هدف اصلی این پژوهش بررسی و شناسایی موانع و مشکلات خصوصی سازی و مشارکت بخش خصوصی در حوزه شرکت آب و فاضلاب روستایی استان گیلان می باشد . در این مسیر این مطالعه بر آن است تا با مطالعه و بررسی اهداف فرعی زیر گامی موثر در راستای شناسایی موانع و مشکلات عمده خصوصی سازی در این حوزه بردارد و به بهبود فرایند واگذاری در این حوزه کمک نماید.

تبیین و مشخص نمودن موانع و چالش های پیرامون خصوصی سازی شرکت آب و فاضلاب روستایی استان گیلان ؛

ارائه راهکارهای مدیریتی در زمینه کم اثر نمودن مشکلات و موانع موجود و جلوگیری از مواجهه با آن؛

ارائه پیشنهادات موثر به مدیران حوزه آب و فاضلاب روستایی استان در راستای بهبود فرایند واگذاری؛

۴٫۱٫ سوالات تحقیق

چارچوب نظری الگویی است که پژوهشگر بر اساس آن درباره روابط بین عواملی که در ایجاد مساله مهم تشخیص داده شده اند نظریه پردازی می کنند بطور خلاصه باید گفت چارچوب نظری به رابطه متغیرهایی مانند ۱)متغیر مستقل ۲)متغیر وابسته ۳)مداخله گر و ۴)تعدیل گر که تصور می شود در دگرگونی شرایط مورد بررسی نقش دارند می پردازد .فرض ویژه ترین حالت نظریه است و معمولا یک بیانیه ظنی و حدسی آگاهانه مبتنی بر دانش و آگاهی های گذشته محقق می باشد . در اینجا ما سعی نمودیم فرض یا فرض ها را همانند هدف تحقیق بگونه دقیق صریح و قابل سنجش بیان کنیم واز طرفی چون مفروضات بیانگر چگونگی روابط متغیرها با یکدیگر است ما با توجه به موضوع پژوهش و همچنین با توجه به هدف یا اهداف تحقیق و متغیرهای مربوطه با سوالات زیر روبه رو هستیم :

۱٫ آیا سازوکارهای ناکارآمد اطلاع رسانی و فقدان شفافیت از موانع خصوصی سازی در شرکت آب و فاضلاب روستایی استان محسوب می شود؟
۲٫ آیا قوانین ومقررات موجود مانعی برای تحقق امر خصوصی سازی است.؟
۳٫ آیا نا امنی سرمایه سرمایه گذاران از موانع خصوصی سازی محسوب می شود ؟
۴٫ آیا فقدان امکان رقابت سالم از موانع خصوصی سازی موفق است؟
۵٫ آیا نظارتهای بازدارنده دولتی از موانع خصوصی سازی موفق محسوب می شود ؟
۶٫ آیا مرکز گرایی و وابسته نمودن وظایف به عوامل مرکزی از موانع خصوصی سازی محسوب می شود ؟

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

۶٫۱ کاربرد تحقیق

چنانچه واگذاری فعالیتها در حوزه آب و فاضلاب روستایی با بررسی منظم و زمانبندی شده همراه باشد و اطلاعات بازخوردی لازم و صحیح به مدیران تصمیم گیرنده برسد و آنها را در جریان دقیق کار قرار دهد می توان این انتظار را داشت که خصوصی سازی با حداقل هزینه و حداقل زمان به نتیجه مطلوب نائل آید. لازمه این امر نیز کنترل و تطبیق نتایج حاصل از فعالیتهای واگذار شده با اهداف مقدماتی و شناسایی موانع و مشکلات عمده در هر مرحله می باشد لذا این پژوهش کمک می نماید تا موانع و مشکلات عمده در هر مرحله شناسایی شده و با رفع این موانع، زمینه های جذب هر چه بیشتر بخش خصوصی و مشارکت آنها در این حوزه فراهم آید. در مجموع به نظر میرسد استفاده کنندگان از نتایج این مطالعه به صورت زیر باشد.

شرکتها و سرمایه گذاران بخش خصوصی

مدیران و پرسنل فعال در حوزه آب و فاضلاب روستایی

دانشجویان و پژوهشگران علاقمند به مباحث خصوصی سازی

تصمیم گیران ارشد مدیریت شرکت آب و فاضلاب روستایی

۷٫۱٫ روش اجرایی تحقیق

دسته بندیهای متفاوتی از نوع روش تحقیق در ادبیات موجود از دیدگاه صاحبنظران انجام گرفته است که براساس آن می توان روش تحقیق مطالعه حاضر را توصیفی – تحلیلی نامید. بدین معنی که ضمن توصیف داده ها به تحلیل آنها نیز پرداخته شده است بعضی چنین روشی را توصیفی به معنای اعم نامیده اند . این تحقیق از نظر ماهیت توصیفی- میدانی و از نظر هدف کاربردی است . توصیفی است به این دلیل که متغیرها را دستکاری نمی کنیم و صرفا آنچه را که وجود دارد به توصیف و تشریح آن می پردازیم . میدانی است به این جهت که با تنظیم پرسشنامه از جامعه آماری اطلاعات کسب می نمائیم . کاربردی است از این جهت که در محیط شرکت آب و فاضلاب روستایی انجام و مورد استفاده آن سازمان قرار می گیرد و راهکارهای مناسب برای خصوصی سازی شرکت ارائه می دهد .
جامعه آماری این تحقیق شامل مدیران وکارشناسان رسمی شاغل در مناطق مختلف شرکت آب و فاضلاب روستایی استان میباشد که با مراجعه به بخش های سازمانی مربوط حاصل خواهد گردید .نمونه آماری عبارت است از مجموعه ای از نشانه ها که از یک قسمت ، یک گروه یا جامعه ای بزرگتر انتخاب می شود بطوریکه این مجموعه معرف کیفیات و ویژگی های آن قسمت ، گروه یا جامعه بزرگتر باشد. با توجه به جامعه مورد تحقیق از شیوه نمونه گیری سیستماتیک و برای تعیین حجم نمونه آماری از فرمول برآورد حجم نمونه n استفاده می شود.با مراجعه به جدول مرگان و با توجه به حجم جامعه بدست می آید.
به منظور بررسی موانع خصوصی سازی در شرکت آب و فاضلاب روستایی گیلان علاوه بر مطالعات کتابخانه ای که در راستای این پژوهش جهت دستیابی به پیشینه تحقیق و تدوین ادبیات موضوع صورت گرفت برای جمع آوری اطلاعات لازم از پرسشنامه ومصاحبه استفاده میگردد. در این تحقیق محقق با بهره گرفتن از روش مصاحبه وبررسی اسناد و مدارک قبل از سیاست خصوصی سازی به ایجاد ساختار ذهنی خویش مبنی بر فرضیه های اصلی تحقیق کاوش خواهد نمود.همچنین محقق با بهره گرفتن از پرسشنامه که نشأت گرفته از چارچوب نظری ، نتیجه وبررسی اسناد ومدارک و مصاحبه بوده است به طرح سؤالات میپردازد که هر کدام نشان دهنده یک فرضیه فرعی درباره تحقیق میباشد .
جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه یکی از متداولترین روشها می باشد . در تهیه وتنظیم پرسشنامه محقق سعی می کند که از طریق طرح سؤال اطلاعات مورد نیاز را از گروه پاسخگو دریافت نماید .( نبوی ، ۱۳۷۱ص۱۰۴) پرسشنامه شرایط مطلوب برای کسب اطلاعات مستند و استاندارد از کلیه افراد نمونه را فراهم می نماید و از طرفی تا حد امکان شرایط یکسان اجزای آزمون برای همه افراد از مزایای پرسشنامه می باشد .کاربرد پرسشنامه با این فرض همراه است که اطلاعات جمع آوری شده از طریق پرسشنامه به صورت کمی وکیفی قابل سنجش و اندازه گیری است و پرسشنامه هایی که حاوی چند گزینه هستند را می توان بلافاصله بعد از جمع آوری داده بطور کمی محاسبه نمود .( سلیمی ۱۳۷۶: ۷۲)در پرسشنامه کلیه شاخص های مورد نظر در دو قسمت اساسی طراحی گردیده است ، قسمت اول مشخصات فردی- وضعیتی پاسخگو مورد سؤال قرار گرفته است و قسمت دوم مربوط به سنجش فرضیات تحقیق می باشد
در این تحقیق ما در پی آن هستیم که موانع خصوصی سازی را بررسی کنیم و برای این منظور علاوه بر مصاحبه و بررسی مدارک و سوابق از پرسشنامه نیز استفاده مینماییم در واقع ابزار اصلی ما در تحقیق استفاده از پرسشنامه بوده است و این پرسشنامه باید بتواند این موضوع را بسنجد . پایایی پرسشنامه یا قابلیت اعتماد پرسشنامه از ویژگی های فنی پرسشنامه است . مفهوم یاد شده به این معنی است که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می دهد . از جمله تعریف هایی که برای قابلیت اعتماد تعریف شده است می توان به تعریف ایبل و فریزبی اشاره کرد:
برای اندازه گیری پایایی از شاخصی بنام ضریب پایایی استفاده می کنیم ، ضریب پایایی نشانگر آن است که تا چه اندازه ابزار اندازه گیری ویژگی های با ثبات آزمودنی ویا ویژگی های متغیر وموقتی آن را می سنجد و اندازه آن معمولا بین صفر تا یک تغییر می کند ، ضریب پایایی صفر معرف عدم پایایی و ضریب پایایی یک معرف پایایی کامل است .( خاکی ، ۱۳۷۹: ۲۴۵)در این تحقیق با توجه به وجود فرضیه های مطرح شده می توان برای محاسبه ضریب آلفای کرانباخ ابتدا بید واریانس نمره های هر یک از سؤالهای پرسشنامه و واریانس کل را محاسبه و سپس مقدار ضریب آلفا را محاسبه کرد
روائی محتوا ، نوعی روائی است که معمولا برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه گیری به کار برده می شود . روائی محتوای یک پرسشنامه به سؤال های تشکیل دهنده آن بستگی دارد . اگر سؤال های پرسشنامه معرف ویژگی های ویژ ه ای باشد که محقق قصد اندازه گیری آنها را دارد آزمون دارای روائی محتوایی است .در تعیین روایی این تحقیق از روش دلفی استفاده میشود . بدین ترتیب که ، ابتدا پرسشنامه محقق ساخته برای اساتید محترم راهنما و مشاور وهمچنین برای تعدادی از متخصصان در زمینه خصوصی سازی و افراد آشنا به این حوزه ارسال و با اعمال نظرات اخذ شده روایی پرسشنامه از نظر آنها مورد تأیید واقع میگردد.
روش های آماری بعنوان وسیله ای برای تحلیل و تفسیر داده ها در همه علوم تجربی یکی از مبانی اساسی را تشکیل می دهند . این روش ها و فنون در واقع پایه دستوری برای استنباط و استقرار قابل تکرار و تأیید در پژوهشهای علمی به شمار می رود .با توجه به شرایط فوق روش های آماری این تحقیق شامل دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی است . در روش آمار توصیفی با ارائه جداول فراوانی و درصد فراوانی مشاهدات محاسبه شده است.
به عبارت دیگر در خصوص همه سؤالات پرسشنامه ، علاوه بر استخراج فراوانی و درصد پاسخها و تهیه جداول فراوانی و درصد ، از آمار استنباطی نیز برای آزمون فرضیه ها استفاده میگردد . در روش آمار استنباطی جهت تحلیل و تفسیر و تعمیم نتایج حاصله ، محاسبات انجام گرفته است در این پژوهش به کمک نرم افزار spss ، از آزمون T برای تأیید و رد فرضیات و از آزمون فریدمن برای تعیین اولویت ها استفاده خواهد شد.

۸٫۱٫ قلمرو زمانی تحقیق

قلمروی زمانی تحقیق از نیمه اول مهر ۱۳۹۳ تا اواخراسفند همان سال می باشد.

۹٫۱٫ قلمرو مکانی تحقیق

قلمرو مکانی تحقیق شرکت آب و فاضلاب روستایی استان گیلان است .

۱۰٫۱ . قلمرو موضوعی تحقیق

قلمرو موضوعی تحقیق بررسی موانع خصوصی سازی در شرکت آب و فاضلاب روستایی استان گیلان و ارائه راهکارهایی جهت رفع آن ها می باشد.

۱۱٫۱ جنبه نوآوری تحقیق

به جهت نوپا بودن مباحث خصوصی سازی در کشور و با توجه به عدم دستیابی این برنامه ها به نتایج از پیش تعیین شده و وجود نوعی عدم اطمینان در میان مردم و مسئولان نسبت به سرنوشت برنامه خصوصی سازی در کشور و ناآگاهی اکثریت جامعه نسبت به موانع و مشکلاتی که سبب می شوند این برنامه ها با عدم موفقیت و گاها شکست مواجه شوند لزوم انجام تحقیقاتی در زمینه موانع و مشکلات پیش رو در مسیر خصوصی سازی بیش از پیش نمایان می شود بدین جهت این پژوهش در نظر دارد تا با تبیین اینگونه مسائل و مشکلات در حوزه آب و فاضلاب روستایی در استان گیلان گامی هر چند کوچک در این راستا بردارد .

۱۲٫۱ تعریف واژه ها.

۱٫۱۲٫۱٫ خصوصی سازی:

اگر چه گفته می شود که تعریف واژه “خصوصی سازی” کار بسیار مشکلی است اما در هر حال دو معنای محدود و گسترده برای این واژه وجود دارد. خصوصی سازی در معنای محدود خود عبارت است از واگذاری دارایی ها و شرکت های دولتی و عمومی به بخش خصوصی به طور کلی و یا شریک کردن آنها در این دارایی ها و شرکت ها. معنای خصوصی سازی در مفهوم گسترده آن بسیار وسیع تر از واگذاری دارایی ها و شرکت های دولتی و عمومی به بخش خصوصی است و بر واگذاری فعالیت ها و تصدی گریهایی که قبلاً به طور انحصاری در اختیار دولت و بخش عمومی بود دلالت می کند. به عبارت دیگر معنای واژه خصوصی سازی در طیفی قرار دارد که هدف آن اجرای شیوه ها و سیاست هایی برای افزایش نقش نیروهای بازار آزاد در اقتصاد ملی کشورها از طریق ترتیبات مختلف می باشد.
عکس مرتبط با اقتصاد
خصوصی سازی حادثه ای بزرگ در اقتصاد قرن بیستم است که برای بیش از بیست سال واکنشهای شدیدی را به همراه داشته؛ بطوریکه بحث های علمی زیادی برای تحلیل آن از منظر اقتصاد خرد و کلان صورت گرفته است. این حادثه بطور گسترده ای در مجموعه علل اقتصادی که امروزه شایعند سهیم و موثر بوده است. اما در این میان این سوال مطرح میگردد: چرا خصوصی سازی؟
در پاسخ ،دو دسته از دلایل اصلی مطرح میگردد که از بررسی خصوصی سازی در سازمان های مختلف بدست آمده اند:
– عوامل و دلایل مربوط به اقتصاد کلان که بطور گسترده ای با فعالیتهای بخش دولتی مرتبط اند که در راستای گسترش سیستم سرمایه داری عمومی و بطور کلی توسعه بازار پول بوسیله جذب سرمایه ملی و خارجی و در نهایت دستیابی به دریافتهایی برای کاهش فشار مالیاتی و یا کسری درآمد عمومی حرکت میکنند.
– عوامل مربوط به اقتصاد خرد که بطور عمده بر بهبود فعالیت شرکتها و حمایت از توسعه آنها موثرند. (Mestiri,2010,p:88 )
با نگاهی به تعاریف متعدد خصوصی سازی میتوان مفاهیمی از قبیل بهبود عملکرد ،انتقال مالکیت و مدیریت آزاد سازی ،بازارگرا کردن بنگاه ها و اقتصاد ،ایجاد شرایط رقابت کامل و حذف مقررات دست و پا گیر دولتی را نیز از جمله مفاهیم خصوصی سازی دانست. با در نظر گرفتن این مفاهیم میتوان یک تعریف مشترک و کلی را از واژه خصوصی سازی ارائه نمود:« خصوصی سازی فرایندی است که طی آن کارایی مکانیزم بازار حیات دوباره پیدا می کند و عملکرد فعالیت اقتصادی دولت و بخش عمومی در محک آزمون قرار می گیرد و طی این فرایند می تواند منجر به محدود شدن مالکیت یا مدیریت برخی از واحدهای اقتصادی تحت تملک دولت و واگذاری آن به مکانیزم بازار شود.
کشورهای مختلف معمولا چندین هدف کلی از اجرا و پیگیری برنامه های خصوصی سازی دارند. این اهداف عبارتند از:

افزایش درآمدهای دولت

ارتقای کارایی اقتصادی

کاهش مداخله دولت در اقتصاد

گسترش مالکیت سهام( یا مالکیت شرکتی)
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)

افزایش رقابت (Miller,2002 )

۲٫۱۲٫۱٫ موانع خصوصی سازی:

خصوصی سازی فرایندی است که طی آن دولت امکان انتقال وظایف و دارایی های خود را به بخش خصوصی فراهم می کند. خصوصی سازی انتقال همیشگی مالکیت و اداره شرکت از دولت به بخش خصوصی است که از راه قراردادهای عرضه،قراردادهای مشاوره فنی،قراردادهای فرعی(انتقال فعالیت)،قراردادهای انتقال مدیریت، انتقال فعالیت همراه با قراردادهای انتقال مدیریت،اجاره قراردادهای ساخت، بهره برداری و انتقال،قراردادهای ساخت، مالکیت و بهره قرداری و سرانجام واگذاری کامل مالکیت صورت می پذیرد پس می توان اینگونه تعریف نمود که هر گونه علل یا عواملی که در این مسیر خلل ایجاد نموده یا به طریقی مانع تحقق اهداف خصوصی سازی شود به عنوان مانع و بازدارنده در امر خصوصی سازی در نظر گرفته خواهد شد.

۳٫۱۲٫۱٫مشارکت :

مشارکت در واقع نوعی رفتار اجتماعی ، مبتنی بر اعتقاد و منافع شخصی یا گروهی است. مشارکت عبارت است از میزان دخالت اعضای نظام در فرایند تصمیم گیری. در حقیقت جوهر مشارکت، منابع مشترک گروه در جامعه و منافع مشترک فرد در گروه است. مشارکت سهمی در چیزی داشتن و از آن سود بردن و یا در گروهی شرکت جستن و بنابراین با آن همکاری داشتن است. به همین جهت از دیدگاه جامعه شناسی باید بین مشارکت به عنوان حالت یا وضع (امر شرکت نمودن) و مشارکت به عنوان عمل و تعهد (عمل شرکت ) تمیز قایل شد. مشارکت در معنای اول از تعلق به گروهی خاص و داشتن سهمی در هستی آن خبر می دهد و در معنای دوم داشتن شرکتی فعالانه در گروه را می رساند و به فعالیت اجتماعی انجام شده نظر دارد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
از دیدگاه جامعه شناسی ،مشارکت به معنای احساس تعلق به گروه و شرکت فعالانه و داوطلبانه در آن که به فعالیت اجتماعی منجر می گردد، حائز اهمیت است. از این نظر، مشارکت، فرایند سازمان یافته ای است که فرد در آن به فعالیتی ارادی و داوطلبانه دست می زند . مشارکت اجتماعی شرکت فعالانه در حیات سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی و به طور کلی تمامی ابعاد حیات می باشد. مشارکت اجتماعی به آن دسته از فعالیت های ارادی دلالت دارد که از طریق آن اعضاء یک جامعه در امور محله ،شهر و روستا به طور مستقیم یا غیر مستقیم در شکل دادن حیات اجتماعی مشارکت دارند .

۴٫۱۲٫۱٫ بخش خصوصی :

بخش خصوصی یا غیر دولتی عبارتست از افراد حقیقی یا حقوقی که به سبب داشتن گرایش به سمت کارافرینی و کسب سود و همچنین بهره گیری از ایده های نو و خلاق و همچنین توان پذیرش ریسک و مخاطره و همچنین داشتن منابع اعم از مالی و نیروی انسانی توان رقابت و جایگزینی به جای دولت را در زمینه های مختلف دارا باشدو به سبب داشتن انگیزه بالا در کسب سود بتواند شاخصهای بهره وری و کارایی را در مقایسه با بخش دولتی بهبود بخشد.

۵٫۱۲٫۱٫ مشارکت بخش خصوصی :

هر گونه دخالت و ایفای نقش بخش غیر دولتی در اقتصاد ملی را می توان به عنوان مشارکت بخش خصوصی در نظر گرفت.با توجه به تعریف واژه مشارکت هرگونه شریک شدن بخش غیر دولتی با بخش دولتی بصورت داوطلبانه و فعال همراه با تعلق خاطر را در تمامی زمینه ها اعم از اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی می توان مشارکت بخش خصوصی تعریف نمود.

فصل دوم: ادبیات تحقیق

فصل دوم
ادبیات تحقیق

مقدمه

خصوصی سازی[۱] شرکت های دولتی اولین بار توسط انگلستان قبل از دهه ۸۰ میلادی بنا نهاده شد و سپس در کشور های صنعتی و سپس توسعه یافته گسترش یافت.(Magginson & Netter,2001 ) بنا بر تعاریف ارائه شده از خصوصی سازی از نظر کی و تامپسون[۲] واژه خصوصی سازی به روشی اطلاق می گردد که باعث تغییر رابطه بین دولت و بخش خصوصی شود ، از جمله ضد ملی کردن و یا فروش دارایی های متعلق به دولت – مقررات زدایی یا حذف ضوابط محدود کننده و معرفی رقابت در انحصار های مطلق دولتی و پیمان کاری یا واگذاری تولید کالا و خدماتی که توسط دولت اداره و تامین مالی میشوند به بخش خصوصی. (متوسلی ، ۱۳۷۳: ۱۹۵) براساس تعریف بانک جهانی[۳] خصوصی سازی عبارت است از : انتقال مالکیت یا کنترل بنگاه های اقتصادی ازدولت به بخش خصوصی. (طباطبایی یزدی،۱۳۸۵ : ۶۰ ) واژه «خصوصی سازی» حاکی از تغییر در تعادل بین حکومت و بازار به نفع بازار و وسیله ای برای افزایش کارایی (مالی و اجتماعی) عملیات یک موسسه اقتصادی است ؛ زیرا چنین به نظر می رسد که مکانیسم عرضه و تقاضای بازار در شرایط رقابتی باعث بکارگیری بیشتر عوامل تولید ، افزایش کارایی عوامل و در نتیجه تولید بیشتر و متنوع تر کالاها و خدمات و کاهش قیمت ها خواهد گردید. خصوصی سازی همچنین تدبیری است که میتواند از طرق مختلف بر تغییرات و دگرگونی سازمان ها اثرگذارد (Zahra & Gutierrez,2006).نتیجه تاثیرات آن را در شرکت های صنعتی بزرگ میتوان مشاهده نمود.(Gong.et.al.,2012)دامنه این فعالیت ها بطور قطع در طی ۱۰ سال اخیر به شدت گسترش یافته و بصورت خرید شرکت های دولتی توسط بخش عمومی در سطح ملی و بین المللی صورت می پذیرد.(Prizzia,2001:450)و به طور معمول نتایجی را در دست یازیدن به راهکارهای جدید سازمان دهی ، تولید و تغذیه عوامل محیطی موثر در خصوصی سازی ارائه می کند و در واقع به معنای تبدیل وضعیت از شیوه تولید کالا و خدمات در سطح عموم به تولید کالا و خدمات به منظور ایجاد برتری و مزیت است (Foster &Maouly,2006).نتایج خصوصی سازی در گزارشات اقتصادی ،مالی و چشم انداز های استراتژیکی گزارش می شود و شامل تقلیل کسری بودجه بخش دولتی ، محدودیت (توقیف) مالیات های صنفی و تقویت بازار سرمایه ،بهبود کارایی فعالیت های دولتی ،واگذاری کنترل امور به بخش خصوصی و توسعه استراتژی شرکت های سهامی می گردد (&Cooper,2002 Cunha).
امروزه کمتر کشوری را در جهان میتوان یافت که در حال اجرای برنامه های خصوصی سازی نباشد و به جرات می توان گفت که خصوصی سازی یکی از مهمترین مولفه های اقتصادی قرن بیست و یکم است.(رضایی دولت آبادی و همکاران، ۱۳۹۰: ۹۷)
مطالعات اخیر نشان می دهد که بیش از صد کشور با برنامه های خصوصی سازی منطبق شده اند. (Awamleh ,2003 ). در تعریف مفهوم خصوصی سازی دیدگاه های مختلفی مطرح شده است . در بسیاری از کشورها مشاهده شده که خصوصی سازی در عمل به یک فرایند سیاسی تبدیل شده که کارگزاران و سیاستمداران با توجه به شکل ظاهری خصوصی سازی قصد رسیدن به منافع و مقاصد خود را داشته اند و به محض رسیدن به اهداف مورد نظر، جهت استیلای بیشتر سلطه خود ، خلاف شعارهای قبلی عمل کرده و به تعبیر ناصحیح از ارزش های عقیدتی و ملی جامعه ،اقتصاد دولتی و برنامه ریزی شده ای را به مردم تحمیل کرده اند. (دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام ،۱۳۸۳ : ۱۶)
پشتوانه های نظری ، الزامات و روش های خصوصی سازی

۱٫۲٫ مفهوم خصوصی سازی

خصوصی سازی ، ابزاری است که در حقیقت مالکیت یا کنترل دارایی های مورد استفاده را برای ارائه کالا و خدمات از بخش عمومی به خصوصی نشان می دهد. عموماً خصوصی سازی به از میان برداشتن موانع بر سر راه بخش خصوصی در ارائه خدمات یا شالوده لازم برای تحقق آن ها تعریف می شود. (حیدری کرد زنگنه، ۱۳۸۸ ) خصوصی سازی را می توان تلاشی در جهت پررنگ کردن نقش بازار در مقابل تصمیم های دولت به عنوان کارگزار دانست . در واقع مفهوم خصوصی سازی گسترده تر از تغییر صرف مالکیت بنگاه های تولیدی است . اندیشه اصلی در تفکر خصوصی سازی حاکم کردن مکانیزم بازار بر تصمیم های اقتصادی می باشد که نتیجه آن ایجاد فضای رقابتی برای بنگاه های خصوصی بوده و از این طریق کارآیی بنگاه ها نسبت به بخش عمومی ارتقاء پیدا می کند. باید توجه داشت که بخش خصوصی از آن جهت بر بخش عمومی ارجحیت دارد که با ایجاد فضای رقابتی می توان بخش خصوصی را تحت فشار قرار داد . بخش خصوصی برای استمرار بقای فعالیت خود مجبور به ارتقای سطح و کیفیت فعالیت و کاهش هزینه است . بنابراین حضور پررنگ تر بخش خصوصی به نفع اقتصاد ملی است.(NKE steven,2002:35) در خصوصی سازی شکل ها و شیوه های گوناگون وجود دارد که در حالت کلی به دو صورت کلی و جزئی مطرح می شوند . (Varghese,2004 ) . کشورهای آسیایی اغلب خصوصی سازی را به صورت کلی و کشورهای افریقایی و شرق اروپا آن را به صورت جزئی تجربه نموده اند. (NEA,2004 )