آمریکا

 

41 آسیا

 

17 آفریقا

 

5

(مارتل، 2010: 80)
صرف‏ نظر از گذشت زمان، توسعه‏ یافتگی در كل و به ویژه توسعه ی دموكراتیك، عامل دیگری كه در افزایش آگاهی عموم در زمینه‏ های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، پزشكی، بهداشت عمومی و … نقش زیادی دارد رسانه ‏های جمعی فراگیر و به ویژه تلویزیون است. در جامعه ‏ای مثل جامعه آمریكا، تلویزیون به صورت بازوی فرهنگی جامعه در آمده است، به طوری كه بیننده عادی چهار ساعت در روز تلویزیون تماشا می‏ كند. نتیجه ی این وضعیت این است كه تلویزیون دیگر منابع اطلاعات و آگاهی‏ ها را كنار می‏ زند و یا آن منابع را با آگاهی حاصل شده از تلویزیون همسو می ‏كند. (سورین و تانكارد،1382: 390)
عکس مرتبط با اقتصاد
اگر استفاده از رسانه های مختلف را با هم مقایسه كنیم، مشاهده می ‏شود از رسانه‏ های ارزان و بی‏ نیاز به مهارت های ارتباطی كه بیشتر دارای كاركرد سرگرمی است، بیشتر استفاده می‏ شود. به عبارت دیگر، استفاده از تلویزیون از مطبوعات، كتاب، رادیو، ضبط‏ صوت و ویدئو باید بیشتر باشد. زیرا تلویزیون ارزان ‏تر است و سایر رسانه‏ ها گران ترند و یا رسانه‏ های دیگر به مهارت های ارتباطی بیشتری نیاز دارند. ((danesheirani.mihanblog.com
در ایران، گزارش تحقیقی گسترده ‏ای با عنوان «بررسی آگاهی ها، نگرش ها و رفتارهای اجتماعی و فرهنگی در ایرانL نشان می‏ دهد كه تلویزیون قدرتمندترین رسانه در انتقال اخبار و اطلاعات است. در این بررسی حدود 70% از پاسخگویان اظهار داشتند كه از طریق این رسانه از اطلاعات و اخبار آگاه می ‏شوند. سایر رسانه‏ ها به ترتیب اهمیت، عبارت بودند از روزنامه 3/12%، رادیو6/9% و گفتگو با دیگران 4/4%. طبق همین گزارش، مقایسه ی ارقام مذكور با یافته ‏های بررسی دیگری در سال 1353 با عنوان گرایش های فرهنگی و نگرش های اجتماعی در ایران نشان می دهد كه به موازات گسترش تلویزیون و بعضی عوامل دیگر در فاصله 1353 تا 1374 از اهمیت رادیو و گفتگو با دیگران كاسته شده و بر نقش تلویزیون افزوده شده است. در سال 1353 حدود یک پنجم (21%) مردم از تلویزیون به عنوان وسیله خبرگیری استفاده می‏ كردند ولی سال 1374 این نسبت به 70% (بیش از سه برابر) رسیده است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
در تحقیقات جدیدتر، یافته ‏های پیمایش طرح ملی موسوم به ارزش ها و نگرش های ایرانیان حاكی از این است كه رادیو و تلویزیون و اینترنت بیش از مطبوعات، رادیوهای خارجی، ماهواره و گفته‏ های سایرین به عنوان منبع خبری قابل اعتماد، تلقی می ‏شود. طبق یافته‏ های این طرح در پاسخ به این پرسش كه بیشتر از چه طریقی از اخبار كشور مطلع می ‏شوید؟ 83% از پاسخگویان تلویزیون را معرفی كرده ‏اند. روزنامه ‏ها با 6/5% ، رادیو با 6/4% و ماهواره با 9/0% در مرتبه‏ های بعدی قرار دارند (محسنی،1375: 124 و171).
به این ترتیب، بر اساس این یافته‏ ها می ‏توان گفت كه رسانه ‏های جمعی نقش مهمی در آگاهی عموم دارند و این نقش روز به روز افزایش می‏ یابد.
6-7- جمع بندی فصل:
امروزه ما در جامعه شبکه ای زندگی می کنیم، در جامعه شبکه ای دیگر وقت این را نداریم که معطل شویم، تا بخواهیم تحول و تغییر قبلی را بفهمیم و تحلیل کنیم، رخداد بعدی حادث شده و این روند همچنان ادامه دارد. در جامعه شبکه ای، ما در جایی به سر می بریم که فرهنگ ساخته می شود و معیارها در آن طراحی و تولید می‏شوند. در این جامعه، تکنولوژی اطلاعات عامل ساخت فرهنگ و معیار و اخلاق است و بنیان های آن،«قدرت، ثروت وتجربه» است.
این یک واقعیت است که ویژگی جهان نو سلطه رسانه ها بر اجتماع است. تکنولوژی اطلاعات قدرت، ثروت و تجربه را به عنوان معنا و هویت تولید می کند. امروزه دیگر این منش های سنتی و فرهنگی نیستند که هویت یک فرد را می سازند، بلکه انسان ها خیلی ساده، تحت تاثیر جریانات روز قرار می گیرند و «با هر موجی به این سو آن سو» متمایل می‏شوند. در جامعه شبکه ای، این رسانه ها هستند که منش ها، کنش ها و حتی واکنش ها را می‏سازند و هویت‏های نوین راخلق می کنند و رقم می زنند. نتیجه و اوج حضوردر این وضعیت فکری و فرهنگی، سطحی شدن افکار عمومی است. درعصر نوین، به قول «مک لوهان » جهان رسانه ای عقل را مبدل به چشم می کند و تلویزیون امتداد دیدن انسان ها و نه امتداد اندیشه آنها می شود. در این شرایط، من وجودی هر فرد به سختی قادراست خود را از نظم موجود جدا سازد، به عبارت دیگر من وجودی هرکس با اینکه به خاطر هویت یابی تلاش می کند، ولی برای او میسر نیست که جدای از نظم حاکم، خویشتن خویش را بشناسد. زیرا که من وجودی و در ریخت های نوین اجتماعی ودر نظم موجود، ساخته و پرداخته شده و خود و دیگر من ها را نیز مبتنی برهمین پایه مورد شناسایی و داوری قرار می دهد .پس، ساخت «من» ساختی است که برمن سلطه افکنده است. درحالی که تمایلات، انگیزه‌ها، احساسات و نیز قوای برانگیزاننده‌ ما پیش ازهنجارشدن، ربطی به ساختارمندی جامعه‌ ندارد بلکه ازآن «خود من» بوده است. اما ساختاراجتماعی موجود که درموجودیت ما دخل و تصرف قطعی دارد ریخت اجتماعی را به ما القا و جاری گردانده و من ها را به گونه ای می سازد که خود می خواهد.
به عبارت دیگر، مـن شدن در خدمت چیزی است که من به خوبی نمی دانم چیست؟ رنگ من به رنگ پیرامونم درمی‌آید، بدون اینکه من خود در آن نقشی داشته باشم. رنگی که به من پاشیده می‌شود، رنگ‌هایی تاریخی است که زمان‏بندی شده و طی روندی همه ما را می پوشاند. موضوع مهم این است که این پروسه، پیش از تولــد ما حضورفعال دارد وهمه ی من ها را درخود فروبرده وتحلیل می برد. قبل ازما هم تمامی پدر و مادران نیز دراین خمره فروبرده شده و سربه راه گشته اند. هر زمان و هر جا من ها این رنگ ها را نپذیرند، آنقدر در این وادی سرگردان می مانند تا سر به راه شوند. به عبارت ساده‌تر در جوامع امروزی انسان خود را درآینه دیگران درمی‌یابد و در واقع نوعی تابعیت و هویت اجباری به فرد تحمیل می‌شود.

نتیجه گیری
نیک می دانیم در جامعه اطلاعاتی که از آن به عنوان جامعه پساصنعتی و پسامدرن نیز یاد می شود، موقعیتی است که در آن رسانه ها تولید گفتمان و گستره های نفوذ و معنای آن را توصیف می کنند. عجیب نیست که بسیاری از نظریه پردازان رسانه ها و ارتباطات، جامعه اطلاعاتی را همچون اقیانوس پهناور اما در همان حال نه خیلی ژرف معرفی کرده اند. برای مثال ویزنبام که در دهه 1970 در آزمایش و کار با هوش مصنوعی بسیار فعال بود، تا بدانجا پیش رفت که انقلاب رایانه ای-رسانه ای را «انفجار بی معنایی[50]» خوانده است.(ویزنبام، 1976: 115)
پرسش و مفروضه ی رساله حاضر نیز این موقعیت را مطرح و به بحث گذاشته یعنی سیاست هویت و مسئله آن به برجسته ترین ویژگی جهان معاصر تبدیل شده است. چنان که گذشت پرسش اصلی ما این بود که چگونه رسانه‌ها در موقعیت پسامدرن زمینه آسیب‌پذیری هویت را فراهم می‌کنند؟ در کنار این چند پرسش زیر نیز به ذهن نگارنده خطور کرد که چگونه رسانه به دلیل شکاف اطلاعاتی زمینه آسیب‌پذیری هویت را فراهم می کند؟ چگونه رسانه به دلیل فراوانی تکنولوژی و افزایش اطلاعات و دانش نظری زمینه آسیب‌پذیری هویت را فراهم می کند؟ و چگونه رسانه به دلیل انواع ایدئولوژی خبری زمینه آسیب‌پذیری هویت را فراهم می کند؟ این رساله بر این مبنا که رسانه‌ها در موقعیت پسا مدرن، موجب شکنندگی و گسست هویت می‌شوند، شکل گرفت و سعی نمود تا به اثبات این پاسخ ها بپردازد که با مفروض گرفتن وجود انواع ایدئولوژی‌های خبری در عصر پسامدرن، وجود انواع تکنولوژی های خبری و افزایش اطلاعات در عصر پسامدرن، و وجود شکاف اطلاعاتی در عصر پسامدرن رسانه‌ها باعث شکنندگی هویت خواهند شد.
1-یافته های فصول پیشین:
پس از ذکر کلیات در فصل اول، فصل دوم حول مفهوم رسانه شکل گرفت. می دانیم که انسانها در همه ی جوامع درگیر تولید و مبادله اطلاعات و معنا و محتوای نمادین هستند. از نخستین شکل های استفاده از زبان و حرکات بدن تا جدیدترین تحولات و پیشرفتها در فناوری رایانه، تولید، ذخیره سازی و انتشار اطلاعات و محتوای نمادین از جنبه های اصلی زندگی اجتماعی بوده اند. اما با ایجاد مجموعه ای از نهادهای رسانه ای از اواخر قرن پانزدهم تا حال حاضر، فرایندهای تولید، ذخیره سازی و انتشار از جهاتی خاص تغییر کرده و دگرگون شده اند. رسانه ها نقشی پررنگ در دنیای معاصر یافته اند. در بین تمام رسانه هایی که در فصل مذکور از آنها نام برده شد، رسانه هایی که حاصل و برونداد دنیای مدرن هستند همچون ماهواره، اینترنت و سیستم های مخابراتی با توانایی های فراوان و بی همتا، کاراترین وسیله ای هستند که تاکنون برای پراکندن اطلاعات پدید آمده اند. به نحوی که امروزه از ظهور صنایع رسانه ای به عنوان پایه های جدید قدرت نمادین نام برده می شود. رسانه ها نه تنها مرزهای جغرافیایی که مرزهای طبقاتی، نژادی، فرهنگی، سیاسی، تحصیلی و جنسیتی را برای توزیع سرگرمی و اطلاعاتی به هم می پیوندند بلکه با پافشاری بر آمیزه های جهان شناختی که دیدگاه های ویژه ای را تقویت و دیگر نظرات را کنار می گذارند و با ایجاد پیوند میان تصریحات جهان شناختی و منابع قدرت، و با شکل دادن به برخی عادی ترین و مهم ترین تجربیات مخاطبان خود به تشکیل و سامان مندی واقعیت اجتماعی کمک می کنند. در این راستا کارویژه های بسیج كنندگی، فراهم كننده تفریح و سرگرمی، تداوم دهنده، اطلاع دهنده و ارتباط دهنده برای رسانه ها قابل شمارشند.
در فصل سوم در خصوص چیستی و انواع هویت به بحث پرداختیم. گفته شد که هویت وجه تمایز ما و دیگران است و مهم ترین و اساسی ترین منبع شناخت عواطف، احساسات و سازمان دهی رفتارهای جمعی و فردی درون جامعه پیرامون ما محسوب می شود. این فهم هویتی منتزع از منابع معناساز مهمی مثل دین، ملیت، نژاد، جنسیت، طبقه اجتماعی و تمایلاتی گروهی و قومی است. از این منظر هویت سه دوره سنتی، مدرن و پست مدرن را طی کرده است. در نگاه سنتی، هویت انسان محصول نظام مقتدر و از پیش تعیین شده باورهای دینی و اسطوره‌ای بود. شخص به عنوان عضو كلان قبیله، نظام خاص خویشاوندی و تعلق گسترده ای از زندگی، یعنی در موقعیت اجتماعی و فرهنگی كاملاً مشخص و تثبیت شده ای به دنیا می‌آمد و به ندرت می توانست از سرنوشت محتوم خود، یعنی جایگاه پیشاپیش تعیین شده اش، بگریزد و برای خود جایی تازه دست و پا كند. در دوران مدرن، مساله «هویت» بیش از هر عصری، ذهن آدمی را به خود مشغول داشت. انسان سبز فایل، نه فقط در هیأت «سوبژه» (فاعل شناسا) بلکه در هیات «اُبژه» به عنوان (من اندیشنده)، رسالت خلق و تغییر«خود» را خود بر دوش می کشد. بدین سان خالق خود شد و فرا روایت دیگر پیرامون «معمای هویت» شکل گرفت که در بستر آن، هویت به چیزی جزء آنچه هر آدمی خویش را بدان از دیگری باز می شناسد و کیستی و چیستی خود را در پرتو آن تعریف می کند، دلالت نمی دهد. اما با ورود به دنیای ارتباط الكترونیكی و جامعه شبكه‌ای، تكثرگرایی و نسبیت گرایی سر بر می آورد و شتابی به خود می گیرد كه گاه محاسبه سرعت آن از عهده انسان خارج می شود و همین امر انسان را در معرض تغییراتی پرشتاب قرار داد و هویت های پیشین را از او ستاند و به جای آن، نه تنها هویتی تازه، ثابت، روشن و یكدست ایجاد نکرد، بلكه او را به سمت وضعیت ناپایداری پیش می برد كه از آن به هویت متكثر و ناپایدار تعبیر
می شود.
به نظر می رسد پیشرفت و تحول کمی و کیفی رسانه ها، ماهیت مبادله و تولید نمادین را در جهان معاصر عمیقا و به شیوه هایی برگشت ناپذیر دگرگون کرده باشد. از یکسو پدیداری اشکال مختلف و جدید رسانه با پیدایش صنعت چاپ از اواخر قرن پانزدهم تا عصر کنونی که با اینترنت به اوج خود می رسد، نه تنها ماهیت و گسترش اطلاعات را به معنای کمی تغییر داده است بلکه از حیث کیفی نیز به مثابه بخشی از روند جدایی ناپذیر شکل گیری جوامع مدرن، به بازتولید خاصیت سیال شرایط «مابعد مدرن» نیز مدد رسانده است. به زبانی دیگر، اگر رسانه با جعل هویت مدرن به گسست انسان از چنبره ی انقیادهای سنتی چون رژیم های کهن و استبدادی و نیز حاکمیت کلیسایی مدد رساند، در عین حال بستر مناسبی جهت شکل دادن به رژیم لیبرال با ماهیت کاملا مدرن را افزایش داد
ورود به دنیای مدرن موجد سر برآوردن هویت های تازه و خدشه دار شدن هویت های پیشین شد. تفکر مدرن با قائل شدن به اصالت فرد، فطرت و ماهیت یکسان و عام برای عموم انسانها فرض نمود و به بشریت این نوید را داد که در نهایت به ذهنیت، طرز تفکر و زندگی یگانه ای خواهد رسید و اختلافات و تفاوت ها از میان خواهد رفت. اما ظهور پست مدرنیسم كه به شدت تكثرگرا، چند پاره و نسبیت گراست و جریان جهانی شدن و گذشتن از مرزهای سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، شتاب گرفتن تغییرات، رخداد انقلاب الكترونیک و حركت به سمت جامعه اطلاعاتی و شبكه ای هویت را از منظری دیگر مورد توجه قرار داده و تاکید ها را از منافع و علائق به هویت و همبستگی و عامل اجتماعی عام و جهان شمول به مقررات خاص و محلی اشخاص مشخص سوق داد. از این جهت متفکران پست مدرن بر نیروهای متفرق کننده و اختلاف انگیز نهفته در هر هویت به ظاهر یکپارچه تأکید می کنند.
در فصل پنجم به آزمون این فرض فرض پرداخته شد که رسانه ها به دلیل دامن زدن به شکاف اطلاعاتی زمینه آسیب‌پذیری هویت را فراهم می کنند. جهانی که در آن زندگی می کنیم جامعه ای است که تحت تاثیر استفاده از تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی گوناگون قرار دارد. از این رو عنوان جامعه اطلاعاتی یا شبکه ای کاملاً برازنده آن است. طبیعی است که در این جامعه، رسانه ها نقش عمده و چشمگیری در انتقال اطلاعات ایفا کنند. اما مسئله در وجه دیگری بروز می کند: شکاف اطلاعاتی. طبق این نظریه انتشار و توزیع اطلاعات در جامعه توسط اعضاء جامعه به طور یکنواخت صورت نمی گیرد. بدین معنی که گروهی از مردم که از طبقات اقتصادی بالاترند، توانایی و شرایط بهتری برای کسب اطلاعات دارند. دلایل متنوعی در این خصوص ذکر شد. اما محور بحث پیرامون آراء دو تن از متفکران بود که بر مبنای نظریه اقتصاد سیاسی و صنعت فرهنگ به این مقوله پرداختند. هربرت شیلر و مانوئل کاستلز، ضمن نقد دیدگاه های خوش بینانه ی غربی در خصوص پیشرفت های فناوری اطلاعات و ارتباطات و شکل گیری جامعه اطلاعاتی، این تحولات را ناشی از فشارها و الزام های نظام سرمایه داری دانسته و آثار و پیامد آن را تامین منافع شرکت های تجاری و سرمایه داری به زیان اکثریت محروم در جامعه اطلاعاتی تعریف می کنند. به بیان دیگر، اطلاعات به شکل کنونی، مردم را از واقعیت آگاه نمی کند زیرا اطلاعات به طرز ویژه ای به خدمت جنبه تولیدی اقتصاد در آمده و در خدمت پیشرفت شرکت ها و بخش خصوصی است. بنابراین آنچه تمرکز و اهمیت می یابد، «جامعه ی تمام مصرفی» است. در این چارچوب گفتیم جامعه ی جدید به یک جامعه ی رسانه ای، تماشایی و فرا واقعی تبدیل شده است. آنچه از بعد جامعه شناختی در اینجا اهمیت می یابد، آن است که با گسترش فرهنگ مصرف، پیوندهای طبقاتی و سیاسی که مدتها از عوامل هویت بخش زندگی بوده اند، اهمیت خود را از دست می دهند. آنها ضمن توجه به گسترش همزمان رسانه ها، افزایش قدرت خرید مصرف کنندگان و گسترش استراتژی های تبلیغاتی در سراسر جهان معتقدند هدف این است که هویت مصرفی و مصرف گرایی از نوع جاری در زندگی امریکایی همه گیر گردد.
نتیجه تصویری درباره فناوری اطلاعات
در فصل ششم عنوان شد که در فضای ضد ایدئولوژیکی جدید که به قول گیرتز اساساً هرمنوتیکی است، «پیام های رسانه ای» –چه در قالب مطبوعات، تلویزیون و اینترنت و …- در واقع به بخشی از فرایند رو به گسترش از هویت طلبی یا هویت سازی در جهت «خودهای جدید» تبدیل شده اند. در این نگرش و به مناسبت شکل گیری فضای زیست سیبرنتیکی می توان پرسش های فلسفی مطرح ساخت و به پشتوانه ی آن به ابر انسان شدن و فرا-انسان شدن اندیشید. اما می توان به دور از دل نگرانی های عمیقاً فلسفی و به مناسبت و مقتضای ورود به آنچه که جوامع تله ماتیک گفته می شود، افراد چه در مقام تابع یک رژیم سیاسی و چه در مقام شهروند جهانی، نه تنها رسانه ها را همچون منبع اصلی آگاهی انتخاب می کنند بلکه مهمتر از آن تعلق به آگاهی دلخواه را نیزبرمی گزینند. واقعیت آن است که رسانه ها خود در جعل هویت مدرن یا آنچه که به زبان سیاسی تر هویت ملی گفته می شود، نقش آفرینی کرده اند و این امر تنها پس از شرایط خاص انقلاب فرانسه بود که به بافت و ساخت هویت ملی در جهان کمک رسانید و امروزه در چارچوب جامعه ی متکثر، خود هویت به تعبیر فیلسوف ایرانی داریوش شایگان به هویت متحجر بدل گشته است. نتیجه هم آن می شود که رسانه ها به دفاع از چندگانگی، جزءگرایی سیاسی، فرهنگی و فلسفی برخاسته و به تعبیر هرمنوتیکی گادامر، طبیعی است طنین آواها، نشانه های تصویری و صوتی و به همین شکل افکار و ایده های گوناگون نمی تواند به یک آوای مرکزی و چه بسا به یک ایدئولوژی مسلط فروکاسته شود و اصلاً چنین خواستی دیگر مشروعیت و خاصیت خود را از کف داده است. در این فصل با بهره گرفتن از آراء متفکرانی چون هابرماس، بودریار، واتیمو، پوستر و لیوتار سعی کردیم تا نشان دهیم چگونه رسانه ها در عصر فقدان ایدئولوژی های مسلط و بزرگ خود به دستگاهی برای تولید ایدئولوژی و شکل دادن به بینش و هویت مخاطبان خود بدل شده اند. در این راستا از آرای هابرماس یرای نشان دادن این مطلب که رسانه های همگانی در سبز فایل به بنگاه هایی برای عایدات شخصی بدل شده اند، بهره بردیم. به زعم او، رسانه های همگانی به سازمان های سرمایه داری تبدیل شدند و بر این اساس سهم عمده شان به عنوان ناشران معتبر اطلاعات در قلمرو حوزه عمومی کاهش یافت. بنابراین آنها به ترویج چیزی نمی پردازند جز پست ترین نوع سرگرمی ها همچون ماجراهای پرتحرک، موضوعات کم اهمیت، تحریک احساسات، شخصی سازی همه چیز و خلاصه بزرگداشت سبک زندگی جدید.
از دیگر سو، متفکرای چون بودیار قرار دارد که می گوید ما در متن یک فرایند رسانه­ای­شدن فزاینده یا «رژیم تصورات» قرار گرفته­ایم که از منظری پسامدرن، سازنده‌ی همه‌ی اشکال و روابط اجتماعی است. کارویژه بارز این رسانه ها، خلق جامعه ی مصرفی است که مبتنی بر نمایش و تصویر است و ما کسانی هستیم که گویی در یک فروشگاه بزرگ قدم می زنیم. این فضای رسانه­ای که به­ طور روزافزونی در مسیر فرایندهای فراملی قرار گرفته و در حال تجاری­شدن و بستارناپذیری است، با خصلت بینامتنی­اش، امکان بی­واسطگی، تعامل و واکنش دوسویه (دسترسی توامان شهروندان و سیاستمداران به اطلاعات) را افزایش داده و با سرعت­بخشیدن به جمع­آوری، انباشت و توزیع اطلاعات، محدودیت‌های زمانی/ مکانی را از بین برده است. در واقع هم امکان قبض­وبسط اطلاعات را برای فرستنده و هم امکان تعامل میان فرستنده و گیرنده را فراهم آورده است. لذا می‌توان رسانه ­ها را پدیده­ای دو چهره تعریف کرد: زخم­آفرین و مرهم­آفرین، هویت­زا و هویت­زدا، ایجادگر بحران و تدبیرگر آن، تعمق­بخش دموکراسی و عقیم­سازنده­ی آن. به همین دلیل است که گفته می شود رسانه ها، حکم فارماکونِ افلاطون را دارند، هم زهر و هم پادزهرند. همین محیط ارتباطی چندرسانه­ای فراگیر، که ذهن سیاسی را در شبکه‌های رسانه­ای حصر می‌کند، می‌تواند واسطه­ای برای بیان تنوع پیام‌های آلترناتیو در عصر خود-­ ارتباط­گیری جمعی باشد.
در فصل هفتم به رشد روز افزون تکنولوژی های ارتباطی و افزایش کمی تعداد رسانه ها و میزان اطلاعات پرداخته شد. دسترسی‌ مداوم‌ به‌ رسانه‌های‌ جدید در همه‌‌ی ساعات‌ شبانه‌روز عنصر بسیار مهمی‌ در تجربه‌ زندگی‌ بشری‌ است‌ که‌ فقط در جامعه‌ اطلاعاتی‌ امکان‌پذیر شده‌ است‌. فن‌آوری اطلاعات در پگاه هزاره‌ی سوم و در سپیده دم قرن بیست و یکم آن‌چنان تند و پرشتاب پیشرفت کرده که باورِ آن دشوار است. فن‌آوری اطلاعات، جهانگیر شده و به تعمیق سلطه‌ی خود بر جهان ادامه می‌دهد به‌طوری که سازمان‌ها و نظام‌های اجتماعی بدون به‌کارگیریِ مظاهر و نمودهای آن به سختی می‌توانند به حیات خود ادامه دهند. ظهور جامعه اطلاعاتی باعث شده است که امکان پردازش اطلاعات، برقراری ارتباطات و کنترلِ کلیه جنبه‌های زندگی جامعه و رفتار اجتماعی فراهم شود. در جامعه ‌اطلاعاتی‌ انسان‌ها به‌ مدد تکنولوژی‌های‌ نوین‌ اطلاعاتی‌ و ارتباطی‌ خود می‌توانند به‌طور مداوم‌ و 24ساعته‌ مصرف‌ کننده‌ و در عین‌ حال‌ تولید کننده‌ پیام‌ و اطلاعات‌ (به‌ ویژه‌ در اینترنت‌) باشند. امری‌ که‌ در گذشته،‌ سابقه‌ نداشته است‌ و فراگیری‌ رسانه‌ها نه‌ تنها جامع‌ و گسترده‌ و جهانی‌ نبوده‌، بلکه‌ یک‌ طرفه‌ و از رسانه‌ به‌ مخاطب ‌بوده‌ است‌. کنش‌ متقابل‌ مخاطبان‌ و رسانه‌ها و تولیدکنندگان‌ و مصرف‌ کنندگان‌ اطلاعات‌ در جامعه‌ اطلاعاتی‌ با سرعت‌ غیرقابل‌انکاری‌ فراگیر شده‌ است.
همچنین گفتیم دنیای کنونی، به طور آشکار نسبت به تمامی دوره‌های پیشین دارای اطلاعات بیشتری است. ما در محیطی لبریز از رسانه‌ها زندگی می‌کنیم، به این معنا که زندگی امروزی اصولاً پیرامون نمادسازی امور، مبادله و دریافت و… [پیام‌هایی درباره خود و اطرافیانمان] دور می‌زند. این امر به خاطر تأیید پدیده‌ی انفجار نشانه ‌سازی است که براساس آن، برداشت بسیاری از نویسندگان این است که ما در حال ورود به جامعه اطلاعاتی هستیم. یکی‌ از مشخصه‌ ها یا ویژگی‌هایی‌ که‌ جامعه‌ی‌ اطلاعاتی‌ و شبکه‌ای‌ با آن‌ تعریف‌ می‌شود، جهانی‌ شدن است‌. جهانی‌ شدن‌ مقوله‌ای‌ است‌ که‌ ذیل‌ جامعه‌ اطلاعاتی‌ معنا پیدا می‌کند و عبارت‌ است‌ از درهم‌ فشرده‌ شدن‌ جهان‌ و تبدیل‌ آن‌ به‌مکان‌ واحد. (رابرتسون، 1380: 12).
به‌ ‌تعبیر دیگر جهانی‌ شدن‌ همان‌ یگانه‌ شدن‌ جهان‌ و نه ‌وحدت‌ و ادغام‌ آن‌ است‌. این‌ تعبیر از جهانی‌ شدن‌ مبتنی‌ بر تکنولوژی‌های‌ جدید ارتباطی‌ و اطلاعاتی‌ است‌. مطابق‌ این‌ تعریف،‌ جامعه‌ اطلاعاتی‌، جامعه‌ای‌ است‌ که‌ در آن‌ تجارت‌، رسانه‌ها و ارتباطات‌ علمی‌ دانشگاهی‌ و آموزش‌ در سراسر جهان‌ یگانه‌ می‌شود. به‌ مدد شبکه‌های‌ اطلاعاتی‌ و ارتباطی‌ زبان‌ دانشمندان‌ یگانه ‌می‌شود و حتی‌ زندگی‌ روزمره‌ به طوری باورنکردنی‌ای‌ توسط مردم‌ جهانی‌ که‌ ظاهراً با یکدیگر فرسنگ‌ها فاصله‌دارند، در هم‌ فشرده‌ و یگانه‌ می‌شود. گویی همگی‌ در یک‌ مکان‌ واحد زندگی‌ می‌کنند. آنچه‌ که‌ در این‌ بین‌ به‌عنوان‌ تمایز و اختلاف‌ مشاهده‌ می‌شود، صرفاً سلیقه‌های‌ مختلفی‌ خواهند بود که‌ در یک‌ مکان‌، همیشه‌ امکان‌ وجود داشته‌ است‌. تکنولوژی‌های‌ جدید ارتباطی‌ ابزارهایی‌ هستند که‌ توانسته‌اند این‌ مهم‌ را از عالم‌ غیرواقع‌ و مجازی‌ به‌ واقعیت‌ تبدیل‌ کنند. این‌ تکنولوژی‌ها، انسان‌های‌ مختلفی‌ را از سراسر جهان‌ به‌ هم‌ متصل‌ ساخته‌اند ‌و بین‌ آنها ارتباط برقرار کرده‌اند. کاربران‌ این‌ تکنولوژی‌ها، گاهی‌ بیش‌ از آن‌ که‌ با همسایه‌ها و اطرافیان‌ خود احساس‌ نزدیکی‌ کنند، با افرادی‌ که‌ فرسنگ‌ها از آنها فاصله‌ دارند، احساس‌ نزدیکی‌ و قرابت‌ می‌کنند و سلیقه‌ها، افکار و خصوصیات‌ اجتماعی‌ مشابه‌ پیدا می‌کنند. بنابراین‌، جامعه‌ اطلاعاتی‌ جامعه‌ای‌ است‌ که‌ در آن‌ افراد مختلف‌ جوامع‌ گوناگون‌ همگی‌ حول‌ یک‌ سفره‌ فشرده‌ جهانی‌ نشسته‌اند و با هم‌ تعامل‌ دارند. ازاین‌رو گفته‌ می‌شود، جامعه‌ اطلاعاتی‌، جهان‌ فشرده‌ شده‌ و یگانه‌ شده‌ است‌؛ یگانگی‌‌ای در عین ‌افتراق‌ و تمایز‌.
به صورت خلاصه، می توان رابطه میان رسانه و هویت را در دو محور اصلی تصویر کرد: زمان و مکان. دلیل انتخاب زمان این است که می توان ماندگاری را جنبه اصلی و میزان ماندگاری را آزمون برجستگی و اهمیت همه فرهنگ ها دانست. ماندگارترین هویت ها، آنهایی هستند که براساس زبان، مذهب، ملیت و … بنا شده اند. ناپایدارترین هویت ها، آنهایی هستند که بر اساس مذاق مد و وضع ظاهری استوار شده اند. در چنین زمینه ای، افزایش ظرفیت رسانه در فضا نیز، مناسب ترین معیار تمایلات جهانی شدن است. کانال ها و محتوای رسانه می تواند از کاملاً محلی (و نزدیک ترین نقطه به خانه ) تا کاملاً جهانی متغیر باشد و پیام های بسیار کوچک را در ابعاد جغرافیایی و فرهنگی منتقل سازد.
در فضایی که با ابعاد دو به دو مقابل هم مرزبندی شده، امکانات زیادی برای اختلاف وجود دارد اما این بدین معنا نیست که لزوماً روابط متضادی بین رسانه و هویت موجود است. انواع مختلف رسانه می تواند، اشکال مختلف تأثیر را بر تباهی، دوام، شکوفایی هویت و تجربه فرهنگی داشته باشد. در رسانه های عمومی، محلی، قوی و بیشتر خصوصی تلاش می شود که از پایداری هویت ها و استقلال فرهنگی حمایت شود در حالی که محتوای رسانه های بین المللی، تأثیر بیشتری بر پدیده های فرهنگی کوتاه مدت و سطحی دارند؛ پدیده هایی چون مد، شکل و ذائقه. هنوز یک تکنولوژی رسانه ای مسلط وجود ندارد. بدین جهت رسانه های مختلف می توانند تأثیرات فرهنگی دیگری را جبران (یا تقویت ) کنند. طبعاً نمی توان تأثیرات واقعی را پیش بینی کرد. چنین تأثیراتی بستگی به شرایط موجود در دو محور زمان و مکان دارد.
2-دستاوردها:
– رسانه ها به ویژه با تغییرات جدید به زایش تمدن جدیدی انجامیده اند. برخلاف فرهنگ های پیشینی که همچون دولت های ملی در حوزه جغرافیایی و حاکمیت خاص بروز می کردند، تمدن جدید جهان را فراپوشانیده و بسیار متغیر و سیال نموده است. از این رو، بایسته است ظرفیت های خود را بالا ببریم و از دیدگاه های متکثر در جهت همبستگی بهره ببریم.
– در چارچوب اهمیت فضای سایبر، رسانه ها به بروز عرصه ی عمومی جدیدی منجر شده اند. چنان که اکنون هر کسی که به یک رایانه یا یک دستگاه تلفن همراه دسترسی داشته باشد، فوراً آن فضا را در اختیار می گیرد و می تواند به حوزه عمومی وارد شود. حتی در کشورهای مذهبی چون عربستان و ایران، کافی شاپ هایی با رایانه های متصل به اینترنت (کافی نت) به راه افتاده اند. پس گسترش این مراکز اجتناب ناپذیر است. در معنای دیگر، دولت ملی که تحت فشار گسترش امروزی این فضای رسانه ای پست مدرن قرار گرفته خود از عرصه حکومت به حکمرانی خوب تغییر ماهیت داده است. به عبارت دیگر حکومت برای ایجاد هویت منسجم و جلوگیری از گسست و خطرات فضای رسانه ای به حکمران خوب بودن تغییر ماهیت داده که این مستلزم پاسخگو بودن و مشارکت بیشتر در فضای عمومی است.
– توجه به تحولات چندسال اخیر خاورمیانه بحث جالب دیگری را با توسل به خاص گرایی هویتی و قدرت رسانه ها در این خصوص مطرح می سازد. خاص گرایی را در سه معنا می توان لحاظ کرد: خاص گرایی منزوی، سرسخت و ستیزه جو و ریشه دار. (گل محمدی،1381: 155)
– در نوع اول گروه ها می کوشند تا به شیوه های مختلف خود را از محیط اجتماعی و گروه های دیگر جدا نگه دارند. نمونه برجسته چنین خاص گرایی ای بومیان استرالیا هستند. در نوع دوم که بسیار مطلق اندیش است، با تغییر مذهب، ابزارهای سیاسی و یا زور و اجبار، آن را بر افراد و گروه های دیگر تحمیل کند. اما نوع سوم، ضمن آگاهی از گرایش های ادغام گر ناشی از جهانی شدن و گسترش ارتباطات از طریق رسانه ها، می کوشد تا تنوع و تفاوت را حفظ کند. برای مثال بومیانی که فرهنگ خود را دارای عناصری می دانند که شایسته ی عرضه به جامعه جهانی است، در این رده قرار دارند. پیامد ویژه این مسئله، گسترش بنیادگرایی دینی (برای نمونه طالبان)، ناسیونالیسم و هویت قومی (در قالب شکل گیری دولتهای کوچک در خاورمیانه برای مثال دولت کردی) می باشد.
– بازنمایی و وارونه جلوه دادن واقعیات حاصل از رسانه ها، علاوه بر تکثرهای هویتی و غیرمرکزی شدن هویتها به مرور باعث بوجود آمدن لایه های جدیدی از «فراهویتها» می شود که جدا از منابع گذشته ناشی از اشتراکات جهانی ای چون معنویت گرایی و پیوند با متافیزیک، طبیعت گرایی، سادگی، سنت گرا بودن و محوریت پیدا کردن مفهوم عدالت با نگرش جهانی «عدالت برای همه» هستند. در چارچوب پارادایم معرفتی در جهان گرایی و بر اساس واقعیت شدن مجاز و مجازی شدن واقعیت در بستر جهانی شدن ها، درک از خود و انعکاس خود در کنار دیگری، برخلاف گذشته فقط در فضا و جهان واقعی و با تکیه بر رقابت های دینی، قومی و ملی مصداق پیدا نمی کند بلکه نمودهایی از دیگریِ فرادینی، فراقومی و فراملی شکل خواهد گرفت که زمینه ساز هویت های بزرگ جهانی بر محور ارزش های جهانی خواهد بود و در کنار آن نوعی همزمانی هویت های دیگر که معرف جهان و هویت شخصی تر فرد است، به تدریج شکل می گیرد. البته این روند اتفاقی است که در حوزه عمومی قابل پیش بینی است اما چگونگی روندهای سیاسی در جهان قدرت، کیفیات متفاوتی دارند که محل دیگری برای بحث می طلبد.
3- پیشنهادات
اصولا پیوند و ارتباط میان رسانه و هویت می تواند موضوعات جالب و نویی را برای بررسی در اختیار پژوهشگران قرار دهد. با این وصف رساله حاضر واجد پیشنهاد پژوهش هایی در ارتباط با موضوعات ذیل می باشد:
– رسانه، معنا و هویت مذهبی در بستر پست مدرن یا به عبارتی نقش رسانه در خودیابی (هویت دینی)
– هویت و رسانه های دیجیتالی
– آسیب شناسی هویت اجتماعی از طریق بررسی تاثیر رسانه هایی چون ماهواره، اینترنت و شبکه های اجتماعی بر اقوام ایرانی
عکس مرتبط با شبکه های اجتماعی

منابع و مآخذ
منابع فارسی:
کتاب ها:

 

لردنگلو[۱۲۷] (۲۰۰۸)در پژوهشی که هدف آن ارزیابی روابط بین هوش هیجانی ، کارایی مدیریت و تعهد رضایت شغلی در آموزش و پرورش بود ، نتایج حاکی از آن بودند که هوش هیجانی بر تعهد و رضایت کارایی معلمان تأثیری مثبت دارد.
نتیجه تصویری برای موضوع هوش

 

یلماز و کوک بوک بوقلو [۱۲۸](۲۰۰۸)، در پژوهشی تحت عنوان رفتار شهروندی و تعهد سازمانی در مدارس پایه ابتدایی در ترکیه، ساختار رفتار شهروندی سازمانی و رابطه آن را با تعهد سازمانی مدارس ابتدایی در بین ۲۲۵ معلم انجام دادند. نتایج حاکی از این بود که معلم ها نگاه مثبتی به تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی دارند و بین این دو رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

اپلاتکا [۱۲۹] (۹ ٢٠٠ ) بیان کرد که اهمیت رفتار شهروندی سازمانی در سازمان­های مختلف غیر قابل انکار است، اما هنگامی که صحبت از مدارس می­ شود، نگاه ها به آن موشکافانه­تر و حساس­تر می­ شود، چرا که نقش مدارس در تربیت نیروی انسانی آینده و توسعۀ همه جانبه کشورها، دلیل غیر قابل انکار بر لزوم بهرهمندی از معلمان برخوردار از رفتار شهروندی سازمانی می­باشد.

آتیکا موداسیر[۱۳۰] (۲۰۰۸)، به برسی رابطه هوش هیجانی با رهبری انتقالی و رفتار شهروندی سازمانی پرداختند. در این مطالعه ۱۱۴ نفر از مدیران و ناظران آنها بکار گرفته شدند. نتایج نشان داد که هوش هیجانی رهبران رابطه مثبت و معنی داری با ابعاد رفتار شهروندی سازمانی آنان دارد. همچنین دو بعد مشارکت و نوع دوستی از ابعاد رفتار شهروندی سازمانی متاثر هوش هیجانی رهبران می باشد.
نتیجه تصویری برای موضوع هوش

 

ابراهم کارملی و یوسمن[۱۳۱] (۲۰۰۶) در پژوهشی به بررسی رابطه بین هوش هیجانی، انجام وظیفه و رفتار شهروندی سازمانی در بین ۲۵۰ کارمند در چند سازمان پرداختند. نتایج نشان داد که رابطه مثبت و معنی داری بین هوش هیجانی و پیامد های کاری کارکنان وجود دارد. همچنین بین هوش هیجانی و دو بعد از رفتار شهروندی سازمانی ( نوع دوستی، مشارکت) ارتباط معنی داری وجود دارد.
تصویر توضیحی برای هوش هیجانی

 

هارمر[۱۳۲](۲۰۰۷) در پژوهشی به بررسی رابطه بین هوش هیجانی و معنویت با رفتار شهروندی سازمانی در بین کارکنان استرالیایی پرداخت. نتایج نشان داد که همبستگی مثبت و معنی داری بین هوش هیجانی و رفتار شهروندی سازمانی و معنویت با رفتار شهروندی سازمانی وجود دارد.

فصل سوم:
روش شناسی تحقیق
مقدمه
در این فصل، مراحل اجرای پژوهش بررسی شده است. موضوعات این فصل شامل روش تحقیق، جامعه و نمونه آماری، متغیرهای تحقیق، ابزار تحقیق، روش توزیع پرسشنامه و جمع­ آوری اطلاعات، روش تجزیه و تحلیل آماری است.
۳-۱- روش تحقیق
روش تحقیق توصیفی و از نوع همبستگی می­باشد.

 

۳-۲- جامعه آماری تحقیق

جامعه آماری این تحقیق همه دبیران تربیت بدنی شهر کرمانشاه بودند که تعداد آنها برابر گزارش دریافتی از کارگزینی آموزش و پرورش شهر کرمانشاه، برابر ۴۱۸ نفر بود.

 

۳-۳- نمونه آماری

 

با توجه به حجم نمونه های تحقیق یعنی دبیران تربیت بدنی و با بهره گرفتن از جدول کرجسی و مورگان، تعداد ۲۲۰ نفر از معلمان به عنوان نمونه انتخاب و پس از توزیع پرسشنامه ­ها به روش نمونه گیری خوشه ای که شهر کرمانشاه بر اساس منطقه آموزش و پرورش به سه منطقه تقسیم و متناسب با مناطق پرسشنامه توزیع و در نهایت ۲۱۰ پرسشنامه تجزیه و تحلیل شد.

 

۳-۴-متغیرهای تحقیق

متغیر به ویژگی‌هایی اطلاق می‌شود که می‌توان آن را مشاهده یا اندازه‌گیری کرد. متغیر بر اساس نقشی که در پژوهش برعهده دارد به دو دسته تقسیم می‌شود که شامل متغیر مستقل و وابسته می‌باشد. در تحقیقات از نوع همبستگی به جای متغیر مستقل از اصطلاح متغیر پیش‌بین و به جای متغیر وابسته از اصطلاح متغیرملاک استفاده می‌گردد (خاکی، ۱۳۷۸). لذا در این تحقیق متغیرهای پیش‌بین، هوش هیجانی (خودآگاهی، خودتنظیمی، خودانگیختگی، همدلی، مهارت‌های اجتماعی) و ویژگی های فردی و متغیر ملاک رفتار شهروندی سازمانی در دبیران تربیت بدنی شهر کرمانشاه می باشد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

 

۳-۵- ابزارهای اندازه‌گیری تحقیق

در این پژوهش با توجه به اهداف تحقیق، و ماهیت آن، مناسب ترین روش برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز ، استفاده از تکمیل پرسشنامه بود. بدین منظور از دو نوع پرسشنامه استاندارد استفاده گردید.

 

 

پرسشنامه‌ هوش هیجانی سیبریا شرینگ[۱۳۳]

آزمون هوش هیجانی سیبریا شرینگ (۱۹۹۸)، یکی از ابزارهای مورد استفاده می‌باشد که در قالب مقیاس پنج گزینه‌ای لیکرت تنظیم شده است. فرم اصلی این آزمون دارای ۷۰ سؤال است و از دو قسمت تشکیل شده، قسمت اول دارای ۴۰ سؤال و قسمت دوم دارای ۳۰ سؤال می‌باشد. در قسمت اول، هر سؤال حاکی از یک موقعیت زندگی می‌باشد، آزمودنی باید خود را در آن موقعیت قرار دهد و یکی از گزینه‌ها را که با حالات روحی روانی سازگاری بیشتری دارد انتخاب کند. در قسمت دوم در ابتدای هر سؤال یک داستان ساختگی عاطفی آورده شده است و از آزمودنی خواسته می‌شود تا پاسخ خود را با توجه به داستان، انتخاب کند. لازم به ذکر است که این آزمون توسط منصوری(۱۳۸۰) هنجاریابی شده ولی از قسمت دوم این آزمون به علت عدم همخوانی آن با فرهنگ ما استفاده نشده است. در اجرای مقدماتی این آزمون، از قسمت اول که شامل ۴۰ سؤال بود استفاده شده که تعداد هفت سؤال به علت همبستگی کم با نمره کل آزمون حذف شده‌اند. سؤالاتی را که برای اجرای نهایی در نظر گرفته شده‌اند ۳۳ سؤال است. میزان همسانی آزمون ۳۳ سؤالی، در اجرای مقدماتی، به روش آلفای کرونباخ ۸۰/۰ بوده است. سؤالات این آزمون مربوط به ابعاد هوش هیجانی است که نمره هر کدام از آنها جداگانه محاسبه گردید. این مؤلفه‌ها عبارتند از، خودآگاهی، خودتنظیمی، خودانگیختگی، همدلی و مهارت‌های اجتماعی می‌باشد. هر آزمودنی شش نمره جداگانه دریافت می‌کند که پنج نمره آن مربوط به هر کدام از مؤلفه‌ها و یک نمره به صورت کل می‌باشد. شماره سؤالات مربوط به هر یک از ابعاد هوش هیجانی در جدول شماره ( ۳-۲) آورده شده است. در بعضی از سؤالات چنانچه آزمودنی گزینه اول را انتخاب کند، امتیاز (۱) و چنانچه گزینه پنج را انتخاب کند امتیاز (۵) می‌گیرد و برعکس، اگر آزمودنی در سؤالات ۱، ۹، ۱۲، ۲۰، ۱۴، ۱۳، ۳۱، ۳۳، ۱۸، ۲۲، ۲۸ گزینه الف را انتخاب کند، امتیاز (۵) می‌گیرد و چنانچه گزینه ب، ج، د، ه‍ را انتخاب کند، به ترتیب نمره کمتر می‌گیرد. نمره‌گذاری سؤالات دیگر برعکس می‌باشد دامنه نمرات این پرسشنامه از ۳۳ تا ۱۶۵بوده است (منصوری، ۱۳۸۰).
جدول (۳-۱) شماره هر یک از سؤالات در ابعاد هوش هیجانی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

خودآگاهی خودتنظیمی خودانگیختگی همدلی مهارت‌های اجتماعی
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.

 

فهرست جداول
جدول شماره ۲-۱ – تعاریف ارائه شده برای تکنولوژی در تحقیقات پیشین ۲۵
جدول شماره ۲- ۲- مقایسه مفهوم و هزینه انتقال تکنولوژی در سطوح توانایی تکنولوژی ۲۹
جدول ۲-۳- روش های ارزیابی تکنولوژی های پیشرفته تولید ۵۰
جدول ۲-۴- تناظر عبارات کلامی و مقادیر کلامی ۵۴
جدول ۴-۱-ترکیب جامعه آماری بر حسب جنسیت ۷۵
جدول ۴-۲- ترکیب جامعه آماری بر حسب میزان تحصیلات ۷۷
جدول ۴-۳- ترکیب جامعه آماری بر حسب سابقه کار ۷۸
جدول ۴-۴- خلاصه نتایج پرسشنامه تعیین شاخص ها ۷۹
جدول ۴-۵- عوامل موثر بر انتخاب تکنولوژی های نوین ۸۲
جدول ۴-۶- عبارات کلامی بکار رفته در تحقیق ۸۳
جدول ۴-۷- میزان تاثیر گذاری عوامل موثر بر انتخاب تکنولوژی ۸۵
جدول ۴-۸- ماتریس نرمال شده ۸۶
جدول ۴-۱۰- ماتریس روابط کلی ۸۹
جدول ۴-۱۱- جداول محاسبات ۹۱
جدول ۴-۱۲- عواملی که علت هستند ۹۲
جدول ۴-۱۳- عواملی که معلول هستند ۹۳
جدول ۴-۱۴- جدول روابط علی و معلولی حاکم بر عوامل مساله تحقیق ۹۵
جدول ۴-۱۵- رتبه بندی عوامل موثر بر انتخاب تکنولوژی های نوین ۹۶
جدول ۵-۱- روابط علی و معلولی حاکم بر مساله ۱۰۰
جدول ۵-۲- رتبه بندی هر یک از عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی نوین ۱۰۱
چکیده
با توجه به سرعت جهانی شدن و نیاز شرکت ها و کشورها به رقابت تنگاتنگ در عرصه بازار جهانی، تکنولوژی های جدید و برتر به عنوان یک مزیت رقابتی برای حضور در بازار جهانی مطرح شده اند. مدیران بایستی از فاکتورهای مهم و اساسی مورد نیاز برای انتقال تکنولوژی آگاهی کافی داشته باشند. میزان اهمیت و درجه تاثیرپذیری هر یک از عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی به عواملی چون ماهیت تکنولوژی مورد نیاز و توانایی ظرفیت کشور گیرنده تکنولوژی برای یادگیری و جذب دانش فنی و تکنولوژیک بستگی دارد. شناسایی و رتبه ­بندی عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی، بستگی به تمایل دهنده تکنولوژی به عرضه آن به شکل مخصوص و نیز تمایل و توانایی گیرنده تکنولوژی در اکتساب و جذب آن دارد. در مورد تکنولوژی­های نوین، مواردی نظیر هزینه بالای تامین تکنولوژی جدید،‌ هزینه‌ی بالای نصب و راه اندازی و تعمیرات و نگهداری و آموزش این تکنولوژی­ها تنها گوشه ای از موارد بی شماری است که در انتقال تکنولوژی های نوین می بایست مورد توجه قرار گیرند. در این تحقیق، ابتدا معیارهای موثر در انتقال تکنولوژی های نوین در صنعت قطعات پلیمری خودرو شناسایی می شود. برای رتبه بندی این معیارها از یکی از مدل­های تصمیم گیری چند معیاره، Dematel، استفاده خواهد شد. روش دیماتل، تکتیک گرافیک تحلیلی است که طی آن روابط بین متغیرهای وابسته یا شاخص های تاثیر گذار بر یک متغیر مستقل تعیین وتحلیل می شوند. اولین عامل تاثیرگذار شناسایی شده در این تحقیق، سطوح پیچیدگی تکنولوژی می باشد. دومین عامل شناسایی شده عامل کیفیت می باشد. سهولت در پیاده‌سازی عامل حائز اهمیت دیگری است که باید بدان توجه اساسی داشت. با توجه به شرایط رکود و تحریم­ها و وضعیت اقتصادی نابسامانی که تقریبا بسیاری از شرکت ها و مشاغل کشور را در برگرفته، شاید نگاه واقع بینانه­تر این است که در شرایط حساس کنونی امکان ایجاد یا تولید ظرفیت­های جدید تولیدی اعم از فضای لازم و تجهیزات لازم وجود ندارد.
عکس مرتبط با اقتصاد
کلمات کلیدی: تکنولوژی­های نوین، انتخاب تکنولوژی، قطعات پلیمری، الگوریتم فازی، روش دیماتل فازی
فصل اول

 

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

 

مقدمه

در محیط پویای تجاری امروز، انتقال تکنولوژی می تواند نقشی مهم و حیاتی در استراتژی های تجاری یک شرکت ایفا کند. شرکت­ها برای روبرو شدن با پیچیدگی های فزاینده تولید، مشتریان بیشتر، کیفیت مطلوب مورد نیاز برای خدمات خاص و بهتر و افرایش فشار رقابتی به انتخاب و انتقال تکنولوژی وابسته هستند]۱۸[. سیاست گزاران و برنامه ریزان باید به تکنولوژی به عنوان متغیری مهم در توسعه ملی نگاه کنند که برای بهبود برآورده سازی نیازهای ملی به آن نیاز است.
در واقع تنها راه عملی جبران عقب ماندگی یک کشور یا یک بنگاه اقتصادی استفاده از تجارب موفق دیگران در عرصه های جدید است. به عبارت دیگر آنقدر منابع انسانی، سرمایه و زمان وجود ندارد تا بتوان راهی را که دیگران در مدت یک یا دو قرن و با سعی و خطاهای بسیار و صرف منابع زیادی طی کرده اند همانگونه پیمود. انتقال تکنولوژی راه کوتاهتر دستیابی به ثمره تحقیقات دیگر کشورها در حل مشکلات صنایع کشور است]۵[ تجربه موفقیت آمیز کشورهای توسعه یافته نشان داده است که فراگیری و استفاده گسترده از تکنولوژی های مناسب و مدرن در این کشورها، آنها را قادر ساخته تا بر بهره وری خود بیفزایند و در نتیجه منجر به توسعه سریع صنعتی این کشورها شده است.
انتخاب هر یک از تکنولوژی های نوین به فاکتورهای بسیاری از جمله وضعیت تکنولوژی در صنعت مربوطه، نیازمندی ها، توانایی ها، امکانات و نقاط ضعف تکنولوژی، وضعیت تکنولوژی در کشورهای دیگر، استراتژی های ملی و مانند این بستگی دارد. انتخاب یک روش مناسب، اصلی مهم در انتخاب تکنولوژی و نیاز اصلی برای دستیابی به هدف نهایی فرایند است ]۱۹[

 

 

بیان مسأله اساسی تحقیق

با توجه به سرعت جهانی شدن و نیاز شرکت ها و کشورها به رقابت تنگاتنگ در عرصه بازار جهانی، تکنولوژی های جدید و برتر به عنوان یک مزیت رقابتی برای حضور در بازار جهانی مطرح شده اند ]۱[ همچنین بدیهی است که ایجاد تکنولوژی نیازمند سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه و آموزش نیروی انسانی است. نرخ سرمایه گذاری کشورهای در حال توسعه از جمله کشور ما ـ ایران ـ بر روی تحقیق و توسعه و آموزش بسیار پایین تر از کشورهای توسعه یافته است، بطوریکه این کشورها در دهه ۱۹۹۰، ۵/۲ تا ۸/۲ درصد از تولید ناخالص ملی خود را صرف این امر کرده اند در حالی که در همین زمان این رقم در کشور ما در حدود کمتر از ۳/۰ درصد از بودجه سالیانه بوده است.
علاوه بر این­ها فرایند انتقال تکنولوژی دارای بعضی از مقیاس های احتیاطی و پیشگیرانه است که مدیران باید قبل از در نظر گرفتن مدل انتقال تکنولوژی به آنها بپردازند. مدیران بایستی از فاکتورهای مهم و اساسی مورد نیاز برای انتقال تکنولوژی آگاهی کافی داشته باشند. در واقع انتقال تکنولوژی تنها در صورتی می تواند با موفقیت همراه باشد که مدیران و متخصصین کشورهای در حال توسعه به خوبی از فاکتورهای اساسی و مهم مورد نیاز برای انتقال موفقیت آمیز تکنولوژی آگاهی و اطلاع داشته باشند. امروزه تکنولوژی (با هر تعریفی) به یکى از ستونهاى اصلی زندگى (ملی یا سازمانی) تبدیل گردیده و از مهم ترین عوامل رشد و توسعه اقتصادی جوامع و عاملی برای حرکت به سوی آینده ای مطمئن فرض می­ شود. همانطور که گفته شد با توجه به ضرورت ارتباطات در جوامع و لزوم بکارگیری و مدیریت تکنولوژی های مناسب، امروزه یکی از تکنولوژی های در حال رشد در جوامع تکنولوژی ساخت قطعات خودرو است ]۲۰[. انتقال تکنولوژی فرایند پیچیده و دشواری است که بدون مطالعه و بررسی لازم نه تنها مفید نیست بلکه ممکن است علاوه بر هدر رفتن سرمایه و زمان، به تضعیف تکنولوژی ملی هم بیانجامد.
فرایند انتقال تکنولوژی را می توان به سه بخش عمده تقسیم کرد: ۱) انتخاب و اکتساب تکنولوژی ۲) انطباق، کاربرد و جذب تکنولوژی ۳) توسعه و انتشار تکنولوژی ]۲۱[.
در هر یک از مراحل فوق، عواملی دخیل می باشند که در انتقال تکنولوژی نیز موثر هستند. بنابراین می­توان گفت شناسایی عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی، نقش تعیین کننده ای در انتقال تکنولوژی مربوطه ایفا می­ کند.
عوامل موثر در انتقال تکنولوژی را می توان در قالب گروه های زیر دسته بندی کرد ]۱۷[: ۱-عوامل تکنولوژیکی،۲-عوامل فنی،۳-عوامل مالی،۴-عوامل تجاری،۵ -عوامل سازمانی،۶-عوامل زیست محیطی
میزان اهمیت و درجه تاثیرپذیری هر یک از عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی به عواملی چون ماهیت تکنولوژی مورد نیاز و توانایی ظرفیت کشور گیرنده تکنولوژی برای یادگیری و جذب دانش فنی و تکنولوژیک بستگی دارد. شناسایی و رتبه ­بندی عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی، بستگی به تمایل دهنده تکنولوژی به عرضه آن به شکل مخصوص و نیز تمایل و توانایی گیرنده تکنولوژی در اکتساب و جذب آن دارد. بنابراین عوامل گوناگون انتقال تکنولوژی را می توان به وسیله بعضی از عوامل مهم مانند اهداف انتقال دهنده و گیرنده تکنولوژی، سطح توانایی­های مدیریتی و ظرفیت­های تکنولوژیک، شرایط سیاسی و اقتصادی کشور گیرنده، اندازه بازار در دسترس و سرعت تحولات تکنولوژی مشخص کرد ]۲۲[
در مورد تکنولوژی های نوین، مواردی نظیر هزینه بالای تامین تکنولوژی جدید،‌ هزینه‌ی بالای نصب و راه اندازی و تعمیرات و نگهداری و آموزش این تکنولوژی­ها تنها گوشه ای از موارد بی شماری است که در انتقال تکنولوژی های نوین می بایست مورد توجه قرار گیرند.
یکی دیگر شاخه­های علم و صنعت که در آن انتقال تکنولوژی ضروری بنظر می رسد، میتوان صنعت خودروسازی را نام برد. مهندسین پلیمر به خودروسازان و طراحان خودرو کمک کرده اند تا اتومبیل های با قابلیت­های بیشتر نسبت مدل های قدیمی تولید کنند. در صنعت خودرو سازی، پلیمرها در بخش های مختلف از ساخت صندلی، شیشه ها، تایر، سپر، کفپوش تا ساخت شیلنگ­های مناسب جهت انتقال بنزین و چرخش آب و ساخت تجهیزات مختلفی از جمله ساخت انواع تسمه پروانه، انواع درزگیرها و کانال های تهویه هوا استفاده شده اند و کاربرد وسیعی را به خود اختصاص داده اند. علاوه بر آن در خودروهای بسیار پیشرفته قابلیت های دیگری همچون ساخت سنسورهای هوشمند توسط مهندسان پلیمر امکان جلوگیری از تلفات جانی را فراهم آورده است که این تکنولوژی به شدت مورد توجه خودروسازان بزرگ قرار گرفته است. تولید خودروهایی با بدنه هایی از جنس مواد پلیمری تقویت شده با خواص مکانیکی فوق العاده و همچنین ساخت انواع کیسه های هوا از دیگر فعالیت های مهندسین پلیمر است ]۲۳[
در این تحقیق، ابتدا معیارهای موثر در انتقال تکنولوژی های نوین در صنعت قطعات پلیمری خودرو شناسایی می شود. برای رتبه بندی این معیارها از یکی از مدل­های تصمیم گیری چند معیاره، Dematel، استفاده خواهد شد. روش دیماتل، تکتیک گرافیک تحلیلی است که طی آن روابط بین متغیرهای وابسته یا شاخص های تاثیر گذار بر یک متغیر مستقل تعیین وتحلیل می شوند. از آنجا که این شیوه یک تکنیک گرافیکی است ارتباطات فی مابین متغیرها را به صورت مستقیم وغیر مستقیم ، هم راستا وغیر همراستا را نیز به صورت کمی نمایش میدهد]۲۴[.

 

 

اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

امروزه خودروسازان در کشورهای صاحب صنعت خودرو و پیشرفته، تمایل زیای به استفاده از قطعات پلیمری در خودروها دارند. استفاده از قطعات پلیمری دارای مزایای زیادی می­باشد که برخی از آن­ها عبارتنداز: کاهش هزینه، کاهش وزن خودرو، انعطاف­پذیری در طراحی، بازیافت آسان قطعات و … . استفاده از قطعات پلیمری نیازمند دستیابی به تکنولوژی طراحی و تولید قطعات پلیمری می­باشد. خودروسازان ایرانی تمایل به استفاده از قطعات پلیمری در تولیدات خود دارند. اما می­توان گفت در این زمینه نیازمند پیشرفت سریع­ در انتقال تکنولوژی­های مربوطه هستیم تا از رقبای خود فاصله نگیریم. در این پایان نامه، برای حل این مشکل، عوامل موثر در انتخاب تکنولوژی­های ساخت قطعات پلیمری خودرو مورد بررسی قرار می­گیرد. امید است با شناسایی و رتبه ­بندی این عوامل، راه برای انتقال راحتتر تکنولوژی­های مناسب در این زمینه مهیا شود.
از اهمیت های ویژه انتقال تکنولوژی می توان به منافع متعدد آن در ایجاد فرصت های شغلی، بهبود کیفیت زندگی، جلوگیری از رکود اقتصادی، افزایش خلاقیت و توانایی استقلال اقتصادی کشورهای کمتر پیشرفته اشاره نمود ]۴[. اهمیت تکنولوژی به عنوان عامل اصلی و موتور توسعه اقتصادی در جهان امروز مشخص است .
علاوه بر موارد ذکر شده از آنجا که تکنولوژی در دامان دانش پرورش می یابد و در گذر از وادی تحقیق و توسعه می توان زمینه های کاربرد دانش در زندگی بشر را کشف و یا ایجاد کرد و با توجه به پایین بودن نرخ سرمایه گذاری در کشور ما بر روی تحقیق و توسعه و آموزش _ ۲٫۵ الی ۲٫۸ درصد از تولید ناخالص ملی_ ضروریست که به موضوع تکنولوژی و عوامل و چالش های موثر بر بکارگیری و انتخاب تکنولوژی های روز دنیا توجه ویژه ای شود.
همچنین استراتژی ها، تصمیم گیری ها و اقدامات یک شرکت یا سازمان برای جذب، تطابق و توسعه تکنولوژیکی یک سازمان، هسته فرایند توسعه اقتصادی ـ اجتماعی آن شرکت را تشکیل می دهد. چنانچه سازمانی بتواند این فرایند را نظام مند هدایت کند، بدون شک، زمینه موفقیت و توسعه مداوم را برای خود فراهم می سازد و می تواند در بازار رقابتی و پرتلاطم دنیای امروز به بقا امیدوار باشد]۱[.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
سؤالات تحقیق:
سوال اول:
عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی های نوین در صنعت قطعات پلیمری خودرو کدامند؟
سوال دوم:
شبکه علی و معلولی بکار گرفته شده در روش دیماتل فازی که برای عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی های نوین در صنعت قطعات پلیمری خودرو استفاده شده است، چگونه می­باشد؟
سوال سوم:
میزان وزن و اهمیت هر یک از عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی های نوین در صنعت قطعات پلیمری خودرو چقدر است؟ (اولویت هر یک کدام است؟)

 

 

اهداف تحقیق:

 

فراهم کردن فرصت­هایی برای ارزیابی دوبارهء میراث و نماد­های آن، منابع طبیعی سرزمین، دسترسی به فضا­های آزاد و هویت مکان­های روستایی؛
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

 

یاری رساندن به پایداری اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی؛
عکس مرتبط با اقتصاد

 

کمک به ارزش­های اقتصادی کیفیت تولیدات مواد غذایی حاضر، ساختمان­های بی استفاده و رها ­شده، مناظر و فرهنگ منحصر به فرد؛

تجدید حیاط اقتصاد ملی و بهبود کیفیت زندگی؛

درآمد تکمیلی برای کشاورزی، صنایع­دستی و بخش خدمات (گر چه انواع مختلف گردشگری مشارکت به نسبت کمی درآمد مزارع دارند)؛
تصویر درباره گردشگری

 

امکان برقراری تماس­های اجتماعی، به ویژه در نواحی روستایی دور دست و بین گروه­های اجتماعی منزوی؛
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

 

کمک به سیاست­های پایداری زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی؛ و

کمک به درک اقتصاد ویژه، تولید مبتنی بر کیفیت مواد غذایی، و ساختمان­­های استفاده نشده و متروک، مناظر خاص، فضا ها و فرهنگ.

از طرف دیگر، در این زمینه باتلر و کلارک معتقد­اند گردشگری در نواحی روستایی لزوما راه حل جادویی برای توسعهء نواحی روستایی نیست. ملی با توجه به نشت­های در­آمدی، ضریب های تکاثری در حال افول، دستمزد اندک، کار وارداتی و محافظه ­کاری سرمایه ­گذاران در بخش گردشگری، حداقل در شرایطی که اقتصاد روستایی ضعیف باشد، می ­تواند موجب تولید و توزیع در­آمد و اشتغال شود. در این شراط قبل از اینکه گردشگری نقطه اتکای توسعهء روستایی شود، بهتر است زمینه ساز اقتصاد متنوع و تلفیقی گردد (رضوانی، ۱۳۸۷، صص ۸۲ و۸۳ ).
به هر حال دیدگاه ­ها و نظریات مختلفی در مورد توسعهء گردشگری در نواحی روستایی و نحوهء ارتباط آن با توسعهء روستایی وجود دارد، به گونه­ ای که بسیاری توسعهء گردشگری را راه حل بسیاری از مشکلات نواحی روستایی می­دانند، و به همین دلیل گردشگری عنصری اساسی برای احیاء و بازسازی نواحی روستایی شناخته می­ شود. بعضی آن را به عنوان بخشی از بازار گردشگری روستایی می­دانند و معتقدند می­توان آن را با اشکال دیگری مقایسه کرد. برخی نیز معتقدند که گردشگری روستایی را می­توان به عنوان فلسفه­ای برای توسعهء روستایی محسوب کرد.
۲-۶ – تعریف گردشگری پایدار
با توجه به ضرورت مشارکت مفاهیم توسعهء پایدار در توسعهء گردشگری، نویسندگان بسیاری برای تعریف یا توصیف گردشگری پایدار تلاش کرده ­اند اما یک تعریف پذیرفته شده جهانی وجود ندارد. سازمان جهانی گردشگری (۱۹۹۸) تعاریف پذیرفته شده را توسعه می­دهد و اظهار می­ کند، «گردشگری پایدار به منظور تأمین نیاز­های جاری افراد و گروه­های دارای نفع توسعه یافت، ضمن اینکه این منابع را برای استفاده در آینده نیز حفظ می­ کند. این منابع شامل منابع زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی است».
براساس دیدگاه فدراسیون پارک­های ملی و طبیعی مجارستان، گردشگری پایدار در بر گیرنده تمامی فعالیت­های مربوط به مدیریت و گسترش صنعت گردشگری است، که موجب تداوم فرایند­های مربوط با توجه به ساخت­ها و کارکرد­های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی می­ شود. همچنین «بنیاد جهانی حیاط وحش» گردشگری پایدار را به عنوان نوعی گردشگری تعریف می­ کند که متناسب با ظرفیت­های طبیعی موجود و به منظور باز تولید و بهره ­برداری پایدار از منابع طبیعی عمل می­ کند، مشارکت مردم محلی و تقسیم عادلانهء منافع حاصل از کارکرد­های گردشگری در بین مردم و توجه به خواسته­ های مردم و گروه­های محلی، مورد توجه اساسی است.
باتلر نیز در سال ۱۹۹۳، گردشگری پایدار را شکلی از گردشگری تعریف کرد که بتواند در یک محیط در زمان نامحدود ادامه یابد و از نظر انسانی و فزیکی به محیط زیست صدمه نزند و تا بدان حد فعال باشد که به توسعهء سایر فعالیت­ها و فرایند­های اجتماعی لطمه وارد نیاورد. برمول و لن توسعه پایدار گردشگری را در گرو انجام طرح­هایی می­دانند که با اجرای آنها، احیای دراز مدت منابع طبیعی و انسانی در فعالیت­های گردشگری تحقق پیدا کن (رضوانی، ۱۳۸۷، ص ۱۱۹و ۱۲۰).
عکس مرتبط با محیط زیست

شکل ۲-۱ : ابعاد گردشگری پایدار و روابط متقابل بین آنها
منبع: (رضوانی، ۱۳۸۷، ص ۱۲۰)
به هر حال حال گردشگری پایدار، سطح استاندارد­های زندگی جوامع را بهبود بخشیده، در پی ارتقای کیفیت تجربهء گردشگران است و حفظ محیط زیست را که جامعهء میزبان و گردشگران به آن وابسته اند، به دنبال دارد. به طور خلاصه، رویکرد گردشگری پایدار، یکی از کار آمدترین رویکرد­های جایگزین برای توسعه بوده، که توان بالقوه­ای در کاهش آثار منفی حاصل از گردشگری انبوه دارد (همان منبع ص ۱۲۲).
۲- ۷- اصول گردشگری پایدار
همان طور که کسب کار­های گردشگری، توسعه پایدار را در برنامه ­ریزی محصولات گردشگری و برنامه ­ریزی بازاریابی و ارائه خدمات بکار گرفتند، اهداف و اصول متعددی درباره توسعه پایدار یافت. مشابه تعاریف متعدد گردشگری پایدار، این اصول بر اساس دیدگاه محققان مختلف، مطرح شد. آن­ها بر مدیریت منابع اجتماع محلی به منظور تأمین بهزیستی اقتصادی، حفظ منابع، برابری در توزیع هزینه­ها و منافع، خود بسندگی مطمئن، و تأمین نیاز­های بازدید کنندگان متمرکز هستند. این اصول مشابه با مفاهیم و اهداف گردشگری مسئول در زمینه اجتماعی هستند که توسط مورفی بحث شدند. همهء این اصول برای گردشگری پایدار مهم هستند. بدین ترتیب اصول گردشگری پایدار عبارتند از:

 

 

منابع طبیعی، تاریخی و فرهنگی باید جامعهء فعلی را بهره مند کنند، ضمن اینکه برای نسل آینده نیز حفظ شوند؛

توسعه باید بگونه­ای باشد که اثرات منفی آن بر محیط زیست، اجتماع محلی و گردشگران در حداقل ممکن باشد؛

توسعه پایدار باید کیفیت زیست محیطی مناطق را حفظ و بهبود بخشد؛

رضایت گردشگران باید تأمین شده و افزایش یابد؛

باید برابری در توزیع منافع حاصل از توسعه در جامعه وجود داشته باشد؛

در توسعهء ابداعات در یک اجتماع، باید علایق و منافع همهء گروه­های دارای نفع در نظر گرفته شود؛

پذیرش رویکرد کل گرایانه و راهبردی ضروری است؛

احترام به فرهنگ، اقتصاد، شیوه زندگی، محیط زیست، و ساختار­های سیاسی در نواحی مقصد حفظ و توسعه یابد؛

بهره­وری پایدار در طول زمان و برای نسل­های آینده تأمین شود؛

توسعه باید با توجه به محدودیت­های زیست محیطی و با توجه به استفاده صحیح و بلند مدت از منابع برنامه ­ریزی و مدیریت شود؛

برنامه ­ریزی، توسعه و اقدامات گردشگری باید با راهبرد توسعهء پایدار ملی و محلی هماهنگ و یکپارچه باشد؛

گردشگری باید دامنه وسیعی از فعالیت­های اقتصاد محلی را حمایت و هزینه و منافع زیست محیطی را محاسبه کند، اما نباید فعالیتی تک قطبی در اقتصاد یک ناحیه شود؛

تحقیقات باید در همهء مراحل توسعهء گردشگری به منظور نظارت و حل مشکلات انجام شود و برای گروه­های دارای نفع، امکان پاسخ و واکنش به تغییرات و اخذ امتیاز از فرصتها را فراهم کند؛

افزایش آگاهی و درک بیشتر نسبت به اهمیت مشارکتی که گردشگری برای محیط و اجتماع به وجود می آورد؛

بهبود کیفیت زندگی جامعهء میزبان؛

کاهش مصرف و ضایعات منابع در مقصد؛

حفظ تنوع در سامانه­های طبیعی، اجتماعی و فرهنگی؛ و

در بازار گردشگری توجه زیادی به محیط­های طبیعی، اجتماعی و فرهنگی نواحی مقصد و ارتقای رضایت و نیاز­های مشتری وجود دارد (رضوانی، ۱۳۸۷، ص ۱۲۶ ).

۲-۸- اثرات و پیامدهای توریسم در نواحی روستایی
یکی از حوزه‌­های اصلی مورد علاقه برای جغرافی‌دان‌ها و همچنین دیگر محققان گردشگری، اثرات گردشگری و تفریحات بر جامعه مقصد است (رضوانی؛ ۱۳۸۷ صص ۹۰ و ۹۱).
بدیهی است که تامین نیاز­های انسانی به بهای انجام تغییرات در کیفیات زندگی صورت می­گیرد. دامنه این تغییرات با توجه به مکان و زمان و ماهیت پدیده­های تاثیر گذار بسیار متفاوت است.
توسعه صنعت گردشگر نیز موجب بروز تغییراتی در جوامع انسانی شده است که به دو صورت مثبت و منفی قابل تبیین هستند. این تغییرات در اشکال مختلف قابل مشاهده و بررسی هستند. بنابراین مطالعه و بررسی تغییرات و میزان تاثیرات در بخش­های مختلف جامعه بسیار ضروری به نظر می­رسد.
می­توان مطالعه و بررسی تغییرات یاد شده را «فرایند ارزیابی» نامید، فرایندی که در طی آن تغییرات، مورد ارزیابی قرار می­گیرند.
از اینرو شاید فرایند ارزیابی در صنعت گردشگر را می­توان یکی از مهمترین مراحل برنامه ­ریزی و اجرای برنامه ­های توریستی قلمداد کرد (حیدری چیانه، ۱۳۸۳، ص۹۳ ).
فرایند ارزیابی صنعت گردشگر را می­توان در سه محور عمده بررسی و تحلیل کرد:

 

 

ارزیابی اقتصادی

ارزیابی اجتماعی – فرهنگی

ارزیابی زیست محیطی؛ (همان منبع، ص ۹۶).

شکل ۲-۲: مدل مفهومی ارزیابی اثرات گردشگری بر نواحی روستایی با رویکرد گردشگری پایدار
منبع: علی قلیزاده، ۱۳۸۶، ص۸۹
۱-۲-۸- اثرات و پیامد های اقتصادی
هدف از توسعه گردشگری، چه در سطح بین الملل و چه در سطح ملی، امکان توسعه اقتصادی و اجتماعی نواحی مقصد است. به همین دلیل، اکثر کشور­های جهان به اهمیت گردشگری در اقتصاد جهانی از نظر نقش آن در در­آمد و اشتغال توجه کرده اند (رضوانی، ۱۳۸۷، ص ۹۰ ).
در اکثر ارزیابی­‌های به عمل آمده از توسعه گردشگری در جهان سوم تأثیرات اقتصادی مهمتر از ملاحظات دیگر است (افتخاری و صالحی امین؛ ۱۳۸۷ص:۶۲).
در حقیقت توریسم به عنوان یک عامل اقتصادی عمده و بسیار مؤثر در سال­های اخیر مورد توجه فراوان قرار گرفته و بدین علت سعی می­‌شود که حتی‌الامکان از عوامل مؤثر در کاهش جریان گردشگری جلو­گیری به عمل آمده و امکانات لازم جهت رشد و توسعه آن فرآهم شود (رضوانی، ۱۳۷۴، ص۶ )
باتلر (۲۰۰۱) با بررسی مطالعات و تحقیقات مختلف در زمینه تأثیر توریسم بر سکونت گاه­های روستایی در کشورهای در حال توسعه معتقد است که همه تحقیقات بررسی شده نشان داده‌اند که توریسم «منافع اقتصادی گسترده برای روستاییان» در جوامع روستایی ایجاد کره است، اگر چه در این تحقیقات میزان منافع حاصله از توریسم بسیار متفاوت بیان گردیده است (مهدوی، ۱۳۸۲ ص، ۶۵).
گردشگری روستایی به شیوه های مختلف زیر، منبعی سنتی و یا نوین درآمدی برای جوامع روستایی است و آثار مثبت اقتصادی زیر را می تواند به همراه داشته باشد:

 

 

با توسعه کسب و کار گردشگری، مشاغل جدیدی در رابطه با تأمین اقامت، غذا، خرده فروشی، حمل و نقل و سرگرمی به وجود می آید؛

ایجاد فرصت های شغلی در فعالیت های خدماتی؛

متنوع شدن اقتصاد محلی؛

حماایت از کسب و کار و خدمات موجود در نواحی روستایی؛

جذب کسب و کار های جدید به نواحی روستایی (رضوانی، ۱۳۸۷، ص ۹۲)؛ و

کاهش فقر و محرومیت روستائیان؛

افزایش سرمایه گذاری و توسعه زیر بناهای اقتصادی( شارپلی، ۱۳۸۰، ص ۴۱)؛

گر چه بطور کلی اثرات مثبت اقتصادی گردشگری مورد تأیید است، ولی بسیاری از پژوهشگران معتقدند که گردشگری بطور معمول هزینه های اقتصادی جامعهء میزبان نظیر افزایش قیمت کالا و خدمات، افزایش کاذب قیمت زمین، افزایش هزینهء زندگی، برگشت کم سرمایه، فصلی بودن فرصتهای شغلی، جابجایی در اشتغال افراد بومی و منسوخ شدن برخی فعالیت های مرسوم مانند کشاورزی و ماهیگیری در نواحی روستایی را موجب می شود (رضوانی، ۱۳۸۷، ص ۹۱ و ۹۲ ).
همچنین شارپلی (۱۹۹۷) در مورد اثرات منفی اقتصادی توریسم بر جوامع روستایی معتقد است که اگر چه توریسم باعث توزیع درآمد و فرصت‌های شغلی می‌شود ولی این منافع می‌باید مضرات هزینه‌های بالقوه اقتصادی را تعادل ببخشد. اثرات منفی اقتصادی توریسم در نواحی روستایی موارد زیر را شامل می‌شود:

 

 

جریان های خارجی برخی از منافع اقتصادی را از مناطق روستایی خارج می‌کنند.

توزیع درآمد و یا اندازه و سطح توسعه توریسم منجر به ایجاد شکاف بین جوامع روستایی می‌شود؛

فصل سوم

روش اجرای پژوهش

مقدمه:
روش های پژوهشی در واقع ابزارهای دستیابی به واقعیت به شمار می روند. در هر پژوهش، پژوهشگر تلاش می كند تامناسب ترین روش را انتخاب كند و آن روشی است كه دقیقتر از سایر روش های دیگر واقعیت را كشف كرده و روابط موجود بین متغیرها را بیان نماید. در این فصل برای انتخاب روش تحقیق مناسب با مراجعه به كتب موجود و نیز مشورت با اساتید محترم راهنما و مشاور، ساختار تحقیق به گونه ای انتخاب گردید كه تا پایان تحقیق، هدایتگر محقق باشد. همچنین روش تحقیق، جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری، روش گردآوری اطلاعات، اعتبار ابزار اندازه گیری و روش های آماری تجزیه تحلیل اطلاعات در ذیل توضیح داده شده است.
روش تحقیق:
با توجه به موضوع و اهداف این تحقیق روش بكار رفته در مطالعه رابطه فرسودگی شغلی با كاركردهای خانوادگی یک روش توصیفی است. این تحقیق به شكل میدانی صورت می گیرد. و همینطور كه می دانیم تحقیق توصیفی شامل جمع آوری اطلاعات برای آزمون فرضیه یا پاسخ به سوالات مربوط به وضعیت فعلی موضوع مطالعه می شود. یک مطالعه توصیفی چگونگی وضع موجود را تعیین و گزارش می كند، اطلاعات توصیفی معمولاً از طریق پرسشنامه، مصاحبه مشاهده را اطلاعات ثبت شده جمع اوری می شوند. توجه تحقیق توصیفی در درجه اول به زمان حال است و آنچه را كه هست توصیف و تفسیر می كند. و از نظر مقطع زمانی كه تحقیق صورت می گیرد یک تحقیق مقطعی می باشد. چونكه صرفاً در یک برهه زمانی صورت می گیرد و یک پدیده را در یک برهه زمانی مورد مطالعه قرار می دهد و همچنین این تحقیق از نوع تحقیق همبستگی است چونكه در مورد رابطه بین متغیرهایی كه فقط در مورد یک گروه به دست آمده است به كار می رود.
بنابراین پژوهش حاضر از نوع توصیفی– همبستگی و به شكل میدانی انجام گرفته است . بدین جهت محقق سعی كرده است وضعیت موجود را به وسیله پرسشنامه كیفیت زندگی كاری و فرسودگی شغلی بدون دخالت و استنتاج ذهنی به طور دقیق و كامل گزارش نماید. و رابطه بین متغیرهای مورد نظر را از دیدگاه كاركنان دانشگاه اسلامشهر بدون قضاوت و ارزش گذاری توصیف نماید.

جامعه آماری:
جامعه آماری تحقیق حاضر را ، کلیه کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر به تعداد 347 نفر تشكیل می دهد .

حجم نمونه و روش نمونه گیری:
برای انجام تحقیقات عملی در بسیاری از موارد بجای مطالعه کل جامعه آماری می توان نمونه ای از جامعه آماری انتخاب گردد.زیرا موجب تسهیل وتسریع کار پژوهش ،صرفه جویی در وقت ،هزینه و انرژی پژوهشگر می شود. در تحقیقات علمی برای آنکه نتایج حاصل از نمونه آماری قابل تعمیم به جامعه آماری باشد و نمونه بتواند ویژگیهای جامعه آماری را منعکس کند در مواردی که حجم جامعه(N) به اندازه کافی بزرگ باشد می توان حجم نمونه (n) را طوری که N5% <n باشد.در این صورت نتایج حاصل از بررسی نمونه انتخابی قابل تعمیم خواهد بود.
در این تحقیق نمونه آماری بر اساس جدول مورگان تعداد 170نفر انتخاب شد. روشی که برای انتخاب نمونه بکار رفته روش نمونه گیری تصادفی (با بهره گرفتن از جداول اعدادتصادفی ) است و از طریق لیست اسامی کارکنانی که به شغل کارمندی اشتغال داشتند،انتخاب شدند.
روش های گردآوری اطلاعات:
لازم به ذكر است كه روش گردآوری اطلاعات درمراحل مختلف این تحقیق متفاوت می باشد. باتوجه به اینكه جمع آوری اطلاعات (آماری) از طریق پرسشنامه امكان بیشتری داشت، لذا روش پرسشنامه بعنوان روش اصلی این تحقیق انتخاب گردید. دراین تحقیق از دو پرسشنامه كیفیت زندگی كاری و فرسودگی شغلی استفاده شده است كه پرسشنامه كیفیت زندگی كاری توسط والتون (1975) تهیه شده است . كه حاوی 27 سوال بسته پاسخ و براساس مقیاس 5 درجه ای لیكرت، هشت مولفه اصلی كیفیت زندگی كاری والتون را اندازه گیری می كند. این پرسشنامه بوسیله دانشجویان و محققان در خارج و داخل كشور مورد استفاده قرار گرفته است. پاسخ دهندگان نظر خود را در مورد هرسوال با انتخاب یكی از گزینه های (خیلی كم، كم، متوسط، زیاد، خیلی زیاد) بیان نموده اند. برای نمره گذاری به ترتیب از نمرات (1-2-3-4-5) استفاده شده است.
پرسشنامه فرسودگی شغلی (MBI) كه برای اولین بار توسط مسلش و جكسون در سال (1981) تدوین شد، شامل سه زیر مقیاس خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و عدم موفقیت فردی است. این پرسشنامه نیز در اكثر پایان نامه های داخلی و خارجی معتبر مورد استفاده قرار گرفته است. در مجموع نمره ای كه از این پرسشنامه برای هر فرد محاسبه می شود هرچه بزرگتر باشد، درجه فرسودگی شغلی فرد بیشتر است. جهت بعضی گویه ها، مثبت و جهت بعضی گویه ها منفی است. براساس مقیاس لیكرت از صفر تا پنج درجه بندی شده است و سه بعد مهم فرسودگی شغلی را می سنجد. پاسخ دهندگان نظر خود را درباره هرگویه با انتخاب یكی از طیفهای (هرگز، خیلی كم، كم، متوسط، زیاد، خیلی زیاد، )بیان نموده اند. ارزش در نظر گرفته شده برای هر طیف به ترتیب عبارت است از (0-1-2-3-4-5). همچنین جهت جمع آوری اطلاعات درخصوص مبانی نظری تحقیق از روش كتابخانه ای شامل كتب ، مقالات فارسی و لاتین (جستجو در اینترنت) و پایان نامه های موجود در كتابخانه ها در رابطه با موضوع تحقیق استفاده شد.
ابزارهای اندازه گیری:
ابزار سنجش پژوهش حاضر را در پرسشنامه به ترتیب 22 سئوالی مسلش و جكسون (1982) و پرسشن
امه 27 سئوالی كیفیت زندگی والتون (1975) تشكیل می دهد.
شیوه اجراء: هر كدام از اعضای یا كاركنان موسسه می توانند MBI را پر كند. به آزمودنی گفته می شود كه به هنگام پاسخ دادن به هر ماده توجه لازم را نمائید و تجربیات خود را مد نظر داشته باشد. MBI را می توان به صورت انفرادی یا گروهی اجرا كرد.
اعتبار و روایی: MBI برای بررسی پژوهشی ابزار مناسبی است. هر سه خرده مقیاس آن همسانی درونی قابل قبولی دارد. مسلش و جكسون (1981) پایانی درونی را برای هر یک از خرده مقیاسها محاسبه كرده اند كه پایانی درونی برای تحلیل عاطفی آلفای 90%، مسخ شخصیت آلفای 79% احساس موفقیت فردی پایین آلفای 71% گزارش شده است.
در ایران اولین بار نسخه پرسشنامه MBI توسط عماد فیلیان (1371) ترجمه و اعتبار علمی آن تعیین شده است. بر اساس گزارش فیلیان میزان ثبات داخلی مقیاس فرسودگی شغلی مسلش و جكسون را كه توسط فیلیان ترجمه و اعتبار یابی شده بود محاسبه كرد كه نتایج زیر به دست آمده، تحلیل عاطفی 83%، مسخ شخصیت با آلفای 75% و احساس موفقیت فردی پایین با آلفای 73% بیگی فرد(78) نیز در مطالعه خود با بهره گرفتن از روش آلفای كرونباخ پایائی این پرسشنامه را محاسبه كرده است. (83/0 = r )
پایانی درونی هر یک از خرده مقیاسها نیز محاسبه شده كه نتایج زیر بدست آمده
تحلیل عاطفی مسخ شخصیت احساس موفقیت فردی پایین محقق نیز در مطالعه خود با بهره گرفتن از روش آلفای كرانباخ پایائی این پرسشنامه را محاسبه كرده است ( )
پایانی درونی هر یک از خرده مقیاس ها نیز محاسبه شده كه نتایج زیر بدست آمده تحلیل عاطفی فاقد از موفقیت فردی
جدول (1ـ3) همبستگی بین مقیاسهای فرسودگی شغلی MBI

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نقصان موفقیت فردی مسخ شخصیت تحلیل عاطفی
– – – تحلیل عاطفی
– – 77/0 مسخ شخصیت
– 33/0- 48/0- نقصان موفقیت فردی
روایی ابزار اندازه گیری ef=”https://novinyaban.ir/wp-admin/post-new.php#footnote-67″>[67]:
از آنجا كه هدف از بررسی روایی ابزار این است كه مشخص كنیم تا چه حد سوالات مورد استفاده در این ابزار معرف كل تعداد سوالهای ممكن است كه می تواند در این رابطه مطرح شود، از روایی محتوایی برای تعیین روایی ابزار استفاده شده است. بدین منظور از استاد محترم راهنما، استاد مشاور و چندین نفر متخصص در زمینه مدیریت و روانشناسی خواسته شد تا درباره روایی محتوایی پرسشنامه قضاوت كنند. در این پایان نامه از تحلیل عاملی تاییدی هم به منظور تایید عاملهای استخراج شده استفاده می کنیم. بنابراین تعداد عاملهای مورد نظر در دو پرسشنامه فرسودگی شغلی و کیفیت زندگی کاری در زیر مشخص و تحلیل عاملی تاییدی روی آن انجام شده است. متغیر کیفیت زندگی کاری بر اساس نظریه والتون و هشت عامل زیر سنجیده شده است.
– پرداخت منصفانه و كافی : در این پژوهش برای ارزیابی و سنجش شاخص پرداخت منصفانه و كافی از سوالات 1-2-3 پرسشنامه استفاده شده است.
– امنیت و سلامت محیط كار : در این پژوهش برای ارزیابی و سنجش شاخص امنیت و سلامت محیط کار از سوالات 4-5-6 پرسشنامه استفاده شده است.
– تامین فرصت رشد و امنیت مداوم : در این پژوهش برای ارزیابی و سنجش شاخص تامین فرصت رشد و امنیت مداوم از سوالات 7 -8-9 پرسشنامه استفاده شده است.
– قانون گرایی در سازمان : در این پژوهش برای ارزیابی و سنجش شاخص قانون گرایی در سازمان از سوالات 10-11-12-13 پرسشنامه استفاده شده است.
– وابستگی اجتماعی در زندگی كاری : در این پژوهش برای ارزیابی و سنجش شاخص وابستگی اجتماعی در زندگی كاری از سوالات 14-15-16 پرسشنامه استفاده شده است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
– فضای كلی زندگی : در این پژوهش برای ارزیابی و سنجش شاخص فضای كلی زندگی از سوالات17-18-19 پرسشنامه استفاده شده است.
– یكپارچگی و انسجام اجتماعی: در این پژوهش برای ارزیابی و سنجش شاخص یكپارچگی و انسجام اجتماعی از سوالات 20-21-22-23 پرسشنامه استفاده شده است.
– توسعه قابلیتهای انسان: در این پژوهش برای ارزیابی و سنجش شاخص توسعه قابلیتهای انسان24-25-26-27 پرسشنامه استفاده شده است.
فرسودگی شغلی: عبارت است از نمره ای كه كاركنان از پرسشنامه فرسودگی شغلی بدست می آورند . در این تحقیق فرسودگی شغلی بر مبنای پرسشنامه فرسودگی شغلی مسلش در سه مرحله رخ می دهد .
– خستگی عاطفی: برای سنجش بعد خستگی عاطفی 9 گویه مطرح شده است كه شامل گویه های 1-2-3-8-13-14-15-16-20 می باشد .
– مسخ (زوال )شخصیت : برای سنجش بعد مسخ شخصیت 5 گویه مطرح شده است كه شامل گویه های 5-6-10-11-22 می باشد.
– عدم موفقیت فردی: برای سنجش بعد8 گویه مطرح شده است كه شامل گویه های4-7-9-12-17-18-19-21 می باشد.
پایایی[68] ( قابلیت اعتماد ابزار اندازه گیری) :
در این بخش ضریب پایایی مانند آلفای کرونباخ گزارش می شود. قابل توجه است که این ضریب پایایی همسانی درونی پرسش نامه ها را می سنجد. یک مفهوم گسترده است که همسانی درونی یکی از شاخص های آن است و اعتبار این شاخص نیز به تعداد ابعاد وابسته است. در مورد تفسیر این ضریب باید به مسئله ی تکرار بی مورد سوالات [69] توجه نمود.
پرسشنامه های كیفیت زندگی كاری و فرسودگی شغلی كه در این تحقیق مورد استفاده محقق قرار گرفته اند استاندارد می باشند. پایائی آنها به كرات مورد تائید محققان و متخصصان امر در خارج و داخل كشور قرار گرفته است .اما به منظور حصول اطمینان بیشتر و برای بدست آوردن نتایج بهتر، پایایی پرسشنامه های این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت.30 جفت پرسشنامه دربین 30 نفر از كاركنان كه بصورت تصادفی انتخاب شده بودند به اجرا گذاشته شد و نتایج بدست آمده با بهره گرفتن از فرمول ضریب آلفای كرونباخ در دو جدول جداگانه برای پرسشنامه فرسودگی شغلی و كیفیت زندگی كاری ارائه شده است .
جدول (2-3) :ضریب آلفای كرونباخ برای مولفه های فرسودگی شغلی

حق انحصاری © 2021 مطالب علمی گلچین شده. کلیه حقوق محفو