با توجه به اینکه حقوق مالکیت فکری جزء شاخه های نوین حقوقی بوده و روز به روز نیز بر گستره این شاخه افزوده می شود و شاهد تحولات جدیدی در این شاخه هستیم ، قوانینی نیز که در راستای حمایت از این شاخه حقوقی به تصویب می رسند نیز متناسب با این گونه تحولات دستخوش تغییر می شوند. لذا یکی از موانع عمده بر سرراه تحقیق حاضر عدم وجود منبعی خاص که به طور تشریحی به بیان انواع شرایط حمایت از حقوق پدیدآورندگان ، بیان راهکارهای موجود در هر یک از قوانین در راستای حمایت از مالکیت فکری بپردازد، می باشد . علاوه بر این از آنجا که قانون واحدی در جهت حمایت از مالکیت فکری اعم از مالکیت ادبی – هنری و مالکیت صنعتی در سطح کشور وجود ندارد، لذا یکی دیگر از مشکلاتی که در سر راه تحقیق با آن روبرو هستیم، این است که با توجه به عدم وجود قانون واحد که در بردانده همه حمایت ها و جرم انگاری های لازم در زمینه حقوق مالکیت فکری باشد، مجبوریم برای یافتن همه حمایت هایی که در سطح کشور از حقوق مالکیت فکری صورت می پذیرد، به قوانین دیگر از جمله قانون مجازات اسلامی ، قانون تجارت الکترونیکی، قانون حمایت از نشانه های جغرافیایی و سایر قوانین مرتبط رجوع کنیم که این امر با توجه به اینکه اکثر قوانین اخیر الذکر مستقیماٌ به بیان حمایت از مالکیت فکری نمی پردازند و باید در مورد هر جرم به طور خاص به تطبیق آن جرم با شاخه های گوناگون مالکیت فکری پرداخته شود،لذا کار تحقیق را با مشکل مواجه ساخته و روند انجام تحقیق بنا به دلایل مذکور به کندی صورت پذیرفت. ضمن این که با توجه به اینکه جهت غنای تحقیق برای اشاره به تاریخچه پیدایش مالکیت های فکری ناگزیر از رجوع به منابع خارجی بودیم،کار ترجمه منابع خارجی به کندی صورت گرفت و روند انجام تحقیق را به تأخیر انداخت.
۱-۸ . ساماندهی تحقیق
دراین تحقیق درابتدا به بررسی تعاریف گوناگونی که از حقوق مالکیت فکری ارائه شده است،اشاره می شود.سپس به بیان تعاریف انواع گوناگون زیرمجموعه های حقوق مالکیت فکری اعم از مالکیت ادبی و هنری و مالکیت صنعتی و همچنین مفاهیمی که در هریک از این زیرمجموعه ها جای می گیرند اشاره می شود.در ادامه با اشاره به مهم ترین مبانی حقوق مالکیت فکری که مشروعیت حمایت از این نوع حقوق متلق به مردم را موجّه می سازد، به بیان تاریخچه پیدایش حقوق مالکیت فکری و پیشینه ی مالکیت فکری در جوامع اسلامی خواهیم پرداخت.تاریخچه ضمانت اجراهای کیفری ناشی از نقض حقوق مؤلفان ،هنرمندان ،مخترعین و …. بحث دیگری است که در فصل اول تحقیق بدان اشاره می شود.در فصل دوم در راستای پاسخ به این پرسش که درحقوق کیفری ایران چه ضمانت اجراهایی برای حمایت ازحقوق مالکیت فکری افراد پیش بینی شده است؟به بیان انواع جرائمی که در باب حقوق مالکیتهای فکری مورد شناسایی قرار گرفته اند و همچنن ضمانت اجراهای کیفری خاص هر مورد اشاره ای خواهیم داشت. البته در این مورد تنها به قوانین خاصی که در مورد حقوق مالکیت ادبی – هنری و مالکیت صنعتی به تصویب رسیده اند اکتفا نخواهیم کرد و به بیان جرائمی که در قوانین مختلف در جهت حمایت از این شاخه حقوقی کاربرد دارند نیز خواهیم پرداخت. پس از اشاره به جرائم و ضمانت اجراهای کیفری مقرر در باب حقوق مالکیت فکری این پرسش مطرح می شود کهضمانت اجراهای اتخاذ شده در ایران تا چه اندازه برای حمایت از حقوق مالکیت فکری مناسب به نظر میرسد. جهت پاسخ به این سؤال به بررسی تک تک انواع جرائم خاص حقوق مالکیت فکری و ضمانت اجرای کیفری آن موردخواهیم پرداخت و درمورد تناسب میزان مجازات آن مورد با شدت جرم بحث خواهیم کرد.جهت شاخت بیشتر تناسب میزان مجازات با شدت جرائم ارتکابی به بیان حمایتهای بین المللی از حقوق مالکیت فکری که در قالب موافقتنامه ها و قرارداهای بین المللی ظاهر شده اند،خواهیم پرداخت. همچنین به تناسب بحث،ضمانت اجراهای کیفری مقرر درحقوق آمریکا درجهت حمایت از مالکیت فکری آورده خواهد شد.دربخش پایانی به بیان اشکالاتی که در قوانین ایران در جهت حمایت از حقوق مالکیت فکری وجود دارند،از جمله نبود قانونی کامل و جامع درجهت حمایت از اسرار تجاری و همچنین عدم حمایت بین المللی از آثار ادبی وهنری مؤلفان و هنرمندان با توجه به عدم الحاق ایران به موافقت نامه های بین المللی موجود در سطح جهان اشاره ای خواهیم داشت و پیشنهاداتی نیز به تناسب هر مورد و با توجه به اهمیت موضوع ارائه خواهد شد.

پایان نامه رشته حقوق

البته اشاره به قوانین جزایی آمریکا و قراردادهای بین المللی به دلیل اهمیت این شاخه حقوقی و گستردگی روزمره آن می باشد که با آشنایی با قوانین کشورهای دیگر و بهره گیری از موافقت نامه های بین المللی که حاصل خرد جمعی اکثر کشورهای جهان می باشد، می توان خلاء های قوانینی داخلی را برطرف نمود. البته در این زمینه باید تفاوتهای فرهنگی ، آداب و رسوم ،توجه به عواطف و احساسات ملی ،اخلاق و تفاوتهای مذهبی در نظر گرفته شود ؛ چرا که امر قانونگذاری بدون توجه به این عوامل امری مردود و ناموفق خواهد بود.
فصل اول
کلیات
۱- مفاهیم مالیکت فکری
همانطور که می دانیم هدف حقوق مالکیت فکری حمایت از پدید آورندگان کالاهای فکری از طریق اعطای حقوقی مخصوص و مقیّد به زمان آنان است. این حقوق نه بر محمل اثر یعنی شئ فیزیکی که آفرینش فکری در آن ملحوظ است ،بلکه بر خود اثر فکری اعمال می شود.منظور از اثر فکری نیز نه ایده و اندیشه صرف ، بلکه بیان و نمود عینی است.
ظاهراٌ نخستین چیزی که موضوع مالکیت فکری قرار گرفت، اثر مکتوب بود. از آن زمان به بعد با تحولات گوناگونی که هم در عرصه ی علم و تکنولوژی و هم در حوزه مباحث حقوقی پدید آمده ،گستره ی مالکیت فکری بسیار وسیع تر گردیده است.در واقع روند گسترش دائمی حوزه ی موضوعات مالکیت فکری را باید یکی از ویژگیهای برجسته آن دانست. قرن بیستم شاهد افزوده شدن پی در پی موضوعات جدید به حوزه ی مالکیت فکری بوده است.چنان که حمایت از نرم افزارهای کامپیوتری به عنوان آثار ادبی (کپی رایت ) یا قبلیت ثبت میکرو ارگانیزم ها به عنوان اختراع را می توان از جمله نمونه هایی از گسترش حوزه ی مالکیت فکری نام برد.این روند گسترش آن چنان پیوسته و بی وقفه ادامه دارد که برخی از حقوق دانان آن را صفت طبیعی مالکیت فکری می دانند که هیچ نشانه ای از توقف نیز در آن دیده نمی شود.
بدین ترتیب این حوزه همچنان روبه گسترش است ومرزهای کنونی آن الزاماٌ پایدار نخواهد ماند.با این حال برای شناخت مالکیت فکری چاره ای جز اکتفا به حدودی که امروزه به طورعام مورد پذیرش قرارگرفته نداریم.ازآنجاکه مالکیت فکری به طورسنتی به دوشاخه مالکیت صنعتی ومالکیت ادبی –هنری تقسیم می شود ، ما نیز در این بحث از این تقسیم بندی سنتی پیروی کرده و در قالب دو عنوان مجزا به تعریف مالکیت فکری در قالب مالکیت ادبی و هنری و مالکیت صنعتی و نیز مصادیق هر یک از این دو شاخه گسترده می پردازیم.
قبل از پرداختن به بحث اصلی لازم است اشاره ای به مصادیق مالکیت فکری در کنوانسیون تاسیس سازمان جهانی مالکیت فکری[۱] (وایپو) بکنیم و با ذکر مقدمه ای مختصر به بحث اصلی وارد شویم.
بندهشتم ازماده ۲کنوانسیون تاسیس سازمان جهانی مالکیت فکری[۲] ،مالکیت فکری را شامل موارد زیرمیداند :
– آثار ادبی و هنری و علمی
– اجرای نمایش توسط هنرمندان بازیگر و پخش های رادیویی و تلویزیونی
– اختراعات در تمام حوزه های کوشش بشری
– اکتشافات علمی
– طرح های صنعتی
– علائم تجاری ،علائم خدماتی ،نام ها و عنوان های تجاری
– حمایت علیه رقابت غیر منصفانه
– تمامی حقوق دیگری که از فعالیت های فکری در حوزه های صنعتی، علمی ،ادبی یا هنری ناشی می شوند.
درمقایسه مصادیق ذکر شده در کنوانسیون تاسیس سازمان جهانی مالکیت فکری با دسته بندی سنتی مالکیت فکری به دوشاخه بزرگ مالکیت ادبی و هنری و مالکیت صنعتی ،آثار ادبی و هنری در شاخه کپی رایت قرار دارند .همچنین اجرای نمایش توسط هنرمندان یا پخش های رادیویی و تلویزیونی نیز ذیل عنوان حقوق جانبی یا حقوق مرتبط با کپی رایت قرار گرفته و بنابراین داخل در دسته مالکیت ادبی و هنری میشوند.همچنین اختراعات و اکتشافات علمی ،علائم تجاری و خدماتی،نام های تجاری و همچنین گونه های جدید گیاهی و جغرافیایی شاخه ی مالکیت صنعتی را تشکیل می دهند.
بدین ترتیب ملاحظه می شود که مالکیت فکری امروزه دایره ی وسیعی از شاخه های گوناگون را در بر می گیرد.اما باید توجه نمود که مواردی مانند گونه های جدید گیاهی یا حمایت در برابر رقابت غیر منصفانه ،اگرچه به لحاظ برخی شباهت ها با شاخه های مالکیت فکری ،از جمله جنبه حمایتی آن ها،در برخی اسناد بین المللی مربوط به مالکیت فکری در شمار شاخه های مالکیت فکری تلقی شده اند،اما بنا به دلایلی که در ادامه بدان اشاره خواهد شد از دایره بحث مادر این تحقیق و مفهومی که در این تحقیق از مالکیت فکری انتظار می رود، خارج هستند.بنابراین در این تحقیق به این موضوعات پرداخته نخواهد شد :
۱ – در این موارد عموماٌ اثری مستقل ومتعین که حاصل کار فکری یا خلاقیت باشد در میان نیست ،در حالی که موضوع بحث اصلی ما در این تحقیق مصادیقی از مالیکت است که بتوان آن اثر را مستقلاٌ به شخص نسبت داد ولی در اینجا چنین اثر مستقلی قابل تصور نیست.
۲- در این موارد شخص معینی که اثر قابل انتساب به شخص باشد وجود ندارد.اما مالکیت فکری موضوع بحث ما آن دسته از مواردی که دارای صاحب یا به عبارتی دیگر مالک مشخص بوده و بتوان از صاحب این فکر و اندیشه حمایت نمود.
اکنون با ذکر این مقدمه در ادامه به بیان تعریف مالکیت فکری پرداخته و سپس در دو مبحث مستقل به بیان شاخه های مالکیت فکری در دو قالب کلی مالکیت ادبی و هنری و مالکیت صنعتی می پردازیم.
در مورد تعریف حقوق مالکیت فکری نیز بین اندیشمندان و نظریه پردازان این شاخه اتفاق نظر وجود ندارد.در کتاب راهنمای وایپو مالکیت فکری چنین تعریف شده است:
« مالکیت فکری در معنای وسیع آن عبارت است از حقوق قانونی ناشی از فعالیتهای فکری در حوزه های صنعتی ،علمی ،ادبی و هنری»[۳]
این تعریف چیز زیادی را روشن نمی کند و درعین حال فاقد جامعیت و مانعیت است. از فعالیت های فکری ،حقوق قانونی گوناگونی حاصل می شود که الزاماٌ در دایره ی مالکیت فکری قرار ندارند.به عنوان مثال کسی که در چهارچوب رابطه ی استخدامی برای یک کارفرما کار می کند، از نظر مادی تنها استحقاق دستمزد مقرر را دارد و حقوق مالکیت فکری به او تعلق ندارد. در حالی که واضح است که حق دریافت دستمزد را نمی توان مالکیت فکری دانست[۴]. از طرف دیگر این تعریف حقوق کارفرمای مورد نظر در مثال بالا را هم که در واقع مالک اثر فکری است شامل نمی شود و بدین ترتیب از جامعیت هم برخوردار نیست.اشکال دیگر وارد بر این تعریف آن است که برخلاف آنچه از مفاد تعریف مزبور بر می آید،همه ی اموال فکری حاصل فعالیت های فکری نیستند. به عنوان مثالی بارز می توان از علائم تجاری نام برد که در واقع ارزش خود را از فعالیت های تجاری دارنده ی علامت کسب می کنند و نه از فعالیت های الزاماٌ فکری او یا از فعالیت فکری طراح علامت.بنا براین ، تعریف یاد شده از این جهت هم فاقد جامعیت است.
بعضی از حقوق دانان در تعریف مالکیت فکری گفته اند :
« مالکیت های فکری یا معنوی حقوقی است که دارای ارزش اقتصادی و داد و ستد است ولی موضوع آن شیء معین مادی نیست.»[۵]
عکس مرتبط با اقتصاد
این تعریف بیشتر توصیف مالکیت فکری و بیان صفت با ارزش بودن ان و غیر مادی بودن موضوع آن است و از ویژگیهای لازم برای تعریف یک مفهوم برخوردار نیست.از آن گذشته فاقد مانعیت است.به عنوان مثال دین را هم می توان مشمول این تعریف دانست ،در حالی که هیچکس دین را در شمار حقوق مالکیت فکری قرار نمی دهد.دین حقی است مالی اما موضوع آن شی ء معین نیست ،بلکه مال کلی یا عملی است که بر عهده ی مدیون است و در عین معلوم بودن ، تا زمانی که دین ایفا نشده معین نمی شود.
در تعریف دیگری از مالکیت فکری گفته شده :
« حقوقی است که به صاحب آن اختیار انتفاع انحصاری از فعالیت و فکر و ابتکار انسان را می دهد.»[۶]
این تعریف هم علاوه بر آنکه منشأ مالکیت فکری را بیان نمی کند ، دارای دقت لازم در بیان موضوع مالکیت فکری نیست.موضوع مالکیت فکری محصول فعالیت و فکر و ابتکار انسان یعنی اثر فکری است ، نه خود فعالیت یا فکر و ابتکار .
یکی دیگر از تعاریفی که در مورد مالکیت فکری می توان بدان اشاره کرد تعریفی است که به موجب آن مالکیت فکری عبارت است از «رابطه ی خاص حقوقی پدیدآورنده ی اثر فکری با اثر خود که به موجب آن وی می تواند از آن بهره های اقتصادی یا معنوی ببرد.»[۷]
در تعریف ارائه شده دیگری آمده است :
«حق مالکیت فکری عبارت است از رابطه ی حقوقی موجود بین اثر فکری یا آفرینه ی ذهنی و پدید آورنده ی آن که به موجب قانون ،صاحب اثر حق بهره برداری مالی و معنوی از آن را پیدا می کند.»[۸]
در این تعریف از رابطه ی حقوقی میان اثر فکری با پدید آورنده سخن به میان آمده است .اما چگونه می توان میان انسان با شیء رابطه ی حقوقی را تصور نمود ؟رابطه ی حقوقی میان انسان هاست که برقرار می گردد ، اما موضوع رابطه ممکن است شیء مادی یا فکری باشد. اشکال دیگر این تعریف آن است که مالکیت فکری را به پدید آورنده منحصر کرده است. در حالی که می دانیم چنین نیست و هرچند بسیاری اوقات نخستین مالک اثر پدید آورنده ی آن است ، اما در مواردی که اثر فکری در نتیجه ی استخدام یا قرار داد خلق می شود ،چنین نیست.ضمن اینکه در جایی هم که پدید آورنده مستقلاٌ به خلق اثر می پردازد ، ممکن است مالکیت او بر اثر ، به طور قراردادی یا قهری به دیگری منتقل شود.
از دیگر تعاریفی که در خصوص حقوق مالکیت فکری بدست داده شده ، می توان به این دیدگاه اشاره داشت که این حقوق را به عنوان آن دسته از مخلوقات ذهنی انسان تعریف می کند که یک کشور برای حمایت از آنها ، یک سری حقوق انحصاری در مدت زمان معین به منظور احتراز دیگران از بهره برداری غیرمجاز از این حقوق به افراد اعطا می کند.در اینجا نه با مالکیت عینی و محسوس مانند مالکیت نسبت به یک اتومبیل روبرو هستیم و نه با مالکیت غیرعینی (غیرمادی) و نامحسوس مانند مالکیت نسبت به یک قطعه موسیقی[۹].به عبارت دیگر حقوق مالکیت فکری نوعی سلیقه قانونی است که به موجب آن ،صاحب حق می تواند از منافع و شکل خاصی از فعالیت یا اندیشه ابراز شده خود،به طور انحصاری استفاده نماید.[۱۰]
بنابراین و با توجه به آنچه در نقد تعریف های گوناگون بیان شد، و نیز با توجه به این نکته ی مهم که تعریف مالکیت فکری باید متضمن دو عنصر اصلی یعنی عنصر حق و عنصر شی ء موضوع حق باشد ، در تعریف ان می توان گفت :
«مالکیت فکری عبارت است از حق ناشی از پدید آوردن یک آفریده ی فکری یا یک شیء غیرمادی مستقل دیگر،که به موجب آن شخصی که خودش یا از طریق به کار گیری دیگری موجب خلق آن شده یا شخصی که این حق به او منتقل شده ، می توانند به طور انحصاری از بالاترین حقوق و اختیارات قانونی ممکن نسبت به آن بهرمند شوند.»[۱۱]
این تعریف در عین جامعیت و مانعیت از اشکالاتی که در تعریف های دیگر وجود داشت و به آنها اشاره شد تا حدود زیادی به دور است .ویژگیهای تعریف مزبور را می توان چنین خلاصه نمود:
۱ – در این تعریف با اشاره به حق ناشی ازپدید آوردن ، در واقع منشأ حق مورد توجه قرار گرفته است.
۲- اشاره به «شیء غیرمادی » در کنار «اثر فکری » ، مواردی مانند علائم تجاری را نیز که الزاماٌ ماحصل کار فکری نیستند و اثر فکری به معنای دقیق کلمه به شمار نمی روند،داخل در تعریف می کند.
۳ – وصف «مستقل» برای شیء غیرمادی ،مواردی را که خود غیر مادی هستند ، اما فاقد استقلال بوده و از حیث وجود و بقاء وابسته به شیء مادی می باشند ، مانند سرقفلی و حق کسب و پیشه ، یا مواردی که از حیث ارزش مالی وابسته به اموال مادی هستند مانند طلب ، اسناد تجاری و سهام شرکتها، از دایره مالکیت فکری خارج می سازد.
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)
۴ – تعریف مزبور همه ی صاحبان اثر فکری اعم از پدید آورنده ی مستقیم اثر ، شخصی که از طریق دیگران ( بوسیله استخدام یا قرارداد ) اثری را پدید آورده و نیز شخصی که اثر فکری قهراٌ یا به صورت قرار دادی به او منتقل شده را در بر می گیرد.
۵ – عبارت« بالاترین حقوق و اختیارات قانونی ممکن» بیانگر تمام حقوق و اختیارات قانونی نسبت به اثر فکری با لحاظ قیود و محدودیت های قانونی است.
۶ – اشاره به« انحصاری بودن» حقوق شخص بر اثر نیز بیان کننده ی خصیصه ای مهم در مالکیت فکری است که بدون و جود آن نمی توان از مالکیت سخن به میان آورد.
۷ – بالاخره اینکه تعریف مزبور شاخه هایی مانند علائم جغرافیایی را که مالکیت فکری در معنای اخص آن نیستند، از دایره ی بحث خارج می کند وآن را کاملاٌ از حقوق مالکیت فکری مورد نظر در این تحقیق متمایز می گرداند.[۱۲]
برای تبیین مفهوم مالکیت فکری و بیان حمایت های قانونی موجود در این زمینه، نیازمند بیان موضوعات این شاخه حقوقی هستیم تا به طور واضح مشخص شود چه موضوعاتی داخل در قلمروی حقوق مالکیت فکری می باشد و برای حمایت از این موضوعات چه ضمانت اجراهایی در قوانین داخلی وجود دارد.لذا در ادامه بحث به بیان اهم موضوعات حقوق مالکیت فکری می پردازیم تا مشخص شود موضوعات حقوق مالکیت فکری از چه ویژگیهایی برخوردارند و مشمول حمایت قرار می گیرند.
۱-۱ . مالکیت ادبی و هنری
مالکیت ادبی و هنری یکی از بخش های تشکیل دهنده مالکیت فکری است که در آن از گونه های آثار ادبی و هنری مثل کتاب،مقاله،رساله،نمایشنامه ،شعر،ترانه،سرود،موسیقی،آثار سینمایی و … و حمایت از پدیدآورندگان آنها بحث می شود.حق مؤلف نیز که به حقوق ناشی از مالکیت ادبی و هنری اشاره دارد که از ان تعاریف گوناگونی توسط حقوقدانان ارائه شده است:
– «مجموعه حقوقی است که قانون برای آفریننده(خالق اثر) نسبت به مخلوق اندیشه و هوش او می شناسد.این حقوق عبارت است از حق انحصاری بهره برداری ازآفرینه(اثر) برای مدت محدود به سود آفریننده آن و پس از مرگ برای ورثه او».[۱۳]
– «حق مؤلف عبارت است از سلطه و اختیارات مؤلف بر اثرش که آن را خلق کرده یا به وجود آورده است.»[۱۴]
آثار ادبی و هنری و علمی به شاخه ی کپی رایت مالکیت ادبی و هنری تعلق دارد و اجرای نمایش توسط هنرمندان و بازیگران و پخش های رادیویی و تلویزیونی تحت عنوان حقوق جانبی مورد مطالعه قرار می گیرد.در نظام کامن لو میان حق مؤلف و حقوق جانبی تفکیک قائل نمی شوند و هردو را تحت عنوان کلی کپی رایت مطالعه می کنند و از همین رو این نظام به نظام کپی رایت شهرت دارد، درحالی که در نظام های حقوق نوشته که به نظام حق مؤلف معروف هستند بین این دو تفکیک قائل می شوند و حق مؤلف را ازحقوق اجرا کنندگان و تولید کنندگان آثارهنری به طور جداگانه مورد توجه قرار می دهند[۱۵]، اما در واقع نمی توان مرز مشخصی بین این دو عنوان قرار داد و بهتر است هر دو تحت عنوان حقوق کپی رایت مورد مطالعه و بحث قرار گیرند.
حقوق کپی رایت از حق برآثار هنری و ادبی در برابر کسانی حمایت می کند که این آثار را به طور غیرمجاز تکثیر می کنند.در پرتو این حق است که به صاحب حق اجازه داده می شود که در مورد چاپ یا عدم چاپ اثر ادبی، خودش یگانه مرجع تصمیم گیرنده باشد و تعرض هر شخص اعم از حقیقی و حقوقی منع گردد.ضمن اینکه این نوع حقوق مشتمل بر قواعدی مبنی بر شناسایی و حمایت از حقوق پدیدآورنده و رابطه آن با مصرف کننده نسبت به محصول پدیدآمده می باشد.[۱۶]در کتاب راهنمای مالکیت فکری وایپوحمایت از کپی رایت وسیله ی ارتقاء ،غنی سازی و ترویج میراث فرهنگی ملی دانسته شده است.توسعه ی یک کشور تا حد زیادی به خلاقیت مردمان آن وابسته است و تشویق و ترویج خلاقیت فردی شرط لازم برای پیشرفت است.در واقع تشویق خلق آثار فکری یکی از پیش نیازهای اصلی توسعه ی اجتماعی ،اقتصادی و فرهنگی است و بی تردید مؤثرترین وسیله برای این منظور ، حمایت از این آثار است.برای اینکه اثری از حمایت کپی رایت منتفع شود ، باید اثر خلاقانه اصیلی باشد و نیازی نیست که ایده مندرج در اثر مورد حمایت ،جدید باشد. در یک کلام آنچه در حمایت از کپی رایتمورد توجه قرار می گیرد ،قالب ابزار مطالب ادبی،علمی و هنری است که می بایست کار اصیل مؤلف باشد[۱۷].بدین ترتیب کپی رایت عنصری ضروری در فرایند توسعه است.غنای میراث فرهنگی ملی مستقیماٌ به میزان حمایتی که از آثار ادبی و هنری می شود ، بستگی دارد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
در دنیای کنونی چالش فرا روی قانون گذاران در حوزه ی مالکیت فکری حفظ تعادل میان تمهید مشوّق های مناسب برای پدید آورندگان آثار از یک طرف و اطمینان ازاین امر است که این مشوّق ها در هماهنگی با منافع عمومی و نیازهای جوامع مدرن است.به عبارت دیگر حفظ هم زمان و متقارن حقوق فردی و حقوق اجتماعی که همواره چالش های فکری نظریه پردازان اجتماعی را دامن زده است ، در اینجا نیز فرا روی اندیشمندان و سیاست گذاران است.
حقوق مالکیت ادبی و هنری به تبیین حقوق خالق اثر فکری نسبت به اثرش می پردازد. بیشتر آثار از جمله کتابها ، نقاشی ها یا طراحی ها فقط به صورت متجسم شده در اشیاء فیزیکی قابل تصورند.اما برخی از آنها بدون تجسم فیزیکی نیز قابل تصور هستندکه دراین خصوص می توان به شعر وموسیقی اشاره کرد که حتی بدون آنکه با بهره گرفتن از کلمات یا نت های موسیقی نوشته شوند ، اثر محسوب می شوند.با این اوصاف کپی رایت فقط بیان و ابراز ایده ها و مفاهیم را مورد حمایت قرار می دهد ، نه خود آن ها را،چه ابراز آنها متجسم و تثبیت شده در اشیای فیزیکی باشد یا بصورت دیگری بیان شده باشند.البته خود ایده ها قابل حمایت نیستند.مثلاٌ اگرچه رمان تخیلی درباره ی عشق میان یک موجود زمینی با یک موجود فضایی به عنوان اثر ادبی مورد حمایت قرار می گیرد ، اما نویسنده ی این رمان نمی تواند دیگران را از استفاده از ایده ی عشق میان موجودات زمینی و فضایی باز دارد.[۱۸] به عبارت دیگر اثری قابل حمایت است که ابتکاری و اصیل باشد.بدین معنی که مظهر شخصیت و منویّات پدیدآورنده و انعکاسی از افکار او باشد،اما نو بودن اثر شرط نمی باشد.[۱۹] به عنوان نمونه اگر دو نقاش از یک منظره تابلوهای مشابهی بکشند ،بدون اینکه از هم تقلیدکنند،اثرهر یک با توجه به این که نمایانگر شخصیت پدیدآورنده آن است،اصیل محسوب شده و قابل حمایت است.
عنصر اندیشیدن که همان فکر است نیز مورد حمایت کپی رایت نیست.قائل شدن به حق حمایت از افکار مانع گردش آزاد افکار خواهدشد.درصورتی که افکار هم مورد حمایت قانونی قرار گیرند ،هر نویسنده ای برای بیان اندیشه ها و دستاوردهای علمی متفکران و دانشمندان نیازمندکسب اجازه آن ها خواهد بود که عملاٌ امری است ناممکن که انسداد ترویج علم و اندیشه را در پی خواهد داشت.
بنابراین آن چه مورد حمایت قرارمی گیرد آفرینندگی و خلاقیّتی است که در قالب حروف،نت های موسیقی ،رنگها ،اشکال و مانند آن ها ارائه شده باشد.کشورهای وابسته به نظام کامن لو از این هم فراتر رفته اند وتثبیت اثر را نیز برای امکان شمول حمایت،واجد اهمیت اساسی می دانند، بدین معنا که اثر باید در قالب شکلی ملموس از قبیل لوح فشرده ،نوارهای صوتی و تصویری،کاغذ،سفال یا بوم نقاشی تثبیت شده باشد.
به طور معمول قوانین ملی کپی رایت آثار ذیل را مورد حمایت قرار می دهند:
– آثار ادبی : رمان ها ، داستان های کوتاه ، اشعار، آثار نمایشی و هر نوشته ی دیگر صرف نظر از محتوا (افسانه باشد یا واقعیت ) ،کوتاه یا بلند بودن آن ها ، هدف (سرگرمی ،آموزشی،اطلاع رسانی،تبلیغات و …) و شکل (دست نویس،ماشین نویس،چاپ شده،کتاب،بروشور،روزنامه و مجله و..) اعم از اینکه منتشر شده باشد یا نه.در بیشتر کشورها آثار شفاهی که مکتوب نشده اند نیز تحت حمایت کپی رایت قرار دارند؛
– آثار موسیقایی : اعم از موسیقی کلاسیک یا موسیقی سبک ، آوازها ،هم سرایی ها و نمایش های موزیکال؛
– آثار هنری : اعم از کارهای دوبعدی مانند نقاشی و طراحی یا کارهای سه بعدی مانند مجسمه سازی یا کارهای معماری ، صرفنظر از محتوا و منظور آنها؛
– نقشه ها و طراحی های فنی؛
– آثار عکاسی صرفنظر از موضوع و هدف تهیه ی آنها؛
– تصاویر متحرک (آثار سینمایی ) : اعم از صامت یا ناطق ، و صرفنظر از هدف آن ها،مدت زمان آنها ، شیوه بکار رفته در تهبه ی ان ها یا فرایند فنی بکار رفته در آنها ؛
– برنامه های کامپیوتری (چه به عنوان اثری ادبی یا به صورت مستقل )
ماده ی ۲ قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان (مصوب ۱۳۴۸) ، آثار مورد حمایت این قانون را به قرار ذیل مورد تصریح قرار داده است:

 

برای

شعر دوره مشروطه مضمون و محتوای شعر فارسی را تا آن اندازه تغییر داد که پیوندش با گذشته را گسست و مضامینی چون آزادی، وطن، حقوق زنان و اجتماع جایگزین مضامین عاشقانه، وصف، مدح و ذم شد.

۳-۱-۲- موجهای شعری در دوران مشروطه

 

 

موج ادبیات سنتی- ادیبان سنت گرا که به رغم علاقه و اشتیاق وافر به جریانهای اجتماعی حاضر نبودند قدمی از قلمرو سنت فراتر نهند.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

 

موج میانه رو- شاعران هوادار اصلاح اصلاحی بر پایه سنت، استحکام فرم و قوت زبان شعر.

حمایت از توده مردم- شاعرانی که به لایه های وسیعی از توده مردم به خصوص خوانندگان عوام نظر داشتند تلاش برای مشروطیت یکی از خصایص اصلی شعر آنها بود.
جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

 

 

 

۳-۱-۳- حوزه های مختلف شعری

الف- حوزه اندیشه و محتوا
«۱- وطن
۲- آزادی و قانون
۳- فرهنگ نو و آموزش و پرورش جدید
۴- ستایش علوم جدید
۵- زنان مسأله زنان و برابری زن و مرد
۶- نقد و اصول کهن اخلاقی
۷- مبارزه با خرافات مذهبی (و گاهی با خود مذهب)[۱۶۲]»
ب- حوزه زبان شعر
از آن رو که در شعر احساسات و عواطف به آن جایگاهی رسید که با افکار و اندیشه ها دمساز شد. برای برآورده شدن نیازهای عمیق اجتماعی به زبان مردم کوچه و بازار روی آورد.
ج- در قلمرو صور خیال
شعر دوره مشروطه پر شور، مهیج با دیدگاهی افراط گونه است که برای صور خیال در آن جایی نیست.
د- در حوزه شکل و ترکیب
در این دوره، شعر مستزاد رونق مییابد و قالب قصیده رواج خود را از دست میدهد.
شاعرانی که به لایه های وسیعی از توده مردم به خصوص خوانندگان عوام نظر داشتند. تلاش برای مشروطیت یکی از ویژگیهای اصلی شعر آنها بود.
در آثار نثر نویسان این دوره نیز مسائل ازدواج نامتناسب و اجباری، که گاهی منجر به سرانجام تیره میشد و دیگر بدبختیها و بیچارگیهای زنان جایگاه اول را دارد. نویسندگانی مانند مرتضی مشفق کاظمی، یحیی دولت آبادی و عباس خلیلی که نه از دلبری و دلربایی بلکه از جهان معنوی زنان سخن میگویند «عفت» و «شکوه» در تهران مخوف؛ «وسیله خانم» در انتقام؛ و «شهرناز» در رمانی به همین نام، همگی زنانی هستند که از بدبختیهای اجتماعی زجر میکشند.
در این دوره نمایش نامهها هم از اروپائیان تأثیر پذیرفته است. از جمله افرادی که دارای نمایش نامه هستند میتوان از: میرزا جعفر قرچه داغی نام برد. او در سال ۱۸۷۴/۱۲۹۱ هـ.ق، در تهران کتابی در یک جلد حاوی هفت نمایش نامهی فارسی همراه با مقدمهای درباره ارزش تربیتی صحنهی بازی با چاپ سنگی منتشر کرد.
«یکی از مضمونهایی که در آن دوران مورد توجه قرار گرفته بود. وضع ناگوار و مظلومانه زنان ایرانی است. بی سوادی و بی فرهنگی، قوانین مرد سالار و یک جانبه و تبعیض جامعهی پدر شاهی، زنان را محکوم اسارت و بندگی مردان میکند که اگر زنی زنجیر این اسارت را بگسلد فقط به دردسر سنگین تری دچار شده است، جامعهی گرگ صفت برای او فحشاء و بیماری و مرگ را تدارک میبیند. مضمون رمانهای چندی در آن سالها داستان زنان بی گناهی است که به خاطر بنیادهای غلط محیط به روسپی گری افتادهاند[۱۶۳].»
در دوره مشروطیت بیانیه های ادبی چندی در ایران منتشر شد. نخستین بیانیه تند، بیانیهی میرزا فتح علی آخوند زاده بود؛ که در میانهی دورهی ناصر الدین شاه ادبیات کهن ایران و مدیحه سرایی و تملق را به شدت رد کرد و با نوشتن نمایشنامههایی که از نخستین نمایشنامهها میباشد. به نقادیهای خود روح و معنی بخشید.
در این دوره شعر سخنورانی چون ادیب الممالک، سید اشرف الدین قزوینی، دهخدا و بهار منعکس شده از فعالیتهای سیاسی و اجتماعی در سایه دموکراسی از رواج و رونق بسزا و بایسته برخوردار شد.
بنابراین ادبیات عصر مشروطه تصویرگر شرایط اجتماعی است این دوره را میتوان واقع گراترین و نوگراترین دوره به شمار آورد.

 

۳-۲- مروری بر زندگی نامه میرزاده عشقی

«سید محمد رضا میرزاده عشقی، فرزند سید ابوالقاسم کردستانی، در ۱۲ جمادی الاخر ۱۳۱۲ هـ.ق. در شهر همدان به دنیا آمد. ابتدا در مکاتب محلی و از هفت سالگی در مدارس «الفت» و «آلیانس» تهران به تحصیل پرداخت و زبان فارسی و فرانسه را به خوبی آموخت و پیش از فراغت از تحصیل به سمت مترجمی نزد یک بازرگان فرانسوی مشغول کار شد و در هفده سالگی درس و مدرسه را به کلی ترک کرد و وارد کارهای اجتماعی گردید[۱۶۴].»
عشقی در سال ۱۳۳۳ هـ.ق. در همدان روزنامهای به نام نامه عشقی دایر کرد و در همان اوقات که اوایل جنگ بین الملل بود، با سایر مردان سیاسی به استانبول، که کانون فعالیت ملیون ایران شده بود، مهاجرت کرد و چند سالی را در آنجا گذراند و به رسم شنونده آزاد در مکتب سلطانی و دارالفنون استانبول حاضر شد و هم در آنجا نخستین آثار شاعرانه خود مانند نوروزی نامه و اپرای رستاخیز شهر یاران ایران به وجود آورد.
عشقی در سال ۱۳۳۶ یا ۱۳۳۷ ﻫ .ق به همدان بازگشت و بعد از مدتی به تهران آمد و ضمن ارتباط با نویسندگان در صف طرفداران حزب سوسیالیست و همکاران اقلیت مجلس به مبارزه پرداخت.
در این مبارزه سیاسی نیش قلم شاعر بیش از همه متوجه وثوق الدوله، نخست وزیر ایران که باعث عقد قرارداد ایران و انگلیس، بود. عشقی این قرارداد را «معامله فروش ایران به انگلستان» نامید و شعری هم در این زمینه سرود.
سخنرانی‌های تند و مقالات و اشعار آتشین عشقی باعث شد دستگیر شود و به زندان بیفتد.
در اثنای سال ۱۳۳۹ ﻫ .ق (اسفند ۱۲۹۹ ش) کودتا شد و سید ضیاء الدین نخست وزیر ایران شد. عشقی به خلوص او در خدمت به کشور اعتقاد داشت، و او را در یکی اشعارش «تازه ساز ایران کهن» نامید.
اما دولت سید ضیاء نود روزه بود و بعد از دولتهای پیاپی در اوایل سال ۱۳۴۱ ﻫ .ق رضاخان، به نخست وزیری ایران رسید. عشقی مقالات آتشینی در انتقاد از وضع سیاسی کشور انتشار میداد که از آن جمله مقاله «عید خون» که در روزنامه شفق سرخ چاپ کرد. تنها عنوان این مقالات باعث کینه عاملان سیاسی روز میشد اما شاعر که زن و فرزندی نداشت شب و روز خود را وقف مجاهده سیاسی و ادبی کرده بود.
در سال ۱۳۴۲ ﻫ .ق نغمه جمهوری برپا شد. عشقی که جوانی روشنفکر بود و این جمهوری را مصنوعی و از دسیسههای پشت پرده میدانست با آن مخالفت میکرد و آن را «جمهوری قلابی» قلمداد کرد.
عشقی در ذیقعده سال ۱۳۴۲ ﻫ .ق روزنامه قرن بیستم را دایر کرد و چند کاریکاتور و شعر و مقاله مبنی بر هزل و هجو جمهوری و جمهوری خواهان در آن به چاپ رسانید و آنها را بازیهای بیگانگان خواند. بدین جهت روزنامه بلافاصله توقیف و نسخه های آن به وسیله شهربانی جمع آوری گردید و خود او، چنانکه پیش بینی کرده بود. بامداد روز آخر ذیقعده ۱۳۴۲ ﻫ .ق (۱۲ تیرماه ۱۳۰۳ ش) در خانه خویش، کنار دروازه دولت، به دست دو تن ناشناس هدف تیر قرار گرفت و نزدیک ظهر همان روز در بیمارستان شهربانی جان داد.
میرزاده عشقی همه استعدادهای یک شاعر کامیاب جز پختگی و مایه ادبی را داشت. شاید اگر امان مییافت آن را هم جبران میکرد. عشقی جوان مرد و هنگام مرگ بیش از سی و یک سال نداشت. طرفداران دربار حادثه قتل شاعر را وسیله تظاهر بر ضد سردار سپه قرار دادند جسد او را مردم با احترام زیاد تشییع و در ابن بابویه به خاک سپردند.
روزنامههای آن روز در چندین شماره مقالات خود را به جزئیات این حادثه خونین تخصیص دادند و شعرا اشعار زیادی در مرگ آن شاعر ناکام ساختند.
عشقی عمری را با تنگدستی و اندوه و اضطراب سپری کرد و بیرحمانه کشته شد. آثار او با یأس و بدبینی و بیزاری از زندگی و آرزوی مرگ و رهایی پر است.
جوانی بود میهن پرست، خونگرم و پرشور و بی آرام و قرار هر چه بیشتر تازیانه رنج‌ها و بدبختیهای روزگار بر سرش میبارید و هر چه بیشتر با سیاست‌های متضاد آشنایی مییافت، این حساسیت و هیجان رو به افزایش مینهاد از مرگ و زندان پروا نداشت.
هیچ سیاستمداری از قلم او در امان نبود مردم را به پیکار مسلحانه با امپریالیسم و اصلاح اساسی زندگی دعوت میکرد.
مقالات سیاسی و اجتماعی عشقی دارای ارزش ادبی زیادی نیست. چند نمایشنامه کوتاه تفریحی وی (جمشید ناکام، حلواء الفقراء، اپرت بچه گدا و دکتر نیکوکار)، که غرض نویسنده از آنها تصویر وضع زندگی اشراف زادگان ایرانی در خارجه و مبارزه با خرافات یا مجسم کردن استعدادهای خوب ایرانی بوده، این نمایشنامهها هم از جهت روش نمایشنامه نویسی و هم از جهت پرورش سوژه ابتدایی و خام هستند.
اشعار عشقی
هنر شعری عشقی هنوز به درستی ارزیابی نشده است تحقیق کنندگان خارجی هم، که معمولاً بیش از خود ایرانیان درباره آثار ادبی شعر او نویسندگان معاصر ایران بحث و جستجو میکنند درباره عشقی و آثار او کمتر سخن گفتهاند. اما در ایران بعضی از مورخین ادبیات او را یکی از پیشوایان شایسته و مسلم «سبک نو» میدانند و بعضی دیگر با بیان این امر بیان میدارند.
که او چندان مایه علمی ندارد نه در ادبیات قدیم ایران متبحر است و نه در ادبیات جدید جهان اطلاع عمیق دارد و به «قول ملک الشعرای بهار او هم مثل عارف شاعری است «عوام» و این نقص حتی گاهی در بهترین اشعار او نیز به چشم میخورد[۱۶۵].»
اشعار عشقی زیاد نیست و آن مقدار کمی هم که از او باقی مانده، از جهت ارزش ادبی یکسان نیستند. اشعار اولیه او که بیشتر درباره حوادث روز سروده شده، غالباً ناپخته و بی انسجام و از مزیت اندیشه و اسلوب عاری است.
گذشته از هزلیات و هجویه های بسیار تلخ اشعار خوب عشقی منحصر است به نوروزی نامه، رستاخیز، کفن سیاه، احتیاج و ایده آل یا سه تابلوی مریم که از بهترین و برگزیده ترین آنهاست.
سبک و زبان عشقی
«شاید اولین کسی که در ادبیات ایران بت شکنی کرد و مراعات قواعد کلاسیکها را تا اندازهای در هم نوردید و شالودهی ادبیات رومانیسم را در زبان پارسی بنا نهاد عشقی باشد که هفتاد درصد آثار خود را به سبک اروپاییان سروده است[۱۶۶].»
عشقی چون با زبان فرانسوی آشنا بود پیشوای مکتب رومانیسم در ادبیات ایران میباشد که اگر در سن جوانی کشته نمیشد بیش از سهم خود شعر زیبا و نثر شیوا به یادگار میگذاشت او زیادتر از دیگران به ادبیات معاصر خدمت نموده است.
«او در پایان ماجرای دولت در تبعید و ترک کرمانشاه، سر از استانبول در میآورد. ولی در نوشته هایش به این موضوع اشاره نکرده است. اپرای «رستاخیز شهر یاران ایران» و «کفن سیاه» را در همان دوران با الهام از ویرانههای مداین که در راه مسافرت به عثمانی از آن دیدن کرده بود سرود[۱۶۷].»
در واقع شاعر، با یادآوری زیباییها و شکوه ایران قدیم، در صدد آن است که جامعه زن سالار قدیم را که به دفاع از موج فمینیسم میپردازد بیان کند.
مشهورترین اشعار عشقی «ایده آل مرد دهقان» و «کفن سیاه» است. در «سه تابلو معروف مریم» با این که به ظاهر داستان است. اما سراسر آن حکایت از ظلمهایی دارد، که از مقامهای بالاتر به زیر دستان تحمیل میشود.
مضمونهای اشعار عشقی از دایره همان مضامینی که معاصران و همفکران او به کار میبردند بیرون نبود. مضامینی چون: «رنج دهقان و کارگر، فاصله طبقاتی زیاد، ظلم و فساد دولتیان، عقب ماندگی و سیه روزی کشور، رواج نادانی و خرافات، بی خبری و بی ادراکی مردم[۱۶۸].»
اشعار عشقی پختگی لازم را نداشت و بیشتر به همان سبک روزنامهای پسند آن روزگار بود. اگر موضوع شعر عشقی روزی کهنه شود و نقش آن در زندگی اجتماعی منتفی گردد، هیچ چیز در دیوان او نخواهد بود که بتواند آثارش را از آسیب زوال ایمن نگه دارد.
«نفرت عشقی از فئودالها و اشراف هیچ راه حل منطقی به دنبال ندارد بی تجربگی سیاسی و سادگی جوانی عشقی، او را به شک نمیاندازد که به فرض، برخی از این قبیل مفسدان در خانه ماندند و در عید خون اول نابود شدند[۱۶۹].»
معاصرانش، حتی ادیبان هم فکر او، از این طفل عصبی مزاج و تکرو، که به تنهایی با نظام ریشه دار در افتاده، که حتی با دستگاه خلقت سر ناسازگاری دارد و میخواهد در ادبیات انقلابی به راه اندازد، که بر آن سر است تا در انقلاب نیز انقلابی را طراحی کند، شگفت زده هستند و تعجبی همراه با اکراه نشان میدهند.
عشقی در انتخاب وزن و قافیه شعر مبتکر است گویندگان پارسی برای داستان‌ها قالب مثنوی را که دارای اوزان سبک تری است، به کار میبردند ولی عشقی برای اولین بار از این اصل گذشته و در بیان سرگذشت مریم قالب مسمط و بحر مجتث را که در داستانسرایی فارسی سابقه ندارد انتخاب کرده است.
کسانی معتقدند که عشقی از شیوه نوین نیما تقلید کرده است. اما این نظر درست نیست و عشقی در سبک خود مستقل و مبتکر است.
زبان عشقی، زبانی است خشن اما انعطاف پذیر که توان پرداختن به مضامین به اصطلاح اهل سنت «غیر شعری» را دارد. این زبان که تعابیر و کلمات روزمره را بی پروا به کار میبرد راه را برای آیندگان هموار کرد.

 

۳-۳- مروری بر زندگی نامه ایرج میرزا

ایرج پسر غلامحسین میرزا صدر الشعرا، پسر ملک ایرج میرزا انصاف، پسر فتحعلی شاه قاجار، در اوایل رمضان سال ۱۲۹۱ ﻫ .ق در تبریز به دنیا آمد، پدر وجد او هر دو شعرای متوسطی بودند و ایرج طبع شعر را از آنها به ارث برد لیکن در این فن بر آنها و صدها شاعر زمان خود برتری یافت.
ایرج فارسی و عربی و فرانسه را در تبریز آموخت و از خدمت استادان بزرگی چون محمد تقی عارف اصفهانی و میرزا نصر الله بهار شیروانی استفاده کرد. منطق و معانی را در حوزه درس آشتیانیهای مقیم تبریز، و فرانسه را، به هم درسی پسر امیر نظام گروسی، نزد مسیو لامبر آموخت.
شانزده ساله بود که ازدواج کرد و سه سال بعد همسر و پدرش در گذشتند و اداره امور خانواده به گردن او افتاد و ناچار به خدمات درباری و دولتی روی آورد.
ایرج از همان اوان جوانی، که هنوز پدرش در قید حیات بود، شعر میگفت و مورد تشویق و توجه ویژه حسنعلی خان امیر نظام بود امیر نظام مردی ادیب و دانشمند و شعر شناس بود.
ایرج در هنگام مرگ پدر قدم به نوزدهمین سال عمر گذاشته بود که از طرف ولیعهد مظفر الدین میرزا سرودن و خواندن قصاید سلام و اعیاد به او واگذار گردید.
بعد از چندی با قوام السلطنه عازم اروپا شد و در بازگشت از راه تبریز، نظام السلطنه، پیشکار آذربایجان او را از نزد خود نگاه داشت و ریاست «اطاق تجارت» را به او سپرد.
ایرج در زمان ولیعهدی مظفر الدین میرزا به تهران آمده و قصیدهای در مدح میرزا علی اصغر خان اتابک سرود. که به خاطر این سروده مقرری نیز دریافت میکرد.
ورود ایرج به تهران هم زمان با سالهای پر آشوب انقلاب مشروطه ایران بود. دکتر مهدی ملک زاده نام جلال الممالک ایرج را جزء چهار نفر از متحصنین شاه عبدالعظیم در سال ۱۳۲۳ ﻫ .ق آورده است در سال ۱۳۲۶ به همراه مخبر السلطنه، فرمانفرمای آذربایجان، با حفظ مقام خود در وزارت معارف به تبریز رفت و ریاست دفتر ایالتی را به عهده گرفت.
ایرج دو سال بعد به معاونت حکومت اصفهان رفت. شاعر پس از آن به حکومت آباده و بعد به عضویت گمرک انزلی منصوب شد ولی این دو مأموریت قرین پیروزی نبود، زیرا در بازگشت از انزلی، از خدمت گمرک کناره گرفت و ریاست دفتر محاکمات مالیه را عهده دار گردید.
در سال ۱۳۳۴ فرزند ارشدش جعفر قلی میرزا به علت نامعلومی در روی خاکریز خندق دروازه دولت با اسلحه کمری خودکشی کرد و زندگی را بر شاعر تلخ ساخت.
مدت اقامت ایرج در خراسان که به پنج سال و چهار ماه طول کشید در واقع بارورترین بخش زندگی اوست در اشعاری که او در این مرحله از عمر خود سروده، سادگی و صمیمیت، عمق اندیشه و لحن افشا و اعتراض به صورت واضح به چشم میخورد و در این سالها است که قدرت شاعری وی به حد کمال خود میرسد و او را به نام یک شاعر بزرگ ملی معرفی میکند.

 

Usami A, Tanaka M, Yoshikawa Y, Watanabe K, Ohtsuka H and Orino K (2011). Heme-mediated binding of alpha-casein to ferritin: evidence for preferential alpha-casein binding to ferrous iron. Biometals 24(6): 1217-1224.

Vacha J (1983). Red cell life span.Elsevier/North Hollland Biomedical Press, Amesterdam-NewYork-Oxford. PP: 67-132.

Wikes SE, Herd D and Field R (1992; 2000). Diagnosis of copper deficiency in cattle. J. Am. Vet.Med. 1625-1629.

Woolliams JA, Woolliams C, Suttle NF, Jones DG and Wiener G (1986). Studies on lambs lines genetically selected for low and high copper status. 2. Incidence of hypocuprosis on improved hill pasture. Anim. Prod. 43: 303-317.

Abstract
Envaluation of Cu, Zn, Mn Contents in serum, liver and bones of male rats that feed with enriched Iron bread and correlation of them with oxidative estress indices
In the present study, iron-fortified bread effect on the content situations of copper, zinc and manganese and oxidative stress indices were studied. In this study, 30 adult male rats from Wistar breed were used that randomly divided into six groups: control, group that fed with iron fortified bread 2 times as needed, 4 times, 6 times and group that fed with iron fortified bread 2 times and soda and 6 times iron with soda group and were fed for 4 weeks. During the study, the rats were weighted two times in each week and also copper, zinc, manganese and iron serum contents at the beginning and end of experiment, in the liver and femur at the end of experiment and also from oxidative stress indices and blood factors at the beginning and end of experiment were analyzed. The results showed the iron that used in the bread reduces zinc serum and increases it in the stool, decreases serum manganese levels and increases it in the bone marrow and stool, increases the amount of copper in the serum and bone marrow and reduces it in the stool and also increase the iron contents in the serum, liver, bone marrow and feces. In the groups that soda had been used, it prevented adequate absorption of all the elements. It appears that iron prevents the absorption of other nutrients during the competition over the acceptor places and makes them more disposed. Use of soda also increases pH and this increases inactivates phytase enzyme and the other hand prevents the absorption of elements such as iron.

 

 

.jane ↑

.Simons ↑

↑

.Dzaksy ribonucleic acid ↑

.Adenosine triphosphate ↑

.di metyl transfer ↑

.total iron banding capacity ↑

.meat,fish,pultry ↑

.acloridria ↑

.hypocloridria ↑

.reticuloendothelial system ↑

. Anemia of chronic disease(ACD) ↑

-Gay ↑

– Kohn ↑

– Person ↑

-Schorr ↑

– Bosteedt ↑

– Katunguka Rwakishaya ↑

– Harvey ↑

-Wooliams ↑

– Anderws ↑

– Khalili ↑

-Pathak ↑

– Janakiraman ↑

-Swadogo ↑

. Wikes ↑

– Niki ↑

– Oleinick ↑

– Granner ↑

– Smarth ↑

– Schawn ↑

– Oberley ↑

– Buethner ↑

.Hypochromic macrocytic ↑

.Hemochromatosis ↑

.High-density lipoprotein ↑

– Todd ↑

– Keilin ↑

– Mann ↑

– Battachary ↑

– Burtis ↑

– Ashwood ↑

– Hokstra ↑

-Kececi ↑

-Keshin ↑

– Tietz ↑

– Lehninger ↑

– Furman ↑

– Wikes ↑

– Nazaki ↑

– Rattan ↑

– Khan ↑

– Blakley ↑

– Savov ↑

– Enzootic ataxia ↑

– Blakley ↑

-Hamilton ↑

– Hassan ↑

– Esipenko ↑

– Marsakova ↑

– Under-wood ↑

– AbuDamir ↑

مادر حضرت مهدی
در خصوص نام مادر حضرت روایات گوناگونی در دست است. در روایتی از شیخ طوسی، از مادر آن بزرگوار به نام ریحانه نام برده شده، ولی بلافاصله افزوده شده که به او نرجس، صیقل و سوسن نیز می‌گفتند.به نظر عده‌ای مادر آن حضرت مریم بنت زیدالعلویه بوده است. در روایت حکیمه خاتون که مشهورترین و مستندترین روایت درباره تولد حضرت بقیه الله می‌باشد، همان نام نرجس آمده است.
به نظر برخی از محققان، امکان دارد نام اصلی او همان نرجس بوده و دیگر اسامی به جز صقیل را بانوی او حکیمه به او داده باشد ایشان در روایات، مورد مدح قرار گرفتند که به ذکر حدیثی از آقا امام صادق در این خصوص می‌پردازیم:
ابوبصیر می‌گوید به امام صادق گفتم: ای فرزند رسول خدا! قائم شما اهل بیت چه کسی است؟
در پاسخ فرمود: «ای ابوبصیر! اوپنجمین فرزند از فرزندم موسیاست. اوفرزند سید کنیزان و بزرگترین زنان است. به غیبتی غائب می‌شود که اهل باطل در او شک می‌کنند، سپس خداوند عزوجل او را ظاهر می‌کند وشرق و غرب زمین را به دست توانای او فتح می‌کند.[۲]
ولیمه عمومی
حضرت امام حسن عسگری بعد از ولادت فرزندش دستور دادند که مقدار زیادی نان و گوشت بخرند و بین فقرای شهر سامرا تقسیم کردند همچنین برای او هفتاد قوچ عقیقه کرد که چهار تا از آنها را برای رفیقش ابراهیم فرستاد و نامه‌ای هم به او نوشت: بسم الله الرحمن الرحیم این گوسفند‌ها را از فرزندم محمد مهدی است. خودت آن هار ا بخور و هرکس از شیعیان مارا دیدی به او بخوران.
مخفی بودن تولد حضرت
با توجه به مسأله امامت و اخباری که درباره‌ی حضرت صاحب وجود داشت خیلی طبیعی به نظر می‌رسد که عباسیان حاکم بر سامرا و بغداد دنبال قتل وی باشند زین رو حضرت عسکری تحت کنترل شدید امنیتی بودند.
شیخ مفید در آغاز شرح حال امام زمانمی نویسد:
به دلیل مشکلات آن دوران و جستجوی شدید سلطان وقت و کوشش بی امان برای یافتن آخرین حجت خدا، ولادت آن حضرت برهمگان مخفی ماند.[۳]
در همین رابطه احمد بن عبیدالله بن خاقان که کار خراج قم را بر عهده داشت، درباره موضوع کاوش خانه امام حسن عسکری گزارش داده که متن آن چنین است:
وقتی خبر بیماری امام حسن عسکریشایع شد، خلیفه به دنبال پدرم فرستاد. او به دارالخلافه رفت و همراه پنج تن از کارمندان نزدیک خلیفه که از معتمدان او بودند بازگشت. پدرم به آنان دستور داد تا خانه امام را در کنترل گرفته و لحظه به لحظه از اخبار و آمار وی اطلاع داشته باشند، آنگاه برخی از طبیبان را فراخوانده و دستور داد شبانه روز بر بالین امام حضور داشته باشند.
پس از دو یا سه روز به او اطلاع دادند که امام ضعیف تر شده است و او دستور داد طبیبان بر مراقبتهای خود بیفزایند، آنگاه پیش قاضی القضات رفت و از او خواست ده نفر از معتمدان خود را که از نظر دین و ورع کاملاً به آنان اطمینان دارد به منزل امام عسکری بفرستد که شبانه روز در آنجا باشند این وضع ادامه داشت تا آنکه امام وفات یافت. پس از این حادثه خانه امام بررسی دقیق شد و همه چیز مهر و موم گردید و پس از آن تلاشهای گسترده‌ای برای یافتن فرزندی از آن حضرت آغاز شد حتی کنیزان امام نیز تحت نظر قرار گرفتند تا معلوم گردد کدام یک از آنها باردار است؛ یکی از آنها را که احتمال حمل درباره‌اش می‌رفت در حجره‌ای تحت مراقبت قرار دادند تا وقتی باردار نبودن وی مسلم شد.آنگاه میراث امام میان مادر و برادرش تقسیم شد. در همین روایت به دنبال گزارش مزبور، اشاره‌ای به فرصت طلبی جعفر به منظور جانشینی برادرش شده است؛ از جمله آنکه وی از عبیدالله بن خاقان خواست او را بعنوان جانشین امام عسکری اعلام و معرفی نماید و او تقاضای جعفر را رد کرد.[۴]
به طور مسلم چنین حساسیت شدیدی از طرف دستگاه خلافت بدین سبب بود که بتوانند اعلام کنند که امام حسن عسکری فرزندی نداشته است.احضار افراد موثق در منزل امام نیز برای این بود تا به ادعای خود در این باره رنگ حقیقت داده و شیعیان را دچار حیرت و سردرگمی نمایند به عنوان نکته آخر در این بحث باید به این نکته اشاره کرد که مطابق طرح دقیقی که از قبل ریخته شده بود مساله ولادت آن حضرت از چشم مردم و حتی بیشتر شیعیان دور مانده تا بتوانند به نقشه‌های شوم خود جامعه عمل بپوشانند اما علی رغم تمام این تلاشها هیچ قدمی نمی‌توانستند در این راه بردارند.
آگاهی برخی از شیعیان از تولد امام
با مراجعه به کتب تاریخی متوجه این می‌شویم که علی رغم همه تلاشها برخی از شیعیان و وکلای امام عسکری و کسانی که در خانه امام عسکری مشغول به کار بودند از این موضوع باخبر شدند که از آن جمله می‌توان به محمد بن اسماعیل بن موسی بن جعفر، حکیمه خاتون دختر امام جواد، ابوعلی بن مطهر، عمر و اهوازی و ابونصر طریف خدمتگزار خانه امام اشاره کرد.[۵]
یکی از مهم ترین روایاتی که در این بحث وجود دارد این است؛ زمانیکه محمد بن عثمان عمری از وکلای خاص امام زمان همراه با چهل نفر دیگر در خدمت امام عسکری بودند. آن حضرت فرزند خویش را به آنان نشان دادند وفرمودند: «هذا اماکم من بعدی و خلیفتی علیکم، اطیعوه و لا تتفرقوا من بعدی فی ادیانکم لتهلکوا، اما انکم لا ترونه بعد یومکم هذا» (این امام شما پس از من و جانشین من در میان شماست. از او فرمان برید و پس از من در دین خود اختلاف نکنید که در این صورت هلاک می‌شوید و پس از این هرگز او را نخواهید دهید.) در ادامه این روایت آمده است که: چند روز پس از آن امام عسکری رحلت کرد.[۶]
همین روایت را شیخ طوسی نیز نقل کرده و برخی رجال شیعه را که در جمع این چهل نفر حضور داشتند نامبرده که از آن جمله علی بن بلال، احمد بن هلال، ، محمد بن معاویه بن حکیم و حسن بن ایوب بن نوح بوده اند.[۷]
اختلاف پس از رحلت امام حسن عسکری
بعد از شهادت یازدهمین ستاره فروزان جهان تشیع با توجه به شرایط امنیتی و جو سیاسی آن روز شاید بتوان از آن دوران بعنوان مشوش ترین اوضاع سیاسی نام برد که عامل آن علاوه بر مخفی بودن ولادت حضرت صاحب شروع مساله غیبت و ارتباط جدید امام با شیعیان باشد.
که اشعری از پانزده فرقه، نوبختی از سیزده فرقه و شیخ مفید به نقل از نوبختی به چهارده فرقه اشاره می‌کند.
اگر بخواهیم در یک جمع بندی به تشریح فرقه‌های مزبور بپردازیم آنها را میتوان به پنج گروه تقسیم کرد:
۱-کسانی که رحلت امام عسکری را باور نداشتند واو را به عنوان (مهدی آل محمد)زنده می‌دانند و به نام واقفه یعنی کسانی که بر امام عسکری توقف کرده اند، شناخته می‌شوند.[۸]
۲-کسانی که پس از رحلت امام حسن عسکری به برادر آن حضرت جعفر بن علی الهادی گرویده و به دلیل آنکه فرزند امام عسکری را ندیده بودند به امامت جعفر ملقب به کذاب گردن نهادند که گروهی از آنان وی را جانشین امام یازدهم می‌دانستند به اینها جعفریه می‌گفتند.
۳-عده‌ای که پس از انکار امامت حضرت عسکری به امامت اولین فرزند امام هادیمحمد که در زمان حیات پدر فوت کرده بود گرویدند به اینان محمدیه می‌گفتند.
۴-شمار دیگری براین باور بودند همانطوری که پیامبر خاتم الانبیاء بودند حضرت امام عسکری خاتم ائمه هستند و بعد از ایشان دیگر امامی نخواهد بود.
۵-و اما گروهی که اکثریت شیعیان را شامل می‌شود به امامت حضرت مهدی اعتقاد داشتند.
از این فرق و بجز فرقه آخر تنها فرقه‌ای که نسبتاً با اقبال رو به رو شد و برخی از چهره‌های معروف از آن حمایت کردند قائلین به امامت جعفر بن علی هستند. به هر حال در میان همه این گروه‌ها به گواه تاریخ شیعیان اصیل که قائل به امامت حضرت حجت بن الحسن بودند بیشترین اقبال را داشتند ولی مسأله غیبت از مسائلی بود که به راحتی برای شیعیان حل نشد و علمای بزرگی را واداشت به تألیف کتب گران سنگی هم چون الغیبه، کمال الدین و تمام النعمه، غیبه شیخ طوسی و… دست بزنند به همین سبب است که هر روز بر منحرفین از این مسیر افزوده می‌شود ان شاءالله به برکت ارواح قدسی حضرت بقیه الله بتوانیم در شناخت این مسیر پیشرو باشیم و در سربازی حضرت بقیه الله ثابت قدم باشیم.
دراینجا لازم دیدم به پاسخ شبهه متعارف ومشهور درخصوص طول عمر حضرت بپردازیم.
گفتار دوم: مسئله طول عمر حضرت
مرز نهایی عمر متعارف
شواهد موجود، نشان می‌دهد که در دهه‌ های آخر سده‌ی چهارم ه.ق، دانشمندان و توده‌های مردم، مرز نهایی عمر متعارف را صد و بیست سال می‌دانسته اند و عمر مبارک امام زمان در سال ۳۷۵ ه.ق از این حدّ گذشته و حالت غیرمتعارف پیدا کرده است. از این زمان به بعد، در میان بخش‌هایی از مردم، و حدّاقل در میان افراد بهانه جو، پرسش‌هایی در مورد طول عمر آن حضرت پدید آمده است.
در قرآن کریم – که محکم ترین سند اسلامی است – به افرادی بر می‌خوریم که از عُمری دراز و غیرطبیعی برخوردار بوده اند.
شماری از افراد که در قرآن، دارای عمری طولانی شمرده شده اند، عبارت اند از:
نوح
قرآن، در باره‌ی نوح می‌گوید: «ولقد أرسلنا نوحاً إلی قومه فلبث فیهم ألف سنه إلّا خمسین عاماً» (و به راستی، نوح را به سوی قوم اش فرستادیم، پس در میان آنان، نهصد و پنجاه سال درنگ کرد.)
چنان که می‌بینید، قرآن، با صراحت، عُمر نهصد و پنجاه ساله را برای حضرت نوح مورد تأیید قرار می‌دهد[۹].
عیسی بن مریم
«وقولهم انّا قتلنا المسیح عسیی ابن مریم رسول الله وما قتلوه وما صلبوه ولکن شبّه لهم و إنّ الذین اختلفوا فیه لفی شک منه مالهم به من علم إلّا اتباع الظن وما قتلوه یقیناً – بل رفعه الله إلیه وکان الله عزیزاً حکیما – و إن من أهل الکتاب إلّا لیومننَّ به قبل موته ویوم القیامه یکون علیهم شهیداً»[۱۰] (و گفته‌ی ایشان که: «ما، مسیح عیسی بن مریم، پیامبر خدا را کشتیم»، و حال آن که آنان او را نکشتند و مصلوب اش نکردند، لکن امر، بر آنان مشتبه شد و کسانی که در باره‌ی او اختلاف کردند، قطعاً در مورد آن دچار شک شده اند و هیچ علمی بدان ندارند، جز آن که از گمان پیروی می‌کنند، و یقیناً او را نکشتند، بلکه خدا او را به سوی خود بالا بُرد، و خدا توانا و حکیم است. و از اهل کتاب، کسی نیست مگر آن که پیش از مرگ خود حتماً به او ایمان می‌آورد، و روز قیامت [عیسی نیز] بر آنان شاهد خواهد بود.)
آیات یاد شده صراحت دارد در این که اهل کتاب، عیسی را نکشته اند، بلکه امر بر آنان مشتبه شده و خداوند او را زنده به سوی خود بالا برده است.
جمعی از دانشمندان اهل سنّت، در ذیل «ولکن شبّه لهم» از مجاهد[۱۱] نقل کرده اند که گفت: «صلبوا رجلاً غیر عیسی شبه بعیسی یحسبونه إیاه، ورفع الله إلیه عیسی حیاً»[۱۲] (مردی غیر از عیسی را که شباهت به عیسی داشت، به دار آویختند و گمان کردند که او عیسای مسیح است. و خداوند عیسی را زنده به سوی خود بالا برد.)
ابوسعید از رسول خدا نقل می‌کند که فرمود: «منّا الذی یصلّی عیسی بن مریم خلفهُ»[۱۳] (از ما است آن کسی که عیسی بن مریم پشت سر او نماز می‌گذارد.)
ابن ابی شیبه، از ابن سیرین نقل می‌کند که گفت: «المهدی من هذه الامّه وهو الذی یؤمّ عیسی بن مریم»[۱۴] (مهدی، از این امّت است و او، کسی است که عیسی بن مریم پشت سر او نماز می‌گذارد.)
مرحوم محدث نوری می‌نویسد:
نظر مشهور میان دانشمندان خاصّه و عامّه، آن است که عیسی در آسمان باقی و زنده است به همان حیاتی که در زمین داشته است. زنده به آسمان بالا رفت و شربت مرگ نچشید و نخواهد چشید تا آن که در آخرالزمان فرود آید و پشت سر مهدی نماز، گزارد[۱۵].
حال اگر تاریخ میلادی، از صحّت و دقّت کافی برخوردار باشد، عُمر عیسای مسیح، اکنون، حدود دو هزار سال است. با این وجود، عُمر ۱۱۵۰ سال برای حضرت مهدی امر بعیدی نخواهد بود.
خضر
یکی از کسانی که عُمر طولانی دارد، حضرت «خضر» است. وی، یکی از پیامبران الهی است. معجزه‌ی این پیامبر، این بود که روی هیچ چوب خشک یا زمین بی علفی نمی‌نشست، مگر آن که سبز و خرم می‌شد. او را به همین جهت «خضر» نامیده اند.[۱۶] گرچه در قرآن، از وی، به صراحت یاد نشده است، امّا داستان ملاقات و همراهی موسای کلیم با این بنده‌ی دانا و با تجربه‌ی خداوند، در سوره‌ی کهف آمده است. مفسران فریقین، در ذیل آیه‌ی شصت و پنج کهف، یعنی «فوجدا عبداً من عبادنا آتیناه رحمه من عندنا وعلّمناه من لدُنّا علماً»، گفته اند، مقصود از «عبد خدا» «خضر» است.[۱۷] از روایات امامان اهل بیت چنین بر می‌آید که خضر، از دنیا نرفته و هنوز زنده است.[۱۸]
اعتقاد به زنده بودن خضر، اختصاص به شیعیان ندارد، بلکه در میان اهل سنّت نیز عقیده‌ای پذیرفته شده است.
دیار بکری، مورّخ معروف سنّی، می‌نویسد: «جمهور علما، بر این عقیده اند که خضر زنده است».[۱۹]
علاّمه‌ی گنجی شافعی می‌نویسد: «حیات و بقای خضر، مورد اتّفاق دانشمندان اهل سنت است».[۲۰]
شیخ مفید، در مورد حضرت خضر می‌نویسد: «و هو الخضر، موجود قبل زمان موسی إلی وقتنا هذا، بإجماع اهل النقل واتّفاق أصحاب السیر و الأخبار، سائحاً فی الأرض، لایعرف له أحد مستقراً ولا یدعی له اصطحاباً، إلّا ما جاء فی القرءان به من قصّتهِ مع موسی.»[۲۱] (زنده بودن خضر، از قبل از زمان موسی تا زمان ما، مورد اتّفاق سیره نویسان و مورّخان است. وی، در زمین سیر می‌کند و کسی محلّ زندگی او را نمی‌داند، و کسی ادعا نکرده که یار و همراه او باشد.)
مجموعه‌ی روایات، مؤید آن است که خضر، طولانی ترین عُمر را در میان فرزند آدم دارد. شیعه و اصحاب حدیث، بلکه همه‌ی امّت، به جز معتزله و خوارج، بر این باوراند که خضر، در زمان ما موجود و زنده است، و از عقل کامل برخوردار است. در این عقیده، بیش تر اهل کتاب نیز با آنان هم رأی اند.
کراجکی در کنز الفوائد می‌نویسد: «و قد أجمع المسلمون علی بقاء خضر من قبل زمان موسی إلی الآن، و أنّ حیاته متّصله إلی آخر الزمان. وما أجمع علیه المسلمون فلا سبیل إلی دفعه بحالٍ من الأحوال.»[۲۲]
بقای خضر، از قبل از زمان موسی تا زمان حاضر، و ادامه‌ی حیات اش تا آخر الزمان، مورد اتّفاق مسلمانان است. آن چه مورد اتّفاق مسلمانان واقع شود، به هیچ روی، نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
میزرا حسین طبرسی نوری نیز می‌نویسد:
اهل اسلام. به اتفاق، معتقدند که حضرت خضر (پیامبر خدا) باقی و زنده است و چند هزار سال از عُمر وی می‌گذرد.[۲۳]
اصحاب کهف
جمع دیگری که قرآن کریم به عُمر طولانی آنان تصریح کرده، اصحاب کهف اند. قرآن در مورد آنان می‌گوید: «ولبثوا فی کهفهم ثلاثمئه سنین وازدادوا تسعاً»[۲۴]؛ (و سیصد سال، در غارشان، درنگ کردند و نُه سال [نیز بر آن] افزودند.)
چنان که می‌بینید، قرآن، به حیات و بقای اصحاب کهف بیش از سه قرن آن هم در خواب و بدون آب و غذا، تصریح می‌کند. به راستی، کدام یک شگفت انگیزتر است: کسی که سیصد سال بدون آب و غذا زنده مانده یا کسی که صدها سال باقی مانده، امّا غذا می‌خورد، آب می‌آشامد، راه می‌رود، می‌خوابد و بیدار می‌شود؟
از منظر عقل
افزون بر کتاب و سنّت، عقل سلیم نیز، طول عُمر را برای انسان، ناممکن نمی‌داند، بلکه آن را امری کاملاً ممکن می‌شمارد. حکما و فلاسفه گفته اند، بهترین دلیل بر امکان هر چیزی، واقع شده آن چیز است. همین که طول عُمر در میان پیشینیان روی داده و تاریخ، افراد زیادی را به ما نشان می‌دهد که عُمری دراز داشته اند، خود دلیل روشنی است بر این که طول عمر، از دیدگاه عقل امری ممکن است.
خواجه نصیر طوسی می‌گوید: «طول عمر، در غیر مهدی اتفّاق افتاده و محقّق شده است. چون چنین است، بعید شمردن طول عُمر در مورد مهدی جهل محض است.»[۲۵]
علاّمه‌ی طباطبایی می‌نویسد: «هیچ قاعده و برهان عقلی ای وجود ندارد که بر محال بودن طول عُمر دلالت کند. به همین جهت، نمی‌توانیم طول عمر را انکار کنیم.»[۲۶]
تجربه‌ی تاریخی
واقعیت دیگری که در شناخت مسئله‌ی «طول عُمر» و امکان آن، باید مورد نظر باشد، تجربه‌ی تاریخ طولانی بشریت است. اگر مسئله‌ی طول عمر، در تاریخ زندگی بشر اتّفاق افتاده باشد – اگر چه در مواردی نه چندان زیاد – تکرار موارد یا موردِ مُشابِهِ آن، امری طبیعی و معقول و قابل تحقّق و قبول خواهد بود.
این مطلب نیز روشن است که نقل تاریخی، بویژه نقل مُتواتر و مشهور، سبب یقیین و باور می‌گردد. ما می‌بینیم که کتب تاریخی، افراد زیادی از «مُعَمّرین» را نام برده اند و احوال و زندگی آنان را ثبت کرده‌اند. این گونه افراد، هم در میان افراد عادی بوده اند و هم در میان مشاهیر تاریخ و پیامبران.
پس مسئله‌ی امکان عمر طولانی، و تحّقق یافتن آن در موارد متعدّد، امری است که از نظر وقوع خارجی و تحقّق عینی نیز مصداق‌هایی دارد، و از نظر نقل تارخی، قطعی و مسلّم است.
البته، عمر بشر، به طور متعارف، اندازه‌ای معین و نوسانی محدود دارد، لکن آن چه از طرح مسئله‌ی «معمّرین» مقصود است، این است که نشان داده شود که مقدار عُمر دو جریان دارد:
۱- جریان معمولی و متعارف، که در اغلب افراد انسان وجود داشته است و وجود دارد.
۲- جریان غیرمعمولی و استثنایی که در پاره‌ای از افراد انسان وجود داشته است و و جود دارد.
اکنون نظر خوانندگان گرامی را به نمونه‌هایی از افرادی که در گذشته‌ی تاریخ، دارای عُمر طولانی بوده اند جلب می‌کنم:
۱-آدم؛ مقدار عمر آدم را نهصد و سی تا هزار سال نوشته اند.[۲۷]
۲-شیث بن آدم وی نهصد ودوتزده سال عمر کرده است.[۲۸]
۳- انوش بن شیث؛ عمر وی را نهصد و پنجاه سال نوشته اند.[۲۹]
۴- قینان بن انوش، وی، نهصد و بیست سال عمر کرده است.[۳۰]

 

 

اتحادیه‌ی ارتباطات بین‌المللی (ITU) و کمیته‌ی ملل متحد برایاستفاده ی صلح‌آمیز ازماورای جو (UNCOPUOS).
همچنین این فصل رژیم قانونی به اصطلاح GSO(مدار ثابت زمین) را در استفاده‌ی روزافزون از مدار ثابت زمینی برای ارتباطات ماهواره‌ای، از یک سو و تضمین یک مشارکت منصفانه توسط کشورهای مختلف دنیا در این خصوص، از سوی دیگر را نشان میدهد.
همچنین جنبه‌ی دیگری را در ارتباط با خدمات ارتباطات فضایی توسط ماهواره‌هاییکه در محورهای ثابت زمینی بوجود امده اند و به خطرات آسیبهای ناشی از تداخل امواج رادیویی توجه دارند،مورد بررسی قرار خواهد داد .
۵-فصل پنجم-حمل و نقل فضایی
گرچهتشکیلات خصوصی در اروپا، آسیا و ایالات متحده در فعالیتهای فضایی مثل ارتباطات و سنجش از راه دور بسیار درگیر هستند، تاکنون تنها دولت ها توانسته اند به حمل و نقل ماورای جو دست پیدا کند. هر چند، طی تاریخ این سناریو تغییر کرده است چرا که همه‌ی دولتهای اصلی از بازار حمل و نقل فضایی تجاری صرفنظر کردند. و همانطور که بازیگران خصوصی به ترک بی‌اعتبار چنین دولتهایی قدم خواهند نهاد، چارچوب قانونی که خدمات حمل و نقل خصوصی فضایی را اداره خواهد کرد، بسیار مهم خواهند بود. این فصل برای تعاریف «حمل و نقلفضایی و موضوعات فرعی قضایی در زمینه‌ی قوانین و توسعه های عملی موجود، فراهم آمده است. سؤالات بحث‌انگیزی مورد بررسی قرار گرفتند و حوزه‌ی موارد ویژه نیز مشخص شده‌اند. در زمره‌ی آنها: رژیم قانونی حمل و نقل فضایی در سطح زمین به علاوه رژیم قانونی دریاهای بزرگ در مقایسه با رژیم قانونی فضا هوا می‌باشد. در ماهیت رژیم قانونی هوا فضا، موضوع چالش برانگیز و نگران کننده ای که با آن روبرو هستیم،‌ تحدید حدود در فضای ماورای جو می باشد. به علاوه این فصل با بررسی رژیم قانونی ماورای جو سرو کار دارد. نهایتاً یک پاراگراف ویژه به بررسی موضوع مسئولیت و تعهدات کشورها برای فعالیتهای ملی در فضا اختصاص یافته که این مسئولیت را به طور مساوی بر فعالیتهای دولتی به علاوه فعالیتهای انجام شده در نهادهای غیردولتی اعمال می‌کنند.
۶-فصل ششم-حقوق مالکیت معنوی و فعالیتهای فضای ماورای جو
این فصل موضوع اصلی حمابت از حقوق مالکت معنویرا در مضمون کارهای فضایی شرح می‌دهد. با وجود اینکه این موضوع تنها توجه کمی را در سالهای گذشته به خود اختصاص داده، انتظار می‌رود کهکپی رایتها و حقوق بر اختراعات در فعالیتهای فضایی، نقش مهمی را در توسعه‌ی بیشتر تجاری سازی فضایی ایفا کنند. مشخص است که فرایند توسعه و ایده‌های ابتکاری در بخش فضا به فراورده‌ی بشری با هر امکان روبه‌رشد در بهره‌وری از فرصتهای ویژه که توسط محیط فضایی ارائه می شود، تداوم بخشد. هر چند، از نقطه نظر بازیگرانی که با این بخش سروکار دارند، آماده‌سازی افراد به انگیزه‌های کافی در انتقال پتانسیل هوشی‌شان ضروری است. از لحاظ نظریات بالا، حقوق اموال هوشمند در ارتباط با فعالیتهای فضایی،اعتبار و مقررات عمده ای را برای حمایت کافی از آنها فراهم آوردند . با افزایش امتیاز تجاری حمل و نقل بین‌المللی، نیاز به ایجاد یک سیستم قانونی در حمایت بین‌المللی از حقوق اموال صنعتی و معنوی بیشتر می‌شود. بنابراین،‌به موازات تکوین قوانین ملی، همکاری بین کشورها تحت مقررات بین‌المللی با توجه به این موارد قانونی مورد توافق قرار گرفته است.
با توجه به پیشرفت در فعالیتهای فضایی تجاری که با علاقه‌ی روزافزون تشکیلات خصوصی همراه است، توجه به این امر که آیا تدابیر بیشتری را باید در سطح بین‌المللی برای اطمینان از حمایت کافی برای حقوق اموال صنعتی و معنوی مربوط به موارد فضایی داشته باشیم، ضروری بنظر می رسد. این فصل با موارد و موضوعات مختلفی سروکار دارد که:
الف)مربوط به کاربری تکنولوژی ارتباطاتی ماهواره‌ای، ب) حق بر اختراعات شامل محصول نامرئی اطلاعاتی، ج) سنجش از راه دور.
۸–فصل هفتم – ملاحظات نهایی
در شروع «عصر فضا»،توجه جهانی به فعالیتهای اقتصادی ماورای جو به شدت افزایش یافته است به طوری که نتایج موجود توسط دو ابرقدرت اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده بدست آمده‌اند. این اشتیاق به حدی رسید که سفر به ماه در سال ۱۹۶۹ رخ داد. چرا که فضا خارج از تمرکز رسانه‌ها و عموم بوده و تنها وقایع غیرعادی توسط مطبوعات تحت پوشش قرار گرفته و توسط مردم مورد توجه قرار می‌گرفت. با این وجود، هم‌اکنون ما تجربه کرده‌ایم که توسعه‌های غیرالقایی آنهایی هستند که تغییر کرده و هنوز سعی در تغییر زندگی‌مان دارند. در واقع، بسیاری از توسعه‌ها برای اکتشافات فضایی و بهره‌برداری از فضای ماورای جو تمدن ما را می‌سازند که به طور مطلق بسته به فعالیتهای انجام شده در ماورای جو است. برای مثال می‌توان: ماهواره‌ها را برای ارتباطات، تلویزیون، نظارت بر زمین، پیش‌بینی آب و هوا، دریانوردی (جهت‌یابی) و حتی آنچه توسط عموم ناشناخته است، ترقی داد اما حداقل تغییر زندگی در به اصطلاح «تکنولوژی هایspin Off» با کامپیوترهای شخصی که یک مورد بسیار مهم است. چنین تغییرات مهمی در زندگی مان به طور گسترده روی داده و عموم از آن بی‌اطلاع بوده و در نتیجه تقریباً فقدان کاملی از چارچوبهای قانونی در آن وجود دارد.
عکس مرتبط با اقتصاد
نقطه‌ی شروع واقعی در این کار این است که فضای ماورای جو هم اکنون یک بازار با پتانسیل مؤثر نه تنها بخاطر رشد قابلیت‌ها در کاربری های موجود مثل دریانوردی و ارتباطات است بلکه به دلیل صلاحیت زیاد آن در به وجود آمدن کاربریها و کاربری های آینده است. بسیاری از اختراعات مربوط به مسافرت فضایی و استفاده از فضای ماورای جو، فرهنگمان را ساخته و می‌سازد که به طور کل بستگی به فعالیتهای فضایی دارد.
بدین وسیله مراجع ساخته شده در توسعه‌ی ماهواره ها برای ارتباطات، تلویزیون، نظارت بر زمین، پیش‌بینی آب و هوا و دریانوردی به طور معدود نامبرده شده‌اند.
ما نوعی اعلامیه را از زمان «عصر فضا» تجربه می‌کنیم. به قوانین فضایی بین‌المللی زمانی که در سازمان ملل متحد پیش‌نویس می‌شوند مخصوصاً زمانی که اصول حقوق فضا را مورد بررسی قرار می‌دهد توجه کنید که اعلامیه ها تحت تأثیر پیش‌فکری آن قرار گرفته و انگیزه و اعتماد نشان داده شده توسط آنها منشأ قوانین فضایی می‌باشند.
ایجاد یک رژیم آزاد با کشورهای مستقل به عنوان اتباع، مطابق با حقوق بین‌الملل، بدون قدرت مافوق محدودیتهای ملی برای اعمال سری جدید قانونها، خطر افزایش تنش‌ها و جنگها بین کشورها و نهادهای خصوصی را ایجاد کرده به طوری که امروزه شانس و فرصتهای برابری برای استفاده از مفاهیم آزادی در اکتشاف و استفاده از فضای ماورای جو وجود ندارد. این امر دوباره مسئله‌ی معروف مشارکت برابر با حداقل منصفانه‌ی همه‌ی کشورها را در فعالیتهای قضایی و به علاوه موضوع توزیع «ثروت فضایی» که در این مورد با تسهیم برابر مزایای اکتشافی منابع طبیعی در فضای ماورای جو روبروست، را مشخص می کند.
فقدان حاکمیت در «قلمرو ملی» در قوانین فضا وقواعد ویژه‌ی «همه‌ی بشریت» در مقررات فضایی و ملیت تنها با توجه به قلمرو قضایی ملی بر اهداف فضایی، امکان اصلاح انواع جدید همکاری تحت قوانین عمومی«فنی» را فراهم کرده است. چرا که امکان بکارگیری قواعد فعلی قانون خصوصی بین‌المللی در فضا بوجود می‌آید. یکی از نقاط شروع بایستی دادن مجوز بموجب حقوق بین‌المللی فضا برای برقراری تعدادی از حقوق مالکیت محدود و کارکردی در فضای ماورای جو، باشد.
هدف نهایی باید ایجاد یک «سطحی از زمینه فعالیت» برای همه‌ی نهادهایی که در فضای ماورای جو فعال هستند باشد: شانس برابر، قابلیت‌های برابر، به مشارکت گذاشتن «قوانین مورد دسترس» برای ثروتهای فضایی برای شرکتها و مؤسسه‌های خصوصی که تمایل به گسترش هزینه‌ی تجاری در فضای ماورای جو دارند. برای نزدیک شدن به این امر و هر مورد مهم دیگر، بزرگترین کمیسیون اجتماع کشورها که شامل همه‌ی کشورهایی است که از این فعالیتهای فضایی در یک اساس قانونی مساوی و گسترده بهره می‌برند، تأسیس شده است.
هر چند، در این زمان رژیم قانونی متداول برای فضا، در روبرو شدن با چالش‌های مصرف شدید تجاری از فضا، بسیار ناقص و نامناسب است. این شامل چندین اصول پایه می‌شود که هنوز اصول بسیار عمومی بیان شده در یک سری محدود از معاهدات فضایی را که از ۱۹۶۷ پذیرفته شده و یک جنگ‌افزار کنترل کننده‌ی معاهده با قوانین عمومی بین‌الملل و رویه‌های حمل و نقل فضایی ملل را در بردارد. همچنین چارچوب قانونی، تعدادی از توافقات را که بهره‌برداری تجاری از فضای ماورای جو را در نظر دارد، مثل حقوق استفاده از ایستگاه مدار زمینی با توافقات مشارکت در سازمان های بین‌المللی.
با این وجود، درست مثل گرفتن سودهای صنعتی که نقش عمده‌ای در توسعه‌ی قانون دریا دارد، به همان صورت سودهای صنعتی و بخش‌های تجاری به شدت بر سیاست فضایی تأثیر می‌گذارند. چرا که بخش‌های خصوصی یک نقش برتر در ایجاد یک چارچوب جدید قانونی برای بهره‌برداری تجاری از فضای ماورای جو خواهد داشت، و این می‌تواند برای توافق بر یک سری از اصول عرفی و مشارکت گسترده با ارزش باشد. افزایش فعالیت‌های اقتصادی تجاری در فضا بایستی تسهیل شود برای مثال، با معرفی یک ضابطه‌ی اخلاقی یا نوعی از حقوق فضایی مرکاتور برای کارهای تجاری، بعضی چیزها هم‌اکنون یک مورد پیش‌پا افتاده در بین اپراتورهای تجاری می‌باشند. این بایستی بسیاری از نواحی مختلف مثل نظارت محیطی بر فضا، توسعه‌ی معاملات صادقانه،‌ایجاد امنیت در یک مورد مهم، اطمینان از یک بازار اقتصادی آزاد و افشاء کشمکشهای بهره‌وری یا مشارکتهای سیاسی، را تحت پوشش قرار دهد.
فصل اول
تاریخ حقوق فضا
بخش اول : مقدمه
به محض اینکه هوش بشر شروع به تصرف قوانین طبیعت برای گسترش حضور بشریت فراتر از محدوده‌ی طبیعی‌اش کرده، نیاز به برپایی یک حکومت قانونی برای این سرزمین جدید ضروری به نظر آمد.
فتح فضای ماورای جو، همان روش را برای دیگر پیشرفت‌های بشری در یک بُعد جدید پیروی می‌کند. سوابق معتبر در این رابطه شامل: توسعه‌ی حقوق دریاها، به خوبی ایجاد حقوق هوایی.
با توجه به فرصت فعالیتهای منظم بشری در فضای ماورای جو، این امر یک مفهوم ویژه در حقوق بین‌الملل بوجود می‌آورد که گستردگی جهانی دارد.
بنابراین، شرایط جهانی برای برپایی یک سیستم فضایی جهانی برای این بخش جدید از فعالیت بشری، به شدت مطلوب به نظر می‌آید، و همکاری بین‌المللی به عنوان یک ابزار بسیار مناسب برای رسیدن به این هدف انتخاب می‌شود.
حتی اگر حقوق فضا با هر دوی قوانین ملی و بین‌المللی سرو کار داشته باشد، دارای بسیاری از مشخصات بین‌المللی است که بنظر می‌آید در متمرکز‌سازی جوانب بین‌المللی حقوق فضا مناسب باشد.(لاچس،۱۹۷۲)[۱]۱
بخش دوم : فعالیتهای فضایی و همکاریهای بین‌المللی
به دلیل ماهیت بین‌المللی امور فضایی، این امر مشخص و واضح است که روابط بین‌المللی نقش مهمی در تنظیم چارچوب مقررات بعدی و فعالیتهای بشری از آن حیث دارد. به علاوه در زمانی که نیاز به یک چارچوب قانونی بسیار ضروری به نظر می‌آید، بایستی توجه داشته باشیم که عموماً تمایل زیادی به همکاری در روبرو شدن با مسائل و افزایش سود جامعه‌ی جهانی وجود داشته است.
این امر به افزایش همکاری بین‌المللی در ارتباط با افزایش بهره‌وری در موضوعات فضایی سوق می‌یابد که بر ممانعت از جنگهای ژئوپلتیکی در فضای ماورای جوتمرکز دارد. پس، یک چارچوب مناسب در ایجاد یک مؤسسه برای تمرکز بر یک مقیاس جهانی با قواعد اصلی فعالیت‌های فضایی، خلق شده است:کمیته‌ی ملل متحد برای استفاده صلح‌آمیز فضای ماورای از جو(UNCOPUOS).
قبل از آنالیز نقش و سابقه‌ی یک چنین سازمان مهم و برجسته،‌مراجعه به سازمان های دیگری که نقش مهمی در همکاری بین‌المللی در زمینه‌ی فعالیتهای ماورای جو (فضایی) دارند، بسیار باارزش می‌باشد.
بخش سوم : فضای ماورای جو و همکاری دولتها
تلاش برای حفظ تکنولوژی فضایی و علوم مطابق روز، تعداد زیادی از سازمان های ملل متحد، زمینه‌ی اقدامات ویژه‌شان را در اغلب فعالیتهای مربوط به فضا،گسترش دادند. در بین اینها، اتحادیه‌ی بین‌المللی ارتباط از راه دور (ITU)، سازمان بهداشت جهانی (WHO)، آژانس انرژی اتمی بین‌الملل (IAEA) و UNESCO، وجود دارند.
به عنوان ملاحظهUNESCO(یونسکو) که بایستی حوزه‌ی این سازمان را متذکر شویم: «برای مشارکت در صلح و امنیت، فراهم آوردن همکاری بین کشورها (ملل) به وسیله‌ی علوم و فرهنگ، برای احترام بیشتر به عدالت جهانی، برای قواعد قانونی و حقوق بشر و آزادیهای اساسی (بنیادی». با توجه به نقش آن در تنظیم حقوق فضا، یونسکو به ایجاد یک دستورالعمل اطلاعاتی و ارتباطی بین‌المللی جدید، موظف گردید که عمدتاً توسط بسیاری از کشورهای جهان سوم ترویج یافته است که همانا اعلامیه‌ی ۱۹۷۸ است،که در رسانه‌های جمعی درواقع مشارکت توسعه‌ی حقوق بین‌الملل و سرانجام نتایج مربوطه برای فعالیتهای فضایی و مفاهیم قانونی مخصوصاً در زمینه‌ی انتقال ماهواره را دربر دارد. (زلو،۲۰۰۱)[۲]۱
بخش چهارم : سازمان های غیردولتی حقوق فضا در درون چارچوب دستورالعملهای همکاری
سال ژئوفیزیکبین‌الملل ۵۷-۱۹۵۶،‌پایان توسعه‌ی قابل توجه برای همکاری غیردولتی بین‌المللی در زمینه‌ی علوم و تکنولوژی فضایی بوده است. در این دوره تعدادی از سازمان های غیردولتی بین‌المللی در رابطه با بخش فضای ماورای جو یا وابسته به آن، تأسیس شدند. بدون تمایل به ارائه‌ صورت کامل،‌سازمان های زیر باید توجه ویژه‌ای را اتخاذ نمایند.
در سال ۱۹۵۸ انجمن بین‌المللی اتحادیه‌های علمی (ICSU) کمیته‌ای برای تحقیقات فضایی(COSPAR) در سال ۱۹۵۸ با وظیفه همکاری و هماهنگی تحقیقات فضایی بر یک اساس میان رشته‌ای (رشته‌های مختلف علمی) ایجاد کرد. همکاری بین UN و COSPAR در خلق قواعد در حقوق بین‌الملل فضا، بر قوانین فضای بین‌الملل تأثیر خواهد گذاشت.
سازمان مالکیت معنوی جهانی (WIPO) استحقاق نقش ایجاد کنوانسیون مربوط به توزیع برنامه‌ی سیگنال مخابره شده توسط ماهواره را دارد که در فصل ۴ درحفاظت از مالکیت معنوی در کارهای فضایی شرح داده شد.
فدراسیون فضانوردی بین‌المللی(IAF)، که از جامعه‌ی ملی فضانوردی گرفته شد، برای پیشرفت فضانوردی در استفاده ی صلح‌آمیز و تشویق همکاری بین‌المللی براساس وایدگاما تأسیس شد، در حالی که تحقیقات و مشارکت فنی اطلاعات و داده‌ها را نیز در بر دارد.
شصتمین IAF شروع به خلق آکادمی فضانوردی بین‌المللی(IAA) و موسسه‌ی بین‌المللی حقوق فضا (IISL) نمود که با وجود رابطه‌ی محکمی با IAF کار می‌کند حتی اگر عملکردشان تا حدی متفاوت نیز باشد.
در حالی که آکادمی بر سه بخش، علوم پایه، علوم مهندسی و علوم زندگی تمرکز دارد، مؤسسه‌ی بین‌المللی حقوق فضا، آن را به وسیله‌ی قوانین پیگیری می‌کند، اهداف (الف) مشورت با رئیس IAF، ( ب) همکاری با سازمان های ملی و بین‌المللی در زمینه‌ی حقوق فضا، ( ج) انجام دیگر عملیاتها که ممکن است برای پرورش علوم اجتماعی در فضانوردی، اکتشاف و مسافرتهای فضایی مطلوب باشد،(د) انتشار اقدامات و گزارشها و دیگر انتشارات، (ه) آگاه‌سازی، (و) سازماندهی و مدیریت وقایع و کارگاه جوانب فضایی در علوم فضا، تهیه‌ی گزارش و مقالات تحقیقی.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
برای اجرای این کارها و وظایف، IISL، جوانب قانونی مختلفی از بهره‌برداری از فضای ماورای جو، و اقدامات انتشاری آن که مشارکت معتبری در توسعه‌ی حقوق فضا دارند را بیان میکند.
به علاوه بایستی متذکر شویم که انجمن حقوق بین‌الملل، با حقوق فضا سروکار دارد که مخصوصاً با مشارکت کمیته‌ی قوانین فضایی نیز همراه است. جزئیات بیشتر درباره‌ی سازمان‌های ذکر شده در بالا برای انتشارات مختلفی تهیه شده که با این سازمان های ویژه سروکار دارند.
مرکز اروپایی حقوق فضا (ECSL)، تحت نظر آژانس فضایی اروپایی(ESA) در سال ۱۹۸۹ ایجاد شد و اهداف آن در منشور(اساسنامه) شامل:
-گسترش دانش فضایی در رابطه با حقوق
-افزایش همکاری و ارتباط بین حرفه‌ایهای این بخش
-تشویق تحقیقات جهانی در موضوعات ویژه‌ی مربوط به حقوق فضا
-سازماندهی مکانهای کاری و کنفرانسها و تنظیم عملکردشان؛ (زلو،۲۰۰۱)
بخش پنجم : UNCOPUOS:کوپیوس-کمیته‌ی ملل متحد برای استفاده ی صلح‌آمیزاز فضا
کمیته‌ی ملل متحد برای استفاده ی صلح‌آمیز از فضا UNCOPUOS یک وضعیت ویژه و منحصر بفردی دارد ،که مؤسسه‌ای برای مشارکت در فرایند قانونگذاری در زمینه‌یاستفاده ی صلح‌آمیز فضایی است.
زمینه‌ی کاری چنین کمیته‌ای دستاورد منطقی از تصمیم به بکارگیری چارچوب موجود از یک سازمان جهانی برای برپایی یک ارگان در موقع درگیری با مسائلی در زمینه‌ی مهم و آنچه تست صلاحیت کلی سازمان مادر قرار داشته است می‌باشد که اهداف اصلی آن «ایجاد صلح و امنیت جهانی است.»
مجمع عمومی ملل متحد، که تحت فشار موارد سیاسی درباره‌ی سؤالات بی‌شمار ناشی از روابط بین‌المللی در مورد فضا است، به اقدامی دست زد که به پرپایی یک هیئت فاقد عمومیت منجر شد که با ایجاد کمیته‌ی دائمی برای کاربری های صلح‌آمیز فضای ماورای جو تداوم می‌یابد.
به خاطر تعلل ناشی از نظریات متفاوت در رویه‌های سازمانی و رأی‌گیری، کوپیوس، کارش را سه‌سال بعد از تأسیس آن در سال ۱۹۶۲ آغاز کرد.
از سال ۱۹۶۸، یک بخش ویژه – بخش امور فضای ماورای جو-که از یک واحد مجزا در شورای امنیت تشکیل شده است، UNCOPUOS را در کمک به خدمات اداری و دبیرخانه همراهی میکند، در حالی که در اداء وظیفه‌اش در رابطه با اکتشافات و مصارف صلح‌آمیز فضای ماورای جو به دبیرکل کمک می‌کند.
از آغاز،UNCOPUOS یک نقش عمده در همکاری بین‌المللی در زمینه‌ی اکتشافات و بهره‌برداری از فضا داشته است. به علاوه یکی از کارهای عمده‌ی آن تحقیق و بررسی موضوعات حقوقی مربوط به بخش فضا است. امروزه کمیته‌ی ملل متحد در موارد صلح‌آمیز فضای ماورای جو،‌با ۶۹ عضو فعالیت می‌کند.
در چارچوب UNCOPUOS یک کمیته‌ی فرعی حقوقی وجود دارد که نماینده‌ای برای «تشکیل هنجارهای قانونی مربوط به فعالیتهای فضایی» است. این امر در فرایند تصمیم‌گیری مربوط به جوانب قانونی در موضوعات مربوطه بسیار تعیین کننده است. این کمیته‌ی فرعی اساس قانونی معاهدات و اسناد فضایی مربوط به فضای ماورای جو و فعالیتهای مربوطه را که تحت مجمع عمومی ملل متحد حل و فصل می‌شود، تدارک دیده و عهده‌دار «تشویق توسعه‌ی روزافزون حقوق بین‌الملل و تدوین قوانین مربوطه» می‌باشد.
۱-۵)نحوه‌ی قانونگذاری
مباحثات، بررسی‌ها، مذاکرات و پیش‌نویس قانونی اسناد قضایی، در گروه های کاری و پیش‌نویس کمیته‌ی فرعی قانونی انجام می‌شود. این رویه‌های غیررسمی و فعالیتها، به موقع وضعیت یک سند مفید را برای بدست آوردن نیاز به معاهدات قانونی بین‌المللی، بدست می‌آورند.
با این وجود، این اجماع، خودش را با وجود مانعی برای گسترش حقوق فضا اثبات می‌کند.
تعدادی از عوامل که تأثیر منفی بر اجماع دارند، آن را به زوال پتانسیل به عنوان یک سنددر قانونگذاری بین‌المللی سوق می‌دهد.آنها از مجموعه توسعه‌های سیاسی و تکنولوژیکی، با انواع همیشه موجود ساختارهای سیاسی و اقتصادی-اجتماعی و ایدئولوژیهای مختلف، کشورهای عضو تغییر می‌کنند. به بیانی دیگر، در حالی که رویه‌ی توافقی(اجماع) در تصمیمات مناسب ایجاد شده توسط تعداد محدودی از کشورهای قدرتمند فضایی با ارزش باشد، و وقتی منافع مربوطه‌ی آن همزمان به وجود آیند، انواع منافع بوجود آمده طی سالها، پذیرش تصمیمات و احکام متفق‌الرای بسیار دشوار می‌شود. به علاوه، پیشرفتهای تکنیکی که تعداد کشورهای فعال را در زمینه‌ی فضایی گسترش داد، و باعث افزایش تعداد کمیته‌های فرعی UNCOPUOS می‌شود، پتانسیل توافقی به عنوان یک روش مؤثر در تصمیم‌گیری را کاهش می‌دهد.
در عواملی که به طور متداول شکافهای بیشمار بین مدل صنعتی و توسعه یافته در رابطه با بسیاری از موارد را افزایش می‌دهند، پدیده‌ای که آن را بسیار مشکلتر می‌سازد، استفاده از توافق به عنوان یک روش مصالحه است.
بایستی در بسیاری از موارد متذکر شویم که دشواریهایی که توسط کمیته‌ی فرعی UNCOPUOS با اکثریت سازمان های بین‌المللی مشترک است، در ایجاد یک چارچوب قانونی جهانی شامل ITU درگیر است.
۲-۵)The corp امریکا Iuris spatialis
چارچوب قانونی که توسط UN و UNCOPUOS به وسیله‌ی رویه‌ی توافقی (اجماع)ایجاد شده می‌تواند به عنوان یکی از بهترین نتایج در رویه‌های قانونگذاری بین‌المللی به شمار آید. به طور عادی علوم حقوقی به این سری از قوانین به عنهوان corpامریکا Iuris Spatialis، اشاره می‌کند. این شامل پنج معاهده و کنوانسیون عمده‌ی بین‌المللی است.
۱-معاهده اصول حاکم بر فعالیتهای کشورها در اکتشافات و استفاده از فضای ماورای جو که شامل ماه و دیگر اجرام سماوی است.
۲-موافقت نامه نجات فضانوردان، بازگشت فضانوردان، و بازگشت اشیای فرستاده شده به فضای ماورای جو
۳-کنوانسیون مسئولیت بین‌المللی برای آسیبهای ناشی از اشیای فضایی.
۴-کنوانسیون ثبت اشیای ارسال شده به فضای ماورای جو.
۵-موافقت نامه حاکم بر فعالیتهای کشورها بر روی ماه و دیگر اجرام سماوی.

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.