تجربه پذیری: منظور از تجربه پذیری در این مطالعه، میانگین نمرات کسب شده از پاسخ به سوالات ۲۵ تا ۳۶ پرسشنامه شخصیت NEO – FFI است. این پرسشنامه توسط مک کری و کاستا (۱۹۸۵)، طراحی شده است.
سازگاری^[۲۴]: منظور از سازگاری در این مطالعه، میانگین نمرات کسب شده از پاسخ به سوالات ۳۷ تا ۴۸ پرسشنامه شخصیت NEO – FFI است. این پرسشنامه توسط مک کری و کاستا (۱۹۸۵)، طراحی شده است.
با وجدان بودن^[۲۵]: منظور از باوجدان بودن در این مطالعه، میانگین نمرات کسب شده از پاسخ به سوالات ۴۹ تا ۶۰ پرسشنامه شخصیت NEO – FFI است. این پرسشنامه توسط مک کری و کاستا (۱۹۸۵)، طراحی شده است.
رفتار شهروندی سازمانی: منظور از رفتار شهروندی سازمانی در این مطالعه، میانگین نمرات کسب شده از پاسخ به سوالات ۱ تا ۲۰ پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی است. این پرسشنامه توسط پودساکف و همکاران (۱۹۹۰)، طراحی شده است.
۱-۸) قلمرو تحقیق
گستره این تحقیق در سه قلمرو موضوعی ، زمانی و مکانی قرار می گیرد که عبارتند از:
قلمرو موضوعی – قلمرو موضوعی این تحقیق رفتار سازمانی و مدیریت منابع انسانی می باشد که در زمینه آن به بررسی سازه هایی چون شخصیت و رفتار شهروندی سازمانی پرداخته شده است.
قلمرو زمانی – مطالعه در مورد تحقیق و جمع آوری داده ها و اطلاعات تحقیق در سال ۹۳ -۱۳۹۲ صورت گرفته است .
قلمرو مکانی – قلمرو مکانی این تحقیق شعب بانک ملی استان گیلان می باشد.
فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
بخش اول: رفتار شهروندی سازمانی
۲-۱-۱) مقدمه
مفهوم رفتار شهروندی سازمانی را اولین بار افرادی نظیر برنارد، کتز و کاهن، بتمن و اورگان، اسمیت، اورگان و نیر، و بعدها نیز به صورت مفصل تر اورگان، در ادبیات رفتار سازمانی مطرح کردند. در دهۀ ۱۹۳۰ برنارد پدیده رفتار شهروندی را تحت عنوان رفتارهای فرانقشی مطرح کرد. به اعتقاد وی تمایلات فردی برای تلاش فعالانه در راستای کمک به انجام فعالیت های سازمانی، برای دست یابی به اهداف ضروری است. پس از برنارد و کتز و کاهن، پژوهشگران بسیاری به مفهوم سازی و تبیین پدیده رفتارهای فرانقشی پرداختند.

با توجه به مفهوم رفتارهای فرانقشی، پژوهشگران علوم رفتاری به مفهوم سازی پدیده مرتبط با آن یعنی رفتار شهروندی سازمانی پرداختند. اولین پژوهشگرانی که در این زمینه مطالعات گسترده ای انجام دادند، اورگان و اسمیت بودند. در دهۀ ۱۹۸۰ مفهوم رفتار شهروندی سازمانی برای اولین بار در ادبیات سازمانی مشاهده شد. اسمیت و اورگان و نیر، معتقدند که رفتارهای خودانگیخته می تواند از استانداردهای سازمان فراتر رود و فراتر از هنجارهای پاداش و تنبیه، به سازمان در جهت دستیابی به منافع خود و کارکنان کمک کند (خرازی و همکاران، ۱۳۹۱: ۱۶۵-۱۶۶).
۲-۱-۲) رفتار شهروندی سازمانی
رفتارهای شهروندی سازمانی که با عبارت هایی نظیر سرباز خوب، رفتار اختیاری، رفتار داوطلبانه و رفتار فرانقشی تعریف می شود موج نوینی در دانش سازمانی بویژه حوزه رفتار سازمانی ایجاد کرده است (Garg & Rastogi, 2006: 541).
اشنیک^[۲۶] (۱۹۹۱) معتقد است؛ رفتار شهروندی سازمانی، به قصد کمک به همکاران و یا سازمان توسط افراد انجام میشود و البته در حیطه وظایف رسمی و شغلی آنان نیز نمی باشد. مورمن و بلک لی^[۲۷] (۱۹۹۵) بیان می کنند؛ رفتارهای شهروندی، رفتارهای هستند که برای سازمان مفیدند، ولی با این حال به عنوان بخشی از عناصر اصلی شغل درنظر گرفته نمی شوند. این رفتارها، اغلب از طرف کارکنان به منظور حمایت از منابع سازمان صورت می گیرند، هرچند که آلن و همکاران^[۲۸] (۲۰۰۰) معتقدند رفتار شهروندی سازمانی ممکن است مستقیما منافع شخصی به دنبال نداشته باشند. رفتار شهروندی سازمانی مجموعه ای از رفتارهای سازنده و همکارانه است که نه تنها به وسیله شرح شغل تصریح نشده و به طور مستقیم و یا قراردادی نیز توسط سیستم رسمی سازمانی، پاداش داده نمی شود (خراسانی و کنعانی نیری، ۱۳۹۱: ۸۲).
اورگان (۱۹۸۸) رفتار شهروند سازمانی را به این صورت تعریف کرد: “رفتار فردی که به وضوح نبوده و بطور غیر مستقیم توسط سیستم پاداش رسمی شناسایی می شود و رفتارهایی که نقش حیاتی در کارکرد اثربخش سازمان ایفا می کنند (Pavalache-Ilie, 2014: 490).
رفتارهای شهروندی سازمانی، مجموع رفتارهایی است که خارج از محدوده رفتارهای الزامی افراد در محیط کار محسوب می شود، ولی در ایجاد فضای روانی و اجتماعی مطلوب در محیط کار نقش اساسی و محوری بازی می کنندو حداقل طی ۲۵ سال گذشته به حوزه گسترده در تحقیقات مدیریتی و سازمانی تبدیل شده اند (حمدی و مرادی دولاما، ۱۳۹۰: ۳۴). رفتارهای فردی که اختیاری، داوطلبانه و آگاهانه اند و در مجموع اثر بسیار چشمگیری بر اثربخشی سازمانی دارند. منظور از اختیاری بودن این است که این قبیل رفتارها، جزء الزامات اساسی نقش و شرح شغل کارکنان نمی باشند (Chen et al., 2009: 121).
ارگان (۱۹۸۸) معتقد است که رفتار شهروندی سازمانی، رفتار فردی و داوطلبانه ای است که مستقیماً به وسیله سیستم های رسمی پاداش در سازمان طراحی نشده، اما باعث ارتقای اثربخشی و کارایی عملکرد می شود. (دانش فرد و شیدایی، ۱۳۹۱: ۱۳۱).
کارکنان خوش برخورد که اغلب دیدگاه مثبت در زندگی دارند، تمایلی بیشتر به انجام رفتارهای شهروندی سازمانی دارند. افرادی که ویژگی همدلانه و نوع دوستی دارند، رفتار شهروندی سازمانی بیشتری از خود نشان می دهند و آن را جزء جدایی ناپذیر کارشان تلقی می کنند (Modassir & Singh, 2008: 12).
جدول۲-۱) سیرتکاملی متغیّر های رفتار شهروندی سازمانی
(منبع: هویدا و نادری، ۱۳۸۸: ۱۰۸)

۲-۱-۳) دو رویکرد اصلی در تعاریف مربوط به مفهوم رفتار شهروندی سازمانی:
۲-۱-۳-۱) رفتارهای در نقش و فرانقش: محققان اولیه رفتار شهروندی سازمانی را جدای از عملکرد داخل نقش تعریف و تأکید کردند که رفتار شهروندی سازمانی بایستی به عنوان رفتار فرانقشی مورد توجه قرار گیرد. ماریسون (۱۹۹۴)، واژه گستره شغلی درک شده را برای تمایز بین این دو دسته از رفتارهای « فرانقش » و « در نقش » بکار برد و بیان کرد، هرچه کارمند دامنه شغل را گسترده تر درک نماید، فعالیت های بیشتری را به عنوان فعالیت های « در نقش » تعریف می کند. این فرض بر این نکته تأکید دارد که یک عامل تعیین کننده مهم برای اینکه یک فعالیت رفتار شهروندی سازمانی خوانده شود این است که کارکنان به چه گستردگی مسؤولیت های شغل شان را تعریف کنند. این استدلال کاربرد تئوریکی مهمی در پی دارد و آن اینکه آنچه دیگران به عنوان رفتار شهروندی سازمانی تعریف می کنند، منعکس کننده درک کارکنان از گستردگی مسؤولیت های کاریشان می باشد. این توصیه در مطالعات دیگر مورد تأیید قرار گرفت، چرا که نشان داده شد مرز رفتار « فرانقش » و « در نقش » به خوبی تعریف نشده است و از کارمندی به کارمند دیگر یا از کارکنان به سرپرستان تغییر می کند و به این خاطر این رویکرد با آنچه محققین نوعًا به عنوان رفتار شهروندی سازمانی مفهوم سازی می کنند در تناقض است، هر چند که گروهی از محققان سعی کردند با بیان تفاوت های میان رفتار « درون نقش » یا « درنقش » و رفتار « فرانقش » از یکسو و مفهوم سازی رفتار شهروندی سازمانی از سوی دیگر میان آن ها ارتباط برقرار کنند. به عنوان مثال از نظر ارگان (۱۹۸۸) یک تفاوت حیاتی میان این دو نوع فعالیت این است که آیا به این رفتارها پاداش داده می شود و یا در صورت عدم مشاهده رفتار، محرومیت هایی اعمال می گردد یا خیر؛ چرا که رفتار شهروندی سازمانی و فعالیت های مرتبط با آن بایستی مستقل از پاداش های رسمی درک شود، چون رفتار شهروندی سازمانی رفتاریست که از نظر سازمانی پاداش داده نمی شود.
۲-۱-۳-۲) تمام رفتارهای مثبت در داخل سازمان: رویکرد دیگر، رفتار شهروندی سازمانی را جدا از عملکرد کاری مورد توجه قرار می دهد. اتخاذ چنین رویکردی مشکل تمایز میان عملکردهای نقش و فرانقش را مرتفع می سازد. در این رویکرد، رفتار شهروندی سازمانی بایستی به عنوان یک مفهوم کلی شامل تمام رفتارهای مثبت و سازنده افراد در داخل سازمان همراه با مشارکت کامل و مسؤولانه، در نظر گرفته شود (حسنی کاخکی و قلی پور، ۱۳۸۶: ۱۱۹-۱۲۰).
۲-۱-۴) کارکردهای رفتار شهروندی سازمانی :
پودساکف، مکنزی، مورمن و فیتر (۱۹۹۱) به هفت کارکرد رفتار شهروندی سازمانی اشاره می کنند. از نظرآنان رفتارشهروندی سازمانی:
موجب افزایش همکاری وبهره وری مدیریتی می شود.
نیاز به تخصیص منابع کمیاب را برای حفاظت از منابع سازمان ونظارت وکنترل بر اجرا وانجام وظایف روزمره کاهش می دهد.
باعث آزادی منابع جهت اهداف تحقق می شود.
هماهنگی فعالیت ها را بین اعضا ی تیمی و گروه های کاری تسهیل می کند.
سازمان ها را قادر می سازد تا از طریق خوشایندتر کردن محیط کاری، کارکنانی با کیفیت بالا راجذب و حفظ کنند.
با کاهش تغییرپذیری در عملکرد واحدهای کاری عملکرد سازمانی را افزایش می دهد.
توانایی سازمان را در تطبیق با تغییر محیطی افزایش می دهد (هویدا و نادری، ۱۳۸۸: ۱۰۶-۱۰۷).
۲-۱-۴-۱) مدل گراهام:
بر اساس نظریه گراهام، ابعاد رفتار شهروندی سازمانی شامل موارد زیر است:
اطاعت سازمانی (ارائه خدمات): این واژه توصیف کننده رفتارهایی است که ضرورت و مطلوبیت آن در ساختار معقولی از نظم و مقررات پذیرفته شده اند.
وفاداری سازمانی: که با وفاداری به خود، سایر واحدها و بخش های سازمانی متفاوت است و بیان کننده میزان فداکاری کارکنان در راه منافع سازمانی و حمایت و دفاع از آن است.
مشارکت سازمانی: این واژه به درگیر بودن در اداره سازمان اعم از حضور در جلسه ها، به اشتراک گذاشتن عقاید خود با دیگران و آگاهی به مسائل جاری سازمان اشاره کرد (اسلامی و همکاران، ۱۳۹۰: ۵۹).
۲-۱-۴-۲) مدل ارگان:
بر اساس نظریه ارگان (۱۹۹۰)، ابعاد رفتار شهروندی سازمانی شامل موارد ذیل می باشد:
نوع دوستی: نوع دوستی با کمک داوطلبانه به افراد مشخصی در محیط کار و در ارتباط با یک وظیفه یا مشکل سازمانی مرتبط است.
وظیفه شناسی: رفتارهایی را شامل می شود که به فرد اجازه می دهد تا وظایف خود را بالاتر از حد انتظار انجام دهد.
جوانمردی: تمایلی از طرف کارمند برای تحمل شرایط غیر ایده آل بدون هیچ گله و شکایتی در برابر کاستی های واقعی است. جوانمردی مرتبط با عملکرد گروه کاری است، به طوری که مدیران ، انرژی و زمان کمتری را برای هماهنگی اعضا صرف می کنند و می توانند بخش عمده ای از وقت خود را به فعالیت های طرح ریزی، برنامه ریزی، حل مشکلات و تحلیل سازمانی اختصاص دهند.
ادب و مهربانی: شامل رفتارهایی است که از بروز مشکل جلوگیری می کند، مانند اجتناب از بروز مشکل برای همکاران و یا مشورت پیش از اقدام.
فضیلت مدنی: رفتاری است که نشان می دهد یک کارمند در مورد حیات سازمان حساسیت دارد و مسئولانه مشارکت می کند. فضیلت مدنی شامل پیشنهادات سازنده ای است درباره اینکه چگونه گروه کاری می تواند کارایی خود را ارتقا دهد. این مسأله مبتنی بر ماهیت پیشنهاد منابع را آزاد می کند یا کارکنان را کارامدتر می سازد و عملکرد گروه را با مشارکت فعالانه و توجه آمیز افزایش می دهد. (فانی و همکاران، ۱۳۹۰: ۴).

برای اجرای این تحقیق مطابق با اهداف و فرضیه های پژوهش، سؤالاتی در قالب پرسشنامه استاندارد تهیه شد که کلیه متغیرهای وابسته در آن مورد سنجش و اندازه گیری قرار گرفتند. این پرسشنامه قبل از اجرا در جامعه نمونه اصلی، به صورت آزمایشی در یک مطالعۀ مقدماتی^[۱۱۱] در جامعه نمونه مورد آزمون اولیه^[۱۱۲] قرار گرفت. نتیجه ی اجرای آزمایشی پیش آزمون این پرسشنامه، استخراج و اصلاحات لازم در ابزار تحقیق انجام گرفت و پس از نهایی شدن پرسشنامه در جامعه آماری اصلی به مرحله اجرا درآمد. پس از جمع آوری اطلاعات، با بهره گرفتن از نرم افزارSPSS18 تحت Windows داده ها استخراج، طبقه بندی، توصیف و تحلیل شده و در نهایت گزارش نهایی تحقیق بر مبنای یافتهها و نتایج تنظیم و تدوین گردید.

۳-۱۰٫ نحوه پردازش و تجزیه و تحلیل داده ها
در این پژوهش با توجه به این که مقیاس به کار رفته از نوع فاصله ای بوده است، برای توصیف یافته های حاصل از نمونه از میان آماره های توصیفی از میانگین و انحراف معیار استفاده شده است. همچنین، چون شرایط آزمون های پارامتری مهیا بوده، برای مقایسۀ گروه ها از آزمون های تی مستقل برای مقایسه دو گروه زنان و مردان، از آزمون تحلیل واریانس یک سویه برای مقایسه گروه های سن، تحصیلات و سابقه خدمت در خصوص (متغیر وابسته) استفاده شد. از ضریب همبستگی پیرسون برای متغیرهای تحصیلات، سن و رابطه آن با متغیر ارزیابی عملکرد. در عین حال، برای آزمون تأثیر کل متغیر های لحاظ شده بر متغیر وابسته، از رگرسیون چند متغیره به روش گام به گام استفاده شده است.
آزمون t دو نمونه مستقل
این آزمون برای مقایسه معناداری میانگین بین دو گروه یا دو نمونه جدا از هم به کار می رود، به نحوی که متغیر مستقل عمدتاً اسمی دو وجهی و متغیر وابسته فاصله ای یا نسبی باشد.
تحلیل واریانس
هرگاه بخواهیم میانگین های از دو گروه (۳، ۴ و ۵،…) را با هم مقایسه کنیم، می توانیم از آزمون تحلیل واریانس استفاده کنیم که معمولاً با نسبت F مورد مقایسه قرار می گیرد. در این آزمون ما سعی می کنیم که میانگین های گروه ها را با هم مقایسه نماییم. همچنین، آزمون تحلیل واریانس^[۱۱۳] یک طرفه زمانی استفاده می شود که یک متغیر مستقل داشته باشیم که دارای سطوح مختلف باشد. و یک متغیر که مفروضه های آمار پارامتریک را داشته باشد.
ضریب همبستگی پیرسون
در بررسی همبستگی دو متغیر اگر هردو متغیر مورد مطالعه در مقیاس نسبی و فاصله‌ای باشند از ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون استفاده می‌شود. اگر ضریب همبستگی جامعه ρ و ضریب همبستگی نمونه‌ای به حجم n از جامعه r باشد، ممکن است r تصادفی و اتفاقی بدست آمده باشد. برای این منظور از آزمون معنی داری ضریب همبستگی استفاده می‌شود. در این آزمون بررسی می‌شود آیا دو متغیر تصادفی و مستقل هستند یا خیر. به عبارت دیگر آیا ضریب همبستگی جامعه صفر است یا خیر.
این ضریب میزان همبستگی بین دو متغیر فاصله ای یا نسبی را محاسبه کرده مقدار آن بین ۱+ و ۱- می باشد اگر مقدار بدست آمده مثبت باشد به معنی این است که تغییرات دو متغیر به طور هم جهت اتفاق می افتد یعنی با افزایش در هر متغیر، متغیر دیگر نیز افزایش می یابد و برعکس اگر مقدار r منفی شد یعنی اینکه دو متغیر در جهت عکس هم عمل می کنند یعنی با افزایش مقدار یک متغیر مقادیر متغیر دیگر کاهش می یابد و برعکس. اگر مقدار بدست آمده صفر شد نشان میدهد که هیچ رابطه ای بین دو متغیر وجود ندارد و اگر ۱+ شد همبستگی مثبت کامل و اگر ۱- شد همبستگی کامل و منفی است.
آزمون رگرسیون
در تحلیل رگرسیون هدف پیش بینی تغییرات یک یا چند متغیر وابسته (ملاک) با توجه به تغییرات متغیرهای مستقل (پیش بین) است.
چنانچه هدف پیش بینی یک متغیر ملاک از چند متغیر پیش بین باشد از مدل رگرسیون چندگانه استفاده می‌شود. در صورتی که هدف، پیش بینی همزمان چند متغیر ملاک از متغیرهای پیش بین یا زیر مجموعه ای از آنها باشد از مدل رگرسیون چند متغیری استفاده می‌شود. در تحقیقات رگرسیون چندگانه هدف پیدا کردن متغیرهای پیش بینی است که تغییرات متغیر ملاک را چه به تنهایی و چه مشترکاً پیش بینی کند. ورود متغیرهای پیش بین در تحلیل رگرسیون به شیوه های گوناگون صورت می‌گیرد. در این جا سه روش اساسی مورد بحث قرار می‌گیرد:
الف) روش همزمان، ب)روش گام به گام، ج) روش سلسله مراتبی.
در روش همزمان تمام متغیرهای پیش بین با هم وارد تحلیل می‌شود. در روش گام به گام اولین متغیر پیش بین بر اساس بالاترین ضریب همبستگی صفرمرتبه با متغیر ملاک وارد تحلیل می‌شود. از آن پس سایر متغیرهای پیش بین بر حسب ضریب همبستگی تفکیکی (جزئی) و نیمه تفکیکی (نیمه جزئی) در تحلیل وارد می‌شود. در این روش پس از ورود هر متغیر جدید ضریب همبستگی نیمه تفکیکی یا تفکیکی ، تمام متغیرهایی که قبلاً در معادله وارد شده اند به عنوان آخرین متغیر ورودی مورد بازبینی قرار می‌گیرد و چنانچه با ورود متغیر جدید معنی داری خود را از دست داده باشد، از معادله خارج می‌شود. به طور کلی در روش گام به گام ترتیب ورود متغیرها در دست محقق نیست.
در روش سلسله مراتبی ترتیب ورود متغیرها به تحلیل بر اساس یک چارچوب نظری یا تجربی مورد نظر محقق صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر تحقیقگر شخصاً درباره ترتیب ورود متغیرها به تحلیل تصمیم گیری می‌کند. این تصمیم گیری که قبل از شروع تحلیل اتخاذ می‌شود می‌تواند بر اساس سه اصل عمده زیر باشد:
- رابطه علت و معلولی.
- رابطه متغیرها در تحقیقات قبلی.
- ساختار طرح تحقیقی.
از آنجا که روش تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی با توجه به چارچوب نظری یا تجربی ویژه ای صورت می گیرد، در تحقیقات علوم رفتاری از اهمیت خاصی برخوردار است. لازم به تذکر است که برای این گونه تحقیقات آشنایی با روش های آماری تحلیل رگرسیون الزامی است.
با توجه به اینکه متغیرهای تحقیق به صورت جداگانه سنجیده شده و هدف نیز بررسی تأثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته می باشد، لذا می بایست از آزمون رگرسیون استفاده شده و یا به عبارت دیگر در راستای تأیید یا عدم تأیید فرضیات از آزمون رگرسیون استفاده می گردد.
الف : توصیف داده ها
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها

• • مقدمه

• • یافته های توصیفی

• • یافته های استنباطی

• • آزمون فرضیات

مقدمه
در این فصل در دو بخش مجزا به توصیف داده های تحقیق پرداخته می شود. در بخش اول سیمای جامعه آماری مورد بررسی قرار می گیرد و در بخش دوم متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق حاضر مورد توصیف قرار می‌گیرند.
۴- ۱٫ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس و سن
در این قسمت متغیرهای زمینهای که ویژگیهای فردی و اجتماعی پاسخگویان را بر حسب جنس و سن مشخص می‌کنند، مورد بررسی و توصیف قرار داده می‌شوند. جدول ۴- ۱٫ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس و سن را نشان میدهد.
جدول شماره (۴-۱): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس و سن

جدول(۱-۲) هزینه‌های تولید بیودیزل پسماند خوراکی[۱] ۶
جدول(۲-۱) ساختار شیمیایی اسیدهای چرب متداول. [۲] ۱۰
جدول(۲-۲) خواص روغن‌های گیاهی. [۲] ۱۱
جدول(۲-۳) خواص بیودیزل از روغن‌های مختلف [۲] ۱۶
جدول(۲-۴) استاندارد ASTM D6751 برای بیودیزل B100 17

جدول(۲-۵) تاخیر اشتعال و پیک فشار و پیک نرخ گرما برای سه نمونه بیودیزل [۱۶] ۲۳
جدول(۳-۱) اسیدهای چرب تشکیل دهنده روغن آفتاب‌گردان [۲۶] ۳۵
جدول(۳-۲) اسیدهای چرب تشکیل دهنده روغن پسماند خوراکی [۲۷] ۳۵
جدول(۳-۳) خواص بیودیزل پسماند خوراکی ۳۷
جدول(۳-۴) مشخصات فنی موتور MT 4.244 40
جدول(۳-۵) دقت پارامترهای اندازه گیری شده توسط دینامومتر ۴۱
جدول(۳-۶) دقت پارامترهای اندازه گیری شده توسط آنالایزر AVL DiCOM 4000 43
جدول(۳-۷) ماتریس آزمایش ۴۵
جدول(۳-۸) گشتاور خروجی موتور در سه بار تکرار در دور RPM1200 و بار %۱۰۰ ۴۶
جدول(۳-۹) ناکس خروجی موتور در سه بار تکرار در دور RPM1200 و بار %۱۰۰ ۴۶
جدول(۳-۱۰) دوده خروجی موتور در سه بار تکرار در دور RPM1200 و بار %۱۰۰ ۴۶
مقدمه
مقدمه
رشد روز افزون استفاده از منابع فسیلی و محدودیت این منابع باعث افزایش قیمت این ماده ارزشمند و تبدیل آن به یک کالای استراتژیک اقتصادی شده است. اگر مشکلات زیست محیطی و گرم شدن کره زمین به خاطر آلایندگی حاصل از گازهای گلخانه‌ای را نیز به آن بیافزایم، اهمیت یافتن جایگزینی را برای رفع نیاز روز افزون جهان به منابع جدید انرژی درمی‌یابیم. این مشکل در چند دهه اخیر نه‌تنها گریبان‌گیر واردکنندگان نفت بوده بلکه برای کشورهای نفت خیزی چون ایران نیز که با مشکلات گوناگون در زمینه تهیه سوخت رو به رو هستند، هم مسأله ساز شده است.
تاکنون مهمترین و معمول ترین سوخت جهت استفاده در سرویس‌های حمل و نقل، در بسیاری از کشورهای جهان بنزین و گازوئیل بوده است. اتومبیل‌هایی که بنزین یا گازوئیل را به عنوان سوخت مصرف می‌کنند موجب انتشار مواد مضر و آلاینده با ترکیبات شیمیایی پیچیده می‌شوند که خود، سبب تولید اوزون تروپسفری (اوزون در سطح زمین) می‌شوند. با آنکه تمهیدات مختلف جهت کاهش آلودگی از معاینه فنی خودورها گرفته تا نصب سیستم‌های کنترل انتشار آلاینده در اگزوز خودروها که در کشورهای پیشرفته بکار گرفته شده، اما این برنامه‌ها در شهرهای بزرگ تولید اوزون و سایر آلاینده‌ها را به طور چشم‌گیری کاهش نداده است.
سوخت‌های پاک دارای خواص فیزیکی و شیمیایی ذاتی هستند که آنها را پاک‌تر از بنزین و دیزل با ساختار و ترکیبات فعلی در عمل احتراق، می کند. به‌طور کلی این سوخت‌ها حین احتراق، هیدروکربن(نسوخته) کمتری تولید کرده و مواد منتشر شده حاصل از احتراق آنها دارای فعالیت شیمیایی کمتر برای تشکیل اوزون و مواد سمی دیگر می‌باشند. استفاده از سوخت‌های جایگزین، شدت افزایش و دی‌اکسیدکربن را که سبب گرم شدن کره زمین می‌شود نیز کاهش می‌دهد. دانشمندان و محققان بسیاری به منظور جایگزین سوخت‌های مناسب‌تر آزمایش‌ها و تحقیقیات فراوان انجام دادند. از جمله جایگزین‌هایی که می توان از آنها در موتورهای احتراق تراکمی استفاده کرد، استر روغن‌های گیاهی یا بیودیزل‌ها است. از آنجا که روغن‌های گیاهی گران‌قیمت هستند، سبب می‌شوند که بیودیزل‌های تولید شده از منابع گیاهی گرانتر از سوخت دیزل معمولی شوند. از این‌رو یافتن روغن‌های گیاهی غیر خوراکی و استفاده از روغن‌های پسماند خوراکی جهت تولید بیودیزل می‌تواند از قیمت نهایی آنها بکاهد و باعث شود که تولید آنها از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه باشد.
شرح موضوع
در این پژوهش، هدف، تأثیر ترکیب بیودیزل پسماند خوراکی به همراه دیزل معمولی بر عملکرد و آلایندگی موتور احتراق تراکمی‌ است. برای نیل به هدف فوق در قدم اول تهیه بیودیزل از دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران و انتقال آن به مرکز تحقیقات موتور شرکت تراکتورسازی تبریز بود. سوخت در نسبت‌های ترکیبی متفاوت با دیزل در مرکز تحقیقات موتور شرکت تراکتورسازی تبریز بر روی موتور دیزل MT4.244 مورد آزمایش قرار گرفت که نتایج آزمایش‌ها پس از سه بار تکرار و گرفتن میانگین در فصل‌های آتی تحلیل و بررسی می‌گردد.
اهمیت موضوع
در دهه ۱۹۸۰، شواهد علمی نشان دادند که انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیتهای انسانی خطراتی برای آب و هوای جهان ایجاد می‌کند و به این ترتیب افکار عمومی به ایجاد کنفرانس‌های بین‌المللی دوره‌ای و تشکیل پیمان نامه‌ای برای حل این مسأله‌ سوق پیدا کرد. دولت‌ها برای انعکاس افکار عمومی یکسری کنفرانس بین المللی برگزارکردند و خواهان تنظیم قراردادی بین‌المللی برای بررسی این مسأله شدند. در سال ۱۹۹۰ مجمع عمومی‌سازمان ملل متحد کمیته مذاکرات بین الدول (INC) را جهت تدوین کنوانسیون تغییر آب و هوا (UNFCCC) تشکیل داد.
کمیته مذاکرات، پیش نویس کنوانسیون را تهیه کرد و این پیش نویس در ۹ ماه مه ۱۹۹۲ در مقر سازمان ملل در نیویورک تصویب شد. دولتها با پذیرش کنوانسیون تغییر آب و هوای سازمان ملل در سال ۱۹۹۲، این کنوانسیون را به عنوان سکوی پرتابی برای اقدامات اساسی تر در آینده مورد توجه قرار دادند. در پاسخ به تغییرات ناشی از شناخت علمی و خواست سیاسی، کنوانسیون امکان پذیرش تعهدات اضافی را از طریق بازنگری، بحث و تبادل نظر فراهم می‌سازد.
اولین بازنگری در مورد کفایت تعهدات کشورهای توسعه یافته که در COP1 بر ضرورت آن تاکید شده بود، در سال ۱۹۹۵ در برلین انجام شد. هیئتهای حاضر به این نتیجه رسیدند که تعهدات کشورهای توسعه‌یافته برای کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای آنها در سال ۲۰۰۰ به سطح موجود در سال ۱۹۹۰ با هدف درازمدت کنوانسیون برای جلوگیری از تداخل ضایعات خطرناک ناشی از فعالیت‌‎های انسانی با سیستم آب و هوایی، تناسب ندارد.
وزراء و مقامات اجرائی همراه با پذیرش توافقنامه برلین و آغاز دور جدید مذاکرات برای تقویت تعهدات کشورهای توسعه‌یافته، تعهدات جدیدی را پذیرفتند. گروه ویژه اینکار که در توافقتنامه برلین برای تهیه پیش نویس پروتکل تشکیل شده بود، بعد از ۸ جلسه این پروتکل را به COP3 ارسال کرد.
در کنفرانسی که به میزبانی کشور ژاپن در شهر کیوتو در دسامبر ۱۹۹۷ برگزار شد،‌ حدود ۱۰ هزار نفر شرکت داشتند. یکی از نتایج مثبت این کنفرانس پذیرش پروتکل جدیدی بود که به موجب آن کشورهای صنعتی متعهد می‌شدند که میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را تا سالهای ۲۰۱۲-۲۰۰۸ به میزان ۵% زیر میزان انتشار در سال ۱۹۹۰ کاهش ‌دهند. با اطمینان می‌توان گفت که این تعهد اجباری و قانونی، منحنی بالارونده انتشار گازهای گلخانه‌ای کشورهای صنعتی را که در ۱۵۰ سال گذشته روند صعودی داشته است، به تدریج معکوس خواهد کرد.
پروتکل کیوتو در ۱۶ مارس سال ۱۹۹۸ جهت امضاء اعضا آماده شد. این پروتکل ۹۰ روز پس از تصویب حداقل ۵۵ هیئت عضو کنوانسیون، قابل اجراء ‌بود، مشروط بر اینکه میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای این ۵۵ عضو از ۵۵% کل گازهای گلخانه‌‌ای منتشر شده در سال ۱۹۹۰ توسط کشورهای صنعتی بیشتر باشد. همچنین اعضاء کنوانسیون تغییر آب و هوا به اجرای تعهدات خود در برابر کنوانسیون و آمادگی برای اجرای پروتکل در آینده، ادامه خواهند‌داد.
بر اساس پروتکل کیوتو، اعضای پیوست ۱ کنوانسیون ( کشورهای پیشرفته ) برای انجام تعهد کاهش مقدار انتشار و نیز به منظور ارتقاء توسعه پایدار،باید در مواردی تلاش می‌کردند که یکی از آن موارد اجرا و یا تشریح بیشتر سیاستها و اقدامات طبق شرایط ملی خود، مانند افزایش کارآیی انرژی در بخش‌های مربوط به اقتصاد ملی، محافظت و افزایش چاهک‌ها و انباره‌های گازهای گلخانه‌‌ای، ترغیب شکل‌های پایدار کشاورزی، تحقیق، توسعه و گسترش استفاده از انواع تجدید پذیر انرژی و همکاری با سایر اعضا، زمینه انجام تعهدات کاهش انتشار و ترویج توسعه پایدار را فراهم نمایند. از سوی دیگر استاندارد‌های آلایندگی نظیر یورو شرکت‌ها و کارخانجات تولید خودرو را ملزم به کاهش آلایندگی خروجی از موتورها می‌کند. با توجه به مطالب فوق در خصوص کاهش گاز‌های گلخانه‌ای و نیاز به منابع تجدید پذیر و همچنین قوانین آلایندگی سخت گیرانه اهمیت موضوع به وضوح مشخص می‌شود.
استانداردهای آلایندگی برای موتورهای دیزل سواری برحسب g/km ]1[

تولید نیترات همراه با ناپدید شدن آمونیاک و نشاسته؛
نبودن حشرات و لارو آنها در توده؛
کاهش میزان بوهای نامطلوب و عدم تولید این بوها در حالت خیس شدن مجدد محصول نهایی؛
افزایش پتانسیل اکسایش- کاهش؛
انجمن کیفیت کمپوست کالیفرنیاCCQC) ) شاخص رسیدگی کمپوست را براساس سرعت جوانه زنی و رشد بافت ریشه‌ای در نظر گرفته‌اند.
۲-۱۰- موادی که در تهیه بستر و محیط‌های کشت کاربرد دارند
۲-۱۰-۱- ورمی‌کمپوست
ورمی‌کمپوست، عبارت است از کود آلی بیولوژیک که دراثر مواد آلی در حال پوسیدگی از دستگاه گوارش گونه‌هایی از کرم‌های خاکی و دفع این مواد از بدن کرم، حاصل می‌شود. به عبارت ساده‌تر ورمی‌کمپوست مجموعه‌ای از فضولات کرم به همراه مواد آلی تجزیه شده و نیز اجساد کرم‌ها بوده که ارزش غذایی فراوان دارد(مدنی ۱۳۸۵). عبور آرام و مداوم این مواد از مسیر دستگاه گوارشی کرم خاکی، همراه با اعمال خرد کردن، سائیدن، بهم زدن و مخلوط کردن که در بخش‌های مختلف این مسیر انجام می‌شود. آغشته شدن این مواد به انواع ترشحات سیستم گوارشی مانند مواد مخاطی، آنزیم‌ها، ویتامین‌ها فرآورده‌های مختلف میکروارگانیسم‌های دستگاه گوارشی بالاخره ایجاد شرایط مناسب برای ساخت اسیدهای هومیک^[۳۳]، در مجموع مخلوطی را تولید می‌کند که خصوصیات کاملاً متفاوتی با مواد اولیه دارد. تولید کود به روش ورمی‌کمپوست هیچگونه بوی بدی از خود بجا نمی‌گذارد و کمپوست تولید شده عاری از میکروارگانیسم‌های مضر و بیماری‌زا می‌باشد(سریواستاوا و بوچر^[۳۴]، ۲۰۰۴).

۲-۱۰-۲- ضایعات چای^[۳۵].
ضایعات چای عبارتند از مواد آلی که پس از تولید و غربال کردن چای سیاه درکارخانه‌های چای‌سازی باقی می‌ماند، این ضایعات جهت استفاده به عنوان محیط پرورش محصولات کشاورزی(گل، سبزی و …) باید یک دوره کمپوست شدن را طی کنند تا عوامل بازدارنده به حداقل کاهش یابد و به عبارتی کاملاً رسیده شود. نکته مهم در کمپوست ضایعات چای این است که ظرفیت نگه‌داری آب، درصد حجمی آب و ظرفیت تبادل کاتیونی آن دو برابر می‌شود که اینها به عنوان شاخص‌های مطلوب بشمار می‌آیند(پاداشت، ۱۳۷۷).
ویژگیهای نامطلوب کمپوست ضایعات چای، بالا بودن میزان هدایت الکتریکی(EC) و پایین بودن وزن مخصوص ظاهری(g/cm3) می‌باشد و با آنچه دی آنجلو و همکاران(آنجلو و تیتون^[۳۶]، ۱۹۸۸) برای گیاهان گلدانی پیشنهاد کرده‌اند(g/cm315/0-5/0) مطابقت ندارد. همچنین خاصیت چروکیدگی^[۳۷] یا جمع شدگی آن عامل نامطلوب دیگری است که می‌تواند باعث صدمه به ریشه گیاهان شود(پاداشت، ۱۳۷۷).
کمپوست چای به علت آنکه مواد تشکیل دهنده آن از مواد آلی می‌باشند سبب تغییراتی در pH آن می‌شود زیرا تجزیه مواد آلی منجر به تشکیل هر دو گروه اسیدهای آلی و غیر آلی می‌گردد، که اینها منجر به کاهش قابل توجه pH در بسترهای کشت گیاهان گلدانی می‌گردد. این عمل باعث افزایش موادی مثل کلسیم جهت بالابردن pH بستر می‌شود که در اثر نامحلول بودن آن سرانجام منجر به آبشویی آن گردیده که آن نیز باعث کاهش بیشتر pH در بسترهای کشت گیاهان برگ زینتی می‌گردد(کنر و همکاران^[۳۸]، ۲۰۰۱).
جهت جلوگیری از آبشویی مواد غذایی، کمپوست چای را زمانی باید به عنوان بستر کشت مورد استفاده قرار داد که کاملاً پوسیده شده باشد و در بهترین شرایط انبار شده باشد(روبین و همکاران، ۲۰۰۱). کمپوست چای در شرایط مطلوب دارای دامنه فعالیت متنوعی از باکتریها، قارچها، پروتوزوا و نماتدها است. زمانیکه تنوع میکروارگانیسم‌هامفید بالا باشد، کنترل بیماری بیشتر خواهد بود، نگه‌داری مواد غذایی بالاتر و دسترسی گیاه به عناصر غذایی در دامنه مفیدی بیشتر خواهد شد(روبین و همکاران، ۲۰۰۱).
ضایعات چای باعث تحریک رشد ریشه‌ها و رشد رویشی می‌شود(هابر وهمکاران، ۲۰۰۶). همچنین ضایعات چای باعث افزایش عملکرد و تولید محصول می‌شود(هاگاگ و صابر، ۲۰۰۷). ضایعات چای منبع مناسبی برای پتاسیم است و مواد ضروری را برای رشد گیاه فراهم می‌کند(ریان و همکاران، ۲۰۰۵). زمانی که از ضایعات چای برای گیاه استفاده می‌شود باکتریهای بستر کشت شروع به فعالیت کرده و میزان دسترسی گیاه را به مواد آلی ومعدنی افزایش می‌دهد ضایعات چای سرشار از باکتریهای مفید برای تجزیه مواد آلی است و منبع مناسبی از مواد آلی برای رشد گیاه است. ضایعات چای باعث بهبود خواص فیزیکی و شیمیایی خاک همچون ظرفیت نگه‌داری آب، زهکشی، pH، کاهش تأثیرات منفی شیمی خاک می‌شود(هاگاگ و صابر، ۲۰۰۷). ضایعات چای باعث افزایش تولید محصولات ارگانیک در سطح وسیع می‌شود(ریان و همکاران، ۲۰۰۵). ضایعات چای دارای قیمت پایینی هستند و به سهولت قابل دسترسی هستند. همچنین ضایعات چای باعث تصفیه فلزات سنگین از جمله Cd ,Zn, Ni و Pb می‌شود(آماراسینگه و ویلیام^[۳۹]، ۲۰۰۷). بنابراین ضایعات چای می‌تواند به عنوان کود آلی در مقیاس کم برای باغبانی مورد استفاده قرار گیرد.
۲-۱۰-۳- پوست برنج^[۴۰]
پوست برنج همانند برخی مواد مثل پرلیت، پامیس جهت تهویه و زهکشی بسترهای کشت گیاهان گلدانی استفاده می‌شود(آنجلو و همکاران، ۱۹۹۳). پوست برنج فقط مقدار کمی مواد غذایی برای گیاه فراهم می‌کند، ولی در بهبود خصوصیات فیزیکی خاک فایده زیادی دارد. پوست برنج برای مخلوط با محیط‌های کشت دیگر نیز به کار می‌رود بویژه برای گیاهانی که به هوای بیشتری در محیط کشت خود نیاز دارند(هلریگ^[۴۱]، ۱۹۹۲). پوست برنج خرد شده به صورت رضایت بخش به محیط پرورش قارچ، کود آلی سیلیکاتی و ماده افزودنی برای بستر پرورش نهال‌های جوان مورد استفاده قرار می‌گیرد(هویتینک و همکاران^[۴۲]، ۱۹۹۱). استفاده از مخلوط ضایعات برنج همراه با کمپوست باعث افزایش تعادل در میزان رطوبت بستر کشت گیاه خواهد شد، سالانه هزاران تن از ضایعات برنج در شمال کشور به صورت نادرست دفع و یا سوزانده شده و باعث افزایش آلودگی‌های زیست محیطی می‌شود.
۲-۱۰-۴- کمپوست ضایعات کرم ابریشم
کمپوست تولید شده از ضایعات حیوانی نسبتاً یکنواخت هستند و کیفیتی پایا دارند، در این ماده آلودگی‌های اولیه کاهش یافته و در یک دوره طولانی بدون این که باعث فشردگی بستر کشت شود ثبات خود را حفظ کرده و در یک دوره طولانی عناصر غذایی را برای مصرف گیاه حفظ می‌کند(نگوا^[۴۳]، ۲۰۰۵). ضایعات کرم ابریشم یک محصول جانبی صنایع کرم ابریشم است. بیشتر این ضایعات یا به عنوان کود در مزارع و یا به عنوان غذا در مرغداریها یا پرورش ماهی مورد استفاده قرار می‌گیرد(ماتور و همکاران^[۴۴]، ۱۹۹۸). از فضولات کرم ابریشم ماده مهمی بنام فیتول(Phitpl) استخراج می‌شود که در ساختن ویتامینK , E و کلروفیل کاربرد دارد. همچنین از فضولات کرم ابریشم برای ساختن کربن فعال و ورقه‌های پلاستیکی مقاوم به عملیات اسیدزنی و نیز به عنوان یک ماده خام برای مواد پلاستیکی استفاده می‌شود. استفاده از ضایعات کرم ابریشم برای گیاهان باعث افزایش جذب سریع مواد غذایی بوسیله گیاه نسبت به کودهای آلی دیگر می‌شود(ژو و همکاران^[۴۵]، ۲۰۰۸). ضایعات کرم ابریشم سرشار از مواد غذایی است که برای تغذیه ماهی‌، خوک، گاو شیری و گوسفندان مورد استفاده قرار می‌گیرد و سالانه هزاران تن از آن در چین تولید شده که بدون استفاده باقی می‌ماند. همچنین ضایعات کرم ابریشم سرشار از عناصر غذایی همچون کلسیم، فسفر و آهن است(ژو و همکاران، ۲۰۰۸).
یکی از مشکلات اصلی در ضایعات کرم ابریشم عدم نگهداری به مدت طولانی به علت وجود بوی بد آن می‌باشد(یاشودا و همکاران^[۴۶]، ۲۰۰۱). ضایعات خشک شده کرم ابریشم دارای ۸ درصد نیتروژن بوده و پروتئین خام آن وقتی با ۵/۰درصد سدیم هیدروکساید استخراج می‌شود دارای ۲۲/۱۲درصد نیتروژن است(ناگاراژ و باساوانا^[۴۷]، ۱۹۹۶). ضایعات کرم ابریشم به عنوان کود برای گیاهان به دو شکل پودر خام و رقیق شده مورداستفاده قرار می‌گیرد. استفاده از ضایعات کرم ابریشم به طور معنی‌داری میزان رشد، وزن ساقه، ریشه، وزن کل گیاه و عناصر غذایی را افزایش می‌دهد(راماکریشنا، ۲۰۰۱). ضایعات کرم ابریشم به علت دارا بودن مقادیر زیادی از نیتروژن و پروتئین، منبع خوبی برای تهیه کمپوست و استفاده برای گیاهان است(سینگال و همکاران^[۴۸]، ۲۰۰۱). استفاده از ورمی‌کمپوست در سالهای اخیر رایج شده است ولی کمپوست فضولات کرم ابریشم به صورت خیلی محدود در کشور چین کاربرد دارد. دفع فضولات کرم ابریشم می‌تواند باعث ایجاد بوی بد، آلودگی آب و محیط زیست شود. فضولات کرم ابریشم و باقی مانده‌های مواد غذایی کرم ابریشم بستر بسیار ارزشمندی برای توسعه منابع کودی است، در نتیجه کمپوست فضولات کرم ابریشم و استفاده و تبدیل آن به کود آلی، می‌تواند پرورش کرم ابریشم را برای ترویج کشاورزی و صنعت گسترش داده و باعث کاهش یا حذف آلودگی محیط زیست شود(های و وانگ^[۴۹]، ۲۰۰۸).
۲-۱۰-۵- کوکوپیت
خاکه فیبر نارگیل^[۵۰]، که اصطلاحاً کوکوپیت نامیده می‌شود، یک ماده باقیمانده از صنعت فیبر نارگیل است که در مناطق گرمسیری رواج دارد. میزان نمک ماده خام آن بیشتر از پیت است ولی مشابهت‌های زیادی بین این ماده و پیت وجود دارد. از نظر خصوصیات فیزیکی نیز این ماده بسیار شبیه به پیت می‌باشد که می‌توان از آن به عنوان ماده‌ای در بسترهای کشت مورد استفاده قرار داد(وردونک و همکاران^[۵۱]، ۱۹۸۵). آنچه واضح است این ماده باید با هزینه زیاد از مسافت‌های دور به کشورهای مناطق معتدله حمل گردد. از نظر جرم مخصوص ظاهری، تخلخل و میزان مواد آلی، این ماده در مقایسه با پیت مناسب می‌باشد. اما ظرفیت نگهداری آب آن کمتر و میزان آبشویی مواد مغذی در آن بیشتر است که می‌تواند نیاز کودی را بالا ببرد و مدیریت متفاوت‌تری را در مقایسه با پیت نیاز داشته باشد. همگن نبودن توده این ماده از نظر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی جزء عواملی است که استفاده از این ماده را محدود می‌کند(ورهاگن، ۱۹۹۷).
۲-۱۰-۶- پرلیت
پرلیت ماده سیلیکاتی سفید تا خاکستری است که منشاء آتشفشانی دارد و از مواد آتشفشانی استخراج می‌شود. سنگ معدن خام خرد و الک می‌گردد و سپس در کوره ۷۶۰ درجه سانتیگراد گرم می‌شود. هر متر مکعب پرلیت ۱۲۹ـ۸۱ کیلوگرم وزن دارد. پرلیت‌هایی که در باغبانی بکار برده می‌شود معمولاً ۳-۶/۱ میلی متر قطر دارند. پرلیت ۴ـ۳ برابر وزن خود آب نگه می‌دارد، pH آن ۸ـ۶ است و بر خلاف ورمیکولایت ظرفیت تبادل کاتیونی و مواد غذایی معدنی ندارد، پرلیت برای افزایش دادن هوا در مخلوطها مفید است و در مخلوط با پیت ماس یک محیط ریشه زایی خیلی عام برای قلمه است(هارتمن و همکاران، ۱۹۹۰) پرلیت ممکن است به تنهایی استفاده شود، اما بهترین نتیجه آن برای ازدیاد گیاهان زینتی-چوبی در مخلوط با پیت ماس بدست آمده است، پرلیت ظرفیت نگهداری آب را افزایش می‌دهد و ثبات بیشتری به قلمه‌ها می‌دهد، زمانیکه بسترهای کشت مختلف از نظر زهکشی ناکافی و نامطلوب، مشکل بوجود می‌آورند پرلیت به عنوان یک جایگزین کارآیی مفیدی دارد به عنوان مثال ازدیاد گیاهان همیشه سبز تحت مه پاشی در اواخر پاییز و زمستان. پرلیت استریل و سبک وزن است و بنابراین زمانیکه قوانین قرنطینه‌ای گیاه خاصی مد نظر است ماده مفیدی برای ریشه زایی و حمل قلمه‌ها است(پاداشت دهکائی, ۱۳۷۷).
۲-۱۱-برخی اثرات محیطهای کشت روی شاخص‌های رشدی گیاه
پاداشت دهکایی(۱۳۷۷) در بررسی کمپوست ضایعات چای و آزولا به عنوان بستر کشت گیاه جعفری پاکوتاهTageta patula “Golden BOY” به این نتیجه رسیدند که میزان شوری در کمپوست‌های چای و آزولا بالاتر از استاندارد(EC <2/2 ds/m) است و جهت استفاده از این کمپوست‌ها باید با موادی مثل پرلیت مخلوط گردد و به عنوان بستر کشت گیاهان زینتی استفاده شود.
خلیقی و پاداشت دهکایی(۱۳۷۹) اثر کمپوست‌هایی مختلف را در رشد و نمو گل جعفری پاکوتاه مورد آزمایش قرار داده و نتیجه گرفتند که کمپوست حاوی ۵۰ درصد آزولا + ۵۰ درصد پوست درخت و همچنین ۲۵ درصد پوست درخت + ۷۵ درصد آزولا بهترین اثر را روی شاخص‌های گل جعفری داشتند.
پاداشت دهکایی(۱۳۸۳) اثر آزولا را در کمپوست کردن پوست درخت مورد آزمایش قرار داد و نتیجه گرفت که آزولا به نسبت ۵۰ درصد با پوست درخت(به صورت حجمی) می‌تواند باعث سهولت در کمپوست کردن پوست درخت گردد.
وردونک و همکاران(۱۹۸۰) کمپوست ضایعات کاغذ و پوست درخت کاج را بعنوان بستر گیاهان آپارتمانی بکار بردند، آزمایشات نشان داد که این کمپوست برای گیاهان آزالیا، دیفن باخیا، فاتسیا، برگ انجیری و وریزیا همانند پیت موثر بوده است.
جوینر^[۵۲](۱۹۸۱) دامنه مناسب شوری در بسترهای کشت گیاهان برگ زینتی را بین ۶۳/۰ تا ۵۶/۱ میلی موس بر سانتیمتر تعیین نمود.
اوانس و استامس(۱۹۹۷) نسبت‌های متفاوتی از پیت، پوست نارگیل، پوست کاج، پرلیت و ورمی‌کولیت را در پرورش گل آپارتمانی دیفن باخیا بکار بردند . آنها به این نتیجه رسیدند که مخلوط کشتconell (حاوی ۵۰ درصد پوست نارگیل + ۲۵ درصد ورمی‌کولیت و ۲۵ درصد پرلیت ) بزرگترین و سنگین ترین گیاهان را تولید کرد که عامل آن را در نتیجه بالا بودن درصد حجمی رطوبت و ظرفیت نگهداری آب بالای بستر پیشنهاد کردند. پیوت^[۵۳](۱۹۸۵) اثر کمپوست پوست درخت نوئل و نراد را روی ژربرا مورد بررسی قرار داد که پوست چوب نتایج ضعیفی از نظر رشد نسبت به مخلوط پیت و پرلیت(۹:۱) داد و ترکیب پیت و پرلیت اثر معنی‌داری روی وزن تر و خشک و کیفیت گل ژربرا داشته است.
گارتنر و همکاران^[۵۴](۱۹۷۱) پوست درختان پهن برگ را جایگزین پیت کردند و دریافتند که انواعی از مخلوط‌‌های پوست درخت می‌تواند به طور رضایت بخشی با مخلوط‌های استاندارد خاک، پیت و پرلیت برابری نماید.
ژو و همکاران(۲۰۰۸) با بررسی تأثیر فضولات کرم ابریشم روی سبزیجات برگی و کاهو مشاهده کردند که استفاده از این کمپوست میزان عملکرد محصول نسبت به روش های سنتی را افزایش داده است. همچنین میزان جذب ماکرو المنتها NPK با بهره گرفتن از کمپوست فضولات کرم ابریشم افزایش یافت.
هینکند و پارما(۲۰۱۰) با بررسی اثر کمپوست فضولات کرم ابریشم روی جذب عناصر غذایی، عملکرد و معدنی شدن نیتروژن را در لوبیای فرانسوی بیان کردند که بیشترین میزان عملکرد و جذب مواد غذایی با کاربرد ۵۰% کمپوست کرم ابریشم همراه با ۵۰% کمپوست کود گاوی بوده است.
ماگتی و همکاران(۲۰۰۳) با بررسی کمپوست ضایعات گیاهان روغنی و گاوداریها همراه با ضایعات پوست برنج گزارش کردند که استفاده از پوست برنج همراه با کمپوست ضایعات باعث افزایش میزان تنفس، نیتروژن و کربن کل شده ولی میزان فشردگی ذرات را کاهش داد.
حاتم‌زاده و همکاران(۱۳۸۳) با بررسی تأثیر کمپوست پوست درختان و ضایعات چای و برنج روی گیاه زینتی دیفن باخیا گزارش کردند که بیشترین میزان رشد در بستر’پوست درخت ۴ + ضایعات چای ۱ و پوست درخت ۲ + ضایعات چای ۱ و کمترین آن درمخلوط ضایعات چای ۴ + پوست برنج ۱ و پوست درخت ۴ + پرلیت ۱ بدست آمد. در تیمار با مخلوط پوست درخت ۲ + ضایعات چای ۱ ضایعات چای ضمن کاهش نسبت C/N در پوست درخت مشکلی نیز از نظر شوری برای گیاه ایجاد نکرد اما در تیمار پوست درخت ۴ + پرلیت ۱ به علت بالا بودن نسبت C/N، گیاهان بسیار ضعیف ماندند.
۲-۱۲-گیاه محک سینگونیوم
۲-۱۲-۱- گیاهشناسی
سینگونیوم با نام علمیL. Syngonium podophyllum از خانواده آراسه، بومی آمریکای مرکزی و نواحی گرم و مرطوب است. برگهای آن زمانی که جوان است حالت نوک پیکان دارند و روی ساقه قرار می‌گیرند. زمانی که گیاه شروع به رشد کرده و به مرحله بلوغ رسیده ساقه‌های آن حالت رونده پیدا می‌کنند و برگهای آن توسعه پیدا کرده و شکل آن شبیه لاله گوش خواهد شد. واریته‌های مختلفی از آن دارای رنگهای متنوعی هستند و از رنگ سبز تیره تا انواع سبز روشن، زرد با رگه‌‌های از رنگ نقره‌ای‌ سفید متغیر است. ریشه‌های آن همگام با رشد گیاه بزرگ می‌شوند اما رشد گل‌های آن در مکانهای آپارتمانی رشد کمتری دارند. تقسیم‌بندی گونه سینگونیوم بر اساس رنگ برگها و همچنین مرحله رشدی قبل از بلوغ و بعد از بلوغ انجام می‌گیرد(چیس و پول^[۵۵]، ۱۹۸۷). گونه های این جنس را به چهار بخش براساس جوانی، قبل از مرحله بالاروندگی، قبل از بلوغ و هنگام بلوغ قسمت‌های رویشی تقسیم بندی کردند. دو گونه مهم podophyllum و auritum متعلق به جنس سینگونیوم می‌باشد. بزرگترین و بیشترین بخش تغییرات در این گونه، در زمان بلوغ پهنک برگها به طور قابل توجهی تقسیم شده اما قبل از مرحله بلوغ برگها ساده و سه گوش نوک تیز می‌باشند. در گونه‌های Oblongatum و Cordatum در همه آنها در تمام مراحل رویشی از نونهالی تا مرحله بلوغ برگ‌ها حالت ساده دارند(پول و همکاران، ۱۹۸۱).
جنس پودوفیلوم بیشترین جمعیت این گونه را به خود اختصاص داده است و منطقه رویشی آن از مکزیک تا برزیل گسترش یافته است. تغییرات مورفولوژیکی در این جنس بسیار زیاد است(پول و همکاران، ۱۹۸۱). سینگونیوم بسیار به فیلودندرون شباهت دارد.
۲-۱۲-۲- شرایط آب و هوایی و رشد
سینگونیوم برای رشد خود نیاز به آب و هوای گرم و مرطوب با حداقل دمای ۱۵ درجه سانتیگراد دارد. تغییرات دمایی و خشکی باعث زرد شدگی و از بین رفتن برگهای گیاه می‌شود. بهترین شرایط نوری از نور متوسط تا نور با شدت بالا برای گیاهان برگ ساده و غیر رنگی است که می‌توانند شرایط سایه را تحمل کنند. برگهای گونه هایی که از حالت چند رنگی به سبز کامل رسیده اند میزان نور آنها کم بوده است. نور مستقیم می‌تواند باعث سفید شدن و یا سوختگی در برگها شود(چیس و پول، ۱۹۸۷).
بستر رشدی سینگونیوم باید در حالت مرطوب باقی بماند اما در طول تابستان نباید بیش از حد مرطوب باشد. به طور نسبی در فصل سرما و زمان خواب، بستر گیاه باید خشک باشد.
مقاوم به هوای خشک است اما در فصل گرم باید بوسیله سیستم مه پاش رطوبت آن تأمین شود تا مانع زرد شدگی برگهای آن شود. به طور نسبی نسبت به آفات مقاوم است و نوعی کنه^[۵۶] و پروانه سبز برخی مواقع باعث خسارت به برگهای آن می‌شود(پول و همکاران، ۱۹۸۱).
۲-۱۳- اهمیت گیاهان زینتی
در بین گیاهان آپارتمانی، برگ زینتی‌ها جایگاه ویژه‌ای را در تزئین آپارتمان‌ها دارند. این گیاهان عمدتاً بومی نواحی گرمسیری و نیمه‌گرمسیری هستند که در این بین خانواده آراسه^[۵۷] بیشترین کاربرد را جهت تزئین آپارتمان‌ها دارند(چن و همکاران، ۲۰۰۲). طبق آمار سازمان کشاورزی آمریکا، ارزش تولید گیاهان برگ زینتی در آمریکا از ۱۳ میلیون دلار در سال ۱۹۴۹ به ۵۷۴ میلیون دلار در سال ۲۰۰۰ رسیده ‌است که این مؤید پیشرفت صنعت تولید گیاهان برگ زینتی در مدت ۵۰ سال اخیر است(پول و همکاران، ۱۹۸۱). کل سطح زیر کشت گل و گیاهان زینتی در فضای باز و گلخانه در دنیا بالغ بر ۳۶۰ هزار هکتار اعلام شده است و ارزش محصولات آن در جهان ۱۱۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود. ضمناً ارزش این محصولات در بازارهای خرده‌فروشی و گل‌فروشی‌ها حداقل ۲۰۳ برابر افزایش می‌یابد(ناشناس، ۱۳۸۵).
ایران در سال‌های قبل از ۱۳۵۷، یکی از بزرگترین وارد کنندگان گل وگیاهان زینتی بود، اما امروزه به یک صادر کننده گل ارتقاء یافته که نمونه آن را می‌توان به صادرات گلهای مریم، گلایل، سوسن و غیره اشاره کرد. اما آنچه مهم است ایران از نظر تولید در جایگاه هفدهم ولی از نظر صادرات در جایگاه ۱۰۷کشور قرار دارد. بی‌شک برای ورود به چنین بازارهایی، لزوم رعایت استانداردهای کیفی مورد قبول بازار جهانی از اهمیت خاصی برخوردار است. امروزه برای بدست آوردن جایگاه مناسب در بازارهای دنیا، باید محصولی عالی و قابل رقابت با سایر کشورها تولید نمود. تولید این چنین محصولاتی تلاش بی‌وقفه‌ای را از زمان کاشت تا رساندن محصول به دست مشتری می‌طلبد(بشیر اعظمی، ۱۳۷۵). براساس آمار معاونت امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی، سطح کل زیرکشت گل و گیاهان زینتی در ایران در سال۱۳۸۰ معادل ۳۷۸۸۶۰۹۱ مترمربع بوده است که از این میزان ۳۰۸۷۲۰ متر مربع مربوط به گیاهان آپارتمانی بوده است(ناشناس، ۱۳۸۰). آمار دفتر گل و گیاهان زینتی دارویی جهاد کشاورزی تولید گل گلدانی ایران در سال ۱۳۸۹ را معادل ۳۱۱۲۹۰۴۹ که از این میزان ۶۲۸۰۵۰ مربوط به استان گیلان بوده است(ناشناس، ۱۳۸۹).

به نظر آدلر چگونگی تلاش فرد برای کنار آمدن با احساسات حقارت‌آمیز بخشی از «سبک زندگی» خاص وی می‌شود، یعنی به صورت یک جنبه از کارکردهای شخصیتی وی در می‌آید.

سبک زندگی خلاقیتی است که نتیجه کنار آمدن با محیط و محدودیت‌های آن می باشد؛ به همین خاطر افراد از این جهت متفاوت اند زیرا علاوه بر احساس حقارت و برتری‌طلبی که میان همه‌ی آدمیان مشترک است، سه عامل بدنی، روانی و اجتماعی، که به ترتیب در ساختمان بدنی و عمل اعضای آن، صفات و استعدادهای روانی و ارتباطات اجتماعی نهفته است، در میان آدمیان متفاوت‌اند. همین امر شیوه‌ی خاص هر فرد برای جبران احساس حقارت و برتری‌طلبی را تعیین می‌کند. شیوه‌ی زندگی پیروزی‌طلبانه‌ی ناپلئون شاید علتش جثه‌ی نسبتاً کوچک وی بوده است. سیادت‌طلبی و اعمال وحشیانه‌ی آقا محمدخان قاجار ریشه در پیامدهای اجتماعی اختگی وی داشته است و حرص هیتلر برای تسلط بر عالم، شاید از نقص جنسی وی سرچشمه گرفته باشد (به نقل از برزگر، ۱۳۸۳)
شیوه‌ی زندگی هر فرد به اعتقاد آدلر در پنج یا شش سالگی پایه‌گذاری می‌شود. وی سه مثال برای سه عامل بدنی، روانی و اجتماعی می‌زند که همگی تحت تأثیر محیط خانوادگی‌اند.
الف) نقص عامل بدنی.کودکی که معلولیت جسمی دارد و خود را در قیاس با هم‌سالان عقب‌مانده می‌بیند می‌تواند به کمک پدر و مادرِ فهمیده و مربیان کارآزموده به جبران آن بپردازد و احساس حقارت خود را به احساس نیرومندی تبدیل کند.
ب) نقص عامل روانی. از سوی دیگر کودکان نازپرورده که مورد حمایت زیاد و افراطی والدین ناآگاه خود قرار می‌گیرند، ممکن است خودمحور شوند و علایق اجتماعی در آنان ضعیف شود و از دیگران انتظار دارند که خواسته‌هایشان را برآورده سازند.
ج) نقص عامل اجتماعی.کودکان به خود رها شده و طرد شده ممکن است گونه‌ای از سبک زندگی برای خود به وجود آورند که مستلزم انتقام‌جویی از جامعه باشد. آنان بر اثر جدایی پدر و مادر از یکدیگر، یا بر اثر غفلت و بی‌اعتنایی نسبت به تربیت آن‌ ها از راهنمایی و تشویق محروم بوده‌اند و نمی‌توانند شیوه‌ی زندگی خود را گسترش دهند. افرادی که در کودکی مورد بی‌مهری و بدرفتاری بوده‌اند، در بزرگ‌سالی دشمنان اجتماع می‌شوند و شیوه‌ی زندگی آنان بر اساس نیاز به انتقام‌جویی در می‌آید (برزگر، ۱۳۸۸).
مفهوم «سبک زندگی» نیز متأثر از عوامل سه‌گانه‌ی بدنی، روانی، و اجتماعی است. وضعیت نقایص سه‌گانه در شخص و استعدادهای وی و نیز زمینه‌های اجتماعی و امکانات آن، راه‌های گوناگونی را پیش روی هر فرد قرار می‌دهد و وجه خاصی برای جبران احساس حقارت رقم می‌زند و شیوه‌ی زندگی معینی تحقق می‌یابد.(همان)
آدلر بر مبنای «سبک و شیوه‌ی زندگی» چهار سبک و سنخ شخصیتی را شناسایی کرده است:
الف) سنخ اول یا سلطه‌جویانه و تحکیم‌آمیز. این سنخ نگرشی را نشان می‌دهد که در آن شخص دارای آگاهی و علایق اجتماعی ضعیفی است.چنین شخصی بدون ملاحظه نسبت به دیگران از خود رفتار بروز می‌کند (برزگر، ۱۳۸۸(
ب) سنخ دوم یا گیرنده. آدلر آن را رایج‌ترین گونه‌ی شخصیتی می‌دانست که در آن افراد انتظار دارند همه چیز خود را از دیگران بگیرند و به شدت به دیگران وابسته می‌شوند.
ج) سنخ سوم یا اجتناب‌گر.چنین شخصیتی با اجتناب از درگیر شدن در مسائل از احتمال مغلوب‌شدن خود جلوگیری می‌کند؛ بنابراین از دست و پنجه نرم کردن با مسائل زندگی روی‌گردان است.
از نظر آدلر این سه سنخ فاقد علاقه‌ی اجتماعی بوده و سبک زندگی‌شان با واقعیات جامعه در تعارض است و آنان نمی‌توانند با دیگران همکاری داشته باشند.
تنها سنخ اجتماعی، سنخ چهارم‌اند.
د) سنخ چهارم یا اجتماعی مفید. آنان دارای علایق اجتماعی و سبک زندگی مطابق با جامعه هستند و قادر به همکاری و سازگاری با دیگران‌اند (همان(

• سبک زندگی

مفهوم سبک زندگی اگرچه در ادبیات علوم اجتماعی سابقه ای بیش از صد سال دارد، در سه دهه اخیر، هم زمان با شکل گیری جوامع و فرهنگ های مصرفی در جهان، این مفهوم دوباره در میان دانشمندان علوم اجتماعی، به ویژه جامعه شناسان و محققان مطالعات فرهنگی جذابیت خاصی یافته است.(شهابی،۱۳۸۶؛۴۴)
معادل واژه «سبک» در زبان عربی تعبیر «اسلوب» و در زبان انگلیسی «style» است. عبارت «سبک زندگی» در شکل نوین آن (life style) اولین بار توسط «آلفرد آدلر» در روانشناسی در سال ۱۹۲۹ میلادی ابداع شد. این عبارت به منظور توصیف ویژگی های زندگی آدمیان مورد بهره برداری قرار گرفت. در کتاب های لغت انگلیسی، این واژه در معانی کم و بیش مشابهی به کار برده شده است: «سبک های زندگی مجموعه ای از طرز تلقی ها، ارزش ها، شیوه های رفتار، حالت ها و سلیقه ها در هر چیزی را در بر می گیرد. موسیقی عامه، تلویزیون، آگهی ها، همه و همه، تصورها و تصویرهایی بالقوه از سبک زندگی فراهم می کنند.» این واژه پس از یک دوره افول، مجدداً از سال ۱۹۶۱ مورد اقبال اندیشمندان به خصوص جامعه شناسان قرار گرفت. جنسن (۲۰۰۷) معتقد است بیشتر اوقات، این مفهوم بدون آنکه به طور دقیق معنای روش زندگی را بدهد، مورد استفاده قرار می گیرد و در ادبیات این واژه، به روش‌های مختلف تعریف شده و اینکه در چهار سطح جهانی، ملی، منطقه ای و فردی قابل اندازه گیری است. (بیرو، ۱۳۷۵) مایک فیدرستون در این باره می نویسد:
اصطلاح سبک زندگی در حال حاضر مبهم است. هرچند این اصطلاح یک معنای محدود جامعه شناختی دارد که به سبک زندگی متمایز گروه های منزلتی خاص، در درون فرهنگ مصرفی معاصر اشاره دارد، ولی این واژه به معنی فردیت، خوداظهاری و یک خود آگاهی سبک مند نیز هست. بدن،لباس،نحوه صحبت کردن،فعالیت های فراغتی،ترجیح های خوراکی و نوشیدنی،خانه،اتومبیل،انتخاب مقصد گذران تعطیلات و مانند اینها را باید شاخص های فردیت ذائقه و سبک مورد علاقه مصرف کننده دانست.(Feather stone,1994:83)
کوایل نیز با اشاره به لزوم جداسازی سطح تحلیل در مطالعه سبک زندگی، می نویسد:
یکی از اصلی ترین مشکلات مربوط به مفهوم سبک زندگی، پیدا کردن سطح مناسبی برای تحلیل آن است. یوهانسون و میگل سه سطح متفاوت را مشخص کرده اند: سطح کل جامعه (بین المللی)؛ سطح تفاوت های درون جوامع و فرهنگ ها و در پایان سطح فردی. اینان معتقدند که در سطح فردی،سبک های زندگی ، تجلی بلند پروازی های افراد برای آفریدن هویت های اجتماعی و فرهنگی شخصی و خاص آنهاست. بیشترین کاربرد مفهوم سبک زندگی، در سطح دوم (یک جامعه) بوده و در بیشتر موارد به نتایج متضادی انجامیده است. در سطح سوم نیز احتمالا به تعداد افراد مردم، سبک های زندگی وجود دارد.(مک کوایل،۱۳۹:۱۳۸۷)
در فرهنگ علوم اجتماعی نیز سبک زندگی، به نوع زندگی یا نوع معیشت ترجمه شده که منظور، چگونگی جریان حیات و شیوه زندگی انسان‌ها به صورت فردی و گروهی است و چگونگی استفاده از درآمد، طول زمان کار، شیوه لباس پوشیدن، تغذیه، نحوه آرایش، محل سکونت، رفتارهای دینی و فرهنگی و… را شامل می شود (بیرو، ۱۳۷۵)
بدین ترتیب دو برداشت متفاوت از مفهوم سبک زندگی در ادبیات جامعه شناسی مطرح می شود. یکی (برداشت اول) در دهه ۱۹۲۰، که اولین بار مفهوم سبک زندگی قدم به عرصه ادبیات جامعه شناسی گذاشت و معرف ثروت و موقعیت اجتماعی افراد بود و غالباً به عنوان شاخص تعیین طبقه اجتماعی به کار می رفت (چاپین ۱۹۹۵؛ چاپمن ۱۹۳۵) در این برداشت که رویکردی جامعه شناختی و با سطح تحلیل «جامعه» است، سبک زندگی را براساس فعالیت و رفتارهای مصرفی تعریف می کنند و ارزش ها و نگرش ها مدنظر نیستند. سبک زندگی از این منظر، فعالیت های مصرفی افراد جامعه است که به عنوان شاخصی برای تعیین طبقه اجتماعی به کار می رود. این صورت بندی نظری را در آثار نظریه پردازان کلاسیک مانند وبلن،زیمل و وبر می بینیم.(معیدفر،۷۰:۱۳۹۰)
این رویکرد خود بر دو قسم است:

• سبک زندگی به عنوان گروه بندی اجتماعی:

تقسیم بندی افراد یک جامعه به گروه ها یا قشرهایی که سبک زندگی مشابه دارند، مانند قشربندی معروف دهه شصت جامعه آمریکا به سبک زندگی حومه نشینان و مرکز نشینان یا دسته بندی جوانان به هیپی ها و بیتل ها. به نظر می رسد در میان جامعه شناسان یکی از کسانی که سبک زندگی را اینگونه معنا نمود وبر بوده است . وبر واژه سبک زندگی را جهت اشاره به شیوه های رفتار، لباس پوشیدن، سخن گفتن، اندیشیدن و نگرش‌هایی که مشخص کننده گروه‌های منزلتی متفاوت بودند، به کار گرفت.(تامین، ۱۳۸۳). وبر در تحلیلی چند بعدی به سه مفهوم سبک زندگی یا سبک مند شدن زندگی ، تدبیر زندگی و بخت زندگی اشاره می کند. وی خصیصه اصلی سبک زندگی را انتخابی بودن آن می دانست که محدود به برخی مضایق ساختاری است و این محدودیت‌ها اقتصادی و اجتماعی اند. وبر کارکرد دو گانه ای برای سبک زندگی قایل است. از یک طرف موجب تفاوت بین گروهی می شود و به برتری های منزلتی و طبقاتی مشروعیت می بخشد و از سوی دیگر موجب انسجام بخشیدن درون گروهی می شود. به نظر او سبک زندگی بیش از آنکه بر تولید استوار باشد، برشباهت الگوهای مصرف استوار است (فاضلی، ۱۳۸۲)