عملی خلاف شئون اعضای شورا انجام داده باشد، به یکی از مجازات های اخطار کتبی با درج در پرونده ی شورایی بدون اعلان عمومی اخطار کتبی با درج در پرونده ی شورایی و اعلان عمومی، کسر از مبالغ دریافتی بابت عضویت در شورا(حقوق، حق الجلسه و عناوین مشابه) حداکثر تا یک سوم از یک ماه تا یک سال محرومیت از عضویت در هیأت رئیسه ونمایندگی درشوراهای فرادست وعناوین مشابه حداقل به مدت یک سال سلب عضویت موقت از یک ماه تا یک سال، سلب عضویت برای باقی مانده ی دوره شورا، ممنوعیت ثبت نام در انتخابات شوراها برای مدت حداقل یک دوره، سلب عضویت دائم از عضویت در شورا وممنوعیت ثبت نام در انتخابات شوراها محکوم می شود. افزون بر این افرادی که از آنها سلب عضویت می شود می توانند به دیوان عدالت اداری شکایت نمایند که دیوان خارج از نوبت به مورد رسیدگی می کند و رای آن قطعی و لازم الاجرا است. اعضایی که به سایر مجازات ها محکوم شده اند می توانند ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای به هیأت حل اختلاف مرکزی شکایت نماید و هیأت مذکور خارج از نوبت به موضوع رسیدگی خواهد کرد.[۱۱۱] نحوه ی رسیدگی به اتهامات اعضای شورای روستا و بخش،‌ به پیشنهاد شورای شهرستان و یا فرماندار،‌در مورد شورای شهر و شهرستان، به پیشنهاد شورای استان ویا استاندار و تصویب هیئت حل اختلاف استان، در مورد اعضای شورای استان، به پیشنهاد شورای عالی استان ها و استاندار و در مورد شورای عالی استان ها، به پیشنهاد وزیر کشور و تصویب هیأت حل اختلاف مرکزی[۱۱۲]
نقش هیأت های یاد شده در انحلال شوراهای تحت نظارت تا حدی شبیه به نقش مجلس در رسیدگی به شکایات ارسالی به کمیسیون اصل ۹۰ و اعمال حق سوال و استیضاح است. از این رو به رغم اینکه نمایندگان مجلس در هیئت های یاد شده در اقلیت هستند، مجلس شورا می تواند بر شیوه ی کار شورا ها و عملکرد اعضای آنها نظارت داشته باشد.

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.
 

گفتار دوم:نظارت درونی
 

افزون بر نظارت های فراگیر بیرونی، مجلس شورا بر اجزای خود نیز نظارت دارد. از باب نمونه به مواردی چند اشاره می شود:

 

بند اول: نظارت بر کمیسیون ها و هیات رئیسه
 

نمایندگان می توانند با تذکر های آیین نامه ای نسبت به عملکرد مجلس، کمیسیون ها یا هیئت رئیسه اعمال نظارت کنند به همین شیوه رئیس مجلس نیز می تواند به منظور حفظ نظم جلسات مجلس، از ابزار تذکر شفاهی در جلسه ی علنی، اخطار در جلسه ی علنی یا احضار و توبیخ متخلف در جلسه ی هیات رئیسه استفاده کند[۱۱۳] همچنین ماده ۲۳ اصلاحی آیین نامه ی جدید برای هیئت رئیسه نیز نقش نظارتی قایل شده است به این ترتیب که وظایف و اختیارات هیأت رئیسه عبارتند از نظارت بر کلیه ی امور اداری، مالی، استخدامی و سازمانی مجلس. علاوه بر این نمایندگان با رای خود به نامزدهای هیأت رئیسه ی مجلس یا کمیسیون ها، در حقیقت، به طور غیر مستقیم بر عملکرد آنان نظارت دارند. دقیق تر اینکه، هرگاه نمایندگان به کیفیت اداره ی جلسات یا سایر اعضای هیأت رئیسه اعتراض داشته باشند، می توانند طی تقاضای کتبی با امضای حداقل بیست و پنج نفر و یا به درخواست کمیسیون تدوین آیین نامه ی داخلی مجلس تشکیل هیأت رسیدگی به اعتراضات را درخواست کنند. این هیأت مرکب است از روسای کمیسیون های تخصصی و اعضای کمیسیون تدوین آیین نامه ی داخلی مجلس،کمیسیون تدوین ایین نامه ی داخلی مکلف است ظرف مدت سه روز نسبت به تشکیل هیأت رسیدگی به اعتراضات اقدام کند. هیأت اخیر مکلف است ظرف ده روز با حضور سه نفر منتخبین معترضین به موضوع رسیدگی کند. در صورتی که اکثریت اعضای هیأت رای بر عدم صلاحیت فرد مورد اعتراض بدهند، عضویت وی در هیأت رئیسه معلق می شود. گزارش هیأت در این باره در جلسه ی غیر علنی مورد بررسی قرار می گیرد و در اولین جلسه ی علنی مجلس بدون بحث به رای گذاشته می شود. در صورت رد عدم صلاحیت، عضو یاد شده به کار خود و حق شرکت در انتخابات مجدد آن دوره را ندارد. گفتنی است نمایندگان معترض و اعضای مورد اعتراض هیأت رئیسه حق رای در جلسه ی هیأت رسیدگی کننده به اعتراضات را ندارد. البته رسیدگی فوق مانع از انجام وظایف قانونی کمیسیون اصل ۹۰ نسبت به طرز کار مجلس نیست و همان گونه که اشاره شد، نمایندگان می توانند از آن طریق نیز بر عملکرد هیأت رئیسه نظارت کنند.[۱۱۴]

 

بند دوم: نظارت بر کمیسیون ها و دیوان محاسبات
 

صرف نظر از رسیدگی به تخلفات اداری اعضای هیآت های مستشاری که دادستان دیوان محاسبات در هیأت سه نفره ای مرکب از روسای هیأت های مستشاری عهده دار امر است، می توان رسیدگی به تخلفات اداری رئیس یا دادستان دیوان محاسبات را پیش بینی کرد. رسیدگی به تخلفات مقامات اخیر الذکر بنا به دستور رئیس مجلس و نظارت کمیسیون دیوان محاسبات و بودجه ی مجلس شورای اسلامی در هیأت عمومی انجام می شود. رسیدگی و صدور رای در این هیأت بدون حضور رئیس یا دادستان و بر اساس قوانین مربوط خواهد بود. مرجع تجدید نظر در این مورد نیز دیوان عالی کشور است[۱۱۵] کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات علاوه بر انجام وظایف تخصصى در ماده (۳۳) موظف است نسبت به امور زیر اقدام نماید:
نظارت و مراقبت بر اجراى مقررات بودجه و امور مالى مجلس و نحوه هزینه کردن آن؛
رسیدگى به عملکرد بودجه سالیانه مجلس و ارائه گزارش آن حداکثر تا پایان شهریورماه سال بعد این گزارش جهت اطلاع نمایندگان چاپ مى‏گردد؛
بازرسى و رسیدگى دقیق و نظارت درمورد کلیه اموال و اشیاء منقول و غیرمنقول مجلس شوراى اسلامى و ارائه گزارش سالیانه جهت چاپ و توزیع بین نمایندگان.
به این ترتیب امور مجلس نیز تحت نظارت یک کمیسیون درونی قرار می گیرد تا بر اساس حدود معین و مقرر عمل شود[۱۱۶]
رئیس سازمان اداری بوسیله کارپردازان پیشنهاد و پس از تصویب هیأت رئیسه با ابلاغ رئیس مجلس تعیین می گردد.[۱۱۷]
کارپردازان هیأت رئیسه مجلس در موضوع وظایف مرتبط با امور اداری ، مالی و سازمانی مجلس وظایفی دارند از جمله :

 

 

تنظیم برنامه ها و سیاستهای مالی ، استخدامی ، خدماتی ، تبلیغی و انتظامات مجلس؛
 

نظارت بر عملکرد رئیس سازمان اداری؛
 

نظارت بر حفظ اداره و ثبت ابنیه و اموال و موسسات مجلس؛
 

نظارت بر عملکرد مرکز پژوهشها ، مرکز اسناد ، کتابخانه و موزه مجلس که طبق قوانین مربوط به خود تشکیل گردیده اند.[۱۱۸]
 

نظارت بر سایر امور اداری ، مالی و خدماتی مجلس
 

 
 

 

بخش دوم:
 

 

جایگاه رئیس مجلس شورای اسلامی درجمهوری اسلامی ایران
 

 

فصل اول: جایگاه و نقش رئیس مجلس در برابر قوه مجریه
 

 

مبحث اول:رئیس مجلس و تشکیل دولت
 

رئیس مجلس کار دشواری را برای مدیریت مجلس بر عهده دارد. یکی از وظایف خطیری که بر عهده مجلس گذاشته شده است. نظارت بر تشکیل و عملکرد قوه مجریه است، از این جهت رئیس مجلس به عنوان رئیس قوه مقننه و تعیین کننده سیاست های مجلس، در این رابطه نقش فعالی را برعهده دارد. مجلس از ابتدای تشکیل دولت نظارت خود را بر قوه مجریه حاکم می کند. رئیس جمهور باید برنامه کلی دولت را برای نمایندگان مجلس بیان کند و نمایندگان بر این اساس به وزیران معرفی شده رای اعتماد یا عدم اعتماد می دهند. بعد از تشکیل دولت نیز مجلس ابزارهای نظارتی خود را با تذکر، سوال و استیضاح وزیران و رئیس جمهور اعمال می کند. یکی از وظایف حائز اهمیت مجلس در رابطه با نظارت بر دولت تصویب بودجه می باشد، بودجه برنامه مالی یکساله دولت است که برآورد هزینه ها و درآمدها در آن مشخص شده است لذا تصویب آن باید با دقت انجام شود. در تمام وظایفی که برای مجلس ذکر شد رئیس مجلس نقش تعیین کننده ای دارد علاوه بر آن رئیس مجلس وظایف خاصی نیز در قبال قوه مجریه دارد، که در اصول قانون اساسی و آیین نامه های داخلی ذکر شده است.

 

گفتاراول: نظارت بر تشکیل و مسائل مهم دولت
 

هدف از تشکیل دولت تامین نیازمندی های همگانی و ارضای توقعات جامعه، از طریق اجرای برنامه های مدون و مشخص میباشد. حضور دولت در صحنه ی سیاسی بدون برنامه قابل توجیه نیست. مدیریت سیاسی جامعه مبتنی بر هدفها، جهت گیریها و تدابیر کلی است که، همراه با داعیه ی سازندگی و سعادت جامعه، از مرحله ی اندیشه شروع و به میدان اجار سپرده می شود. زبان گویای این مسائل برنامه ی مدونی است که توسط یک گروه سیاسی به نام دولت، به صورت یک بیانیه ی سیاسی به مردم و نمایندگان آنها ارائه می گردد. نظر به اینکه سرنوشت جامعه بستگی تام به این گونه برنامه ها دارد، باید طرف نمایندگان مردم مورد ارزیابی قرار گیرد، تا در صورتی که اجرای برنامه های مورد نظر به صلاح و صواب جامعه تشخیص داده شد، آنگاه نمایندگان با اکثریت آراء نسبت به آن رای موافق بدهند. تصویب قبلی برنامه های دولت، به خصوص در نظام های پارلمانی امر رایجی است.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در اصل سوم، عناوین سیاست های اساسی دولت را برشمرده، اما اشاره ای به تایید و یا تصویب برنامه ها، به هنگام تشکیل دولت ننموده است. اصل ضرورت برنامه، به عنوان مقدمه تشکیل دولت، مورد توجه قوه مقننه قرار گرفته و آیین نامه ی داخلی مجلس شورای اسلامی مقرر می دارد رئیس جمهور به هنگام معرفی وزیران برنامه ی دولت را نیز برای بررسی تسلیم مجلس نماید.[۱۱۹] و در شروع اولین جلسه توضیحاتی را که لازم بداند به مجلس ارائه می کند و در طول مدتی که برنامه ی دولت مطرح است نمایندگان می توانند سوالات خود را در این خصوص از طریق هیات رئیسه ی مجلس کتبا برای رئیس جمهور یا وزیر پیشنهادی مطرح نمایند.[۱۲۰] برنامه دولت به طور مستقل جنبه ی اطلاعی داشته و مجلس دخالتی در تصویب آن ندارد. اما این برنامه می تواند برای تایید یا رد وزرای دولت ملاک عمل قرار گیرد.

 

بند اول: تشکیل دولت
 

قوه ی مجریه جمهوری اسلامی ایران، پس از مقام رهبری، نظام نیمه ریاستی محسوب می شود، بدین معنی که رئیس جمهور منتخب مردم است و مجلس نقشی در تعیین آن ندارد،[۱۲۱] اما دولت با پیشنهاد رئیس جمهور و رای اعتماد مجلس رسمیت می یابد. سبک تاسیس کنونی دولت (پس از بازنگری قانون اساسی در ۱۳۶۸) نسبت به سبک گذشته (قانون اساسی ۱۳۵۸) تغییر خاصی پیدا نموده است؛ بدین ترتیب که در گذشته نخست وزیر، به عنوان ریاست دولت، با معرفی رئیس جمهور و رای تمایل مجلس[۱۲۲]مامور تشکیل دولت می شد و وزرای دولت با معرفی نخست وزیر، تصویب رئیس جمهور و رای اعتماد مجلس[۱۲۳]تعیین می شدند. اما در قانون اساسی فعلی، پست نخست وزیری حذف گردیده و تشکیل دولت و تغییرات آن با اشتراک مساعی رئیس جمهور(تعیین و معرفی) و مجلس (رای اعتماد) صورت می گیرد.
بر اساس اصل ۱۳۳ قانون اساسی:”وزراء توسط رئیس جمهور تعیین و برای گرفتن رای اعتماد به مجلس معرفی می شوند…”
با توجه به اینکه شخص وزیر بایستی صلاحیت لازم برای مدیریت قسمتی از قوه ی مجریه را داشته باشد لذا هنگام ارائه رای اعتماد به وی مجلس صلاحیت های فرد معرفی شده توسط رئیس جمهور را از جنبه های مختلف اخلاقی، سوابق اجتماعی و سیاسی بررسی می نماید.

اصل ۸۷ قانون اساسی هم مقرر می دارد:”رئیس جمهور برای هیأت وزیران پس از تشکیل و پیش از هر اقدام دیگر باید از مجلس رای اعتماد بگیرد، در دوران تصدی نیز در مورد مسائل مهم و مورد اختلاف می تواند از مجلس برای هیات وزیران تقاضای رای اعتماد کند” همچنین ماده ۱۸۸ آیین نامه داخلی بیان می دارد: رئیس جمهور، ظرف دو هفته پس از انجام مراسم تحلیف و یا بعد از استعفا یا سقوط دولت، کتبا اسامی هیات وزیران را به همراه شرح حال هر یک از وزیران و برنامه دولت تسلیم مجلس می نماید. رئیس مجلس مکلف است در اولین فرصت در جلسه علنی وصول معرفی نامه وزیران را اعلام و پس از قرائت دستور تکثیر آن را صادر نماید.

 

بند دوم: مسائل مهم و مورد اختلاف در دولت
 

هماهنگی و انسجام اولیه ی هیات وزیران که در بدو تشکیل دولت و یا پس از تغییر بیش از نیمی از وزیران مورد تایید مجلس قرار گرفته، ممکن است به خاطر بروز برخی اختلافات در درون دولت، جزئا یا کلا دچار تزلزل شود به نظر می رسد که استمرار هماهنگی در دولت کمال مطلوب و مورد نظر قانونگذار اساسی باشد. بدین خاطر است که قسمت دوم اصل هشتاد و هفتم مقرر می دارد: رئیس جمهور در دوران تصدی نیز در مورد مسائل مهم و مورد اختلاف می تواند از مجلس برای هیات وزیران تقاضای رای اعتماد کند”تشخیص مسایل مهم و مورد اختلاف …که دولت می تواند در زمینه آنها از مجلس رای اعتماد بگیرد با هیات دولت است”[۱۲۴]
در صورتی که وزاء استعفاء نمایند و یا توسط رئیس جمهور عزل شوند، وی باید برای وزیر یا وزیران جدید از مجلس رای اعتماد بگیرد و در صورتی که پس از ابراز اعتماد مجلس به دولت نیمی از هیأت وزیران تغییر نماید باید مجددا از مجلس شورای اسلامی برای هیات وزیران تقاضای رای اعتماد کند.[۱۲۵]
به ترتیبی که ملاحظه می شود، تغییر فردی وزرا و تعیین وزرای جانشین تابع قاعده کلی رای اعتماد می باشد. در این صورت، رای اعتماد مجلس به وزیر یا وزیران تعیین شده، با در نظر گرفتن قابلیت های فردی و جمعی آنان خواهد بود. اگر تغییر وزیران به هر دلیل(عزل و یا استعفا) بیش از نیمی از اعضای دولت را فرا گیرد، می توان نسبت به بقای هماهنگی و انسجام دولت تردید نمود. بدین خاطر است که قانون اساسی رئیس جمهور را مکلف به کسب رای اعتماد جمعی می نماید، تا مجلس با یک بررسی مجدد، پس از دولت مبادرت به اعلام رای اعتماد بنماید. در این صورت نیز، همانند زمان تشکیل دولت، رای اعتماد به هیات وزیران به صورت جدا جدا برای هر یک از وزیران انجام می شود.[۱۲۶]

 

گفتار دوم: نظارت بر نحوه فعالیت های دولت از لحاظ اطلاعی یا استصوابی بودن
 

مجلس می تواند در امر کسب اطلاعات پیشقدم شود و مطالب لازم را به منظور نظارت و ارزیابی کار دولت فراهم آورد. وسائل کسب اطلاعات مذکور به دو گروه تقسیم می شود: یک گروه از این وسائل در اختیار فرد فرد نمایندگان و گروه دیگر از این وسائل در اختیار مجلس است. تفسیر شورای نگهبان در خصوص مواد قانون اساسی مربوط به این بحث بدین گونه است که حدود فعالیت نمایندگان در مورد کسب اطلاع محدود به موارد خاص است. در نتیجه شورای نگهبان سئوال نماینده را از وزیر و یا تحقیق و تفحص فرد فرد نمایندگان را مستقیماً یا با واسطه خاص و بدون نظر مجلس، مغایر قانون اساسی می شناسد و این دو مورد را حق مجلس می داند. وسائلی که در اختیار فرد فرد نمایندگان است عبارتند از تذکر، سوال و استیضاح که در ادامه به شرح هر کدام می پردازیم.

 

بند اول: سوال
 

از جمله اختیارات مجلس شورای اسلامی در مقام اعمال وظایف مربوط به قوه مقننه و بطور کلی در مقام نظارت، سوال و استیضاح وزیران و رئیس جمهور اشاره کرد. نمایندگان مجلس در مقام اعمال وظیفه نظارتی خود، می توانند مسائل و مطالبی را که لازم می دانند به صورت تذکر کتبی اعلام کنند. قانون اساسی اشاره ای به تذکر ندارد ولی طبق ماده ۱۹۲ آیین نامه ی داخلی مجلس:
در کلیه ی مواردی که نماینده یا نمایندگان مطابق مفاد اصل هشتاد و هشتم قانون اساسی، از رئیس جمهور یا وزیر درباره ی یکی از وظایف آنان حق سوال دارند، می توانند در خصوص موضوع مورد نظر به رئیس جمهور و وزیر مسئول کتبا تذکر دهند. این تذکرات توسط رئیس مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی مجلس قرائت و سپس به رئیس جمهور و وزیر مربوط اعلام می شود.
تذکر جلوه کسب اطلاع را ندارد اما مقام یا سازمانی که مورد تذکر قرار می گیرد پس از دریافت تذکر، ناگزیر از ارائه پاسخ می باشد.[۱۲۷]
قانون اساسی در اصل هشتاد و هشتم قانون اساسی در مورد اختیار نمایندگان مجلس برای سوال از وزرا و رئیس جمهور مقرر می دارد: “در هر مورد که حداقل یک چهارم نمایندگان مجلس شورای اسلامی از رئیس جمهور و یا هر یک از نمایندگان از وزیر مسئول، درباره ی یکی از وظایف آنان سوال کنند، رئیس جمهور یا وزیر موظف است در مجلس حاضر شود و به سوال جواب دهد و این جواب نباید در مورد رئیس جمهور بیش از یک ماه و در مورد وزرا بیش از ده روز به تاخیر افتد مگر با عذر موجه به تشخیص مجلس شورای اسلامی”
بر اساس این مقررات، مجلس شورای اسلامی بر قوه ی مجریه نظارت سیاسی و عمومی دارد. نظارت سیاسی دارد به این دلیل که، سوال و تذکر یاد شده می تواند زمینه ساز استیضاح و سلب قدرت از رئیس جمهور یا وزرا شود. نظارت عمومی دارد به این سبب که با طرح سوال و ایراد تذکر موجب شفافیت عملکرد این قوه و همچنین رشد آگاهی های عمومی در این زمینه می شود. این اقدام در نهایت بر داوری سیاسی شهروندان و رای آنان به احزاب و جناح ها در رقابت های انتخاباتی برای به دست گرفتن قوه ی مجریه تاثیر می گذارد.
۱٫سوال از وزیر
هر یک از نمایندگان می تواند راجع به مسائل داخلی و خارجی کشور از وزیر درباره ی وظایف او سوال کند. سوال باید “کتبی، صریح و مختصر بوده” و می تواند دارای اجزای متعدد باشد که از سوی نماینده در فرمی مخصوص که هیأت رئیسه تهیه می کند تنظیم و به رئیس مجلس تسلیم می شود. رئیس مجلس موضوع را در اسرع وقت به کمیسیون تخصصی ارجاع می دهد.
این کمیسیون موظف است حداکثر ظرف ده روز جلسه ای با حضور وزیر و سوال کننده تشکیل دهد و با استماع نظرات جلسه ای با حضور وزیر و سوال کننده تشکیل دهد و با استماع نظرات سوال کننده و وزیر و بررسی های لازم به موضوع رسیدگی کند. بر طبق اصل هشتاد و هشتم قانون اساسی وزیر مورد سوال مکلف است حداکثر ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ سوال در مجلس حضور یافته و پاسخ دهد، و الا از طرف رئیس مجلس بازخواست می شود، مگر آنکه وزیر رسما و با عذر موجه تقاضای تاخیر حداکثری برای مدت یک ماه نموده باشد که قبول این تقاضا منوط به رای مثبت مجلس خواهد بود.[۱۲۸] اگر وزیر در جلسه حاضر نشود به منزله ی وارد بودن سوال است و اگر به رغم حضور پاسخ او قانع کننده نباشد، کمیسیون با تعیین قلمرو ملی یا منطقه ای سوال، بلافاصله نسبت به ارجاع سوال ملی به هیأت رئیسه جهت اعلام وصول در اولین جلسه ی علنی اقدام می کند. در مورد سوال منطقه ای، کمیسیون موظف است حداکثر ظرف مدت ده روز نسبت به ارائه ی راه حل و ارسال گزارش به هیأت رئیسه ی مجلس و رئیس جمهور و از طرف رئیس مجلس شورای اسلامی اقدام کند.
هیات رئیسه ی مجلس مساعی لازم نسبت به حل سوال را به عمل می آورد. چنانچه، پس از پانزده روز از ارجاع نامه ی کمیسیون، نماینده ی سوال کننده همچنان موضوع را حل و فصل نشده بداند، از هیأت رئیسه درخواست طرح سوال منطقه ای در جلسه ی علنی را می کند. رئیس مجلس موظف است در اولین جلسه علنی، سوال منطقه ای را اعلام وصول و فوری به وزیر ابلاغ و به کمیسیون ذی ربط ارسال کند. کمیسیون موظف است ظرف یک هفته گزارش نهایی را به هئیت رئیسه ارائه کند. [۱۲۹] در صورتیکه سئوال کننده از پاسخ وزیر قانع شود، پرونده سئوال بسته می شود؛ اما اگر نماینده قانع نشود از رئیس مجلس تقاضا می کند که سئوال را به کمیسیون بفرستد. کمیسیون سئوالات مکلف است از تاریخ ارجاع سئوال بدون فوت وقت ظرف پانزده روز برای روشن شدن مطلب به هر طریق که صلاح می داند به موضوع رسیدگی کند؛ یعنی می تواند سوابق امر را بخواهد و یا از شخص وزیر توضیح کتبی یا شفاهی اخذ کند و یا به هرگونه تحقیق دیگری که لازم بداند، دسترسی پیدا کند. پس از انجام رسیدگی،کمیسیون گزارش خود را تنظیم می کند و به مجلس تقدیم می نماید. این گزارش در دستور هفته بعد مجلس قرار خواهد گرفت؛ اما بدون بحث در مجلس قرائت خواهد شد.[۱۳۰]
ملاحضه می شود که عدم اقتناع مجلس از پاسخ ارائه شده به هر ترتیب، اثر حقوقی مستقیمی را به بار نمی آورد. اما به هر حال، ذهن جمعی مجلس نسبت به عملکرد وزرای دولت حساس می شود، و این خود می تواند منبع ارزنده ای برای نظارت های بعدی بر اعمال دولت باشد.[۱۳۱]
۲٫سوال از رئیس جمهور
برای اینکه سوال از رئیس جمهور بتواند در مجلس مطرح شود باید حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس متن سوال را امضا نمایند. رئیس جمهور موظف است حداکثر ظرف مدت یک ماه در مجلس حضور پیدا کند و به سوال پاسخ دهد.[۱۳۲] نمایندگان سوال کننده باید سوال خود را به طور صریح و روشن و مختصر همگی امضا و به رئیس مجلس تسلیم نمایند. رئیس مجلس موضوع را در اسرع وقت به کمیسیون تخصصی ارجاع می نماید. کمیسیون موظف است حداکثر ظرف یک هفته با حضور نماینده ی معرفی شده رئیس جمهور و نماینده ی منتخب سوال کننده تشکیل جلسه دهد. در این جلسه، نماینده ی رئیس جمهور پاسخ مقتضی را از طرف رئیس جمهور ارائه خواهد نمود تا به نمایندگان سوال کننده گزارش شود. پس از یک هفته، چنانچه هنوز حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس(که سوال را امضا نموده اند) از سوال خود منصرف نشده باشند، رئیس مجلس موظف است در اولین جلسه سوال آنان را قرائت و فورا برای رئیس جمهور ارسال کند. این سوال ظرف چهل و هشت ساعت تکثیر و در دسترس نمایندگان قرار می گیرد.[۱۳۳] مدت طرح سوال از طرف نماینده ی منتخب سوال کنندگان حداکثر پانزده دقیقه و مدت پاسخ رئیس جمهور حداکثر یک ساعت خواهد بود.[۱۳۴]

 

بند دوم: استیضاح
 

نمایندگان مجلس می توانند در مقام اعمال نظارت خود بر قوه مجریه، از مرحله سوال و الزام وزرا به حضور در مجلس و پاسخ گفتن فراتر رفته و وزرا را مورد استیضاح قرار دهند که می تواند نتیجه آن سقوط وزیر یا هیأت وزیران باشد. چنانکه از بند ۱ اصل ۸۹ قانون اساسی مستفاد می شود، در مورد استیضاح از هیأت وزیران یا یکی از وزیران ترتیبات و نتایج ذیل وجود دارد:

 

 

حداقل ده نفر از نمایندگان طرح استیضاح را امضا کنند، در متن استیضاح مورد یا موارد معین که بخاطر آن استیضاح صورت گرفته باید صریحا قید گردد.[۱۳۵]
 

پس از طرح استیضاح در مجلس، وزیر یا هیأت وزیران موظفند ظرف ده روز درمجلس حضور پیدا کرده و در مقابل سوالات مطروحه توضیحات لازم را بدهند.
 

پس از پایان بیانات استیضاح کنندگان و دفاعیات هیات وزیران یا وزیر مربوطه و رئیس جمهور در صورت تمایل به دفاع از هیات وزیران یا وزیر مربوط، برای عدم اعتماد رای گیری صورت می گیرد. ماده ۲۴۳ آیین نامه داخلی صراحتا اعلام می دارد: “پس از انجام استیضاح، رئیس مجلس، عدم اعتماد وزیر یا وزیران را به رای میگذارد” بنابراین اگر اکثریت نمایندگان حاضر در جلسه مجلس، به عدم اعتماد رای دادند، هیات وزیران یا وزیر مربوطه عزل میشود ولی اگر این اکثریت حاصل نشد، هر چند آراء مربوط به ابراز اعتماد نیز اکثریت نداشت و آراء ممتنع زیادی وجود داشت، به هر حال هیأت وزیران یا وزیر مربوط در سمت خود باقی می ماند.
 

مبحث دوم: نقش رئیس مجلس در نظارت مالی بر دولت
 

 

گفتاراول: تهیه و تصویب بودجه
 

به موجب ماده ۱ قانون محاسبات عمومی مصوب ۱/۶/۱۳۶۶ “بودجه برنامه مالی دولت است که برای یکسال مالی تهیه می شود و حاوی پیش بینی درآمد و برآورد هزینه به منظور انجام عملیاتی است که نیل به سیاستها و اهداف تعیین شده را میسر می سازد.” تهیه و تنظیم بودجه از وظائف قوه مجریه ، تصویب آن بر عهده مجلس و اجرای آن نیز در حوزه صلاحیت قوه مجریه است.

 

بند اول: تهیه بودجه
 

کار تهیه بودجه در ایران معمولا با ارسال بخشنامه بودجه و با امضای رئیس جمهور و یا معاون وی به تمام وزارتخانه ها، موسسات دولتی، شرکت های دولتی و … و به صورت خلاصه کلیه دستگاه هایی که به نحوی از انحا از بودجه دولت منتفع می شوند، آغاز می شود در این بخشنامه، سیاست های کلی دولت به صورت کلان در قالب اعتبارات جاری و عمرانی مطرح می شود. در حقیقت محتوای کلی بخشنامه پیام آور اوضاع اقتصادی-اجتماعی جامعه و سیاست های مرتبط در جهت رفع موانع توسعه می باشد.

دستگاه های اجرایی پس از جمع آوری اطلاعات مالی و عملیاتی واحد های خود، شرح نیازمندی های مالی خود را با ذکر ارقام و اعداد به سازمان برنامه و بودجه ارسال می کنند، البته مطابق قانون دستگاه های اجرایی هنگام ارائه بودجه خود به سازمان برنامه و بودجه باید آن را به تایید وزیر مربوط یا مجمع عمومی یا بالاترین مسوول دستگاه برسانند.

 
 
 

 

 
 
 

نمودار ۴-۱- تغییرات آمونیاک خون در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما……………………

 

 

۸۵

 

 

 

نمودار ۴-۲- تغییرات سرعت در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما……………………………..

 

 

۸۶

 

 

 

نمودار۴-۳- تغییرات چابکی در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما………………………………

 

 

۸۷

 

 

 

نمودار ۴-۴- تغییرات وزن در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما…………………………………

 

 

۸۸

 

 

 

نمودار ۴-۵- تغییرات توده بدون چربی در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما……………….

 

 

۸۹

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل ها
 
عنوان
صفحه
شکل ۳-۱- مسیر حرکت در تست چابکی ایلینویز………………………………………………………………………
۷۲
 

چکیده :
هدف از پژوهش حاضر مطالعه تأثیر مکمل­سازی کوتاه مدت کراتین بر آمونیاک خون و برخی شاخصهای عملکردی و ساختاری در تکواندوکاران نوجوان بود. به همین منظور ۲۰ ورزشکار انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه کراتین تقسیم شدند. سپس گروه مکمل کراتین به مدت ۶ روز، هر روز ۲۰ گرم کراتین در ۴ وعده مصرف کردند در حالیکه گروه دارونما به همین شکل و اندازه ، گلوکز مصرف کردند. نتایج این پژوهش نشان داد که میزان آمونیاک خون گروه کراتین، در پس آزمون با کاهش چشمگیری مواجه شده است. که این کاهش به لحاظ آماری معنی­دار بود. به طور کلی با توجه به نتایج پژوهش می­توان گفت که مصرف مکمل کراتین علیرغم اینکه باعث کاهش تجمع آمونیاک در خون می­ شود، سرعت عملکرد را نیز در فعالیتهای تناوبی در سطح بالاتر حفظ می­ کند. همچنین مصرف مکمل کراتین باعث بهبود سرعت و چابکی و همچنین افزایش وزن و توده بدون چربی آنها می­ شود.
کلمات کلیدی: آمونیاک، تکواندو، کراتین، مکمل­سازی
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱- مقدمه
بهره گیری از علوم ورزشی مختلف با هدف به کارگیری شایسته از تغذیه و مکمل های غذایی مجاز، از جمله ضروریات ورزش مدرن محسوب می شود و در نتیجه اکثر ورزشکاران حرفه ای برای حداکثر رساندن عملکرد ورزشی خود از این مواد استفاده می کنندو بنابراین معرفی مکمل های مجاز با کمترین عوارض جانبی و متناسب با رشته ورزشی که بتواند نیاز ورزشکاران را در استفاده از مواد نیرو زا رفع کند، ضروری به نظر می رسد.
تکواندو ورزشی است انفرادی که مبارزه آن در ۳ زمان دو دقیقه ای با ۱ دقیقه استراحت بین آنها انجام می شود که در صورت تساوی به راند چهارم(۲ دقیقه) کشیده خواهد شد. در طول ۲ دقیقه افراد دائما مشغول رد و بدل کردن فنون نیستند، بلکه تقریبا بیشتر از ۱ دقیقه از وقت آنها صرف حرکت پا، تفکر و یافتن فرصت مناسب برای حمله و ضد حمله می شود. بنابراین هر زمان، ترکیبی از مبارزه و استراحت است که به طور متناوب تکرار می شود. از این رو مبارزات تکواندو را می توان نوعی فعالیت تناوبی در نظر گرفت که در چند دور با فواصل زمانی نامشخص برگزار می شود. منابع اصلی انرژی در این گونه فعالیت های تناوبی، دستگاه فسفاژن و اسید لاکتیک است که این منابع در طول فعالیت، مدام در حال تخلیه و بازسازی مجدد می باشند. در چنین فعلیت های تناوبی، پایان یافتن سریع منابع انرژی و افزایش تجمع اسیدلاکتیک از جمله عوامل بروز خستگی زودرس و به دنبال آن کاهش عملکرد در طول یک دوره از مسابقات است. بنابراین به نظر می رسد مصرف مکمل هایی که بتوانند موجب تقویت و بازسازی سریع تر منابع انرژی شوند ، مفید باشد.
امروزه مصرف مکمل های غذایی در ورزش بسیار افزایش یافته است، به طوری که کمتر ورزشکاری را میتوان یافت که در بعضی از مراحل دوره قهرمانی خود یک یا چند مورد آنها را امتحان نکرده باشد. مصرف این مواد با هدف بهبود عملکرد و افزایش توده عضلانی صورت می گیرد که از طریق تحریک ساخت پروتئین در بدن یا کاهش حجم چربی بدن رخ میدهد. در حال حاضر مکمل های بسیاری وجود دارند که ورزشکاران از آنها استفاده می کنند. مکمل های غذایی نقش های زیادی از جمله تولید انرژی و افزایش حجم عضلانی دارند. یکی از این مکمل ها کراتین است. کراتین مکملی غذایی است که امروزه به عنوان پر مصرف ترین مکمل در بین ورزشکاران رواج یافته است.
مصرف کراتین موجب افزایش سطوح فسفوکراتین، و کراتین عضلانی بدن تا حدود۲۰ تا ۴۰ درصد می شود و توده عضلات اسکلتی و عملکرد قدرتی و توانی را بهبود میبخشد. کراتین پروتئینی است که هم به شکل درونزاد در بدن ساخته می شود و هم از طریق رژیم غذایی وارد بدن می گردد. مقداری کراتین ب هصورت طبیعی در برنامه غذایی روزانه افراد وجود دارد، مصرف گوشت اغلب یک گرم از این ماده را وارد بدن می کند. بقیه کراتین مورد نیاز از طریق آمینواسیدها در کلیه ها سنتز می شود. کراتین برای اولین بار توسط شورل در سال ۱۸۳۵ کشف شد. این مکمل تقریباً یک قرن بعد برای اولین بارتوسط فیسک و سابارو در سال ۱۹۲۷ استفاده شد. مکمل غذایی کراتین در میان بسیاری از ورزشکاران موفق به ویژه در رشته دو ومیدانی و فوتبال و برخی رشته های ورزشی دیگر شیوع گسترده ای یافته است. کراتین مونوهیدرات یکی از پرمنفعت ترین و پر مصرف ترین مکمل هایی است که به طور عادی استفاده می شود و در عین حال از نظر عمومی ایمن و بی خطر است. محبوبیت کراتین میان ورزشکاران انکارناپذیر است. پژوهش ها نشان دادند مصرف کراتین موجب بهبود عملکرد ورزشی به ویژه فعالیت های توانی میشود. (کاشف و همکاران، ۱۳۹۱).
کراتین مکملی است که مصرف آن در بین ورزشکاران، بعد از المپیک ۱۹۹۲ بارسلونا عمومیت پیدا کرد. افزایش محتوای کراتین عضله از طریق مصرف مکمل کراتین، ممکن است سبب افزایش فسفوکراتین(PCr) و بازسازی سریع تر ATP در طول تمرینات تناوبی شدید و انفجاری کوتاه شود. (گائینی و همکاران،۱۳۸۸).
از سال ۱۹۹۰ به بعد تحقیقات گسترده ای تأثیرات مصرف خوراکی مکمل های کراتین را در مقادیر و مدتهای مختلف مورد ارزیابی قرار دادند. رایج ترین و در دسترس ترین نوع کراتین، کراتین مونو هیدرات می باشد که دراغلب مطالعات تحقیقی از آن استفاده شده است .کراتین مونو هیدرات یک پودر سفید، بی مزه و بی بو و تا اندازه ای قابل حل در آب می باشد که در آزمایشگاه ها ساخته می شود [۳۳]. در سال ۱۹۹۲ نشان داده شده که خوردن یک دوز ۵ گرمی کراتین مونو هیدرات، غلظت کراتین خون را به اندازه قابل توجهی افزایش می دهد که حدوداً یک ساعت بعد از خوردن به اوج خود می رسد و بعد از ۲ تا ۳ ساعت به سطح اولیه خود بر میگردد. در این پژوهش برای حفظ میزان افزایش یافته کراتین در خون در طول روز، توصیه شده است که همان مقدار ۵ گرم کراتین، هر دو ساعت یک بار به مدت ۸ ساعت انجام شود. این مقدار مصرف کراتین اگر حداقل ۲ روز مکرر انجام شود منجر به افزایش معنی داری در کل محتوای کراتین عضلات میشود (هافمن و همکاران، ۲۰۰۵). مطالعات دیگری نیز افزایش ذخائر کراتین بدن بعد از مصرف همین مقدار مکمل کراتین را تایید کرده اند(راسون، ۲۰۰۳). گزارش شده است افزایش کل کراتین عضله ۱۰ تا ۳۷% می باشد . بیشترین بارگیری کراتین در دو روز اول اتفاق می افتد و عضلات در کمتر از ۷ روز با ۲۰ تا ۲۵ گرم مصرف کراتین در روز، از کراتین اشباع می شوند و به حداکثر میزان خود که ۱۵۵ تا ۱۶۰ میلی مول در هر لیتر عضله خشک می باشد، می رسد (مارک و دان،۲۰۰۰).
اکثر این محصولات مانند نوشیدنیهای ورزشی و پودرهای آمینو اسید و پروتئینی به منظور دسترسی کافی به سوخت و مصرف بهینه آن قبل و یا در حین تمرین، افزایش بازسازی انرژی بعد از تمرین، افزایش تحمل فشار تمرین یا بازگشت به حالت اولیه موثر بعد از تمرین طراحی شده اند. رایج ترین مکمل غذائی که در بازار برای ورزشکاران به عنوان ماده ای نیروزا به وفور به فروش می رسد کراتین می باشد (لمون و همکاران، ۱۹۹۲). کراتین یا اسید متیل گوانیدین استیک در بدن انسان در کبد، لوزالمعده و کلیه ساخته می شود و همچنین می تواند از طریق تغذیه وارد بدن انسان شود. دو سوم حجم کراتین در سارکوپلاسم به فسفوکراتین (PCr) فسفریله می شود و یک سوم باقیمانده کراتین آزاد عضلات اسکلتی در حال استراحت را تشکیل می دهند (کوکاک،۲۰۰۳٫ بمبن و همکاران،۲۰۰۱). مطالعات قدیمی و جدید فراوانی ارتباط این ماده را با تمرین و عملکرد ورزشی تصدیق کرده اند (لمون و همکاران،۱۹۹۲).
همچنین گزارشات فراوانی از تأثیر مکمل سازی کوتاه مدت (۴ تا ۷ روز) کراتین بر ترکیب بدنی، قدرت، سرعت و توان آزمودنیهای مختلف ارائه شده است. گزارشات مبنی بر این است که مکمل سازی کراتین، وزن بدن و جرم خالص بدن را به اندازه معنی داری افزایش داده است(برچ و همکاران،۱۹۹۴). تحقیقاتی نیز نشان داده اند که تکرارهای قدرتی پرس سینه و اسکوات پس از مکمل سازی کراتین پیشرفت معنی داری داشته است (مدایس و همکاران، ۱۹۹۹). محققین پیشرفتهای بدست آمده بعد از مکمل سازی کراتین را به افزایش حضور کراتین که در انباشتگی سریع ADP تولیدی از هیدرولیز ATP، مخصوصاً در تارهای عضلانی نوع II، نقش بافری ایفا می کند. افزایش در میزان دوباره سازی فسفو کراتین طی دوره های بازگشت به حالت اولیه در فعالیت های تناوبی شدید، سطوح بالای فسفو کراتین در شروع تمرین و کاهش زمان مورد نیاز برای استراحت عضله بعد از انقباض نسبت داده اند(اکبرنژاد و همکاران،۱۳۸۵). پژوهشهایی نیز بر روی عوارض جانبی کراتین انجام شده است که نشان داده اند، مصرف مقدار توصیه شده کراتین در افراد سالم از نظر پزشکی ایمن می باشد(فلاح و همکاران،۱۳۸۶). همچنین سازمان های بین المللی ورزشی، تاکنون کراتین را بعنوان یک ماده شیمیایی غیر قانونی معرفی نکرده اند (کاترین و جکسون،۲۰۰۱).
۱-۲- بیان مسئله
از آنجا که انرژی ذخیره شده به عنوانPCr برای حفظ و تولید ATP در جریان فعالیت خیلی شدید بسیار حائز اهمیت است و همچنین بازسازی ذخائر PCr دوره های استراحتی بین تکرارهای ورزشی شدید اهمیت دارد، بنابراین حفظ محتوای کراتین در حد مطلوب برای حفظ ذخائرPCr در حد بالا ضروری است. اگر ذخائر PCr افزایش یابد بلافاصله ظرفیت این منبع غیر هوازی افزایش می یابد و احتمالا مقدار ATP تولیدی هنگام فعالیت خیلی شدید را بالا می برد (لمون و همکاران، ۱۹۹۲). تحقیقات اخیر به روشنی نشان داده اند که ظرفیت ذخیره سازی کراتین و فسفو کراتین از طریق خوردن مکمل کراتین مونوهیدرات افزایش می یابد (مارک و دان، ۲۰۰۰).
گرین هاف و همکارانش در بررسی گسترش کارآیی عضله (یا به تاخیر افتادن خستگی) در فعالیتهای شدید بعد از افزایش محتوای مجموع کل کراتین (TCR) وPCr با مصرف کراتین اضافی، نشان دادند که اوج گشتاور عضله در باز شدن ایزوکینتیکی بیشینه ارادی در ۵ ست و یک دقیقه استراحت بین هر ست، در افرادی که کراتین مصرف کرده اند، بیشتر شد. آنها این بهبود را به بالاتر بودن محتوای فسفوکراتین عضله قبل از شروع هر ست نسبت دادند و این امر را ناشی از افزایش توانایی بازسازی مجدد فسفوکراتین در دوره های استراحتی دانسته اند. همین محققین به طور مستقیم تاثیر کراتین خوراکی را بر بازسازی مجدد فسفوکراتین آزمایش کردند. در این پژوهش بازسازی فسفوکراتین در جریان ۱۲۰ ثانیه دوره استراحتی پس از مکمل سازی کراتین در عضله پهن جانبی و درشت نی قدامی افزایش داشت، ولی این افزایش معنی دار نبود (مارک و دان، ۲۰۰۰). باز همین محققین در تحقیق دیگری نشان داده اند دونده های نیمه استقامتی تمرین کرده پس از مصرف کراتین نسبت به گروه مصرف کننده شبه دارو به پیشرفتهای معنی داری در دویدن مسافتهای ۳۰۰ و ۱۰۰۰ متری که ۴ بار با ۳ تا ۴ دقیقه استراحت بین هرنوبت انجام می شد، دست یافتند (لمون، ۲۰۰۰). اسکیر و همکارانش گزارش دادند که مکمل سازی کوتاه مدت کراتین زمان سرعت ۱۰۰ متر و کل زمان ۶۰×۶ متر سرعت را در دونده های بزرگسال تمرین کرده کاهش داد (برچ و همکاران، ۱۹۹۴). موجیکا و همکارانش گزارش دادند که مکمل گیری کوتاه مدت کراتین عملکرد متناوب سرعتی (۱۵×۶ متر سرعت با ۳۰ ثانیه استراحت) را بهبود بخشید و افت ناشی از خستگی در توانایی پریدن را در ۱۷ بازیکن حرفه ای فوتبال را کاهش داد (کوکاک،۲۰۰۳). اکثریت پژوهشهای بارگیری کوتاه مدت (۴-۶ روزه) کراتین افزایش معنی داری در وزن بدن در حدود ۵/۱ تا ۲ کیلوگرم نشان داده اند (میشل و همکاران،۱۹۹۷). از دیگر تاثیرات کراتین افزایش حداکثر قدرت می باشد. نشان داده شده است که عملکردهای قدرتی ایزوکینتیک، ایزوتونیک و ایزومتریک، در افراد مصرف کننده کراتین بهبود یافته است (کالوس و همکاران، ۲۰۰۲). تحقیقات دیگری نیز اجرای تکرارهای بیشتر پرس سینه و اسکوات را در افراد مصرف کننده کراتین نسبت به گروه کنترل نشان داده است(هاونتیس و بون، ۲۰۰۵). در مقابل تحقیقاتی نیز نشان دادند که مصرف کراتین هیچ تاثیری بر عملکرد ورزشی ندارد(اسکار و همکاران، ۲۰۰۱). گیلیام و همکارانش عملکرد ایزوکینتیک شامل ۵ ست و ۳۰ تکرار را با مصرف کراتین مورد بررسی قرار دادند و هیچ تأثیر سودمندی از مکمل سازی کراتین گزارش ندادند(مارک وهمکاران، ۲۰۰۰). گرین هاف و همکارانش در بررسی تأثیر مصرف ۲۰ گرم کراتین در روز به مدت ۶ روز نشان دادند که برون داد توان هیچ کدام از گروه های مصرف کننده کراتین ومصرف کننده شبه دارو، طی ۳ نوبت آزمون وینگیت با ۲ دقیقه بازگشت به حالت اولیه بین هر نوبت، تغییر معنی داری نداشت .
با شرط پذیرفتن این موضوع که میزان دسترسی به فسفوکراتین در تارهای نوع دوم معمولا ظرفیت ورزشی را در طی فعالیت های ورزشی شدید و بیشینه محدود می کند، افزایش غلظت فسفوکراتین در تارهای عضلانی نوع دوم بر اثر مصرف مکمل کراتین احتمالا فعالیت انقباضی را با نگهداری برگشت و بازسازی ATP در این نوع تار بهبود می بخشد. این پیشنهاد با گزارش هایی که نشان می دهد، تجمع آمونیاک و هیپوگزانتین پلاسما طی ورزش شدید پس از مصرف مکمل کراتین با وجود بازده کاری بدست آمده بالاتر، کاهش می یابد، مورد تأیید قرار می گیرد (میرزایی و همکاران، ۱۳۹۱). هر چند تأثیر مصرف مکمل کراتین بر روی میزان تجمع آمونیاک خون به صورت ضد ونقیض گزارش شده است. گرین هاف و همکارانش گزارش کردند که افزایش PCr عضله سبب حفظ سطوح ATP می شود و در نتیجه تجمع آمونیاک و هیپوگزانتین در پلاسما کاهش و قدرت عضله افزایش می یابد (آکودان و گوکبل، ۲۰۰۵). چندین مطالعه دیگر نیز این فرضیه را تأیید کردند. برخی از تحقیقات نیز هیچ تاثیری از مصرف مکمل کراتین بر میزان تجمع آمونیاک خون گزارش ندادند (هارگریوس، ۱۳۷۸).
با توجه به اینکه بخشی از تأثیرات احتمالی ذکر شده کراتین افزایش ذخائر فسفو کراتین و سرعت بازسازی آن، حفظ سطوح ATP و کاهش تجمع آمونیاک می باشد، بنظر می رسد تکواندوکاران که از منابع فسفاژن و اسید لاکتیک در مسابقات خود بهره زیادی می برند بتوانند پس از مکمل گیری کراتین عملکرد بهتری از خود نشان دهند. همچنین افزایش احتمالی سرعت، قدرت و توان بدست آمده از این مکمل سازی می تواند برای آنها سودمند باشد .
بسیاری از تحقیقاتی که تأثیرات مصرف مکمل کراتین را بررسی کرده اند، بهبودهای عملکردی را به دنبال مکمل سازی گزارش داده اند هر چند برخی تحقیقات نیز این نتیجه را نگرفته اند، ولی نتایج تحقیقات در مورد پاسخ آمونیاک خون به مصرف مکمل کراتین کاملاً متناقض بوده است. همچنین نشان داده شده است که افراد مختلف، پاسخهای متفاوتی به مصرف کراتین می دهند. تحقیق حاضر در نظر دارد نشان دهد که آیا مصرف کوتاه مدت کراتین مونو هیدرات (روزانه ۲۰ گرم به مدت ۶ روز) بر میزان تجمع آمونیاک خون، سرعت، چابکی، وزن کل بدن و توده بدون چربی تکواندو کاران نوجوان تأثیر می گذارد یا خیر.
۱-۳- ضرورت انجام تحقیق
در سالهای اخیر تکواندو بعلت راه یافتن به المپیک محبوبیت خاصی بین افراد جوامع مختلف پیدا کرده است و هر روز شمار افرادی که به این رشته ورزشی روی می آورند رو به افزایش می رود. مسابقات این رشته در سه راند ۲ دقیقه ای با ۱ دقیقه استراحت بین هر راند انجام می شود. در طول هر ۲ دقیقه مبارزه افراد مداوماً مشغول مبارزه نمی باشند و بیش از یک دقیقه آن را به رقص پا و تفکر و یافتن فرصت مناسب برای حمله و ضد حمله مشغول می باشند، بنابراین هر راند ترکیبی از مبارزه واستراحت می باشد که متناوباً تکرار می شود، از این رو مبارزات تکواندو را می توان نوعی فعالیت تناوبی در نظر گرفت. منابع اصلی تولید انرژی در اینگونه فعالیتهای تناوبی سیستم فسفاژن و اسید لاکتیک می باشد که این منابع در طول فعالیت مدام در حال تخلیه و بازسازی مجدد می باشد [۲۸،۱۷]. بیشترین بازسازی نیز در طول ۱ دقیقه استراحت مطلق در بین راندها انجام می شود. همچنین تکواندوکاران در روز مسابقات برای راهیابی به مرحله پایانی و کسب مقام می بایست چندین مسابقه با فواصل زمانی نامشخص انجام دهند که معمولاً این فواصل زمانی بین مسابقات، در مراحل انتهایی و نزدیک به فینال مسابقات کوتاه می باشد، از این رو بازیابی ذخائر از دست رفته ATP – PCr و دفع اسید لاکتیک تولید شده در طول مبارزه جهت عملکرد مطلوب در مبارزات بعدی بسیار حائز اهمیت می باشد .
با توجه به توضیحات فوق اگر مکمل سازی کراتین بتواند برخی از شاخصهای عملکردی از قبیل قدرت، سرعت و توان را در تکواندوکاران نوجوان نیز بهبود بخشد، به طور قطع این افراد می توانند عملکرد مطلوبتری را در مبارزات از خود نشان دهند. تحقیقات بر روی ورزشکاران رشته های دیگر از قبیل فوتبال [۲۰،۲۶،۱۵]، کشتی [۱۳]، دوومیدانی [۱۹،۶،۳۳] و والیبال [۳۶] نیز اثر مکمل سازی کراتین در بهبود عملکرد ورزشی را نشان داده اند. از سوی دیگر تحقیقات نشان داده اند که بعد از مکمل سازی کراتین سطوح فسفو کراتین عضلات بالاتر می باشد و ATP تولید شده توسط هیدرولیزPCr برای مدت زمان طولانی تری در دسترس می باشد و این حضور بالاتر ATPمنجر به افزایش کمتری در غلظت IMP و آمونیاک می شود و این روند باعث کاهش میزان گلیکولیز می شود (کاترین و جکسون، ۲۰۰۱). صحت این فرایند می تواند کارائی تکواندوکاران را بخصوص در دقایق نهایی مسابقات افزایش دهد.
هرچند تحقیقات زیادی تأثیر مکمل سازی کراتین را در آزمودنیهای مختلف، مورد بررسی قرار داده اند و نتایج مختلفی بدست آورده اند، لیکن میزان تحقیقات انجام گرفته شده بر روی ورزشکاران نوجوان بسیار محدود می باشد و همچنین تاکنون هیچ نتیجه ای از تأثیر مکمل سازی کراتین بر روی تکواندوکاران گزارش نشده است. در صورتی که اگر تأثیرات مطلوبی از مصرف مکمل کراتین در ورزشکاران نوجوان گزارش شود، ممکن است آنها بجای استفاده از داروها و مکملهای دیگر که می توانند تأثیرات مضر جبران ناپذیری بر سلامتی بر جای گذارند توجه خود را به استفاده از این مکمل که از نظرپزشکی ایمن می باشد و تا کنون هیچ تأثیر مضری از آن در افراد سالم گزارش نشده است (کوکاک و کاریل، ۲۰۰۳). معطوف کنند و با بهره گرفتن از این مکمل به انتظارات خود در استفاده از مکملها و داروها، دست یابند.
نتایج ضد ونقیض بدست آمده از تحقیقاتی که بر روی مصرف کراتین به انجام رسیده، به خصوص تأثیر این مکمل بر تجمع آمونیاک خون، محقق را بر آن داشت که به بررسی تأثیر مصرف کراتین بر آمونیاک خون و بعضی شاخصهای عملکردی و ساختاری در تکواندوکاران نوجوان بپردازد. همچنین اگرچه تحقیقات زیادی تأثیر کراتین بر رشته های مختلف ورزشی از قبیل فوتبال، والیبال، کشتی ودوومیدانی را مورد بررسی قرار داده است، ولی عدم انجام پژوهشی که تأثیر این مکمل را در تکواندوکاران مورد بررسی قرار دهد و همچنین نادر بودن تحقیقات در این زمینه در داخل کشور علیرغم گرایش فراوان جوانان و نوجوانان به این مکمل، انجام این تحقیق را اجتناب ناپذیر ساخته است.
۱-۴- اهداف تحقیق
۱-۴-۱- هدف کلی
هدف کلی این تحقیق تعیین تأثیرمصرف مکمل کراتین بر آمونیاک خون و برخی شاخصهای عملکردی و ساختاری در تکواندوکاران نوجوان می باشد.
۱-۴-۲- اهداف ویژه
•تعیین میزان تغییرات پاسخ آمونیاک خون تکواندوکاران پس از مصرف مکمل کراتین.