● ۸: گرایش به ناخوشنودی و نارضایتی از فرد و محیط
●۹: احساس تنش، فشار و کشمکش درونی و بی حوصلگی، کابوس و بی ارادگی
● ۱۰: گرایش به عیب جویی زیاد نسبت به خود
● ۱۱: احساس گناه و شرمندگی
● ۱۲: اختلال در پذیرش خود، نیاز به قدرت و مقام اجتماعی و جاه طلبی
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
● ۱۳: میل دایمی و شدید برای یافتن به صورت هدفهای مکرر و کاذب
● ۱۴: خود خواهی، خود مداری، فراگیری و اشتغالات ذهنی (عیوزی،۱۳۸۲: ص۱۵۳).
۱: امنیت از دیدگاه روانشناختی
از این دیدگاه امنیت عبارت است از «احساس اعتماد، آرامش و رهایی از اضطراب و ترس در رابطه با برآورده شدن نیازهای خود در حال و آینده» براساس این تعریف مشخص می شود، که امنیت دو ویژگی دارد:
اول، یک احساس است، پس لزومی ندارد که وجود خارجی داشته باشد؛ یعنی اگر فرد با وجود رفع نیازهایش در حال حاضر باز در جهت رفع نیازهای خود در آینده احساس اضطراب داشته باشد، ایمنی ندارد. و اگر فردی در حال حاضر نیازهایش مرتفع نمی شود، اما این احساس را دارد که در آینده میتوان آن را مرتفع کند، از احساس امنیت برخوردار است.
دوم، اینکه این احساس مربوط به رفع نیازهای خود در حال و آینده می باشد. به همین دلیل، اینکه فرد بتواند آینده خود را در جهت رفع نیازهای شخصی پیش بینی کند، امری ضروری برای احساس امنیت به شمار می رود.
حال به اختصار میتوان گفت امنیت یک احساس درونی و روانی است نه یک واقعیت خارجی ثابت، اگرچه این احساس باید بتواند در مورد نیازهای حال فرد، عینیت خارجی پیدا کند و برای ارضای نیازهای فرد در آینده نیز یک احساس آرامش خاطر و آسودگی فراهم کند (فرانک عربی،۱۳۸۴: ص۴۵).
۲: امنیت قابل قبول و احساس امنیت
با بررسی انجام شده، احساس عدم امنیت برخی از کشورها به واسطه نوع حکومت، افزایش بزهکاری، عدم کنترل مجرمان، ناکارآمدی نیروهای پلیس، محرومیت های اقتصادی و……ناشی از عدم امنیت مالی، جانی و روانی در جامعه است.
عکس مرتبط با اقتصاد
به طور طبیعی فقدان امنیت، احساس آن را در شهروندان کاهش خواهد داد. لیکن در برخی از جوامع با وجود امنیت قابل قبول و تحرک نیروهای پلیس در مقابله با متجاوزان و مجرمان و تأمین حداقل نیازهای مردم توسط دستگاه های مربوطه احساس عدم امنیت در شهروندان به نسبت وجود امنیت رقم بالاتری را نشان می دهد (رفعتی،۱۳۸۶: ص۲۹).
متأسفانه در کشور ما به میزانی که امنیت وجود دارد احساس امنیت کمتری در شهروندان مشاهده می شود. مقایسه آماری جرائم با کشورهای مختلف این واقعیت را روشن می سازد.
به عنوان نمونه سرقت منزل در ایران پنج فقره، انگلستان بیست فقره، در استرالیا بیست و پنج فقره، در هزار می باشد یعنی به ازای یک هزار منزل مسکونی در ایران پنج منزل، انگلستان بیست منزل در استرالیا بیست و پنج منزل در سال مورد سرقت قرار می گیرد. این مقایسه آمار نشان می دهد که ضریب امنیت شهروندان ایران بیش از ضریب امنیت شهروندان استرالیایی و انگلیسی است. اما احساس امنیت شهروندان ایران کمتر است. نتیجه اینکه احساس امنیت اگر به میزان جرم یا ضریب امنیتی موجود در جامعه ارتباط دارد ولی عوامل دیگری نیز در آن دخالت دارند (نشریه امنیت، ۱۳۷۹ : ص۲۵).
در همین ارتباط براساس یک نظر سنجی که در سال ۱۳۸۰ از سوی مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران در سطح شهر تهران به عمل آمده ۸۴٪ شهروندان تهرانی احساس ناامنی می کنند.
۳: شاخصها و مؤلفه های احساس امنیت
با توجه به تعریف احساس امنیت (احساس امنیت عبارت است از نوعی ذهنیت و جهت گیری روانی مثبت (رضایت بخش، قانع کننده و آرام بخش) شهروندان نسبت به عدم تأثیر گذاری حضور و بروز رویدادها و وقایع ضدامنیتی (تهدیدات) در شرایط فعلی و آتی، در حوزه های امنیت اجتماعی؛ ثبات سیاسی، انسجام هویتی یکپارچگی و امنیت سرزمین) (حاجیانی،۱۳۸۵: ص۲۵).
شاخصهای و مؤلفه های امنیت به شرح زیر است:
۱: برخورداری از رفاه و تأمین اجتماعی مناسب:
در حوزه ثروت، اشتغال، ازدواج، آتیه خود و فرزندان…..و برخورداری از چتر تأمین اجتماعی
۲: فقدان جرم و جنایت:
نگرش مردم در خصوص میزان وقوع جرائم و بزهکاری ها مانند خرید و فروش مواد مخدر شرارت، سرقت، اراذل و اوباش…
۳: شرایط و موقعیت خطرناک و مخاطره آمیز:
منظور وضعیت های است که فرد به دلیل قرار گرفتن در اجتماع شهری خواه ناخواه در معرض آنها قرار می گیرد حال دیدگاه و برداشت وی از این موقعیت چیست؟ برای مثال سپردن سرمایه به فرد دیگر، تردد با ماشین های مسافرکش شخصی، رفتن به پارک، وساطت در دعوا، انجام معاملات مهم، به تنهایی در خانه ماندن، انتخاب مسکن و…
۴: امنیت محله و شهر به طور کلی در مقایسه با جاهای دیگر
۵: توانایی نیروها، سازمانها و نهادهای تأمین کننده امنیت:
در اینجا نگرش فرد در خصوص توانمندی و کفایت پلیس و سایر مراجع مسئول که در برقراری امنیت دخالت دارند مورد توجه قرار می گیرد. شاخص های زیر در اینجا مورد نظر هستند.
۱-۵ پوشش فیزیکی کلانتری ها (پلیس ناظر)
۲-۵ حضور گسترده ی نزدیک و رودرروی پلیس (پلیس در دسترس)
۳-۵ سرعت عمل و حضور سریع در صحنه.
۴-۵ توان فنی، در بازجویی و…(پلیس حرفه ای)
۵-۵ هوش و ذکاوت پلیس. (پلیس باهوش)
نتیجه تصویری برای موضوع هوش
۶-۵ برخورد دوستانه و عاطفی پلیس. (پلیس مهربان)
۷-۵ جدی گرفتن ارباب رجوع و شکایات آنها از لحاظ فنی و امید به رسیدگی توسط پلیس (پلیس پاسخگو)
۸-۵ هماهنگی بین رده هایی مختلف (بسیج، پلیس، صداوسیما، سپاه، اموزش و پرورش،…………)
اعتماد اجتماعی
در اینجا میزان اطمینان فرد به سایرین و کسانی که در حوزه ی تعاملات وی قرار دارند مانند (خانواده، همسایگان دولت، همکاران، همشهریان و…..)
۵: حفظ هویت و ویژگی های شخصیتی
در اینجا امکان حفظ ویژگی های فردی و عدم دخالت دیگران در حوزه ی خصوصی وی مورد بررسی است.
شاخص های مهم این بعد عبارتنداز:
۱: گذراندن اوقات فراغت به دلخواه
۲: اشتغال به امور هنری مورد نظر
۳: امکان تامل و تفکر در حوزه های مورد نظر
۴: امکان اظهار نظر در حوزه های مختلف
۵: ایجاد شرایط مشارکت اجتماعی و سیاسی (چلبی،۱۳۷۵: ص۴۵).
* ثبات سیاسی
تصور مثبت براینکه نظام سیاسی و نهادهای مربوطه به آن از سوی عوامل داخلی یا اپوزسیون و نیز دشمن خارجی در معرض بی ثباتی، چالش و تغییر قرار نمی گیرد.
* امنیت سرزمینی
تصور خوشایند و امیدوارانه مبتنی بر عدم تعرض دشمنان خارجی و یا وجود تحرکات تجزیه در درون واحد سیاسی.
۶: ویژگی های امنیت
امنیت دارای ویژگی های متعددی است، محققان عامل مؤثر در عدم امکان تعریف امنیت اهمیت صفات و خصوصیات می دانند که عبارتنداز:
۱- نسبی بودن امنیت:
برای هیچ جامعه ای بطور مطلق و کامل امنیت وجود ندارد. چون هیچ کشوری در خلاء عمل نمی کند و تا زمانی کشورهای دیگر وجود دارند همواره تهدیدهای بالقوه و بالفعل جامعه مورد نظر را تهدید می کند لذا به جای اینکه در پی امنیت مطلق باشیم، باید حدود قابل تهدید و خطر را مشخص و تعیین کنیم، زیرا امنیت پدیده ثابت و مشخص نیست، عامل زبان، ایدئولوژی، اقتصاد، تکنولوژی و نظر حکومتها در کیفیت و کمیت آن و نحوه تحصیل و حفظ امنیت تأثیر بسزایی دارد (موذن جامی،۱۳۷۸: ص۴۹).
۲- ذهنی بودن امنیت:
یکی از مهمترین ویژگی های امنیت این است که مردم یک جامعه احساس امنیت کنند و احساس کنند که خطر آزادی های مشروع و حقوق قانونی و ارزش های حیاتی آنان را تهدید نمی کنند، بنابراین امنیت یک ویژگی روانی و ذهنی دارد و در این زمینه احساسی که ایجاد می شود مهم است و ذهنی بودن امنیت ناشی از چهار امر است:
الف: میزان اعتباری که تصمیم گیرندگان یک کشور برای نیروهای تهدید کننده قائل می شوند.
ب: میزان اعتباری که آنان می توانند با عوامل تهدید زا برقرار کنند.
ج: میزان توانایی یا مقدورات و محدودیت های خودی در مقابله با تهدید غیر خودی
د: میزان و درجه اعتبار، اولویت، و مرکزیت ارزش ها و منافع مورد تهدید.
البته در پی این رویکرد ذهنی امنیت، چهره واقعی و عینی خاصی نهفته است که ریشه در عناصر و عوامل نظیر درجه و میزان مؤلفه های قدرت دارد (موذن جامی،۱۳۷۸: ص۵).
۳- ذاتی بودن امنیت:
ذاتی بودن امنیت به معنایی عدم نیاز به علت و دلیل و هم به معنای ضروری و نیاز اولیه غیر قابل رفع و ویژگی ناگزیر و غیر قابل گریز، امنیت یعنی مصونیت و نیاز به مصونیت و عامل مصونیت و مدافع مصونیت می باشد.
۴- جامع بودن امنیت:
یعنی هر حوزه ای را که برای اداره امور جامعه ضروری است دربر می گیرد.
۵- امنیت تجزیه ناپذیر است:
یعنی فقدان امنیت در هر بعد از ابعاد متصوره آن به کل امنیت صدمه می زند.
۶- محدود بودن امنیت به عدالت که مقدم بر همه امور است:
در اسلام این محدوده شامل احکام الهی، رعایت قسط و عدل مسولیت تقابل حاکم و ملت، انصاف و مانند اینها است.
۷- امنیت پدیده ادراکی و احساس است:
در شناخت آن باید به ناامنی توجه کرد ادراک عمدتا خصلت نظـری و ذهنی دارد جنبه حسی و عینیتر ادراک همان احساس امنیت است.
در افراد مختلف بطور طبیعی احساس ها متنوع است و به لحاظ این که در انواع روابط اجتماعی تا چه اندازه متنبع یا متضرر میشوند، بی احساس طیفی از احساس ناامنی شدید (متضررترین افراد) تا احساس امنیت زیاد (متنبع ترین افراد) را تشکیل می دهند.
*افت های مرتب بر امنیت:
۱: بی نظمی تجاوز و تعارض و ظلم در جامعه