ICT فراگیران را قادر میسازد که بر فعالیتهای کلاس احاطه پیدا کنند؛
ICT فراگیران را قادر میکند که شرکتکنندهای فعال در کلاس درس باشد نه فقط یک مشاهدهگر منفعل؛
ICT فرصتهایی را برای سبکهای یادگیری متفاوت ارائه میکند؛
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.
ICT فراگیران را قادر میسازد که بر فعالیت خود تمرکز نموده و بر فشارهای فیزیکی فائق آیند؛
ICT استقلال فراگیران را افزایش میدهد؛
ICT خلوتی را برای فعالیت فراهم نموده و سرعت پیشرفت فراگیر را بهبود میبخشد؛
ICT وسیلهای فراهم میکند که به وسیله آن فراگیران میتوانند توانایی و انرژیشان را نشان دهند؛
ICT میتواند روابط و تعاملات اجتماعی را تسهیل نموده، فراگیران را در جامعهای وسیعتر قرار دهد؛
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
ICT میتواند تکالیف خوب ارائه شده و نتایج با کیفیت بالای فراگیران را، پشتیبانی نماید؛
ICT ابزاری برای تشخیص و تمایز توانایی و مهارتهای فراگیر برای معلم فراهم میکند؛
ICT وسایلی را برای فراگیران فراهم میکند که برای شنوندگان وسیعتری انتشار دهند؛
ICT به آسانی ترتیب دسترسی سختافزاری و نرمافزاری را برای پشتیبانی همه فراگیران فراهم میکند؛
ICT پیوستگی و پیشرفت را تسهیل میکند؛
ICT راه های متفاوت ارائه مطالب را فراهم میکند به صورتی که فراگیران را جلب نموده، تحریک میکند و برمیانگیزاند؛
ICT در معلمان ایجاد انعطاف میکند، همچنین مطالب در دسترس، به طور آزاد در شکل الکترونیکی از منابع متنوع وسیعی را در اختیار آنها قرار میدهد؛
ICT روش کار مشارکتی را تسهیل میکند، بطوری که معلمان میتوانند با منابع و مطالب شبکه جهانی وب و E-mail مشارکت نمایند؛
ICT وسیله نگهداری ثبتهای پیشرفت اشخاص را فراهم میکند.
ICT همه فراگیران را به کار مستقل تشویق نموده و فرصتهایی برای ساختن بهترین استفاده از منابع بشری را ایجاد می کند (مؤسسه فناوری اطلاعات آموزشی بریتانیا، ۲۰۰۳).
نتیجه تصویری درباره فناوری اطلاعات
سیر تکوینی کاربرد کامپیوتر در آموزش:
تدریس و یادگیری به کمک فناوری کامپیوتر تاریخچهای در حدود ۳۵ تا ۴۰ سال دارد. حدود سالهای ۱۹۶۰ از کامپیوترهای دیجیتال بعنوان محتوایی برای کمک به تدریس معلم استفاده میشود. از کامپیوتر به عنوان ابزاری برای افزایش یادگیری استفاده میشد و بعد در یک سیر تکاملی از آن به عنوان ابزار کمکی برای ارائه اطلاعات به مخاطبان استفاده گردید. سرانجام به عنوان وسیلهای برای ارائه چند رسانهای به کار گرفته شد که یک عامل ارتباطی بین معلم و دانشآموز بود. تا زمانی که از کامپیوتر به عنوان کمکی برای افزایش فعالیتهای تدریس استفاده میشد، تأثیر آن بر روی آموزش اندک بود. در اوایل ۱۹۶۰ فناوری کامپیوتر به منظور تهیه محتوایی جدید برای تدریس به کارگرفته شد که برنامههای آن عبارت بود از آموزش مفهوم سختافزار، نرمافزار و تجزیه و تحلیل آماری. در نیمه دوم ۱۹۶۰ تا اواخر آن از قابلیت کامپیوترهای دیجیتال در موارد زیر استفاده شد: مشق و تمریندادن، کلاسهای ویژه، تقلید و بازی، حل مسئله، اکتشاف و جهانپژوهی (عبداللهی به نقل از پرومیس و پیتفالز[۳۰]، ۱۳۸۳).
در سال ۱۹۶۵ در برنامه آموزشی مقطع ابتدایی و متوسطه بودجه مشخصی برای آوردن فناوری در مدارس هزینه شد. کامپیوترهای بزرگ و کوچک در مدارس قرار گرفتند که بیشتر برای کارهای اداری و یا راهنمایی مدرسه (پایگاه دادهها به منظور استفاده در زمینه دستیابی به اطلاعاتی درباره دانشآموزان و برای آنها) به کار میرفت.
با شروع جنگ ویتنام تا مدتی تأمین منابع مالی به منظور فراهم نمودن فناوری در مدارس به تعویق افتاد. در سال ۱۹۷۰ کامپیوترهای فراوانی در مدارس جای داده شدند
اما استفاده آموزشی خیلی کمی ازآنها میشد. در طی سالهای ۱۹۸۰ بهرهوری و تولید برنامههای آموزشی چندرسانهای مورد تشویق قرارگرفت. در سال ۱۹۸۱ فواید آموزشی و عملی CAI (آموزش به کمک کامپیوتر)تولید شد. در سال ۱۹۸۳ کامپیوترهای شخصی برای تعلیم و تربیت در طیف گستردهای مورد استقبال قرار گرفتند و از آن به عنوان پشتیبان و کمک معلم در کلاس درس استفاده کردند. در سال ۱۹۹۰ کامپیوترهای شخصی چندرسانهای گسترش یافتند ومدارس از ویدیو دیسکها استفاده کردند. همچنین شبیهسازیها، پایگاه دادههای آموزشی و انواع برنامههای CAI (یادگیری به کمک کامپیوتر) به صورت زنده و صدادار در دیسکهای CD-Rom ارائه شدند.
در کل از سال ۱۹۹۰ تا حال تدارک اولیه برای ایجاد ارتباط بین معلم و دانشآموز صورت گرفت درسال ۱۹۹۲دانشآموزان را برای استفاده از اطلاعات Online آماده کردند. در ۱۹۹۴ ویدئو دیجیتال، واقعیت مجازی و نظامهای ذخیره ۳-d موردتوجه فراوانی قرار گرفت و نظامهای طراحی شده موضوع مدار مانند Author ware, Hyper studio, Hyper card به وجود آمد[۳۱].
بنابراین کامپیوتردر ابتدا به عنوان واسطهای درآموزش برنامهای بود، یعنی اطلاعاتی به دانشآموز ارائه و بلافاصله از او امتحان به عمل میآمد و یا به صورت تدریس، تمریندادن و آزمودن به کار میرفت. این چنین کاربردهای کامپیوتر را به عنوان کامپیوتر کمک آموزشی یا آموزش به کمک کامپیوتر (CAI)[32] نام نهادند. در مراحل بعد، ازکامپیوتر به عنوان انتقالدهنده مفاهیمی استفاده کردندکه به وسیله روشهای معمول تدریس قابل اجرا نبود و به این صورت کامپیوتر کارتدریس را غنا بخشید. در این روش فراگیران مسئولیت بیشتر در یادگیری خود به عهده دارند. فعالیتهای این روش شامل شبیهسازی، مدلسازی، بازیهای آموزشی، حل مسئله، ادارهکردن اطلاعات و به نمایش گذاشتن نمونهای از بستههای کامپیوتری بود. این شیوه تحت عنوان یادگیری به کمک کامپیوتر (CBI)[33] معرفی شد.
پس از پیشرفتهای اخیر در علوم مهندسی، انواع جدیدی از نرمافزارها به وجود آمد که کامپیوتر را به عنوان معلم سرخانه برای دانشآموزان معرفی کرده است. در این شیوه، یعنی شیوه معلمی براساس کامپیوتر(CBT)[34]، فرد شخصاً برای پیشرفت خود گام برمیدارد و به خودسنجی مداوم میپردازد. همچنین تفاوتهای فردی را در نیازها، قابلیتها و زمینههای قبلی درنظر میگیرد. فرد میتواند برای توجیه بیشتر از معلم سرخانه سوال نماید و معلم سرخانه هم آموزشهای ترمیمی را ارائه میدهد.
از پیشگامان عصر کامپیوتر و اطلاعات میتوان فلیپ داناستریچ[۳۵] را نام برد که برای راهاندازی خط تولید نخستین کامپیوتر شخصی آی.بی.ام شهرت فراوان دارد و او را پدر کامپیوتر شخصی مینامند و نیز جیپرسپراکرت[۳۶] از مهمترین کمککنندگان به رشد کامپیوتر در قرن بیستم است (عبداللهی، ۱۳۸۳).
کاربرد کامپیوتر در آموزش :
شاهراه اطلاعاتی، امکان دسترسی به اطلاعات نامحدودی را فراهم میکند. این مسئله چشماندازی شعفانگیز است، چرا که استفاده از این فناوری به منظور گسترش و رشد آموزش به هجوم سیلآسای منافع بیشماری به سمت تمام اقشار جامعه منجر خواهد شد. گاهی بعضی مردم به این اعتقاد دارند که فناوری شیوه آموزش را غیرانسانی میکند. اما اگر دقت نمائیم و نظارهگر بگومگوها و تبادل اندیشه بین دانشآموزانی که فرسنگها با هم فاصله دارند، باشیم میبنیم که فناوری میتواند فضای آموزشی را انسانی سازد. فناوریها محیط یادگیری را کاربردی و دلچسب میکنند و از طرف دیگر شرکتها و مؤسسات دیگر نیز خود را با فرصتهایی که فناوری اطلاعات در اختیارشان میگذارد، سازگار خواهند کرد، بنابراین کلاسهای درس هم چارهای جز تن در دادن به این دگرگونیها ندارند. هوارد گاردنر در ارتباط با آموزش و پرورش بر این عقیده است که «چون درک انسانها از جهان متفاوت است بچهها را باید با روشهای گوناگون آموزش داد. گاردنر بر این باور است که مدرسه را باید سرشار از کارآموزی، پروژه و فناوری کنیم». تا در آن صورت هر کودک تحت آموزش، خود را با نظام آموزش مذکور سازگار کند (عبداللهی به نقل از آسوده، ۱۳۸۳).
کامپیوتر به منظور دریافت، بازیافت، پردازش و انتشار اطلاعات در زمینههای گوناگون از جمله آموزش نقش بسیار مهمی برعهده دارد. در آموزش و پرورش از کامپیوتر استفادههایی نظیر ۱- تعلیمدهنده در برنامههای یادگیری ۲- تعلیمگیرنده در برنامهنویسی ۳- وسیله یا ابزار در موارد گوناگون به عمل میآید. علاوه بر استفاده از کامپیوتر برای تدریس و یادگیری به عنوان ابزار اجرایی. در مدیریت مدرسه نیز استفاده میشود (اندرسون، ترجمه حسینی نسب، ۱۳۷۲). از دیگر کاربردهای کامپیوتر در آموزش ، نقش آموزشدهندگی آن است. کامپیوتر به مثابه معلمی است که بدون اغماض، فراموشکاری، خستگی و دیگر عواملی که باعث ایجاد ضعف در نحوه آموزش میگردد، با دقت فراوانی که دارد نقش بسیار مهمی را ایفا میکند (احدیان و همکاران، ۱۳۸۱).
چنین به نظر میرسد که وجود کامپیوتر در مدرسه یک التزام جهانی است با این وصف که آهنگ تأمین آن در کشورهای مختلف جهان گوناگون است. مثلاً در کشور هلند، تقریباً در تمام مدارس از کامپیوتر در امر آموزش استفاده میکنند. فرانسه و دیگر کشورها اگر چه کامپیوترهای اندکی ارائه دادهاند اما خود را ملزم کردهاند که در همه کلاسها کامپیوتر را به کار ببرند. گرچه کلاس درس کماکان یک کلاس درس باقی خواهد ماند، اما فناوری بسیاری از جزئیات آن را متحول خواهد ساخت. یادگیری در کلاس همراه نمایشهای چندرسانهای خواهد بود و برای انجام تکالیف درسی در منزل، باید علاوه بر کتابهای درسی، به بررسی و مطالعه اسناد الکترونیکی بپردازند، در حین اینکه دانشآموزان مشغول کار با کامپیوتر خود هستند، معلم بجای سخنرانی بیشتر روی حل مشکلات دانشآموزان تمرکز میکند. معلمان به کمک کامپیوترهای متصل به شاهراه اطلاعات، میتوانند با معلمان مناطق دیگر از نظر علمی و تبادل مقالات و اطلاعات در ارتباط باشند. عملکرد دانشآموزان را نیز کنترل، ارزیابی و جهتدهی کنند. در این روش معلمان باز هم تکلیف شب به دانشآموزان ارائه میدهند اما تکلیف شبی که شامل ارجاعاتی به منابع اطلاعاتی الکترونیکی و ابرمتنها (متن، صدا، تصویر، انیمیشن، تصاویر متحرک، شبیهسازی و …) است. برنامههای نرمافزاری ویژهای به معلم در جمع آوری اطلاعات درباره مهارتها، پیشرفتها، علائق و انتظارات دانشآموزان کمک خواهد کرد. به این شیوه معلمان انرژی و زمان بیشتری برای برآوردن نیازهای دانشآموزان دارند. معلمان تکالیف دانشآموزان را براساس این اطلاعات تعیین خواهند کرد و معلمان و اولیاء به آسانی ویژگیهای پیشرفت دانشآموز را بررسی خواهند کرد (گیتس، ترجمه آسوده، ۱۳۷۶).
به طور کلی نظرها و عقاید دستهبندی شده در مورد اینکه ICT یادگیری را آسان یا افزایش میدهد، فراوان و متفاوت است. الکانید[۳۷] (۱۹۹۶) میگوید که مهارت در کامپیوتر به معنای توسعه و پیشرفت یادگیری نیست، هلی[۳۸] (۱۹۹۸)، نظر منفیتری نسبت به تأثیرات کاربرد کامپیوتر بر یادگیری دارد و میگوید که استفاده از کامپیوتر پیشرفت دانشآموزان را کند و به یادگیری آنها آسیب میرساند. او بر نیاز به حمایت انسانی و ارتباطات زبانی تأکید دارد. او به ناکارآمدی کامپیوتر در ارائه تجارب حسی – فیزیکی برای افزایش یادگیری اشاره میکند. استفاده از این تکنیکها به معلمانی بستگی دارد که اهداف قابل حصول توسعه ICT را مشخص میکنند و آموزش را با اهداف فعالیت آن مقایسه میکنند و مهارتهای ICT کافی برای رسیدن به اهداف تعیین شده دارند. به کارگیری مفید ICT در اتاق بازی یا در کلاس درس مستلزم شیوههای جدید تفکر در مورد کامپیوتر به عنوان ابزاری برای تدریس و یادگیری میباشند. هافلند[۳۹] (۱۹۹۲) روش Hands off را پیشنهاد میکند. بچهها باید در کار و آزمایش با کامپیوتر آزاد باشند و بزرگسالان تنها زمانی که آنها سردرگم میشوند دخالت کنند. او میگوید یک یا دو کلمه حتی از آن سوی کلاس میتواند به کودک بگوید که برای رسیدن به هدف موردنظر چه باید کرد. با اینحال یادآوری میکند که باتوجه به اشراف معلم بر توانایی کودک میتواند به او در توسعه تجاربش با کامپیوتر کمک کند. شتز و ستریمل[۴۰] (۱۹۹۴) اظهار کردند که درست است که کاربرد نرمافزار مناسب مهم است اما نقش معلم مسئله مهمتری است. در این چارچوب، معلمان میتوانند در فعالیتهای کامپیوتری به بچهها نیرو بدهند و سبب تداوم علاقه آنها شوند. به بچهها کمک کنند که بفهمند چرا یک پاسخ نادرست بوده است و اگر شکست میخورند حس ناتوانی آنها را کاهش دهند و راه حل هایی را پیشپایشان بگذارند. داویس و شاد[۴۱] (۱۹۹۹) میگویند معلمان تنها نباید از کامپیوتر در تمرینات استفاده کنند بلکه روشهایی را بیاورند که ICT بتواند در کل عملکرد آنها سهیم شود. فومیچوا و فومیچو[۴۲] (۲۰۰۰) معتقدند قبل از اینکه کلیه کودکان با کامپیوتر کارکنند، باید به خلاقیتشان و اینکه دیگران نیز آن را تشخیص میدهند، احساس نیاز کنند، آنها براین باورند که این حس به آنها اجازه میدهد که از ICT به عنوان ابزار خلاق و آفریننده استفاده کنند نه اینکه خلاقیت خود را در مقابل فناوری از دست بدهند.
باتوجه به این نظرات دانشآموزان به تفکر انتقادی، درگیرشدن دانشآموزان در فرایند یادگیری، تشویق آنها بر تولید و خلقکردن، تسهیل همکاری و یادگیری مشارکتی و فراهمکردن ارتباط دانشآموزان با معلم و دانشآموزان با هم، خستگی و بی علاقگی دانشآموزان نسبت به روشهای قدیمی و کهنه، استفاده همزمان معلم و دانشآموز و کاربرد انفرادی دانشآموزان از نرمافزارهای کامپیوتری در بروز و ظهور خلاقیتها، افزایش سرعت یادگیری و کاهش هزینهها، انطباق و سازگارکردن آموزش و شیوههای یاددهی-یادگیری با روشهای آموزشی رایج در کشورهای دیگر، امکان ارائه آموزش به صورت تعاملی، رشد و شکوفایی استعدادهای فردی دانشآموزان در یادگیری فناوریهای جدید، مشابهسازی آزمایشهای هزینهدار پیچیده و خطرناک به کمک کامپیوتر و استفاده از نرمافزارها برای نمایش فیلمهای متحرک و گرافیکی به منظور درک بهتر و بیشتر مطالب تحقیقی از جمله چراهای کاربرد کامپیوتر به عنوان مهمترین وسیله کمک آموزشی در نظام آموزشی مدرسه و کلاس درس میباشد (جاریانی، ۱۳۸۲).
کاربرد اینترنت در آموزش:
اینترنت بزرگترین و پراستفادهترین شبکه جهانی است که هیچکس مالک آن نیست و تمام افراد و سازمانها میتوانند از آن استفاده کنند. این شبکه صدهاهزار شبکه دیگر را در بیش از ۲۰۰ کشور بهم متصل میسازد. اینترنت شبکهای بسیار انعطافپذیر است بدین معنا که اگر مشکلی در بخشی از یک شبکه به وجود آید، باز هم به کار خود ادامه میدهد (لاودن و لاودن، ترجمه محسنی، ۱۳۸۰). اینترنت در انتشار و توزیع اطلاعات و مطالب آموزشی در مقایسه با دیگر فناوریها مزایای متعددی دارد. مخصوصاً استفاده از ماهواره در آموزش در مقایسه با دیسکهای فشرده و نرم از اهمیت خاصی برخوردار است. آموزش از راه دور و چندرسانهایها از نظر دستیابی بیشتر به آموزش، مقرون به صرفه بودن و ارائه تجارب غنی آموزش، بسیار مفید است. از دیگر مزایای اینترنت سادگی به کارگیری و استفاده از ابزارهای آن است.
اگر بتوان از حق اشتراک در شبکه اینترنت استفاده کرد، میتوان از برنامههای ویژه و انفرادی گوناگونی بهره جست. لکاتیس ویسبرگ[۴۳] (به نقل از اسفیجانی، ۱۳۸۱) از مزایای آموزشی اینترنت این موارد را بیان می نمایند:
به افراد امکان میدهد که علاوه بر خطوط اطلاعاتی به خطوط ارتباطی نیز دست یابند.
امکان دسترسی به اطلاعات موجود در کتابخانهها اطلاعات افراد و بحث و مذاکرات گروهی را فراهم می نماید.
با بهره گرفتن از این شبکه میتوان از جریان متمرکز و نیمهمتمرکز سود جست.
اخیراً به کاربرد اینترنت در امر یاددهی – یادگیری در مدارس، توجه بسیار شدهاست. کشورهای مختلف (توسعه یافته و در حال توسعه) در تلاشاند تا هر چه بیشتر مدارس را به این شبکه جهانی مجهز نمایند.
امریکا و فرانسه اعلام کردهبودند که تا پایان سال ۲۰۰۰ تمام مدارس را به اینترنت متصل نمایند. رئیس جمهور آرژانتین هم اعلام کردهاست که اتصال مدارس به اینترنت به سود منافع ملی است، بنابراین امکانات و بودجه کلانی را به این کار اختصاص دادهاست. آفریقای جنوبی هم طرحی به نام اسکولنت را برای اتصال مدارس به اینترنت ایجاد کردهاست. در کوبا بیشتر از ۱۵۰ مرکز کامپیوتری راهاندازی شده است. در ایران هم مؤسسهای بنام بنیاد دانش و هنر[۴۴] اقدام به اتصال برخی مدارس ایرانی و آموزشگاهها به اینترنت نمودهاست. اهمیت ایجاد و اتصال شبکههای مدارس به اینترنت سازمان یونسکو و بانک جهانی را بر آن داشته تا بودجه هنگفتی برای اتصال و ایجاد شبکه آموزشی جهان در نظر بگیرند (پرنده، ۱۳۸۰).
به طورکلی مدت ۳۰ سال از پیدایش فناوری اینترنت میگذرد. اما تا اواخر دهه ۱۹۹۰ این فناوری مهم هنوز به مدارس راهنیافته بود. آنچه که نواحی آموزش و پرورش را به تدارک شبکه اینترنت برای مدارس وادشت، شکلگیری شبکه جهانی وب بود. بدون شک اینترنت میتواند فناوری مفید و ارزشمندی برای یاددهی- یادگیری باشد، اما می تواند مهیاکننده بعضی چالشها برای کاربران باشد. معلمان در این زمینه بر سردو راهی قراردارند. از یک سو انبوهی از منابع اطلاعاتی را در مورد موضوعات متفاوت در اختیار دانشآموزان قرار میدهند که آنها دچار مشکل میشوند. لریلوین[۴۵] در این زمینه میگوید: ما به عنوان معلم باید به منظور بهرهبرداری از مزایای بالقوه آموزش اینترنت و ارائه آن به دانشآموزان، باید جای جای این پدیده نوین را مورد بررسی قرار دهیم. امکانات آموزشی را شناسایی و تجربیات خود را به منظور نیل کسب موفقیت سازماندهی نمائیم. لری لوین فرایند آموزش کاربرد اینترنت به دانشآموزان را در سه مرحله پیشنهاد میکند:
مرحله پیش جستجو
مرحله جستجوی موضوعی
مرحله جستجوی آزاد (لوین، ترجمه دزواره، ۱۳۸۲).
شبکه جهانی وب:
شبکه جهانی وب عامل اصلی رشد استفاده تجاری از شبکه اینترنت میباشد. وب به این منظور طراحی شد تا همکاران یک طرح مشترک استفاده کنند. وب، متن، گرافیک، صدا و فرارسانه را با هم ترکیب میکند.با بهره گرفتن از وب و امکانات ارتباطی که بین منابع مختلف جهانی ایجاد میکند، میتوان همه ارتباطات قومی را مدیریت نمود (محسنی، ۱۳۸۰).
فناوری وب از مهمترین فناوریهای فنی است که امروزه استفاده فراوانی در تدریس و یادگیری دارد. از جمله ویژگیهای مثبت این فناوری میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
-دستیابی آسانتر به اطلاعات و دانش و به روزکردن اطلاعات
فراوانی مواد مرجع
صرفشدن وقت بیشتر برای یادگیری به جای جستجو اطلاعات به علت سرعت و فراوانی اطلاعات
ایجاد ارتباط آسان و مذاکرات آنلاین
فعالبودن دانشآموزان، کنش و واکنش بین آنها، و محلی برای تبادلنظر و اطلاعات علمی
افزایش نقش دانشآموزان در فرایند یادگیری و انعطافپذیری و انتخاب بیشتر
ایجاد استقلال و انگیزه بالای یادگیری در دانشآموزان
جذابیت ظاهری، قدرت برانگیختگی، قابلیت دیداری، شنیداری و دیگر رسانهها و ساختهشدن به وسیله افراد حرفهای
غالب شدن بر موانع کلاس درس و افزایش یادگیری از راه دور
اما این فناوری معایبی نیز دارد از جمله: